Katalog

Cumhuriyet 14 MART 198? Vergi bevannameleri nasll dokiuralacak? Geeen yıl 3 milyonu aşan geliri olan heyanname vermek zorunda Vergi alacağı ile birîikte toplam üç milyon liradan fazla menkul sermaye iradı elde edenîer beyanname verecekler. Ellerine geçen yıl net 2.250.000 lira geçenlerîn menkul sermaye iratîan brüt olarak üç miîyon ürayı buluyor. Menkul sermaye iradı sahipleri servet beyanı ve asgari hayat standardı esaslarma tabi değüler. TABLO XV 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 83 69 80 91 GELİR BtLDİStMİ ZARAR KAR Ticari Kazançlar Zirai Kazançlar Ücretier Serbest Meslek Kazançlan GayrimerJaıl Sermaye lratian Menkul Sermaye Iratian Saır Kazanç ve îratlar TOPLAM ZARAR veya KAR Mahsup Edüecek Geçmiş Yıl Zararlan Sjgorta, Bağ Kur Pirimi, Bağış ve Yardımlar Genel, özel ve Sakathk îndirimleri Mahsup Edilen Zarar ve Indirünler Toplanu (85 4 66 4 87) Beyana Göre Buiunan Vergiye Tabi Gelir (84 SS) Hayat Standardı Esasına Göre Buiunan Vergiye Tab. Gelir (Ek büdirim suajıo. 15) Vergiys Tabi Gelir (Matrah) (89 veya SO dan miktar itibariyle büyük olan) i \ aşlanmayan Yaşlanmayan Mektııbu Nijerya Büyükelçisi Dr. L.A. Fabunmi, Büyük Ankara Oteli'nin asma katında düzenlediği basm toplantısında, basını vahşi bir hayvana ben • zetince, toplantıyı izleyenler afailadılar... Hop hop! ne dijor bu adam yahu? diyenler oldu. Nijerya Büyükelçisi. sözlerini şakayîa kanşık söylüyordu. Ama, sözlerinin altında bir öt'kenin yattığı belliydi Bir gazete Büyiikelçi için «Yanıyam» diye yazmıştı. Nijerya Büyükelçisinin yamyamlığı, kara derili olmasından gelmekteydi. Eski gazeteci Hikmet Feridun Es'le, T"V'de yapılan bir konuşmada Es. Afıüka'da yamyanıları anlatmıyor muydu? Artık, her kara derili yamyamdı! Büyükelçi, önce basının etkisini belirtti. Basın, olumlu ya da olumsuz yönde çok etkiliydi. Bir cnemli kisiyi yıpratabilir. ya da iki üîke arasındaki ilişkileri bozabilirdi. Konuşmasım. kaynak da gösterevek şöyle sürdürdü: Basıu, araınî/da yaşayan. öcv srfb? urJma kuvvetin» kul'anmak ioin yollar arayan. vahşi Irr hayvandîr! E'îeraen ba«ın, ço^un'uşuyîa, kendi sahipleri ve yayınnlî»rı dışmda soruno!uîwk kabul etrneyen bir kurumdur... Fransı/ca «Atıinıai» sözcüğü. ya'nız hayvana değiî: insanı da kapsayan bir anlam taşır. Aristo: Jnsan konu^an hayvandır... demiş. tsmet Paşa: Büyük devletle llişk? kurmak, vahş! bir hayvanJa yatağa girmeye benzer! derdi. Ozan Cahît Külebİ, bir yazısmda: tnsan şiir yazan bir hayvandır... diye tanım getirmişti... Nijerya Büyükelçisi Dr. Fabunmi. basın toplantısını. belli ki ülkesinden aidığı buyruk üzerine yapmıştı. Asıl konusu. Nijerya'dan yurt dîsına çıkarılan yoksulların. işsizîerin. haksız değil, haklı olarak sınırdışı edildiklerini anlatmaktı. Sözlerinin sonunda baklayı ağzından ç;kardv Nijerya'dan sınır dışı edilen Zambiya'lılar. hırsızlar, uğursuzlardı. Fabunmi'nin onlara bir «Yamyam» demediği ka'dı!. Grizu patlamasından öienlerle. Yugoslavya' da Ermeni teröristîerin öldürdük'eri Belerad Bü yükelcirr).iz Galip Balkar'm acısı tazeüğini koruyor yüreklerde. Ankara Tıp FaküU.osi'nde komadan hâlâ çıkamamış olan ozan Hasan Hüseyin Korkmazgil'in yıllar önce yazchğı «Yaşlanmayan ananın yaşlanmrîyan mektubu»nun bir bolümü. grizudan