Katalog

19 EKÎM 1983 EKONOMİ CUMHURİYET/9 Günün Aynası Türkiye^ fiynt artışı yönünden OECD ikinciliğini parselleıli ANKARA, (ANKA) Türkiye, OECD ulkeleri arasında tuketici fiyatlan en hızlı artan Izlanda'dan sonraki ikincilik yerini koruyor. OECD verilerine göre, fiyat artışları yönünden yüzde 30.28'lik artışla ilk sırada İzlanda bulunurken, Türkiye, yüzde 29 artışla ikinci sırada yer alıyor. Yine son bir yılda tuketici fiyatlan Portekiz'de yüzde 25.9 oranında, Yunanistan'da yüzde 20 oranmda artış kaydettı. Ağustos sonu itibanyle son bir yılda tuketici fiyatlan Japonya ve îsviçre'de en düşük artış gösterdi. Fiyat artışları Japonya'da yüzde 1.2, îsviçre'de yüzde 1.8 oranmda gerçekleşti. Ağustos ayında ise en yüksek fiyat artışı yuzde 3.2 ile Portekiz'de göruldü. Bunun yanı sıra, İspanya da yüzde 1.3 artışla fiyatlan en fazla artan ülkeler arasında bulunuyor. Güînrük ve Tekel Bakanlıgı serbest bölge uygulamasını fiilen başlattı ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Gümruk Bakanlıgı antrepo (depo) rejiminde bir değişiklik yaparak ihraç amacıyla sanayicilere antrepo kurma hakkı getirdi. Beş yıl süreyle, gümruk ödemeden getirilen hammaddeler bu bölgelerde sanayiciler tarafından işlendikten sonra ihraç edilecek. Aynı zaroanda transit ticaret yapmak isteyen ihracatçılara da bu antrepolar yoluyla reeksport hakkı sağlandı. Serbest bölge uygulaması öncesi ön uygulama olarak nitelenen bu gelişim konusunda Gümruk ve Tekel Bakanı Cafer Tayyar Sadıklar, "Büyiik bir reformu Tiirk sanayicisi ve ihracatçısına ilan etmekten ötiiru büyiik bir mutluluk duyuyoruz, bu rejim degişikliğini gerçekleştiren bakanlık teknisyenlerine şiıkran borcum var" dedi. Gümruk ve Tekel Bakanlıgı tarafından yeniden düzenlenerek uygulamaya sokulan "antrepo rejimi" sanayiciler ile ihracatçılara ayn ayn olanaklar sunuyor. Yeni gümruk rejimi uygulamasının getirdiği muafiyetlerin ithal rejimine de bağlı olmayacağı bildirildi. Bu durumda soz konusu koşullara uygun olarak, antrepo hakkı isteyen herhangi bir sanayici aynen serbest bölge uygulamasında olduğu gibi bu lür bölgelerin tum olanaklarından yararlanacak. Yeni antrepo rejiminin, serbest bölge uygulamasından tek farkı bu bölgede yapılacak uretimin Türk parasını koruma yasası hükumlerine bağlı kalması olacak. Bakanhğın yeni uygulamasına göre, antrepo kurmak için baş Serbest bö onay için yeni(jen guncelhk kazandı. Uluj su, İzmir, Antalya ve İskende ] run'un serbest bölge olarak İ çildiğini ve çalışmalara hemen i başlanacağını soyledi. Ulusu'^ nutı açıklamalarının ardından' kaınuoyunda serbest bolgenin ne j old uğu merakı uyandı. Hatta bu j bolgelerdeki arazilerin kat kat, değerlendiği haberleri yavgınlaştı. /\ma, serbest bolgeler konusu ' nun bir parlayıp bir sönen nite; liği yine surdu ve açıklamanın ardından konu yine karanlığa gomüldu. İktisatçı Arrow'la çalışmaları Debreu'ya Nobel kazandırdı Ekonomi Servisi 1983 yılı Nobel Ekonomi Ödülü'nü kazanan ABD'li iktisatçı Gerard Debreu'nun, bu ödüje layık görülmesinde Harvard Üniversitesi profesorü Kenneth Arrov» ile yaptığı çalışmalann önemli rolü olduğu belirtildi. İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi'nin açıklamasına göre, Debreu ve Arro\*, piyasa ekonomisinde, arz