Katalog

17 MART 1983 HABERLERİN DEVAMI Sakıp Sabancı Baştarafı l. Sayfada ma, bu bankacılık ne /;ımandan beri «sağlığını yitirdi?..» Ve hemen ardından ikinci poru: «Maliye Bakaııı Adnan Başer Kafaoğlu neden bakanlığa geldiğinden bu yana bankacılık kesimi uzerinde bu kadar dııruyor?.. Bankalar iince gelir, sonra sanayl Rpllr, dlyor?...» Belirtilen soruları gtindame getiren acaba hangi esonomik kararlardu?... Şimdı o kararlardaki aksaklıkları gidermek üzere sürekli olarak «müdaltale^r» gerekli görülmektedir. Bankerler, sonra Kastelli, sonra Güncy Sanayi, sonra Asil Çelik, sonra :Kİ bankamn yönetimine el konulması .. Üçüncüsü için hazırlıkların olgunlaştırılması... Bun lar bir zincirin halkaları olsa gerek. UÇliNtlU BANKA SIRAO* istanDul Bdnkası ile Hisarbank yönetimlerine el konulması sadece Bankalar Yasisının 60. maddeslnin işletilmasiyle gerçe*leşmedi. Bu konuda 1978 yıhnda vayınlanan bir de 28 sayılı yasa gücündekl kararname var. Anılan kararnameye göre «bankalan n vöm'timlerinde sapma varsavebu sapma bankamn mali ılurumunu saraacak nnktaya geldiyse, o za man Maliye Rakanltğı yetkisini kııllanahilir ve yime iimlprinc el koyar.» Eur.ım jçin gerekli rapoıların ftncecîen hazir olması gare kiyor. Işçi Kredi Bankası ile ilgili Maliye Bakanlığı'nm düşünceleri, İstanbul Bankası ya da Hisartsank'la ilgili düştocelerinden pek faritlı değil. Ancak, orada biraz daha «amana gerck var. Çünkü, raporlar heniîz ha zır değü. Kaporlar hazırİBnmca, benzsr el koyma işlenıi İşçi Kredi Bankasmda 'Jn geçeılt olacak. Aynı işlem, bir başka banka için daha gsçerli olabilecek. Hisarbank grubu içinde yer alan bu dördüncü oankamn aynı ışlemden kendıni lcurtarması olduitçıı güç görürıiiyor. Çünkü, îstanbul Bankası ile His;ırn.iiik aylardir konuşuluyordu. Dördüncü bankamn adı çıkalı, henüz ononbeş aün oluyor. YENt TOBMÜL Şu anda uysulamayla ilgili de ilgiııç bir gelişmeden söz ediüyor. İlginç bir düşünce giderpîc yayKinlaşıyor: «Yönetimine el knmılan bankalann tasfiycsi yerine. hunlan belki de örneijin Zlrnat Bankası'nııı bir iştiraki haline dönü?türmek eğilinıi ve diişüncesl yavaş yavaş bellrmeye başlıyor.» Bu düşüncenln kaynaklandığı nokta şu: Daha öneeki yıüarda bazı bsnkalann tasfiyelerine gidilmiştl. Tütünbank, Raybank, Sanayi Bankast bu örnek(Baştarafı 1. Sayfada) îki bankayla ılcili operasyon, dün yulni.zca İSO Mcclıs;' nin değil, Meclis öncesindeki ler arastnda sayılıyor. Ne sanayiciler arasındaki johbevar kl, tasîiyesi istenen tin de ana gündem maddesiybankaran tasfiye lşlemleri cli. Orada bulunan 80 kadar on yılı aşan süreleri kapsanayicinin çogunlugu, kensıyor. Bir bankanın tasfidilerinin söz konusu iki b»nyesi en az on yıl alıyor. kayla iş yapmadıkiarım yeHatta vırmi yıla yaklaşan minbillâh söylüyoriar ve hebanka tasfîyelsri bile bumen ekliyorlPi'dı: «Bakın biz lunuyor. Bu kadar uzun İSO üyclcri ilerivi jriiren s;ıbir süre içinde bankamn nayirilermişiz. Kcndimizl hem tasfiyesine gitmsktense, Ş:Ü:SÎI sayı>nr, heiîi dc ÖVÜRÜsorunu daha kısa süre için yorıw.» de prati* bir açıdan çözAına hemen aıclından baz:mek de mümktin nlabilir, ları ekliyorlaruı: «B'.ı iki baııdüşüncesine geliniyor. Bu kartan sonra sıru hizlm h; yapnoktada cia, «tnsfiye yerine tığ.nıız bankal»j3 da ^olecck cl konulan bankayı bir haıj Ealiha. Piyusuda öyle söyltııtika bankamn iştirakleri aler rtola«iiyor. O zaman bıı Uarasına yerleştlrmck» eğilidar ııeşeli ola;n;;v;;cağ:z h?r mi ağır basiyor. lınldc...» îstanbııl'ısn önde gelcn saBöyla bir eğilimden söz nayicilprini bir araya gotiren edince de, akla Ziraat İSO Mec'.isi'nde iki bankayla Bankası geliyor. Bir başka ilgili opcrasyonur. genel tepdeyimla gerek Isîanbul kisi son c'erece olıuniu görüBankası'nı, gerekse Hisarnüyordu. Bu konudakl tek iti bank'ı günün birinde ve fa raz, «neden hu kndar geç kakat uzun sürmeyecek Iındığı» nokr^sında dügümlebir zaman sonrasında yaşa niyord'.