ölen kömür işçi'erinebir mesaj gibidir. Mustafa Kemal'i sevenlere adanmıştır şiir. Şöyle: «Sen hep Samsun'a snı cıkarsın ay ogrul ay Kemarinı / Hcle bir de buralara / Çık hele bir / Çık hele bir / Kemaî'im! Yol uzak / Hane viran / Dprsen eğer Kemal'in / Dilediğin yere çık / Çık hele bir / Ketnal'im! Karadeniz derler bir kara derya / Abanrnış üstüne Kozlu'da çocukların / Kömür tnüdür yürek roidir ocakîardaki / Ağtt mıdır fipran ımdır bacalardaki / Zonguldak Zon?sıldak viırur yüreğim / Zonçuldar dertlerim gründe beş öğün / Katarlanır al bayrakh cenazelerinı / Kimi ak*!ar ekınek ekmek ne hilem / Kiml ağlar okul okul ne bilsin / Ne bilsin grizuyu grevi sendikayı Kemal'im / Ne bilsin yoksul yetinı? Sen hep Samsun'a mı cıkarsın ay o&ul ay KemaFJm / Hele bir de kömurlere / Çık hele bir / Çık hele bir / Kemaî'im!» Hasan Esat Bey anlattı Galip Balkar'ı. « Btiyükelçi Balkar karakter'.yle. yetenek» lerlyle yalnız dışişleri çerçevesinde de^îl. ulusal boyutta bir deferdir» dedi. Galip Balkar'ı vuraniarm Yugoslavya'da yakalanmaları. adalet öniuıe çıknrılmaları, buna benzer olaylar karşısında. ülkeierin istcrlerse, nasıl kesin tutumlu olabileceklerini gösterdî. Terörle savaşım icin yapılacak işler var: öncelikle. Amerika'da. Fransa'da dikilen «Ksn Anıtları»nın yıktırılması gerekir. Buna ek olarak. bir başka olumlu davranış beklenebilir: Amerika'da, Fransa'da, çeşitli Avrupa ü'keleriode, Yugoslavya'da. Buîgaristan'da öldürüîen Türk diplomatlarınm adları, öîdürüldükleri kentin sokaklarından birine konabilir. BununUı ülkeler, Ermeni terörünü kmadıklarını simgeleyebiiirler. Bir önerl Jşte, bakalım öneriyi benimseyecekler çıkacak mı? 3.200.000 3.ZG0.O0O. İ/loo.ooo^ 7.200 7.100. 14anun paranın kiraya verilmesiyle elde ediîen gehra menkul sermaye iradı admı vermektedir. Menkul sermaye iradmın kel'me ar.lamı, taşınır sermaye geliri oJmasma karşılık, taşınabilen her çeyın kira gelirini bu kapsamda sanmak yanlıştır. Bir lumsenin otomobilini, sandaîım ya da herhangi bir eşyasını kiraya vermesiyle elde ettiği gelir gayrimenkul sermaye iradıdır; Türkçesiyle. taşınmaz raal geliridir. Menkul sermaye iradmın elde edilmesi için kural olarak belli bir yere para veya para ile ölçülebilen bir değerin verilmesl ve ondan bir gelir elde edilmesi gerekîr. Paranın dışmda, para ile ölçülebilen değerler İçin tahvil. hisse senedinl örnek verebiliriz. Buna göre, bir kimse bir başka kimseye ya da sermaye şirketine para ya da his se senedini, tahvilini verir ve bunun karşılıgmda bir gelir elde ederse menkul sermaye iradı elde etmiş olur. Sermaye şirketleri yani Anonim. Lîmited, Kooperatif şlrketlerin ortaklan ile hisseli komandit şirketlerin komanditer ortakiarmm payları dolayısıyla bu ortaklıktan elde ettikleri gelirler menkul sermaye iradidır; Bankaîara, devlet tahviJine yatırılan para dolayısıyla alınan faiz menkul sermaye iradıdır. %.ı<n.%oa TABLO XVI 92. 