ve talep arasında kân en yüksek düzeye yukselten bir matematik metod geliştirdiler; Debreu bu temel teoriyi geliştirdi ve genişletti. Debreu, ile ortak çalışma yüıutmüş olan Kenneth Arrovv da 1972 yılında Nobel tktisat Ödülunü kazanmıştı. "Temel iktisat leorisi alanındaki çalısmalan ve özellikle yeni analitik metodlar gelistirilmesindeki başarılan ve genel denge teorisinin yeniden formiik edilmesi ile ilgili çabalan," nedeniyle Nobel'e layık görülen Debreu, 1921 yılında Fransa'nın Calais kentinde doğdu. 1950'de ABD'yegıden Debreu, 1962'den bu yana bu ulkede Chicago, Yale ve Berkeley universitelerinde dersler verdi. Debreu 1975 yıhnda ABD vatandaşlığına geçti. Debreu halen California Eyalet Üniversitesi profesörleri arasında bulunuyor. Sadıklar: Türk sanayi ve ihracatçısına büyiik bir reform sunuyoruz. Antrepolarımızı ihraçatçılanmızın emrine tahsis ettik. Sanayiciler için de her türlü yerde antrepo kurmalan için zemin hazırladık. vuruda bulunan sanayicinin öncelikle konumu incelenecek. Durumu " i y i " olduğu saptanan herhangi bir sanayici, ihraç kaydıyla uretime girdi sağlayan her turlü ara ve yatırım malını gumruk ödemeksizin yurda getirtebilecek. Bu tür sanayiciler vergi ve resimden tümüyte muaf olacak, buna karşılık bakanlık, bir teminat niteliği taşıyan sanayicinin uretim olçeği ve piyasa itibanna göre saptayacağı global bir teminat alacak. Uygulamanın ilginç yanı, sanayicinin bakanhğın beİirlediği alanlarla sınırlı tutulması oluyor. Sanayici üretim için elverişli bulduğu ve ihraç pazarlarına bağlı olarak herhangi bir bölgede antrepo kurabilecek. Söz konusu sanayicinin urunu işleme suresi olarak da 35 yıl arasında değişen bir izin verilecek. lhracat yapan ve bu arada Türkive'nin transit ticaret olanaklannı genişletmek isteyen ihracatçılar için getirilen olanakların başında devletin kurmuş olduğu fiktif antrepolardan yararlanması geliyor. Bu amaçlar ihraçlık mali yurda getiren ihracatçı, bunu Gümruk ve Tekel Bakanlığı'nın varolan fiktif antrepolanndan birine yerleştirebilecek. Ihracatçı söz konusu mali transit ticarette kullanabileceği gibi, reeksport amacıyla da değerlendirebilecek. Ihracatçı soz konusu antrepoyu kullanma karşılığı tarife ödeyecek, ayrıca sanayicilerde olduğu gibi bakanlığa global bir teminat verecek. Serbest bolgeler için en onemli sakınca olarak gösterilen kaçakçılığın yaygınlaşmaması için bakanhğın 400 adetlik bir gümruk denetçisi (kontrolöru) kadrosu açtığı ve bu kadrolar için onümüzdeki gunlerde sınav yapacağı oğrenildi. Kuşçulu: Katma değer vergisi bir an önce uygulatımnh İSTANBUL (THA) ÎTO Yönetim Kurulu Başkanı Nuh Kuşçulu, katma değer vergisinin uygulanmasıyla birlikte vergi gelirlerinin artacağını soyledi. Katma değer vergisinin, bazı sektörlerde yuzde 40'a kadar >11kselerek ağır bir yük haline geİen istihsal vergisinin yerine geçeceğini belirten Nuh Kuşçulu, "Katma değer vergisinin uygulanmasıyla iş adamlan çok agır bir vergi yukünden kurtulacaktır. Katma değer vergisinin düşük otması vergi kaçırma eğilimini ortadan kaldıracak, yavgın olması da vergi gelirlerini arttıracaktır" dedi. Katma değer vergisinin iş adamlarına zincirleme olarak birbirlerini kontrol etme olanığı vereceğini ve böylece doğal bir kontrol sistemi daha