Katalog

14 EKİM 1983 EKONOMİ CUMHURIYET/9 Günün Aynası Katma Değer Vergisi bu dönemde çıkrmyor ANKARA, (Cumhuriyel Bürosu) Katma Değer Vergisi Yasa Tasarısı'nın hükümetin istemine rağmen bu dönemde çıkarılmasının olanaksız olduğu bildirildi. ri sırasında dile getirdiği Katma Değer Vergisi Yasa Tasansı, Yeminli ve Serbest Mali Müşavirlik Yasa Tasarısı'yla bazı kuruluşlann devlete olan borçlannın silinmesini öngören yasa tasarısının bütçe görüşmeleri sırasında çıkanlması Başbakan Ulusu tarafından Danışma Meclisi Başkanlığı'na gönderilen bir yazıyla istenmişti. Başkanlık Divanı'nın önceki gece yaptığı toplantıda anılan tasarıların bu kadar kısa süre içerisinde görüşülemeyeceği oy birliğiyle karara bağİanarak, karar Başbakan Ulusu'ya iletildi. EKONO5ÎİMN KANSERİ: BOZULAN GELİR DAĞILKVD Gelir dağılımındaki bozulma sonyıllarda hız kazandı NİLGÜN UYSAL "Bir iilkede gelir dağılımı çalışmalarının sıklığı gelişmişlik kriteri olarak düşünülraelidir." Bu tanım, Türkiye'de en son 1980'de yapılan gelir dağılımı 1984 Mali Yılı Bütçe Yasa Tahesaplanna büyük emeği geçtniş sansı'nın görüşülmesi sırasında olan eski planci Kemal KasaroğBaşbakan Ulusu'nun çıkarılmalu'na ait. sını istediği üç yasa tasarısınm Sayın Kasaroğlu diyor ki: görüşülemeyeceği Oanışma Mec"Gelir dağılımının nasıl oldulisi Başkanlık Divam'nca kararğunu bilmek iki açıdan önemlilaştırıldı. Bu karar Başbakan dir. Bülend Ulusu'ya bildirildi. • Birincisi, gelir dağılımı, biMaliye Bakanı Adnan Başer reylerin refah düzeyini göstereKafaoğlu'nun bütçe görüşmelebildiği oranda refah dağılımını da gösterir. Bu anlamda gelir dağılımını bir gelişmişlik kriteri tZMİR, (Cumhuriyet Ege Bübu nedenle üretime pazartesi gü olarak kullanabiliriz. • tkincisi, uygulanacak herrosn) Kula Mensucat TEK'e nüne dek ara verildigi belirtildi. hangi bir ekonomik politikanın olan 100 milyon lira dolayında borçlarını ödeyemeyince fabriKula Mensucat Fabrikası 10 yaratacağı yan elkilerin nasıl dakada üretim durdu, işçiye olan ekim günü de elektriklerini bağ ğıldığını açıklığa kavuşturmak toplam 250 milyon lira tutannlatamayınca işbaşı için gelen iş ve polilikaların özel ve sosyal maliyetini ölçebilmek açısından da borç da ödenemiyor. 7 ekim çiler yeniden geri çevrildiler. Bu günü fabrika kapısma gelen 2200 kez 18 ekim gününe dek ücretli önemlidir. Ama ne yazık ki, ülkemizde işçiye, TEK'e olan borçlar ödenizinli sayıldıklan kendilerine yapümış gelir dagılım çalışmalan mediği için elektrik verilmediği, iletildi. birkaç taneyi geçmez." Yapılmış gelir dağılımı çalışmalan birkaç taneyi geçmiyor Ekonomi Servisi Uluslara1718 ekimde İstanbul Hilton ama, gelir dağılımı konusunda rası Endüstri ve Ticaret Banka Oteli salonlannda yapılacak se önemli sorunların bulunduğunu, sı, ihracatçı kuruluşlarımızın yaartık kimse reddedemiyor. minerde, profesyonel bir meslek rarlanması amacıyla, "Profes olarak ihracatçılığın organızasNitekim, görüşüne başyurduyonel thracatçı" konulu bir seyonu ve işleyişi anlatılacak. Tar ğumuz Prof. Dr. Yüksel Ülken: miner düzenledi. Seminer için tışmalı bir panelin