ı. nacak sünün birinde. Ziraat Meclis toplantısı baş'.adıktan Bankası'nm iştirakleri arasonra da konuşmacıUtr bu smda görmek belki öo «Keç kalınma vc fatııraM» kosürprlz oimayacak. Hemen şunu vurgulamak zorunlu rıusu üzerindo epey durdulı.r. ki, yeni değiştirilen yöneİ.SO Yönelim Kurulu Başkanı tim kurullanna zaman taNııruüah Ge7»in. «Mevcut vanınacağı ve yenl Uyelerin salarııı bugüno kadar neden her iki banka hakkında kullatıılmadığı» sonısımu sorayrmtıU bilgilere sahlp oldurduktan sonra, «bu gecikme malarının bekleneceği de, nin faturasmı kim ödryecek? ayn bir gerçek. ?. yıldanbrri bıı alanda yapılan yanlıjlarn se.virci kalan yet Ama, eğilim «on yılı askililer naaıl cezalandırılncak? kın lasfiyeîer yerine, bu işi kısa sürede başks yönBelli baııkalara. lıelli biiroktemlerle çözmekttn» geçiratlarnı gi'tlrilmesi: sorunu na yor. su çözecek1.' Bııpiin varılau noktada cerck dcnotim. ccrpk sn yönetim kıısuru olanlur Da.sıl muamele pöıccek?» dedi. Daha sonra kürsüye seien Riibanrı lîoldins YöneMm Kuruiu Baçkanı Sakıo Sabancı, Türic ekonomisinin sadece banhac.Iık alanmda deftil, gelamı da çıkabilir. Asil Çelik onslde ak'.lcı, bilinçü ve verimlayı gibi. Bankalann hissedar. li işlelilen nıüesseselere siddet larınm ltirazlan yoksa, bunJe ihtiyacı oldugunu hatırlatlar devlet bankası haline gfitıktan sonra söslerJr.i şöyle lc'oiîir. Grupların bu işlem sürdürdü: karçısmda kendilerin! nasıl «Hcr knnnda konulmas kusklayabilecoklerini nasıi bir Tallar var. Ama bu kur.illnr tnvır takmpbileceklerini şimdiartık zamsnuı koşuUarın» ıı.vlik bilemiyonım. BeVOenen bir muyorsa, finları deSlstirmek olaydı. Bankerlik olavlarmrian de ttıkara'dalU vüneticîlpriıı sonra bu bankaların jriiç d'.ı. görpvidir. Zaien onlar. onun nımda olduitıı bellivdi. Haziîçin Ankarı'da dııruvorlar. Bun ne bunlara hem yardım cde]»rın vapılıııasını onlardan cek, hcm rte yönetimlerir.c beklrmck birinı lıakkımızdır. katılmayacak, bu beklenemszSon iki BÜn içinde yapıian işdi. lcre bakın. Denıek kt devlet salıi|> çıkmak isterse. ne kadar fazla piica vanoıs. Bunu gördük. Bu prücü ne zamadan berl var. Bu yetki, bir lı;ıfta dökmek vrtf.rlidlr. Ama itfatye öncp. 15 gün öncc ona verilhortıımuyla su verilerck ajıltıl metll ki? I'run süreden beri maya kalkısırna zatürree ol» varolan yçtUi ncden busün<» billr» dertı. kariar elüenmedi? Nrden cırt Üretimin artırılması gerekti. çevrildi. giizlcr kanandı?. B0. ğiııe değmen Sabuncu, 19B2'lerin nıadde ellenince nPİeritı VÎPJI. orasından itibaren yeni blr ros lahilrrpsinf brnfmtz çörrtök. torasyonn ihtiyac duyulduğunu ftylpysp. ıllftpr matldeler dp elifado ile söyle konuştu: ?pnmeli. yetkilcr Inıllanılmar «Yilzde 30 enflasyon olan bir Iı.» ülkede ylizde 60 falz oranuiın NARÎN varlıfeı ıniilcşvbbiN ve bankaİSO Mselisi'nin konuşmacılarda yaralar acabilccrk blr gi» 'iar.ndan TİSK Baskanı Halit tergenin ucdmidir. Sonuçta mu Karin ise «(Vlmmış nlan bıı fliııin alpyhiııde blr durunı ya trdbir bcnce ilk adımtlır ve ratılır vc «konontl tahrlp olur.» buffüne kadar alınan tedbirleÜretltne yönelemeyrn ve tale rin en iyisidir. Bu tcdbirin bt esas alan bıı yöntemle fir düzenlrniş biçimi ne tasarrut malnrın üç aylık dünemler so sahibini ürkütmiis. ne de cko. nunda venlen plasmanlaruı de nonıinln diger kpsimlerindp. gil, ana parolarm fuizlerınin rahatsırfık ııyarniırmısiır. Anbile alınamoz duruma giri'.di™ırak bankalann pvoblpmlpri eni kaydeılen Sabıuıcu, bu dukonnminin öniindc ve iizerinrumun bankatara kıyasıyla para dc tilm acırlığıyla duınıakta bulırıa çabasına ittiğini beürt «li!. Batı'da halka acık ve kati. Sabuncu, nakit sıkmtısı için deki özel sektörun kullandıkları m« hizmpti veren sirketlerde. almarak. krediler karşıiı&ım duhi ödeye ki clenctim örnck memelerinin bankaları gUç du Türklve'dc de 'JHcaret Kaııunıı dfKîştirilmeli ve devletin şirruma soktuğunu söyledi. Bankalar arasında ccntilmenlik ajı keller ve bankalar iizerindeJaşmasına uyulmadığmı, f a u ki rtenetimi artmlmalıdtr. Bu periynmücadelesinin başladığını be denetimin sonuçlan JirtPn Komisyon Başkanı, yetki ıtik olarak kamuoyıına açıklanmalı, tasarruf sahibi para. tasarısının gRniş kapsamlı oldugunu, kuvvetler ayrılığı pren sını emanct edeefğl ycrler kosibi ile bağdaştırılamayacagını ııusunda aydınlatılmalıdır.» Hrıiit Narin'in bu pörüşüna ifadeyle şöyle dedi. «Vasa güciimleiri kararnanıe karşı çıkan İTO Baskanı Nuh ler yaygıniaşacak ulursa ileride Kuşçulu, Batı'da devîetin müdenetimiyasama ve yürütıne arasında esseseler uzerinde olmadığını. Kritt ilişkilerin ılogmasına ııe nln söz konusu zaten bu tip sorunların müdcn nlacaktır. Bir bunun içiııdahalelerle çöîiüecegine Inan . do tasarıja karşıyız.» madığım söyledi. Alımet Sanver Dosu yetki ta Kuşçulu, «Maliye Bakanlığı'sarısma candan ka'.