doğacağını bildiren Nuh Kuşçulu, katma değer vergisinin bir an önce uygulanması gerektiğini savundu. ANKARA (Cumhuriyet Burosu) Serbest bolgelerin kuYeni uygulamalar konusunda rulmasına ilişkin kararname Babilgisine başvurduğumuz Gumkanlar Kurulu'ndan geçti. Cumrük ve Tekel Bakanı Prof. Dr. hurbaşkanlığına onay için Cafer Tayyar Sadıklar şunlan gonderildi. soyledi: Kararnameye gore bir "Ser"Bu bakanlığımızın büyiik rebest Bolge Müsteşarlığı" kuruformudur. Serbesl bolge çalışluyor. Başbakanlığa bağlı olarak malan koordinasvon çalışmalakurulacak Müsteşarlık kendine n nedeniyle uzun bir zaman alabağlı daireler oluşturacak. caktır. Bu nedenle bakanlığımıBaşlıngıçta, İzmir, Mersin ve zın kunıluş >asası ve ilgili yonetfskenderun'da serbest bolgeler meliklerin >erdiği yetkiye dayakurulacak ve daha sonra, gereknarak antrepolarımızı ihracatçı| tiğinde başka yerlerde de bu bollanmızın emrine tahsis ettik. Aygeler açılabılecek. nca sanayici ihracatçılanmıza da Cumhurbaşkanı'nın onayınher türlü yerde antrepo kurmadan sonra çalışmalann derhal lan için zemin hazırladık, bunbaşlayacağını bildiren yetkililer, dan boyle mUracaatları bekliyoay sonuna kadar serbest bolgeruz." lerle ilgili faaliyete geçileceğini Söz konusu uygulamanın geçbildirdiler. mişten farkı Ticaret Bakanlıgı Turkiye'de serbest bolgeler tarafından yürütülen geçici ithal konusu, 34 yıllık bir aradan sonuygulamasını büyuk oranda gera, 1980 yılı başlarında uygulanişletmesi oldu. Geçici ithal uymaya konan "dışa açılma poligulaması yoluyla halen sanayici tikası" uyarınca yeniden gundeve ihracatcılar ihraç konusu olan me geldi. Turkiye'ye yabancı bir urün ıçın girdi ithal edebılisermayeyi çekmek ve dışsatımı yor. Ancak mevzuatın çokluğu artırmak için gereklı olduğu one \e girdinin belli bir süre ıçinde surülen serbest bolge olayı geniş işlenmesi zorunluluğu nedeniyle yankı uyandırdı ve büyük tartışsöz konusu uygulama geçmişte malara yolaçtı. Bazıları, diğer buyuk bir ilgi toplamamıştı. Buornekleri göstererek bunun şart nun yanında liberasyon 1 ve 2 olduğunu soyledi, bazıları ulkelistelerinden yurda ithal edılen urünlerin belli bir sürede antrede toplumsal sorunlar yaratacıpolardan çekilmesi yukumluluğı gerekçesiyle karşı çıktı. Bunun ğu keza reeksport turu bir uyguartık eskimiş bir yontem olduğu lamada pazar esnekliğini ortagöruşü de savunuldu. dan kaldırıyordu. Ancak, daha sonralan bu tartışmaların giderek yoğunluğunu 2817 sayılı yasaya dayanarak kaybettiğı ve somut bir çalışma dün resmen başlatılan uygulama olmaması nedeniyle konunun için her turden sanayici ve ihrayeniden kış uykusuna yattığı izcatçmın başvuruda bulunabilelenimi edinildi. ceği ve başvurunun en geç üç hafta içinde sonuçlandırılabile1983 yılı başında Başbakan ceği açıklandı. Llusu'nun açıklamasıyla konu Ozel sektör havada da TIR fîlosu kurabilecek ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Yolcu taşımacıhğının yanısıra, özel sektöre havayoluyIa yuk taşımacılığı yapabilme olanağı sağlayan Turk Sivil Havacılık Yasası MGK tarafından kabul edildi. MGK tarafından onaylananl Turk Sivil Havacılık Yasası, dev| letin yanısıra kamu kurum vel kuruluşlarıyla gerçek ve özel ki ' şilere sivil havacılık alanında yej ni olanaklar sağlıyor. Buna g