de yer aldığı "Türkiye'nin en başta gelen solngiltere'den tngiliz thracat Da seminere, ülkemizin büyük ihra runu. giderek bozulan gelir danışma Konseyi üyesi tanınmış ihğılımıdır. Enflasyon dedigimiz racat uzmanı Arthur Day lstan catçı kuruluşlanmn yetkilileri olayın >arattığı en olumsuz sobul'a davet edildi. katılacak. nuç, gelir paylaşımının bozulmasıdır" derken, TÜSİAD Başkanı Ali Koçman da, "Yüzde 9O'lı enflasyonlann yaşandığı bir dönemin, ekonomik ve sosyal bünyede yaptığı tahribatı daha uzun yıllar tamir elme gayreti içinde olacağız" diyor. : Prof. Dr. Besim Üstunel'den ise, biraz daha ayrıntılı görüşler alabilme fırsatını bulduk. "Türkiye'de gelir dağılımı ile ilgili önemli sorunlar vardır" diyen Prof. Üstünel, önce bu sorunların nereden kaynaklandığını, kısaca sınıflandırmayı yeğledi: "Bu sonınlann önemli bir bölümü gelir dengesizliklerinden kaynaklanmaktadır. Bu gelir 408 firmanın iıriinleri TSE damgası taşıyor dengesizliklerinin ise, çok önemli bir bolümu, miilkiyet dağılımındaki, si\asal guç dağılımındaki Ekonomi Servisi Bugüne titünün 1%6'dan beri TSE mar ve eğitimdeki büyük yapısal denkadar TSE markasmı almak uzekası vermek üzere 408 firmayla gesizliklerden kaynaklanmaktare 408 firmanın 778 sözleşme 778 sözleşme yaptrğım 5 ve 10 dır. " yaptığı açıklandı. TSE markasmı yıldır sürekli TSE damgasını taBugünlere nasıl ve hangi aşa510 yıldır taşıyan fırmalann saşıyan firma sayısımn 147'yi bul malardan geçerek ve hangi soyısı 150'yi bulmuyor. Yalnız İsduğunu açıkladı. Açılışta bir ko runların kamburunu sırtımızda tanbul Sanayi Odası'na kayıtlı nuşma yapan ÎSO Yönetim Ku taşıyarak gelindiğini anlatırken 6500 fırma ve bu firmalarm rulu Başkan Vekili Mehmet Şu ise, Sayın Üstünel, 1973 petrol 7000'i aşkın ürünü bulunuyor. hubi de, "Zorlayıcı kurallar ye krizi sonrasını üç döneme ayırİstanbul Sanayi Odası üe Türk rine kalite ve standartlan belir dı: Standartlan Enstitüsü'nün orlenmiş üriin çeşitlerini çogalt• I. DÖNEM. 197377 yıllantaklaşa düzenledikleri "TSE mak, tiiketiciyi koruma yönun nı içine alan fiyat artışlannın iç Markalı Ürünler Sergisi" dün lsde daha etkili bir adımdır" de ve dış dengesizliklerin belirgin tanbul'da başladı. Serginin açı di. biçimde ortaya çıktığı "hızlanan Iışında bir konuşma yapan TSE Serginin açılışından önce, enflasyonlar" dönemidir. Başkanı Sabahattin İbrişim, TSE markası taşıyan firmalarO dönemde Türk ekonomisi, "Enslitümüz, standart hazırladan bu yıl 10 yıUm dolduran do dünya ekonomisinden hızla kopma görevini, standardlan kullakuz ve 5 yılını dolduran 29 fir maya başlamış, içeride büyüyen nan uygulayan veonlardan etki maya plaket verildi. bütçe açıklan, dışarıda ağır kolenenlerin jararlannı gozeterek, İstanbul Sanayi Odası ve Türk şullarda borçlanma, ne pahasıher aşamada onların katkı ve işStandartlan Enstitüsü tarafın ı na olursa olsun sürdürülmeye birliğini sağlayarak, onlara rağdan ortaklaşa olarak düzenlenen çalışılmıştır. men degil, onlarla birlikte gerTSE Markalı Ürünler Sergisi'ne Hiçbir dddi istikrar tedbirinin çekkştirmeye çalışmaktadır" de91 