ıldığını, an nııı »on kararı ınevduatuı iirkcak bazı endişeleri bulundugi.1sisteminden r.u bildirdi. Dogu, «Sayın Ba. meınesl, banka kan konuşmaktan vazgcçsiu, korktılmaması açısındaıı bııgiin Jeln doğrudur. Yetkl vasası lıir Maliye Bakanı Rütçedcn eıktıktan sonra kiiklü Isdblrbiitçeyc konuşur» dedi. Eir Ipr dc alınablIPCPktir. Ama bu kar.un tasarısıyla Meclise gelinmcsini istedi. Havri Seç Işln müdahalpiprlp cözülebilrkiıı Anayasaıjın verâiği vetkiy cpgine ben inanmıyorıım. Hüîe ilerde olaganustii ekonomik, kümet müdahalpsinden yarar hal durumunun gündeme gele beklcmiyorum. Fiyatları kont. rol edPînezken, öbttr kontrplbileceğini, yetki tasansınm r«l ler nasıl yapılacak? Ben içinciiııi istedi. Tandocan Tokgöz, de nldıığıun halde kendi şirkc«kriz sadece bankalann suçu. mudıır. ISRO'dcn sonra uygi'ia timin hesav>laıının icinden <ıkamıyorum, «lışardan gelen nan polilik^nın hiç. mi suru rienetr.I bir bakısta ne nıılar. yoktur» dedi. ne tiir blr sıglıklı öneri gp<:Şcner Akyol da bu duruma rlr» diyerek sözlerini noktanasıl gelindiğiniıı kendilerine ladı.. açık vsya gi/li bir celsede soy lpnmcsi gerektiğini beıirteıvıc «Kğr>r bankaları devletlcştirnıe ve niyctieri varsa lni'iu avık(ISastararı 1. Sayfada) ı,'» net olarak söylcmclidirler» desl dolan 5 ( milyon îira doÜ> dedi. Böyle bir niyetin ekonolaylanndaki mevduat sertifikamiyi ciddi bunalımlara götüve. larınm gerı üdenmesi için Maceğini beiirten Akvol sciyîe liye Bakanlığı'na başvurmaştu. dedi: «Bakaiılar fplaketleviıı Maliye BakanlıSı yetkilileri ila iiııüııü almaktan ziyade felaİşçl Kredi Bankası'nm sahiplekctlcr dojjduktan sonra iiıılrm rinderı ışadarnı Kenr.il Derinalmaktaılır. Bankalara müdahakok arasında dün Ankara'da 1P ne ölçiidr ulacaktır. bunu yapıiin toplantıda. Kenıal De. bilmcliyiz, bu yetki bankerler riıîiök'e kendisinin istedigi pa> dckl gibl fiy:ısko ile ml sonuç ranın verilemeyeceği bildirildi. lanacaktir? Bütün olaylnnn mii îşçi Kredi Bankası yönetımisebbibl Maliye Bakanlıgıdır.» nin bunun üzerine büyük biıgayrımenkulünü satarak mevGenel Kurul'da tasarmm tümü uzerinde konuşan üyeler duat sertifikalanm ödeme kara n aldıgı va satış işleminin, dün den çogu DM yetlcinin verilmesi öğle üzeri Ankara'rian olumsua gerektigini belirttiler. Genel Ku yanıtın alınm&Sindan hemen rulun bugünkii birloşinıinde ta sonra gereekleştirildiği belirsannın tümii uzerinde görüştildi. molere devam edilecek. İşci Kredi Bankssı'nm öncaTasarı ile bankaîar adına pamevduat ra verme 'şleri Merkez Banka ki gün durdurdugu sertifikasma ilişkin ödeuıelere sı, Sermaye Piyasası. Tiirk Tibugün başîEunası bskleniyor. caret ile Mcnkui Kıymstler ve Bu bankaya da diger iki banKambıyo Borsaları yasBİarının kaya yapılan opsıv.syonun uyçeşitii hükümferinin h'ikumete gulanıp uyguianmayacagı iso verilecek yeiacl ışığmda yasa pü öüümüzdeki haftalır.cij. belli cilnde lîararnamelerle yenidea olacak. diiMnİRnmfisi HncttriUUYor. Cumhuriyet 11 DM Komisyonunda kabul edildi Sıkıyönetimin işten çıkardıgı 2 0 yılİık memurlar emekli olabilecek ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu) 1402 sayılı sıkıyönetim yasası uyarınca işlerine son verilen memurlardan 20 yılını dolduranlara emekli aylıgı bağJanmasını öngören yasa önerisinin türaü DM Bütçe Plan Ko ınisycnu'nda kabul edildi. Önerinin maddeleri Komisyon'un bugUnkü toplantısmda gürüşülecek. Onerl aynen yasalaştığı takclirde agır hapis veya 6 aydan fazla hapis cezasından hükiim lü bulunmayan, affa uğrasalar bile zimmet, ihtilas. irtikâp, rüş vet, hırsızUk, dolandıncıiık sah tecilik, inancı kötüye kullanma, dolaylı ifias gibl yiiz kızartıcı bir fiiiden dolayı hapis cezasına hükümlü bulunmayan, ahlak