re, ozel sektor ticari amacla hava araçlanyla yolcu taşımacıhğının yanısıra, yük taşımacılığı da yapabilecek. Ancak bunun için Genelkurmay Başkanlığı'nın olumlu goruşu ve Ulaştırma Bakanlığı'nın izni gerekiyor. Özel işletmeier ayrıca, sivil amaçla havaalanı pisti, hangar, hizmet ve işletme tesısleri de kurabilecekler. Gerçek ve tuzel kişiler sivil havacılık alanında eleman yetiştirmek amacıyla özel okullar da açabilecekler. MGK'nın kabul ettiği bir diğer yasa ise eğitim ve öğretım kurumlarında okutulacak yabancı dilleri ve yabancı dille eğitım yapan okulların uygulayacaklan esaslan yeniden duzenliyor. MGK ayrıca, Turkiye'de öğrenim goren yabancı uyruklu oğrencilerin Turkiye'ye gelişleri ve öğretım kurumlanna kabulune ilişkin esaslan belirleyen bir yasa kabul eıti. TARIM ÇALIŞANLARI Tarım İşçilerı Sosyal Sigortalar yasa tasarısı da MGK'da kabul edildi. Yasayla tanm kesiminde bir hizmet akdıyle geçici olarak çahşanlar sosyal guvenlik kapsamına alınıyor. Buna göre sosyal guvenlik kuruluşları kapsamı dışında olanlarla, bu kuruluşlardan malulluk emekli aylığı almayanlardan suresiz olarak tanm ışlerinde hizmet akdiyle çalışanlarla, orman işlerinde pazarlık esasına gore çalıştınlanlar istekte bulunduklan takdirde sigortalı sayılacaklar. Konsey'in benimsediğı diğer yasa tasarısı da tarımda kendi nam ve hesabına çahşanlar SSK kapsamına alınıyor. Uzüm, paııııık, tütüıı ve çimento dıssatınunda tehlike çanları Dışalımına karar verilen arpa ve buğday dışsatımı yılın ilk 7 aylık döneminde yarı yarıya arttı. Zeytinyağı dışsatımında artış 7 kata ulaştı. Ekonomi Servisi Turkiyenin geleneksel dışsatım ürünlerinin çoğunda dış pazar ukanıklığı iyice belirginleşti. Tütün pamuk, Uzüm ve meyve sebze gibi ürünlerde dışsatımın önemli ölçüde duştüğü gözleniyor. Buna ek olarak, son yıllarda hızlı bir gelişme gösteren canlı hayvan ve çimento dışsatımı da teklemeye başladı. Bununla birlikte zeytinyağı ve dokuma ürünleri gibi bazı sınai ürünlerde "ihracat patlaması" herşeye rağmen sürüyor. Dışsatımda son yıllarda gerçekleşen gelişmeye ayak uyduramayan tarım ürünleri dışsatımı hem miktar ve hem de pay olarak azalmaya başladı. Bu yılın ilk 7 ayına ilişkin olarak açıklanan dışsatım rakamları azalmanın iyice belirginleştiğini ortaya koyuyor. Ocaktemmuz donemindeki azalma yüzde 16'yı buldu. Tarımsal urünlerin hemen hemen hepsihde dışsatımın gerilediğı gözleniyor. Yılın ilk 7 ayı itibariyle gerileme pamukta yuzde 50'ye, üzümde yüzde 40'a, tütünde yuzde 30'a dayandı.Aynı şekilde, geçen yılın ocaktemmuz döneminde 134 milyon dolar olarak gerçekieşen canlı hayvan dışsatımı bu yılın eş döneminde 118 milvon dolarda kaldı. Orman ürünleri dışsatımındaki azalma ise ürkütucü; yüzde 80. Tarım ve hayvancılık ürünlerinde görulen genel gerilemeye rağmen, hububat dışsatımı artış kaydediyor. Hukumetçe dışalımına karar verilen buğday ve arpada dışsatım yarı yarıya yükscldi. Sınai kesimde ise dışsatım artışı suruyor. Tarıma dayalı işlenmiş ürünlerde yılın ilk 7 ayında yüzde 30 oranında bir dışsatım artışı sağlandı. Sınai urün dışsatımında ise yüzde 10'luk bir artışla yetinildi. Urunler itibariyle en büyuk artış yuzde 680'le zeyttnyağında gerçekleşti. Geçen yılın ocaktemmuz döneminde dış ülkelere 11 milyon dolarlık