firma katıhyor. Sergi 19 eki alınmadığı bu yıllarda, işçi ücretdi. îbrişim, konuşmasında ensme kadar sürecek. leri, memur maaşlan ve tanmsal gelirler, parasal olarak artış kaydetmişse de gerçekleşen enflasyon hızlarını ancak gecikerek ve çok geriden izleyebilmiştir. Dolayısıyla bu kitleler. enflasyonun Ekonomi Servisi Adidas'ya 'Adidas'ın üç şerit bandı' ve nedeni değil, kurbanı olmuştur. ın Türkiye temsilciliğini ve imaya 'Adidas'ın üç yapraklı amb Oysa, aynı dönemlerde düşük latçüığını üstlenen ESEM grubu, lemi' veya Adidas'a ait özel ma doviz kunından dışalım yapanAdidas taklitlerine karşı savaş mul isimleri ve bazılarında da lar, KİT urünlerini ucuza kapaıçacağını bildirerek şu açıklamaAdidas adına yakın isimler kul tıp başka üreticiye ve halka pay» yaptı: larılarak pek çok taklitler piya halı satanlar, bankalar sistemin"Adidas'ın lemsilcisinin bulunsamızda görülmuştür. den büyük kredi olanaklarını nemadıgı dönemlerde, Türkiye'de gatif faizlerle kullanma olanagı Adidas ayakkabı, çanta, giyim Çok yakında Adidas'ın da ıs bulanlar, giderek artan oranlareşyası ve spor malzemelerinde, rarı ve iştirakiyle tüm taklitçile da rantlar elde etmişler ve büyük dünyada ve Türkiye'de patentre karşı yogun bir mücadek servetler biriktirmişlerdir. lenmiş 'Adidas'ın adı' ve kampanyası açtlacaktır." II. DÖNEM : 197780 yıllarını kapsar. "Giderek hızlanan frenleme" dönemi dedigimiz bu dönemde her geçen yıl daha geniş Dövizin Efektif kapsamlı istikrar paketleri uyguDöviz Doviz Efektif Cinsi Alıs Satış Alıs Satıs lamaya konulmuştur. 1 ABD Doları 245.40 250.31 245.40 252.76 1977 eylulunde ilk IMF heye223.56 228.03 212.38 230.27 tinin gelişiyle başlayan nispeten 1 Avustralya Doları 13.40 13.67 13.40 1 Avusturya Şilini 13.80 hafıf reçetelerle geçiştirileceği sa1 Batı Alman Markı 94.35 96.24 94.35 97.18 nılan bir istikrar programını 4.64 4.73 1 Belçika Frangı 4.41 4.78 1 Danimarka Kronu 26.06 26.58 26.06 26.84 30.83 31.45 30.83 31.76 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Florini 84.17 85.85 84.17 86.70 I tsveç Kronu 31.54 32.17 31.54 32.48 116.36 118.69 1 Isviçre Frangı 116.36 119.85 100 halyan Lireti 15.52 15.83 14.75 15.99 100.16 100 Japon Yeni 105.44 107.54 108.60 1 Kanada Doları 199.19 203.17 189.23 205.16 1 Kuveyt Dinarı 846.63 863.56 804.30 872.03 1 Norveç Kronu 31.90 33.58 34.25 34.58 369.33 1 Sterlin 369.33 376.71 380.41 66.99 1 Suudi Arabistan Riyali 70.52 71.93 72.63 Prof. Üstünel: İstikrar politikalarmın yükünü öncelikle tarım kesimi ile işçi ve memurlar taşımıştır. Son yıllarda ücret ve maaş artışları enflasyonun çok altında tutulmuş, emek gelirlerinin gerçek düzeyi gehletilmiştir. Eski DPT uzmanı Kasaroğlu: Son yıllarda gelir dağılımı daha da bozuldu, paralel piyasaların ortadan kalkması ve yüksek faiz politikası sonucunda rantlar ortadan kalkmadı, el değiştirdi. Eskiden ithalatçıya yansıyan rantlar bu kez devlet sübvansiyonlarıyla birlikte ihracatçıya yansıtılmıştır. mrof. Ülken: Türkiye'nin en başta gelen sorunu giderek bozulan gelir dağılımıdır. Enflasyon dedigimiz olayın yarattığı