ve yetersizlık nedenlcrinden do layı kurumlarınca ilişkileri kesılmeyen memurlardan en I B 20 hizmet yılını üolduranlara emekli aylığı bağlanacak ve ik raniye ödenecek. Kamer Genç ve arkadaşlarının yasa önerlsinin tümu dtinkU toplantıda benirosenerek madda lerine geçi'.di. Yasa önevisinin maddeleri bugünkü Komisycn toplantısmda görüşülerek sonuelancUnlacak. GERÇEK ardındaki (Baştarafı 1. Savlada) crtaylann Nilüfer Çelenk: Esimi sadece isadamı olarak biliyorum tstanbul Habcr Srrvisi . Bulgaristan'da gözaltmda bulunan eşi Bekir Çelcnk'm yanmdan dbnen NiüHer Çeleıık'in, önceki gün alınan ifadesinde, eşinl sadece bir işadsnu olaraîe bildigini. ancak ne iş yaptıgı konusunda bilgisinin olnvıdığını söyledigi ogremidi. Eşinin Buigaıistan'da gözaltına cıhndiğını ögrenmesi sonucu Bulgavistan'a gittisŞini öft sfiylediği belirtilen, Nifüler Çe lenk'in sorgulaması îçin hiç bir Bçıklama yapılmadı. Başlarafı 1. Sayfada tü duruma ciüşebilirlerdi. Bu durumd.a Maliye'nin müdaha. lesini haklı Rörüyoruz. Bu ko numa gelinmesinde taiz oranlarınm yüksek olmasının mutl;ık surette rolü var. Banknlan n Rorunlarımn çözümlenme. Ki için daha rasyonel çalışmalıın ve otomasyona citmeleri Rerekiyor. Bir anlamda VJbo adetlerinin kısıtlanması da düşünülebilir. Biz kendl yasımız lfi ksvrulmnya çalısan bir ban knyız. Sprmayo arttmmmdan sonra rahnta ka'.'uçccagız. Art r.üyonız. Ancak bunlar gerekli olan şubelerdir. Çünkü şube enflasyonuna karşıyız. tırım Rerçekleştirildlkren son. ra birkaç şube açmayı düşü «İk! banka devlet A K«'J böl^csi Sanavi Odasi Mrrlis Başkanı ve Sanayicl !>' nasi Ertan: Bankalf.nn hissedarlnrının, yapılan islcmden doİByı bir itirazlun yoksa. bu bankalann devletloştirildigi an Maliye'den (Bastarafı 1. Sayfada) reçrmesi halinde bazıkrerii aıuşterilerinin zor duruma dilşebileceğini kaydediyor laf. Bütün operasyoıuın «yıı tnuşak inîş» espirlsl Icinde sürdürlraesinin esas alındıgı nı kaydeden bazı uzmanlar Ise bu çerçeve içinde kredl müşterllerlnin kısa sürede fazla sıkılaştırılmasmm bek lenemeyceğlni belirtiyorlar. Hisarbank ve Istanbul Bankan'nın hissedarı olduğu ya da kredl lllşkisl içinde bulunduğu grup çir ketlerinin de söz konusu bankalardaki gelişmelerden önemli ölçüde etkileneceğl sanıhyor. HSssp.ierlnln cogunlu&u rloftrudan söz konusu bankalann portfövünde bulunan şirketle rln yönetimlnde KÖZ hak kının bu bankalarda oluşturulan yenl yönetime ge çeceği bellrtillrken bankalarla çok yakından kredi ilişktsi İçinde bulunan şir ketlerin de benzer duruma düşmeleri olası görünüyor. Kozanoghı Çavuşoğ'u grubunda yer alan şirketlerden gıda meyva suyu gruhunun hisselerl doSrudan Hisarbank'm portföyün de nulunuyor. ' Ikt bankayla llglll kararın duyulmasında da olağan dışı bir gelişme gözlenmedi. Dünya altın fiyatlarmda gözlenen hafif dtişmc egilirai îstanbul piyasas'nda da yansıdı ve Curnhuryet nltını 24.00 Hra dolayında işlem gördü. YEMİN ETTİLER İstanbul Bankasmın avu katlart dün Ticaret Bakanlığına bir dilekçe vere rek yeni yönetim kurulu Uyelerinin yemin etmelerinl istediler. İstanbul 4. Ticaret Mahkemesinin kararı uzerine dün ögleden sonra mahkemeye gelen İstanhul BankKsınm yeni Yönetim Kurulu iiyeleri Ali üktay Ersoy. Hayrettin Tırpan, YusuT Giisar. Mustafa Boxdafc ve Hiluıi Fırat yemin et tiler. Kafaoğlu: El koyulan Başlarafı 1. Sayfada Türkiyc'nin dışında «rairJer RIHhpstçc olsıın» diyen bir başK.i ülkenin bulunmadıgım belirttı. Bankacılığm ve sermaye piyasa smın iyi btr şekilde düzcnlenmestal istodiklerini kaydeden Kafaoğlu, «Maliye Bakanı, abs» altmdaıı sopa göstcrerck bankalan knrkutabillr. Ancak sistem korkutularnk dejil yasalara uyarak yerine oturtulablllr. Or taya blr kanun koymadan ban kalara şöyle yapın, böyle yapın demek hükümet etmck cloğüdir» dedi. Enflasyon somıcu banka sisteminin bir «»şınmaya u^radığını anlntan Kafaoğlu tfzetle şunları söyledi: «Bankalar düzeyinde kaııunıı çifnemek adet olmuştıır. Bu an lamdıı kannninr uyçıılıınır zllı. nlyetlno lıcrkesl inandınnanıtz Kcreklynr. Gcni? çaplı IıuktıUİ diizenlemtlcre muhtarızdır. IMıı II sistemimlztie bczukluk vardır. Onun İçin esaslı bir