93 84 VERGİ BİLDİRİMt Gekr Vergisi Asgari Zirai Vergi Farks Toplam Gelir Vergisi (92 + 93} Kesinti Yoluyla ödenen Vergüer Peşin ödeme Vergi Alacağı Götürü Usulde ödenen Vergiler Yabancı Ulkelerde Ödenen Vergiler Asgari Vergi (Gayrimenkul Kıymet Artışj Vergisi) Mahsup Ediîecek Vergiler Toplamı 85 96 87 93 89 100 103 102 103 104 105 106 107 Kanunun dabil ettikleri Yukarıda açıkladığımız geneJ kurala karşm, Kanun bir kısım geiîri özellikle belirterek menkul sermaye tradı saymıştır. Bunlar şöyle sıralanabilir: 1. Her türlü hisse serıetierînin kâr paylan menkul sermaye iradıdır. Bunlara kurucu hisse senetleri ve diğer intifa hisse senetlerine verilen kâr payları, pay sahiplerine hazırlık dönemi için faiz olarak veya başka adlarla yapılan her türlü ödeıneler ile menkul kıymet yatınm fonları katılma belgelerine ödenen kâr payları dahildir. 2. îşürak hisselerinden doğan kazançlar menkuî ser maye iradîdır. Limited şirket ortakiarmm ve komanditerlerin kâr paylan ile kooperatiflerin dağıttıkları kazançlar bu gruba dahildir. Kooperatiflerin ortaklan ile yaptıkları işlemlerden doğan kârların yine aynı ortakiara. kooperatifle yaptıkları iş oranında dağıtılması (risturn) kazanç dağıtımı sayılmaz. Adi komandit şirketlerde komanditerlerin kâr payı, şirket kârının îlglli bulunduğu yılın geüri sayılır. 3. Kurumlarm (sermaye şlrketlerlnln) yönetlm kurulu başkan ve üyelerinin aldıklan kâr paylan (temettü) menkul sermaye iradıdır. 4. Her türlü tahvil faizl. (Vade sonundakl ödeme hem anapara hem de faizden oluşuyorsa, tahvilln anaparası ile faizl ayırmak gerekir.) 5. Her türlü alacak faizleri (Adl, üntlyazlı, rehinli, senetll alaçaklarla carl hesap alacaklarından doğanlar dahil.) 6. Hisse senetleri ve tahvillerin vadesl gelmemlş kuponlarının satışından elde edilen bedeller. 7. îştirak hisselerinin sahibl adına henüz tahakkuk etmemiş kâr paylarının devir ve temlikl karşılığında alınan para ve mallar 8. Vcrgi alacağı. 9. Faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kâr payları. Yukarıda sayılan iratlar, bunu sağlayan sermaye sahibinin ticari faaliyetine bağlı bulunduğu takdirde; nıen kul sermaye iradı olarak değil, ticari kazancın tesbitinde gözönüne alınır. <S00.O0£U SOC.COC. (95 + 96 + 87 + 83 + 99 + 100) ÖDENMESİ GEREKEN GELÎR VERGÎSÎ (94 10î) 1ADESÎ GEREKEN GELÎ3 VERGÎSÎ Maîi Denge Vergisi Matrahı Maîi Denge Vergisi Yıl îçinde Kesüen Maîi Dengo Vergîsi ÖDENMESİ GEREKEN Mali Denge Vergisi (105 106) (101 94) (91) (104 X % 2) (VERGÎ DAÎRESÎIÎCB DOLDÜRÜLACAKTIR) BeyannameniB Kabul Tarihi : Tahakkuk Fişinta Tarihi % Nasu : D Eldea D BEYANNAMENİN HANGÎ SIFATLA VERÎLDİCÎ ADlSOYADI VE ÎM2ALAR (MükeUef) DAMGA VERGİSİ Sayısı TL. 1 75 x 300 Tutar 75 Posta Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Büanço Kar/Zarar Cetveü Işletme Hesabî özeti x 150 x 1S0 x 190 Kanuni Mlraso Tem3ilci D D Serbest Meslek Kazanç Bildirimi ödenmesi Gereken Damga Vergisi Toplamı T A B L O 1% Sıra No. 47 48 49 50 51. Türü M E N K U L S E R M A Y E İ R A T L A R I N A Gayrisau traf i Li ŞK t N Saü !ra» B t L D t R İ M Kesıntı Yo luyla ödenen Vergüer Ait Otduöu f'ü l m rffVi tradı Sağlayamn Adı veya Unvara îndirıleçak Gsderier J ooo.. Z^ 00000 $00. CÛ0 Rlenkul sermaye iradı elde edenler vergi alacağına dikkat etmeli Sermaye şirketleri vergilendirillrken ikl türlü vergi yükü hesabediimiştir. Birincisl kurumun ttzerinde kalan vergi yükü. ikincisi kurumun ortağmm alacağı kâr payı üzerinden kesiîecek vergi. Yani bir sermaye şirketînin (kurumun) ödediği vergi kısmen kendi kazancınm vergisi, kısmen de ortağınm ödeyeceği gelir vergisidir. Bu