en olumsuz sonuç gelir paylaşımının daha da bozulmasıdır. Kula^da üretim gene durdu Profesyonel Dıracatçı Semineri Prof. Yüksel Ülken 197879 ve 1980 ilkbahariannda giderek ağırlaşan dozda reçeteler izlemiştir. Dış borçlanmanın durdurulduğu bu dönemde, fiyat artışlan hızlanmaya devam etmiş, ama ekonomik gelişme ve büyüme önce duraklamış, sonra da gerilemeye başlamıştır. Türk toplumunun her kesiminde reel gelirlerin geriye çekilmesi gereken bu dönemde de bu olumsuz gelişmelerin ve istikrar politikalannın en büyük yukünü yine tarım kesimiyle işçi ve memurlar taşımıştır. Bunu, IV. Plan'daki resmi rakkamlar da açıkça göstermektedir." Besim Hoca, ilk iki dönemi böyle dile getiriyor. Isterseniz Besim Hoca'nın Üçüncü Dönem'i açıklamasına geçmeden once, 1980 DPT Programı'nda yer alan gelir dağılım tablosuna emek vermiş olan Kemal Kasaroğlu nun ikinci döneme ilişkin değerlendirmesine de ver verelim: "197780 arasındaki enflasyon ücret gelirlerini toplam gelirier içinde yüzde 20.8'den, yüzde 15'e... Memur maaşlannı yüzde 13.2'den yüzde 9'a... Tarım gelirlerini ise yüzde 28.9"dan yüzde 21 'e indirmiştir. Buna karşın aynı enflasyon. tarım dışı ücret ve maaş gelirlerini ise yüzde 37.1'den, yuzde 55'e çıkarmışlır. İlginç bir nokla, bu kesim içinde sanayi sektörü payının yüzde 7.6'dan. yüzde 6'ya inmiş olmasıdır. Lnflasyondan kazançlı çıkan tek kesim, hizmetler sektöründe ücret ve maaş dışı gelirler olmuştur. Büyümenin çok sınırlı olduğu bu dönem içinde, gelir paylarındaki bu büyük artış, rantların ne boyutlarda olduğunu göstermektedir. III. DÖNEM'e gelince... 198083 yıllarını kapsayan bu döneme Prof. Ustunel "konsolidasyon dönemi" adını veriyor... Ve bu dönemde, bazı rant kaynaklarının yerinde bir tedbir olarak kurutulmaya çalışıldığını belirterek şöyle söylüyor: "Bu dönemde sağlanan ek dış borçlanma olanakları ve dtşsatımdaki gelişmeler hem ödemeler bilançosundaki dengesizligi azaltmış, hem de içeride fiyat ariışları hızının bir olçüde yavaşlamasına neden olmuştur. Ama bütun bu olumlu sayılabilecek gelişmelere ve işçi ucretleri ve tarım ürunleri üstündeki baskıya rağmen, enflasyon tam önlenememişlir. Bu dönemde de gelir boluşümünun olumsuz yonde değiştiğini gösteren işaretler vardır. Bu dönemin siyasal niteliğine dayanılarak derhal ucretlerin dondurulmuş olması, memur maaşları ve ücretlerdeki yıllık artışlann her yıl gerçeklesen enflasyon hızlannın çok altında tutulması, tarım ürunleri için de benzer politikalann izlenmesi, bu dönemde hem tarım gelirlerinin, hem de emek gelirlerinin gerçek düzeylerinin geriletilmiş olması sonucunu doğurmuştur." Türkiye'nin konsolidasyon döneminde iş değiştirerek bir holdingte uzman olarak görev yapmaya başlayan Kemal Kasaroğlu ise uçuncü döneme dönük olarak: "Ne yazık ki, DPT 1981 ve 82 yıllan için gelir dağılım rakkamlarım basmamıştır. Ancak boyle bir ekonomik yapıda uygulanmaya başlayan istikrar programı, tablodaki dağılımı, ilk üç grubun aleyhine daha da bozma eğiliminde olmuştur. Daha doğrusu loplam talebin düşürülmesi yoluyla enflasyon kontrol altına ahnmaya