dü'/enleme yapılması amacıyla yetkl Istemekteyiz.» Kataoğlu, sistemin bozulması sırasında banka olmayan fakat bankacılık yapan kurulu^ların ortaya çtktığı, bunun yüztindfin halkın biiyük ızdırap çektiğirü ifade etti. Bankcr ala cakları ile ilgili bir tasannın ileride DM'de sumüacağını da rurgulayan Maliye Bakanı, bau korlik kuruluşlarınm gcrçes lıesapiarının saptanmasından sonra bu tasarmm hazır o l ^ cağını söyledi. Maliye Bakanı, ayakta kalan bankalann güvenll bankalar olduklannı da belirterek: «Halkımızın tasarrutlan devlctin çiivencesi altındatlır. Devlet herşey dcn giirlİKİür Devletimiz miilkiyet haklnnı knrumakta kararlıdır» bıçiminde konuştu. Bankalar kanunundan yakınan Kafaogiu, kendisine mud» hale edilen bankalar devletin sonunda teslim olabildigini biL direrek şunları söyledi: «Idaresine el koydugıınuz banka sahibl eğer güclenmpyi Istcmiyorsa vc tasHvesini Istîyorsa ona teslinı o!ı;y»rs<Jnu7. Tasfiyp sırnsmd». vatanclaşın ta, sarıul'u faizsiz olurkcn, yatnim lann raizleri sürüyor. ISaleıı beş banka tasfiye halirıdıdir ve lıu bankal.ınn sahiplcri bu tasfiyeden vavhkla çıkacaklardır. Bütün artık değerîer baııka sahihine kalacnktır. Mevdoa tımız lıugün bövledir. Bunu düzcltmek yüce Meclis'in elindedlr.» BANKERLERI.E OYNAŞAN BANKALAR Kafaoğlu konusmasmın bir bölümünde, banker kesimiyle iş yapan bankalann ciddtye ahnmayan bankalar olduklarm: dile getirerek, «Biiyük bankalarunır bankerlerle uynaçmamiş tır. Haklarında iş'.pm yapıJan bankalar bankerlerle oynaşan bankalardır. Eğer başka bankalar da bunu yapsalardı devlet idarelcrini e!e alır, aynı tcdblr leri uygulardı. Halkın tasarnıfunun, nıülkiyel hakkının ihlal edilmesine imkân verilmeyecektir.» Bankacılığm rasyonel hale ge tirilmedikçe paranm maliyetinm düşürülemeypceğini kaydeden Kafaoğlu, l'p.lkm tasarruf. düzc yinin yükselevek seyrett.iğinl bil dirdi. Kafaoğlu kor.uşmasmm son bölünıühde şöylc dedi: «Halkın tasarrufiarının şerçck firetime ve istilulama yöneltUmesi pereknıcktetür. Bankalar ş krpcîl vermeınrlıte, Rayrl mettkul güstcrene krcdi vp.rmektcdir. Mirasyediye kredi vcrmek tüketime ynlaçar. Bau külar prujej'o bakarak krcdi vermek zorundadırlar.» Maliye Bakanı Kafaoğlu, ban ka kesiminde yeni düzenlemelero gidümesinâe gec kalınmaması için yetki tasarısının kabuliinü lstedi ve sözlerini, «bl. l e püvcıı duyuyorsanız, yctkl verindnlz» diye tamamladıKafaogîu'nun konuşmasından »onra tasarı tlzorinde tiyelerin konuşmalarına Eeçildl. Bu konuda 20 üyenin söz alması Uze rine konuşma siiresi 10'ar dakika ile sınırlandırıldı. Tasnrıyı reddpdmı Mall Işler Komisyoııu Başkanı Hilml Sahuncu. ?ı ocak kararlarıylii alınan uzun vndeli önlemlevin soııuçta nluınsıızhiKa nedon ola cagını daha önre de belirttiginl söyloyerek, «Bir sarhoşun ayıl pnnsı içln ba^ına blr kova su ğe koyduğu önlemlerle bellidir. Eğer ı Temmuz Bankacıhğı» işlerliğe kavuşabilseydi, devlet müdalıalesi söz konusu olamcızdı. Batı'da da rorbest piyasadan yana siyaşal iklidarlar, büyük özel finnalann ve hankaların çöhC'şüne seyirci kalamazlar. «Bırakınız yapsm, bırakıniz Keçsin» formülü «bırakınız bafsm» diye noktalanamaz. Maliye Baltam Adnan Başer Kafanğlu gprçekte «Tem muz Bankac:hğımn minıarı ve 24 Ocak Ekonomisinin 1 Numarali Adamı» Tuıgut Özal'dan ağır bir miras almiftır. •Temmuz Bankacılığı»na girişirlirken hiçbir önlem ve düzenleme alınmamış olması. yasalardaki bo?luklar. yüksek faizle para toplama furyasmı pompaiamış: ağır baskılar büyük bankalann kapısma dek da yanmif. tüm sistemi tehdit ecicr niielipe erişmiştir. Yük sek faizle toplanan mevduat. bankalann sırtına yük olmuştur. Çünkü ortalama yüzde 40'la toplanan mevduatı piyasada yaklaşık yüz de 100'e varan faiz oramyla hcngi işadamı veya hangi sanayici alıp kullanacaktır? Bu kıskaç arasında kalan bankalann zor duruma düjmeleri doğaldır. Battkalar Msteminin bunalvna girdiği bir ülkede ise ekonominin sağhkla gelişiiğini söylemek açık bir çelişkiyi vurgular. Maliye Bakanı Adnan Ba?er Kafaoğlu işte bu ağır sorun karsmnüadır. sisteml kurtarmak için devletin bu alanda yetkilerini genisletecek bir yasayı Danışma Mec hsi'ndon