özeîlik, şirket ortaklarının kâr payı (temettti) elde ederken kısmen vergilendirilmlş olmaları sonucunu dogurdugu îçin, ortakların eline geçen tutar hera vergîlendirilmiş kazançtır. hem de eğer bu herhangibir nedenle beyannameye dahil edillyorsa önceden yapılmış kesinti dolayısıyla vergi dairesinden bir alacak vardır. Buna vergi aîacağı diyoruz. Bunu ücret üzerinden kesilen vergiye de benzetebiliriz. Bu anlattıklarımızm pratik sonucu şudur: Şlrketlerden tenıettü (hisse senedi geliri, yönetim kurulu kâr payı) elde edenler, menkul sermaye iratîarmın tiç milyon îiranm altmda kalıp kalmadığını, beyan edilip edilmeyeccğini düşünürken gelirlerini sadece ellerine geçen. para kadar değil, bunun tiçfce bir fazlası kadar olduğunu bileceklerdir. Çünkü kendilerine sadece menkul sermaye iratiarının net yani vergi kesildikten sonrakl kısmı ödenmiştir ve asıl kazançları bu kadar değildir. Konuya bir örnek gösterelim: Bay Mehmet Aslan bir anonim şirketteki hissesi dolayısıyla 1982 yılında 100 bin lira gelir elde etmiştir. Mehmet Aslan bu gelirini vergi kanunları karşısında hiçbir zaman bu kadar düşünmeyecektir. Onun geliri bunun üçte bir fazlasıyla 133.333 liradır. Bunun 33.333 Jirası şirket tarafmdan vergl oîarak kesilmiş ve vergi dairesine yatırılmış bulunmaktadır. Dolayısıyîa bu gelir beyan edilecekse. 133.333 lira olarak kabul edilecek, ancak verilen beyanname nedeniyle ödenmesi gereken vergiden, daha önce Mehmet Aslan adına kesilip vergt dairesine yatırılmış buiunan 33.333 lira lndirilecektir. TOPLAM ı t i l n m, rr denle menkul sermaye iradından da varsa bazı giderler kazançtan indirilebilir. Ancak menkul sermaye iradı elde edilirken yapılan giderler genellikle gözönünde bulundurulmayacak kadar küçük rakamlardır. Örneğin ortağı bulunulan şirketin genel kurullarına gidip gelme ile ilgili masraflar, hisse senedi ya da tahvilin saklanması için tutulan kasanın kira bedeli, faiz ya da kâr paylarını almak, aldırmak için yapılan yol masrafı, komisyon ücreti gibi kalemler, belgelendirilmek koşuluyla kazançtan indi rilebilir. Menkul sermaye iradı sahipleri sadece bu gelirleri dolayısıyla defter tutmak zorunda değillerdir. Bu nedenle sözkonusu belgeleri istendiğinde göstermek îçin bir dosyada saklarlar. Belgelerin beyannameye eklenmesi gerekmemektedir. Ornek beyanname Açıklamalarımızdan sonra şîmdl yine bir örnek olay verelim ve beyannamedeki ilgiü tabloları dolduralım. Bayan Fatma Günay 1932 yılı içinde Günaytaş Anonim Şirketinden net 2.400.000 lira tenıettü elde etmiştir. Fatma Günay'm gelir vergisine tabi başka bir geliri (tîcari, zirai, mesleki, ücret, kira, sair gelirler) yoktur. Tek başma yaşamaktadır. Çözüın: Fatma Günay, eline 2.400.000 Mra net para geçmesine karşılık, vergi kanunları karşısında bunun üçte bir katı fazlasıyla 3.200.000 lira elde etmiş sayılmaktadır. Çünkü şirket parasınm % 25'ini kesmiş ve mükellef adına vergi dairesine yatırmıştır. Fatma Günay da başka bir geliri olmamasma karşın. brüt olarak üç miîyonu aşan gelire sahip sayıldığı için beyanname vermek zorunda olacaktır. Beyannamenin doldurulacak tabloları birincl sayfadaki kimlik ve adreslerle îlglli ilk iki tablosu, ikinci sayfanın en altmdaki IX tablo, arka sayfadaki XV ve XVÎ tablolarıdır. Yalnız