zeytinyağı satılmışken, bu yılın eş ayında 69 milyon dolara ulaşıldı. Butun ürünlerde dışsatım artışının gözlendiği dokumacılık sanayiinde orme eşya yüzde 300'lük bir sıçramayla dışsatım patlaması ger Bazı ürünlerde dışsatım (ocaktemmuz, bin S) Buğday Arpa Tütün Pamuk Czüm Fındtk Canlı hayvan Et Zeytinyağı Çimento Kimya san. ürunu Lastikplastik Orman ürünleri Sentetik suni iplik Halı kiiim Pamuk ipliği Örme eşva Demir çelik çubuk 1982 36.729 33.104 188.333 196.379 51.213 131.759 134.483 72.492 10.731 151.740 55.886 35.060 24.674 34.301 116.653 109.283 13.562 70.454 1983 65.309 66.665 123.464 100.354 32.012 125.863 117.903 87.215 68.855 49.342 62.686 41.561 8.081 70.933 84.615 149.125 39.848 57.522 Değisim (%) 77.8 100.2 3S.6 48.9 37.5 4.5 12.4 20.3 542.9 66.2 12.0 18.2 66.5 107.2 72.6 36.7 194.8 18.4 Piyale nıakarnaya 3. zam İZMİR, (THA) Piyale, makarna fıyatlanna 5 lira daha zam yaptı. Böylece son üç ayda Piyaİe'nin ürettiği makarna fiyatlan üçüncü zammı görmuş oldu. THA muhabirinin Piyale Fabrikası yetkililerinden edindiği bilgiye göre yeni zam, buğday fiyatlannın artmasırun yanısıra, polietilendeki yüzde 32'lik fiyat artışının ambalaj fiyatlarını yükseltmesinden kaynaklanmasından sonra ürünlerine yuzde 30 oranında bir zam yapmış, geçtiğimiz ay da makarna fiyatlarını 5 lira artırmıştı. Mali Müşavirler Derneği: Maliye bizi dinlerse bütçe açık vermez Ekonomi Servisi Mali MüşavirlerMuhasebeciler Derneği Başkanı Turgut Anğ, "Maliye Bakanlığı bizim onerilerimize kulak verirse, bütçe açık vermekten kurtulur" dedi. Anğ, her yü butçe hazırhklan sırasında, gelirlerin artınlacağı, ve butçenin açık vermekten kurtarılacağının söylendiğine dikkat çekerek bu yıl da bütçenin 500 milyar dolayında açık verdiğini, maliye kendileriyle işbirliğine gitmediği takdirde, bu sorunun çözümlenerrfeyeceğini belirtti. çekleştirdi. Sentetik sunı lif iplik dışsatımı da 2 kat yükseldi ve 71 milyon dolara çıktı. Buna karşın bazı sınai ürünlerde dikkat cekici bir dışsatım tıkanıkhğı var. Tıkanıklık, son gunlerde en çok tartışılan çimento sanayiinde ciddı boyutlara ulaştı. 1982 yılının ocaktemmuz döneminde 151 milyon dolarlık çimento dışsatımı yapılmışken bu yılın eş döneminde 3 kat eksiğiyle 50 milyon dolarda kalındı. Demirçelik, madeni eşya ve makine sanayiinde dışsatım gerileme gosteriyor. Ekonomik istikrar arayışı IsraiVi birbirine kattı MURAT KÖPRÜ Israil ekonomisinde için için yanan bımalım ateşinin ilk kıvılcımı 10 gun önce banka sisteminde çaktı. Bankalann hisse senetleri aniden değer yitirmeye başladı ve banka önlerini ellerindeki hisseleri satmaya çalışan kalabalıklar doldurdu. Bir günde yuzde 5.5 oranında değer yitiren ülke parasına guven kalmadığından, kasa onüne gelen herkes ödemenin dolarla yapılmasını istiyordu. Banka sisteminin döviz rezervleri hızla erimeye ve sistem çatırdamaya başlamıştı... Çatırdamaya başlayan yalnızca banka sistemi değil ekonominin ta kendisiydi. Enflasyon yüzde 170'lere ulaşmış, cari işlemleı dengesi açığı 5 milyar dolan bulmuş, dış borç yüku 20 milyar dolan aşmıştı. Yani, tsrail eİconomisi 1983 ekiminde tam bir iflas arifesine geldi. Bu iflası önleme görevi ise çiçeği burnunda Başbakan İzak Şamir'e kaldı. Çünku, işleri bu aşamaya getiren ve bundan