çalışılırken, orta sınıfların gelirleri de bir anda deflate edilmiş, gelir dağılımı daha da bozulmuştur" diyor ve ekliyor: • "Paralel piyasaların ortadan kalkması ve yüksek faiz politikaları sonucunda önce var olan rantlar ise, el değişiirmiştir. Eskiden ithalatçıya yansıyan rantlar, bu kez devlet subvansiyonlanyla birlikte ihracatçıya >ansıtılmıştır. Bu açıdan tablodaki ilk dört grup arasındaki dağılım daha çok bozulmasına rağmen, dörduncu grup içinde de bir yeniden dağılım söz konusu olmuşlur. Ayrıca istikrar programları sonucu giderek artan işsizlik, gelir dağılımını, istatistiklerin gösterebileceği boyutlann çok üstünde bozmuştur." Yarın: Ne vapmalı? Ford Türkiye'de Koç'la ortak yatınm yapacak Ekonomi Servisi 1960 yılından beri Koç Holding'le lisans anlaşması bulunan Ford Grubunun buna ek olarak Türkiye'de Koç'la ortak yatınm yapacağı açıklandı. "Ford'u sermayesiyle Türkiye'ye getirmek, 1930'lardan beri gönlümde yatan bir hevesti," diyerek bu açıklamayı yapan Koç Holding Yonetim Kurulu Başkant Vehbi Koç, bu arada Ford kargo kamyonlarının dizel motorlarını da Türkiye'de uretmeye başladıklarını bildirdi. Ford fırmasıyla Koç Holding arasında sağlanan ortaklık anlaşması nedeniyle Ford Avrupa Bölümleri Direktorü E.J. Blanch ve firmanın ust kademe yoneticilerinden oluşan 12 kişilik bir heyet dün İstanbul'a geldi. Avrupa'dan gelen Ford heyeti onuruna dun akşam Hilton Oteli'nde bir yemek veren Vehbi Koç, Ford firmasıyla ilişkisinin 1928 yılında Ankara'da Ford acentalığıyla başladığını belirttikten sonra, 55 yıldır devam eden bu işbirliğinin bugün ortaklığa dönuştüğunü soyledi. Ford Firmasının 1928'de Istanbul'da Tophane'de bir montaj fabrikası kurduğunu, ancak çeşitli sorunlar nedeniyle "bir hayli de zarar ettikten sonra" 1931'debu fabrikayı kapatmak zorunda kaldığını kaydeden Koç, "btı sene zarfında Ford'un İstanbul ve tzmir mıntıkalarındaki acentalıklannı aldık. Gönlümde yatan heves, Ford'u sermayesiyle Turkiye'ye getirmekti," şeklinde konuştu. 1960'da Otosan'ı kurarak ve Ford'la lisans anlaşması yaparak Ford kamyonlarının montajına başladıklannı ve yaptıkları Anadol mark otomobillere Ford motorları taktıklarını anlatan Koç, yıllar geçtikçe ülkemizde yan sanayilerin de geliştiğine işaret ettikten sonra, "bugün Ford'un en son imal ettigi ve Dover Dizel motorları ile donatılmış kargo kamyonlarını imal etmeye muvaffak olduk. Yann (bugün) yaVehbi Koc: Ford kamyonlarının motorlarını da imal etmeye başladık. pılacak toplaritımızda Kargo motorlannı ve kamyonlarını bayilerimize tanıtacağız. Diger iaraftan Ford ile ortaklık tesisi hususunda iki seneden beri devam eden konuşmalar müspet olarak neticeye bağlandı. Hükümetimizden gerekli musaade çıktı. Bu ortaklık, 15 ekim 1983 tarihinden itibaren başlayacaktır.. dedi Bu arada MAN fırmasının ürettiği otobus ve kamyonlan tanıtan ve onceki gün Ankara'da açılan sergiden sonra, Otosan'ın Ford lisansı ile ürettiği kamyonlan tanıtan sergi de yarın Sheraton'da açılacak. TZOB Başkanı: Holdinglerin getireceği ynbancı sermayv tarıma ynrar sağlamaz YASED Başkanı Eren: Tarımın sorunları >abancı sernıavenin katkısı ile cözümlenir. İSTANBLL (LBA) Türkiye Ziraat Odaları Birliği Genel Başkanı Osman Özbek, tarım sektörünün sermaye ve teknolojiye ihtiyacı olduğunu belirterek, "Ancak holdingler aracılığıyla gelecek yabancı sermaye tanm sektorüne bir >arar sağlamaz" dedi. Tarım sektörünün ilkel uretim koşullarının esiri olamayacağını kaydeden Özbek, bu sektörun sanayii sektörü tarafından istismar edildiğini de söyledi. Osman Öıbek, Amerikan De nizaşırı Özel Yatırım Kurumu (OPIC) ile ABD Tarım Bakanlığı yetkililerinden oluşan heyetin incelemeleriyle ilgili olarak şöyle konuştu: "Türkiye'de dekar başına 184 kilogram buğday alınıyor. Bu oran ABD'de 600 kilogramdır. Dolayısıyla tanm sektorümüzün gelişmesi için yabancı sermaye, teknoloji, paketleme ve pazarlama>a ihtiyacımız var. Bu tür girişimler çiftçimizin tecrübesini ve bilgisini arttıracağı için tanm sektörü ülke ekonomisine daha çok yararlı olacaktır. Tanm sektörü ilkel koşullarının esiri olmaktan kurtanlmak zorundadır Fakat, burada önemli olan yabancı sermayenin hangi aracı kuruluşlarla tanm sektorüne geleceğidir. Holdingler mevzuu benim de zihnimi bulandırıyor. Çünkü, tarım alanında holdinglerin bir şey vereceğini sanmıyorum. Örnegin. bir holding ureticiye zam vermedigi halde, süte zam yaptı. Holdingler eliyle bu iş olmaz". Öte yandan, THA'ya bir açıklama yapan YASED Yurütme Kurulu Başkanı Nuri Eren, "Tanm sekıörundeki sorunların yabancı sermayenin katkısıyla çozümleneceğini" soyledi. Nuri Eren, "Tanm alanında faaliyet gösterecek yabancı sermaye, finansman sorununu çözumleyecegi gibi teknik yardımlarda bulunarak tanm endüstrisinin gelişmesini sağlayacaktır. Endüstrinin gelişimi ile birlikte tanm ürünlerinin kalitesi düzelecek verim artacaktır. Yabancı sermaye ile ilişkiler tarım ürünlerinin dışsatımını da kolaylaştıracaktır" dedi. olabilir mi?" "Olmaz sanı>orum. Çunku yaş üzüm tüketimi önemli olçüde artmıştır. Erzurum bile yaş üzüm (Sultani) yemektedir. Bu nedenle bu turden bir fazlalık yaş üzüm olarak iç pa/arlarda kolaylıkla eritilebilir." "TARİŞ Alaşehir Entegre Üzum İşletmesi sizin genel müdürlük döneminizde hizmete açılacak. Öyküsunu sizden dinleyebilir miyim?" "Efendim, bu tesise 1978 yılında karar verilmiş. O dönem üzüm birlik başkanı Alaşehirli olduğundan, tesis buraya alınsın demiş. Sonra birlik başkanı değişmiş, o ise tesisin Salihli'ye alınmasını istemiş. Ondan sonra bina bitmiş, ancak bir tek makine bile monte edilmemiş. Bu tesis dünyada tek örneği olup. üzüm ürünlerinin değerlendirdiği gibi üzum kalitesini önemli ölçüde artıracaktır. Bu nedenle tesise iş başına geldiğim süredensonra gerekli harcama yapılmış ve hemen hemen hazır hale getirilmiştir. Bugüne dek yapılan harcama 3S0 milyon Tl.'dır. Gelecek ay hizmete girecektir." "Ononbir yıl önce üzum bağları sökuluyordu. Çünkü, üzüm ureticsi emeğinin karşılığını alamıyordu. Şimdi ise pamuk alanlarının yerlerine uzum bağları dikiliyor. Gediz ovasında genç adamlar kuru uzümü çuvallara doldururlar. Koy delikanlıları ayaklarıyla çiğneyerek üzümü çuvalın