aeçirmek girişimin. dedir. Kanun niteliğinde Uararnamelerle bir yıl sürccek opcrasyonlar sonucunda bankacıhğa çeki düzen vermeyi tasarlamaktadır. Yeni yetkilerle de donandıktan sonra hükümetin Ma Hye Bakanı hangi yöntemle «ststemi» kurtanp düzenleyecektir? Bu soruya şimdiden yanıt vermek zor, başarı olasıhğını hesaplamalt ise daha güçtür. Çünkü ekonomi ile bankacılık sistemi ara sındaki bağıntı sanıldıgından daha köklü nedensellih bagları içindedir. ••• Onarım Programi (Baştarafı 1. Sayfada) gerçeklerin dlliyle. bir kez daha sorgilendi. Görünen köy kvlavuz istemez! Çok yazdık; çok soyledik: Bu çılgın fai?t yarışmın sonu yoktu. E\ jordamı ile uygulamaya konulan liberal ekonomik düzen, kısa sürede, parakredi çarkını altüst edecek ve bu bunalımın sosyal mallyeti topluma çok agır f.ıturakır ödetecekti. Yazılanlar ve söylenenler, oldugu gibi çıktı. Sonuç ortada. Eğer, dünkü kararlar, yanl Elektrik Yüksek Mülıendisi Turgut özal'm kararları doğru ise bugünku kararlar, yani çeklrdekten yeüşme maliyecl Kaîaoglu'nun kararları yanlıştır. Yok eğer, Kafaoğlu'nun kararları doğru ise o zaman çareslz Özal'm kararları yanlıştır. Şimdl bir bllmecebulmaca programmdaymış gibi soralım: Hangisl doğru? Kafaoğlu'nun aldığı kararlar ve önerdiği çözüm yolları, bir «onarım programi» niteliğinde görülmektedlr. 24 Ocak kararları, banka kredi dtizenini. çok kısa sürede tam bir iflasa sürüklemiştir. Kafaoğlu, bu îflası önlemeye ya da geciktirmeye çalışmaktadır. Basınımızda çok sayıda iyi niyetli ya da profesyonel alkışçısı bulunan 24 Ocak kararları, bir temel gerçeği gözardı etmlşti. Bu gerçek. Maliye Meslek Lis6 ögrencilerinin bile yapmayacakları, yaparlarsa sınıf geçemeyeceklerl türden bir yanlıştı. Liberal ekonomik düzenin hukuksal cerçevesi çizilmemiş, bu çılgm îaiz yarışma. 1933 tarih11 «Ödünç Para Verme Işleri Kanunu» İle sirilmiş, Bankalar Yasasmda, Merkez Bankası Yasasında, liberal ekonominin gerektirdiği değişiklikler yapılmamı;tı. Bugün. Maliye Bakam Kafaoğlu'nun Da nışma Meclisi'nden lstediği yetkiler, daha önce el yordamı ile yürürlüğe konulmuş «istikrar tedblrleri» için gerekli olan yasal düzenlemelerdir. Kafaoğlu, dün akıl edilmeyen bu gibi gerekli değişiklikleri, zaman yltlrmeksizin bugün uygulamaya koymaya çahşıyor. Büyük sirketlerin bunahma sürüklenmesl. her mahallede mantar biter gibi bankerlerin cıkıp batması. ardından bankalann ödeme güçiüğü içîne düşmeleri, uygulanan ekonomik politikar.ın kaçınılmaz sonuçlarıdır. Dün ne ekilmişse. bugün o biçilmektedir. Bu noktada, geriye doğru dönüp, ,24 Ocak kararlarından sonra, parakredı düzenlnde ne yapıhp, nelerin yapılmadığmın lyice Kaptanması gereklidir. Yürürlükteki Merkez Bankası Yasası ile Bankalar Yasası'nm bile btr kenara atıldığı bir uygulama dönemlnin kısa sürede büyük sarsmtılara ve bunalımlara yolaçması beklcnmekteydi. Bunları söyleyenler, yazanlar ya da bulunduklan devlet görevlerlnde bu haklı uyanları ilerl sürenlere, bugüne dek, hep kötü gözlerle bakılmıstır. özal'ı elestirmenin komünistlik sayıldığı dönemleri hep blrllkte yaşamadık mı? Aslma bakarsanız, özal'm uyguladığı programın aynısı, Arjantin'de de uygulanmış ve bugün blzim karşılaştığımız benzer iflaslarla sonuçlanmıştı. Arjantin'dekl lflaslar ve çekilen «ödenıo giiçlü^ü» nedense blzim «dahl iktisatçılanınız ve bolding profesörlerimlz» için İyi bir «laboratuvar konusu» olmadı. Eğer zamanmda, bıı gibi örnekneklerden ders almması bilinseydi, bu kadar acı sonuçlarla karşılaşılmazdı. Fakat, «oıygulanan programın alternatlfl yoktu» yolundaki saplantılar, parakredl düzeninl, sonuçta böyle bunalımlarla karşı karsıya bırakmıştır. 