sonra neler olabileceğini kestiren "yıllanmış" Başbakan Menahem Begin koltuğu bırakıvermişti. Şamir hükumetin başına gelir gelmez önlemleri sıralamaya başladı. Once yüzde 23 oranında devalüasyon yapıldı, hemen ardından da kamu mallarmda Toplu konut fonuna 1 milyar lira daha aktarıldı ANKARA (a.a.) Malıye Bakanhğı'nca Toplu Konut Fonu'na düh bir milyar lira daha aktarılarak, avans ve hakedişleri Türkiye Emlak Kredi Bankası'nda bekleyen kooperatiflere ödeme işlemine başlandı. Esener: Almanya önce işsiz Türklerin sorununu çözsün ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu) Çalışma Bakanı Turhan Esener, Federal Alman Hür Demokrat Parti üyesi 4 parlamenteri dün kabul ederken yaptığı konuşmada, "Federal Almanya Imar ve lsRan Bakanhğı'ndan yapılan açıklamaya göre, bugüne kadar bin 177 kooperatifin 63 bin 369 üyesine toplu konut fonundan kredi açılarak, 17 milyar 036 milyon 929 bin 731 lira odendi. Eski Başbakan Menahem Begin'in ilginç ekonomik politikası sonucunda Israil ekonomisi enflasyon sarmalına yakalandı ve bundan bir türlü kurtulamadı. Çiçeği burnunda Başbakan Izak Şamir'i zor günler bekliyor. Şamir'in ilk önlemleri arasında yeni Maliye Bakanı atama, kamu mallarına okkalı zam, ekonomiyi dolara bağlama ve kamu harcamalarını kısma gibi radikal değişiklikler yeralıyor. uygulanan subvansiyon politikası terkedilerek bunlann fiyatları onemli ölçüde yukseltildi. 2 ay önce kabul edilen butçenin yeniden ele alınması ve bütçe harcamalannın 1 milyar dolar kısılması bekleniyor. Şamır'in önlemleri arasında ülke ekonomisinin bütünuyle ABD Dolanna bağlanması pîanı da var. Ancak planın ana hatları henuz açıklanmış değil. Bu plan eski Maliye Bakanı Yoram Aridor'un istifasına neden oldu. Aridor'dan boşalan yere Yigal öncelikle ülkelerindeki 109 bin Türk işsizin sorununu çozsun" dedi. /flman heyeti saat ll.30'da da Dışişleri Bakanı tlter Türkmen tarafından kabul edildi, akşam üzeri de Turkiye'den ayrıldı. DÖVİZ KURLARI Dövizin Cinsi 1 ABD Dolan 1 Avustralya Dolan 1 Avusturya ŞUini I Batı Alman Markı 1 Belçika Frangı 1 Danimarka Kronu 1 Fransız Frangı 1 Hoüanda Florini 1 İsveç Kronu 1 Isviçre Frangı 100 ltalyan Lireti 100 Japon Yeni 1 Kanada Dolan 1 Kuveyt D'man 1 Norveç Kronu 1 Sterlin 1 Suudi Arabistan Riyali Döviz Ahş 246.00 225.58 13.54 95.20 4.67 26.27 31.13 84.83 31.75 117.23 15.65 106.08 199.89 849.73 33.82 368.93 70.70 Döviz Satıs 250.92 230.09 13.81 97.10 4.76 26.79 31.75 86.52 32.39 119.57 1S.96 108.20 203.88 866. 73 34.50 376.30 72.11 Efektif Altş 246.00 214.30 13.54 95.20 4.44 26.27 31.13 84.83 31.75 117.23 14.87 100.78 189.89 807.25 32.13 368.93 67.16 Efektif Satış 253.38 232.35 13.94 98.06 4.81 27.06 32.06 87.37 32.70 120.74 16.12 109.26 205.88 875.23 34.83 379.99 72.82 tzak Şamir Cohen Orgad atandı. Peki ne olmuştu da dunyada örnek gösterilen ekonomilerden biri olan Israil ekonomisi tıkanmıştı? 5 yıllık Begin yonetimi ekonomiyi nasıl bu duruma getirmişti? Menahem Begin 1977 sonbaharında iktidara geldiğinde 29 yıldır devlet denetimınde gelişen ekonomiye "serbest piyasa" damgasını vuracağını açıkladı. Bu açıklama "tsrail Ortadoğunun tsviçre'si olmak istiyor" sloganlanyla yankılandı. Girişimin ilk etkileri olumlu yönde gelişti. Dışsatım hızla tırmandı, büyüme hızı yuzde 7'lere çıktı, ülkeye yabancı sermaye akışı daha da hızlandı. Ancak, enfiasyon ibresi sinsi sinsi yuzde 50'leri aştı, yüzde 100'lere çıkmaya başladı. 