içine sıkıştırırlar.Kısacası birbirleriyle yanşırlar. Bir çuval ıkiyüzikiyuzyirmi kilo gelir. Köy delikanlıları çuvala ne kadar fazla üzüm doldururlarsa o denli de sevinirler. Çuvala uzüm besmak, urünün parçalanmasına yol açar. Üzum temizlenirken ve yıkanırken, deliklerden su girer. Çağdaş üzümculukte elli kiloluk torba kâğıtlara doldurulması gerekir üzümün. Bu da bir eğitim işidir. TSE markah ürünler sergisi açıldı Adidas taklitlerine karşı savaş açacak BİR S Üzüm, emek ve becen isteyen bir tanm dalıdır. Budamasından, goztaşına değin süren ve kesimiyle notkalanan uzum, ülke ekonomisine büyuk katkısı olan bir ürundür. Biz uzümu Kanada, İrlanda, lngiitere, Hollanda, Danimarka, ABD, Almanya, Sovyetler Birliği ve son yıllarda da Arap ülkelerine satıyoruz. Üzüm klasik bir ihraç yöntemiyle satıimaktadır yıllardır. Alıcı dış ülkeler bizim üzümlerimizin analizini yaptırıyorlar. Bir bir ne kadar çop, ne kadar taş, ne kadar çuval sicimi çıktığını saptıyorlar. Ama biz onemsemiyoruz hiç bunları. Son alıcı ulkeler, "üzümünuzü almayacağız" diye diretiyorlar. lngiitere ve İrlanda gectiğimiz yıllar uyguladı bu yöntemi. Yunanıstan'dan üzüm almaya başladılar. Olmadı, kekin içine üzüm tanesi yerine vişne ve erik kurusu koydular. Biz işte bu nedenle uzumümüzü temiz satmak zorundayız. Onun için modern işletmelere gerek var. İhracatçılarımız TARİŞ'i "ofis" gibi ya da "depo" gib' göruyorlar. TARİŞ uzumu uretici ortaklarından alsın, işlemesini yapsın, ama ihraç etmesin. Yalnız depolasın. İhracatçı da TARİŞ'ten uzumu alıp dışarıya satsın. Boyle yöntem nerede gorülmüştur bilmiyoruz. Ama ihracatçı nedense hep boyle istiyor. 1970'li yıllarda TARİŞ'in depolarında binlerce kilo değil, binlerce ton üzüm çurüdu. TARİŞ dışarıya satamadığı gibi, ihracatçı da almadı Sor.ra bu uzümler alkoî yapıınmda kullanılmak üzere TEKEL e satıldı. Biıim amacımi7geçti|imizvıllarda şu yapıldı, bu yapılmadı diyerek konuyu yaymak değil. Üreticiden ihracatçıya kadar uzüm sorununu dile getirmek. O halde önce TARİŞ Genel Mudurü Muzaffer Pekçağlayan'a sorular yöneltelim: HİKMET ÇETJNKAYA Pamuk alanlarına şimdi üzüm bağları dikiliyor DOVIZ KURLARI TARİŞ ne diyor? "TARİŞ'in üretici ortak ile ilişkisi nasıl?" "Taban fiyat kararnamesi üreticimizi memnun etmiştir. Bazı ufak tefek sorunlar vardır. Ancak unutmamak gerekir ki, TARİŞ ve ben, ortakları olduğu sürece ayaktadır. Bu yuzden ortağa güç vermek zorundadır. Bu yıl peşin fiyala geçilmesi sonrası ödemelerde de aksama olmayacağını umuyorum. Ortakların ciddi olarak taahhütlerini yerine getireceği kesindir.Rekolte tahminleri alınmışlır. Bunlar teslim alınacaktır." "Üzüm üreticisinin büyuk sorunlarından biri surekli yukselen fıyatlar nedeniyle ilaç alamaması. TARÎŞ geçmiş yıllarda zaman zaman uygulandığı şekilde sabit fiyattan ilaç vermeyi düşünür mü?" "Bu konuda bu yıl bir uygulama yaptık. Hem fiyatlar sabit oldu, hem de tahsilatı taksitler halinde yaptık. Bunun yararlı sonuçlar getireceği acıktır.Bu yıl benGenelmüdür veya sade vatandaş olarak üzüm yetiştiren mıntıkalanmızda ilacın tam olarak kullanıldığını