1933 tarihli Ödünç Para Verme Işlerl Kanunu'nu değlştirmeyl akıl edemeyen bir «iktlsat dahisi» nin açtığı yol, işte özel bankalann devlet denetlmine geçmesl İle sonuç.lanıyor. Basan bunun neresinde? Basında bu kararları alkışlayanlara soruyorum, neresi başanlı bu ekonomik politikanın? Neresi? İşte sonuç. İşte fatura. Kim ne diyebillr artık? Kafaoğlu'nun «onarım programi» bu iflaslan önlemeye çahşıyor. Ama korkarız ki, sorun çok derindedir. Temel sorun ekonominin yapısındadır. Yurt içinde şişmanlayıp, yurt dışmda zayıflayan Özal. Türk ekonomlslni lçinden çıkılmas bunalımlara sokmuştur. Hiç olmazsa bu gerçeği görelim. Bu da az ka>zanç sayılmaz. Bankalarda Bajjtarafı 1. Sayfada rasyona yöneîdi. Sonunda Türkiye'de nicedir beklenen adıra atıldı V8 «zaafa dttstüeü» saptanan iki bankada geçici yön»tim oluşturuidu. «Zaaist diişeu» bir banlıarun kurtanlması ya da duzlüğe çıkartılması için ne gerekli diye dlişünürken öncelikle o banka. nin neden 7aafa dUçtüğtinü saptamak gerekiyor. Banltaiar çoğunlukla kredi müşterilerini iyi seçemedikleri için zor duruma duşüyorlar. Bazen birkaç puan faz'.a faizin çekiciliğine kapıldığı için ya da özel ilişkileri nedeniyle parayı gerektiği gibi kullanamayacak müşteriye kredi açan banka, vadesi geldiğinde bu krediyi, hatta bazen faizini taiısil edemeyince ?or duruma düşüyor. Bu Mek. sika'dan alacağını alamayan Amerikan bankası icin de böyle, sanayi firmalarmdan alacağını tahsil edemeyen Türk bankası için de.. Bu duruma düşen bir bankamn kötüye giden durumunu bir süre gizlemek için tek çaresi var: Kötü alacaklarmı bir talum yollarla resmiyete dök. nıemek ve nakit girişçıkışını tutturmak için sürekli yenl mevduat toplamak. Bunu yapmak isterken bankalann ikinci bir uızağa yakalanmalan ve mar.iinal mevduatı kendilerina çekmek için laiz yarışma girişmeleri de kaçmılmaz görü. nüyor. Türkiye'dekl durum da bu genel çerçeveye çok iyi oturuyor. Özellikle bazı sermaya srupiarma bağlı bankalann kendi gruplarmın hızlı büyüme hırslarma alet edildikleri, kredi plasmanmda gerekli özeni göstsrraedikleri ve hızlı mev (iuat toplayabilmek için baniierierlo sarmaş.dolas olma dalıil her yolu denedikleri biliniyor. Eu arada Türkiye'de kredi talep eden sanayi firmalarının pek çoğunun çarpık öz kajnak • yabancı kaynak dengesine sahip olmasının da bankaları zorlayan bir etken olduğu meydandaZaata düşen bankalar lçtn çözüm ararken zaafa yolaçan bu nedenlerden hareket etmek; zorunlu görünüyor. Önce banka.holdins ilişkilerinin ciddi bir süzgeçten geçirilmesl ve plasman kriterlerinin ciddiyetle saptanması gerekivor. İkincisi sanayi şirketlerinin sorıınlarına eğilmek ve hangi şirketlerin ayakta tutulacaSı konu. sunda bir karara varmak zorunlu görünüyor. Üçüncüsü hal km tasarruflarım banka sistemine çekecek önlemlerin almması gerekiyor. Faiz yarışıyla rnevduat topîamanın pek çok banka için çıkış yolu olamayacagı ne denli doğruysa mev. duat akışı duran bir bankamn ayakta duramayacasîi da o denli doğru. Bu nedenle atılacak her adımda tasarruf sahibinin nabzını tutmak ve onu ürkütücü davramşlardan kaçınmalc bUyük önem tasıyor. 2 bcsnkansn i (Baştarafı 1. Sayfada) sormas ıçıtı gırıyorlardı içeriye. tlk sorduklan soru da «paramızt cPkebiiir miyiz?» oluyordu. İşte bu sırada îrıemureler en güler yüzlü 1,îvırlaiim takınıyorlar «Tabü efeııdim» uiyo yanıtlıyoriardı bu soruyu. Müşterilerin çogunun gerçeklen para cîkme düşüncesi yoktu. Bunu sordukl a n ikinci soruyla ortaya koyuyorlardı «jşîer normal mi yani?». Bu ;>oıu üzerine memureler da>ıa da güleryüzlü oluyovlârdı. «Tamanıcn normal crendim. Hatta eskisindcn de paranti.» 1 flJERKt. .' BANKASI CİARANTİSİ «Hskisinden de s»ranti» sözunün anîammı bir bayan görevü şoyte anlaltı: «ŞinKÜ biliyorsnnıız Merkez Bankusı ve Ziraat Ban kası garaniisinc Rirdik. Ödcmeîrriınlz tamamrn normal. Blr sıfcınlı olsa bile Merkez Bankası mevduatı g»iT.:ıü ctliyor.» Müştcr:lerin çogii «Merkez L'rnıUasınîn bu bankalar yerine nasıl ödeme yapabiltccji» konr.^unda kus kuluyflu. 3 u soru da aynı güleryîia ve şu yanıtla karlanıyoruu: «Kfendim ödeme nkıntıSı diye bir şey yok. Islediğimiz kadar parayı hazır t'decekler. Bıı iş müşte rilerle Jçili bir konıı değil. Maliye ile banka arasında. Hiç eııdişe etme j yin.» Türn müşteriler aynı tavırla karşilanıyor ve olabil digince kısa sürede bankadan çıkanlıyorlardı. Hcr giren müşteriyi bir nnemur veya msmure karşılıyor, sorular en kısa sürecla yamtlamyor ve güleryüzle uğurlanıyorlardı. Bu yolla banka şubelerJn de müşteri tirikimi cngeileniyordu. Bunun da fcyrtası olavi'.