1980 yılında olumlu gostergeler de alarm sinyali verir oldular. Cari işlemler açığı 1981'de 2.2 milyar dolara, 1982'de de 3.2 milyar dolara çıktı. Bu yıl açığın 4.3 milyar dolan bulması bekleniyor. Askeri harcamalar dahil ÇAPRAZ KURLAR / ABD 18.1683 Avusturya ŞUini 52.6766 Belçika Frangı 7.9023 Fransız Frangı 7.7480 İsveç Kronu 1571.88 ttalyan Lireti 7.2738 Norveç Kronu 1 Avustralya Dolan: 1 Kuveyt Dinan: 1 Sterlin: DOLARI 2.5840 9.3642 2.8999 2.0984 231.90 3.4794 0.9170 3.4542 1.4997 B. Alman Markı Danimarka ,Kronu Hollanda Florini tsviçre Frangı Japon Yeni S. Arabistan ı Riyali ABD DOLARI ABD DOLARI ABD DOLARI Ziraat Mühendisleri Odası: ABD tekelleri Türk tarımına girerse Güney Amerika'ya benzeriz Eczacıbaşı Holding yetkilileri tanm alanlarına çokuluslu şirketlerin yiatırım yapmasını olumlu bir girişim olarak değerlendirdiler. ANKARA, (ANKA) TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Sami Dogan, ABD tekellerinin yerli holdinglerin ortaklığında Türkiye tarımına girmesi durumunda, Güney Amerika ülkelerinde karşılaşılan tüm ekonomik ve sosyal sorunlarla Turkiye'de de karşılaşılacağını bildirdı. Yabancı sermayenin Türk tarım sektorüne yatınm yapması konusunda Odası'nın görüşunü açıklayan Sami Dogan, Türk tarım topraklarının yüzde 90'ının 100 dekardan kücük araziler olduğunu belirterek, büyük topraklann da ağaların elinde olduğunu \e bu toprakların rantabl işletilemediğini kaydetti. Tarımda yabancı sermayenin Güney Amerika ülkelerini ekonomik ve sosyal bunalımlara ittiğini anlatan Doğan, şöyle dedi: "Ülkemizde 'tarım mı sanayi mi?' gibi anlamsız bir tarttşma. Sanki bunlar birbirinin allernatifi imiş gibi yıllarca sürdürülmüş, bu tartışma montaj sanayii ile spekulatör sermayenin büyümesine neden olmuştur. Olmayan şeylerin tartışması yapılmış, Ortadoğu'nun kasabı manavı, sütçusü olmaya kimimiz düşıinmeden hayır demiş, kimimiz de yine düşunmeden evet demiştir. Sonuçta, şimdi Orladoğu'nun kasabı manavı ve sütçüsü olmaya ABD tekelleri talip olmuşlur. Eğer ABD tekelleri yerli holdinglerimizin ortaklığında Türk tarımına girerse Günev Amerika ülkelerinde karşılaşılan tüm ekonomik ve sosyal sorunlarla ülkemizde karşılaşacaktır. Yani lopraktan kopma artacak, kırsal alanda açık ve gizlî işsizlik >ükselecektir. OLLMLLI BİR GİRİŞİM Eczacıbaşı Holding yetkilileri tarafından Turkiye'de tarım alanlarına çok uluslu şirketlerin yatırım yapmasının çok olumlu bir girişim olduğu bildirildi. Turkiye'de tarım sektorüne yabancı sermayenin girmesi konusunda gorüşlerını UBA'ya açıklayan Eczacıbaşı Holding yetkilileri, Türk tarım atanlarına yabancı sermayenin girmesiyle uretim ve verim artışı olacağını belirterek şunlan soylediler: "Biz Eczacıbaşı Holding olarak tarım alanlanna çok uluslu şirketlerin yalırım yapmasını olumlu karşılı>oruz ve gerekli goruyoruz. Dileğimiz, bu yatınmlann giderek ciddi kuruluşlann ilgisini çekmesidir." ALTEN GÜMÜŞ FttATLARI Cumhuriyet Resat 24Ayar 22 Ayar Bilezik (gr.) 900 Ayar Gümus (gr.) AU!j 26.800 26.500 3.680 3.350 91 SATIŞ 26.900 27.500 3.685 3.455 93 edildiğinde cari işlemler