menkul sermaye iradı bildirenler hayat standardı esasına tabi olmadıklarmdan bunu ve servet bildiriminl doldurmazlar. Zarar sözkonusu olmadığmdan tablo XI'ı, defter tutmadıklarından tablo XII'yi boş bırakacaklardır. Yine tablo XIII gider bildirimi doldurulmayacaktır. Tablo XIV'e sedece vergi kesintilerlni gösterden bir belge eklendiği zaman kayıt konacaktır. Şimdl Fatma Günay'm beyannamesini düzenleyelim. Yarın: Sair kazanç ve irat tunzm suııar GÖRSELİŞİTSEL (AUDIOVISUAL) YÖIMTEMLE İLAN 1 Turk Sllahlı Kuvvetleri ihtiyacı için 6246/ 1891 »ayılı kanun ve ilgili kararnameîeri uyannca, BOLU KORU O ABANTOTE Perşembe Pazar î 7.900 TL Cuma Pazar 13.900 TL Pazar Perşembe 17.900 TL Orrur ikramîarı • Tüm yemekler • Servis Vergiler • özel otobüs üyadarımıza dahildi r. Barbaros Bulv«îrı 35/5 Besiktaş Tel 61 22 31 61 S2 26 61 10 74 37 61 T!x.: 26ÎO5 Menkul sermaye iradı ne zaman eîde edilmiş sayılır? Menkul sermaye iradmın ne zaman eîde ediîmlş sayılacağı konusunda Gelir Vergisi Kanunu'nda özel bir hüküm bulunmamaktadır. Ancak genel oîarak elde etme, o geüri kullanabilme ondan yararianabllme anlammda kabul edildiğine göre, menkul sermaye Iradındakl elde etme de, paranın kullanılabilir hale gelmesine bağlanabilir. Örneğin sermaye şirketleri ortaklara kâr payı dağıtımı kararı verip bu kararını ilan ettiği zaman menkul sermaye iradı da elde edilmiş olur. Ortak bu parayı henüa gidip almadığını ileri sürerek vergi dairesine karşı ödevlerini geciktiremez. Çünkü ilan tarihinden itibaren her an o parayı alıp kullanabilir duruma geçmlştlr ve bunu alıp almaması kendi istediğine bağlı bir iştlr, vergîlendirilmesi artık kendi isteğine bırakılamaz. Bunun gibi tahvil faizlerinde de, faiz kuponunun vadesinin gelmesi, o gelirin elde edildiğinin kabuiü İçin yeterlidir. a) Ampul üzerine yazı çizgi makînası 1 adet. b) Şekillendirihnîş (Blister) ambalaj makinası 1 adet. c) Spektrofotometre 1 adet yurt dışından satm alınacaktır. 2 Şartnameler Anltara, fstanbul, îzmir Levazım Amirlikîerinden ve Londra Paris, Roma, Washington, Oslo, Ottov/a, Tokyo, Askeıi Ateşelikîeri ile BWB (KobîenzAlmanya) İrtibat Heyeti Başkanhğmdan (Dilekçe ile birîikte terosilcilik beîgesi karşıîığı) temin edilir. 3 Telgraf veya yazı ile yapılan isteklere cevap veriîmez. 4 Teklifler imalatçı firmanın Türkîye'deki yetkili temsiîcilikleri tarafmdan verîldiği takdirde 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu'na uygnn olarak damga vergisine tabidir. 5 Usulüne uygun tekîifler en geç 25 Nisan 1983 ^ünü saat 10.00'a kadar M.S.B. Dış Tedarik Daire Başkanlıgı'nda buîundurulacak veya anîîan Başkanîığa elden tesîim edilecektir. Bu tarihten sonra intikal edecek teklifler dikkate alınmayacaktır. BaBin 14707 1198 Menkul sermaye iradı elde edenlerin düşeceği gider var mı? BİRÎNCİ DERSİMİZ ÜCRETSİZDİR. • İSTEYİNİZ UlaH Kurullay ScJs. Ho.2? Beyant/İST Tel. 21 02 4 1 . 2 1 03 14 27 62 14 Be'ğenirsenîz kaydın«zı yapfırabilirsiniz. Kayıt koşuüart ilk dersle bîrükîe adresınize postaianacaktır. Bafvunı ııdrttl: GÖKOİL msMupia öğratltn kurslan " İCIJRSLARI Gelir Vergîsi Kanunu kazançîarm safi tutanm yani o îcazancm elde edilmesi ile ilgili olarak yapılan giderler Indirildikien sonra arta kalan kısmı vergilendirir. Bu ne