ı açıktı. Çünkü içerde konııçsncli'.r sürerken, merak'ı vatîindaşlar dışarda bankamn içini kontrol ediyorlardı. Sanık Yavuz: Celenk Baştarafı 1. Sayfada Sanıklardan Örfi Çetinkaya, «baba» olarak ydrgılanmasımn asılsız ihbarlara dayandığmı sa vunarak, tahliye edilmesini istedi. Daha sonra sözalan tutuksus sanıklardan Süleyman Yavuz, Gümrük ve Tekel eski Balanı Alımet Çakmak'm bazı MH?'lileri tayin ettiğinin doğru olduğunu söyleyerek, bu konuda bazı müfettış raporlan olduğunu belirtti. yavuz sözlerini şöy İ3 sürdürdü: «Ben MHP'li ve kaçakçı değilim. Gümriik ve Tckel Bakaa hğı eski müsteşarj Hacı Burhan Fırat (kendisi MHP'lidir) tarafından İpsala Gümrük Mudüriüğü'nıien alındım.» Sanıklardan Yaşar Yamak da, «saıııkliir birbirlerinin snçlarım biliyorlar, benl ihbarlarda bulundu dlye. gözaltına aldırdılar» biçimsnde konuştu. Yamak, Selimiye'de gözaltmda bulundukları sıracia konuşmalardan Süleyman Yavuz'un Gümrük Müdürlüğü'ne atanmasının Orfi Çetinkaya ve arkııdasları taraf mdan yaptırıldığını duyduğunu ifade etti. BEKİR ÇELENK MHF İLİŞKtSt Yeniden sözalan Süleyman Yavuz, Bekir Çelenk ile ilişkisi konusunda bazı açıklamalarda bulundu. Halen İstanbul Gümrük Satış Müdür Yardımcılığı görevinde bulunan sar.ık Süleyman Yavuz'un konuşması özetle şöylc: «1979 ocakta posta gümrük muavîni iken fabrikatör Fuat bey tcklifte buluntlu. Tayinimiıı İpsala (iünııük Müdürlüğü'ne rartileri tarafından yapıldığuu söyledi. Ben de partinin banRisi olduğunıi sorunca (MHP) dedi. Eşiın İstanbul'da tchdit edildi. Görevdpn almucajhim üğrenince Bakanlığa gittiın. Bakaıılığa çitnıcmfn blr başka neden! ni de söylrmck istiyo?um. Ben 19771S^8 yıllarmda gümrük sa tış depo müdür jardımcısı iben Bekir Çelenk'e alt 78 bin adet saaü ya mahkeme kararıy. la ya da ÜM8 sayılı yasada hc lirtllen teminat karşılığı yasal «larak kendisine iadc ctmiıjtik. O zaman kcncüsiylc Nilüfer Kocyiğit'in kocası ulduğu için ilgilenmişlim. Bu nedenle kendisEyle tatU bir ayrılığmuz vvrdı. 3 yıl kcndisini görmcılim. İpsala Gümrük MiidürlüğU'na atandıktan sonra eşim Islanbııl d a üğretmenllğini snrdürdüijü için hafta sonlan İstanbul'a gldip gcliyordum. Bir keresmıie eşimle blr gazınoya «itlîk. Uurada Bekir Çeleuk ve uşi de vardı. Kendisiyle knnuşmak Istedim. Bcni lıalır!a> aniiidı. Ken climi taıuttiiu. İpsala Günıriik IMüdürü oidujumu süyleyince yüzü allak bııllak olılıı. Eşinin ayağının kayak yaparken burkulması nedeniyle ayakta ıluranıadıklarını söyicyerek (yarm telefo.i ot) dedi. Ertesi gün Bekir Çelenk'e telefon ettim. 1 eUluııda konuşamayacağını söyieyerek e.vino gitmemi s stedi. livinc giüisn. Orada konuştuk. Bekir Çrli.nk bnrada, keııdi.si nin geçenlerdc MHPIilerln bîr toplantısına katıld.gını söyledi. Çelenk, Gümriik ve Tekel Bakanlığının bazı yetkililerinin ı!e katıldığı bu toplantıda Tüıklyu çanındaki S0 problenıin ele alındı^ını ve bu problemlerden birisinin de ipsala Gümrük Müdürlüğü oldugunu söy'edi. Çclenk. (Gümıük Müdürünün sen oldugunu bilseyâim, gürerden almmanı istemezdim) dedi. Çelenk, Bakanlığa g'derek görcvden alınmamı durdurmaya çalışmamı söyledi.» Sanık Yavuz, tayini durdurmak için gittiginde Balidiılıkta komünist oimaâığırtı anlatmaya çalıştığını belirterek, atanmasını durdurmaya çalışmasmı anlattı. Yavuz, dsha sonra îstanbul'daki simdiki görevirıe arandığım belirtti. örfl çellnk&va ise, Emııiycfe baskı yapılması nedeniyle l a şar Yanıak'a iftira ettiğini savunarak, bu ifar'asinin doğru olmadığmı söyledi. Ssçi Kredi MGKya (Baştarafı 1, Sayfada) da genel bir bügi verildikten sonra, ek geçici maddelsrle ilgili komisyon önerileri de Konsey Uyelerine açıklandı. Bıı önerüer arasındaki eski politi. kacıların merkez karar organlarındu dörttc birden fazla yer almaması da bulunuyor. Anayasa'nın geçiei maddelerinde 5 ve 10 yıllık yasaklara uyrcıayanlar hakkmda da üara ve hapis cezaları önKörUldügü belirtiliyor. MGK, İhtisas Komis. yonları'nın önerdim bu hususlar Uzerinde bir degerlendirme yapacak. Brifinsden sonra MGK'da İmar Affı Yasa Tasarısı'nm perl kalaa bölümlerinin görüşülmesinin tamanılandıgı bildirildi Tasarmm bu hatta icinf tlp Resmi Gaze e'de yayınlan' • •ı bekleniyor. •s