açığının yıl sonu faturası 5.5 milyar dolar olacak. Cari işlemler açığının hızla büyumesi, dışsatımın azalması, dışalımın ise aniden artmasından kaynaklandı. Hukumet, ulke parasının dolar karşısındaki değer kaybını ayda yuzde 5'le sınırlayınca ve dunya ekonomik bunalımı yoğunlaşınca dışsatım daraldı. Buna karşın lüks tuketim maddeleri dışalımından alman yüksek vergiler 1981 yılında önemli ölçude indinlince dışalım ok gibi fırladı. Cari işlemler açığını kapamak tsrail gibi arkasında kapı gibi ABD olan bir ülke için zor değildi doğrusu. ABD hükumetinden \e bankalanndan alınan borçlarla bu işin üstesinden gelıvordu Israil. Bu sureçte dış borç yuku üç yıl gibi kısa bir sure içinde 5 milyar dolar arttı ve 20 milyar doları aştı. Dış odemeler borçla dengeye getiriliyordu gerçi, ancak içerıdeki dengesizliği gidermek iyice olanaksızlaşıyordu. Enflasyon sınır tanımaz olmuş ve 6 yılda yüzde 30'lardan yuzde 170'lere tırmanmıştı. Gerçekte Israil'de enfiasyonu besleyen ilginç bir endeksleme mekanizması vardı. Ücretler, faizler, kiralar, devlet yardımlan, kısacası hemen herşey enflasyona bağlı kıhnmıştı. Ancak, enfiasyonun kabahatini endekslemeye yüklemek haksızhk olacaktır. Çünkü, enflasyon bir kez tırmanışa geçtikten sonradır ki, endeksleme ters yonde etki göstermişti. Enfiasyonun esas nedeni bizzat uygulanan ekonomik politikaydı. Hukümet fiyat artışlarını onlemek için, kamu mallarının fiyatını subvansiyonla düşuk tutma yolunu seçmışti. Bu uygulama da enflasyona temel hazırlamış "ennasyon sarmalT'na yolaçmıştı. Bugün gelinen noktada Israil ekonomisi nereden bakılırsa bakılsın tam bir açmaz içinde. Amerikan bankalarında bile Israil'in kredi guvenilirliği konusunda kuşkular uyanmaya başladı. Ve açmazın her zamanki ilacını vermek de Şamir'e nasip olacak. Israil ekonomisinin Şamir'in elinde geçeceği ilk durağın adı da "istikrar" durağı olacak. Yener: Bankacılık rasyonel esaslara bağlanmalı ANKARA. (a.a.) Ankara Ticaret Odası Meclis Başkanı Gfingör Yener, Türk Lirası'nın surekli devalue edilme yömemine son verilmesini ıstedi. Anadolu Ajansı muhabirinin ekonomik konularla ilgili sorularını cevaplandıran ATO Meclis Başkanı Güngor Yener, istikrar önlemlerinin surmesinin yanısıra. konjonktürel değişikliklerin dikkate ahnabileceği, esnek bir sistem oluşturulması gerektiğini belirterek şu goruşleri sa\undu: "Konulan itibariyle para ve bankacılık ola> lan belli ras> onel esaslara bağlanmalı, Türk Lirası'nın devamlı devalue edilmesi \ontemine son verilmelidir. Bankacılık ve faiz uygulamalarının da >eni esaslara bağlanması zaruri bulunmaktadır. • • Maliye Bakanlıgı amortisman oranlarını belirledi ANKARA, (ANKA) Maliye Bakanlıgı, amortisman oranlarını belirledi. Vergi Usul Yasası'na açıkhk getirilmek uzere hazırlanarak Resmi Gazete'de dun yayınlanan tebliğe göre, arazi ve binalar ile yüzde 25'den daha yüksek amortismana tabi tutulacak iktisadi kıymetlere uygulanacak oranlar Maliye Bakanlığınca belirlenecek. Bu hükum gereğince, tespit edilen ve 1 ocak 1983 gunünden bu yana iktisap edilen iktisadi kıymetlere uygulanacak olan amortismanlar açıklandı. Ancak, lis'ede yer almayan iktisadi kıymetlerin amortismanı yuzde 25 oranını aşmamak kaydıyia yukümlulerce serbestçe teskjt edilebilecek.