gördüm. Üretici istihsalini artıracak metodları bilmekte ve şuurlu olarak bunu latbik etmektedir." "TARİŞ ürettiğini tüccara m\ verecektir, yoksa kendi bizzat ihraç mı edecektir?" "TARİŞ direk olarak ihracat aktivitesine girmektedir. Tüccar veya ihracatçıya satış yapılması Telefon başvurusunda ücretini zamanında ödemeyenlere yeni süre tanındı dun boyu u/um baglarında üzüm keser insanlar. Amacları urünlerinin iyi para etmesidir. mevzubahis değildir. Bu konuda TARİŞ elemanlan gerekli çaba>ı sarfetmekledir." "Türkiye'nin guçlu ihracatçıları bu yıl dünya piyasalarında 200 bin ton stok uzüm olacağından hareketle endişelerini belirtiyorlar. Ne dersiniz?" "Bu doğru ve yerinde bir lespittir. Üstelik bu slokun Türkiye uzerinde kalmasına çalışılmaktadır. Ancak Türkiye'nin bu konuda yapacakları bitmemiştir. Bugune dek hep klasik pazarlar içinde kalınmıştır. Oysa pazar çesillendirilmesi esastır. Örneğin TARİŞ olarak biz bu yıl Koreye hatırı sayılır bir ihracat yaptık. Aradıkça yerine yenilerinin de bulunacağı kesindir." "Taban fiyat konusuna yeniden dönmek isterim. Bu yıl devlet taban fiyat odemelerini peşin olarak yapmayı kararlaştırdı. Uygulama nasıl olacak?" "Bu husus kararnamede yer almış olup, ayrıca Para Kredi Kurulu gerekli ödemenin yapılması için Merkez Bankası'na talimat vermiştir. Esasen devlet gecikmeler halinde faiz odemeyi taahhüt etmektedir. Bu nedenle bu yıl ödemelerde bir gecikme olacağım ummak istemiyonım." "Bu yıl bazı tüccar ve ihracatcılann bankalardan kullandıkları ihracat kredılerini nisan ayında uzüm ureticisine dağıtarak üzumü kendisine bağladığı söyleniyor. Bu durumdaki ortak alımlarında TARİŞ güçlük çeker mi? "Üretici rekolte beyanında TARİŞ'e taahhudunü hesaplayarak bunu vapmışlır. TARİŞ'in taahhüd edilen mikları alacağı kesindir. Tüccar alsa bile TARİŞ kesin rakamlı bir teslimatla karşılayacaitlır." "Pamuğun yerine uzüme doğru bir yönelim olduğu söyleniyor. Bunun sonucu ileriki yıllarda önemli bir rekolte zorlaması ÇAPRAZ KURLAR 1 ABD 18.3134 Avusturya Şilini 52.8879 Belçika Frangı 7.9597 Fransız Frangı 7.7805 Isveç Kronu 1581.18 halyan Lireti 7.3079 Norveç Kronu. 1 Avustralya Doları: 1 Kuveyt Dinarı: 1 Sterlin: DOLARI 2.6009 9.4167 2.9155 2.1089 232.73 3.4798 0.9110 3.4500 1.5050 B. Alman Markı Danimarka Kronu Hollanda Florini İsviçre Frangı Japon Yeni S. Arabistan Riyali ABD DOLARI ABD DOLARI ABD DOLARI ALTIN GÜMÜŞ FİYATLARI Cumhuriyet Resat 24 Ayar (gr.) 22 Ayar bilezik (gr.) 900 Ayar gümüş (gr.) ALIŞ 27.300 27.000 3.690 3.360 91 • 27.400 27.500 3.700 3.470 93 İstanbul Haber Servisi 1.8.1976 tarihinden önce telefon almak için başvuran, ancak kayıt keşif ve genel idare hizmet giderleri karşıhğı alınan ücreti zamanında ödeyemeyenler için yeni bir süre tanındı. 1.8.1976 tarihinden önce 400 lira olan kayn keşif ve genel idare hizmet masraflarının bedeli yeni tarifeye göre 5000 lira olacak. PTT Genel Müdürlüğü'nden bildirildiğine göre söz konusu ücret 31.5.1984 günü akşamına kadar ödenebilecek. Ödemeler telefon sahiplerinin müracaatlarının bulunduğu Telefon Başmüdürlüğü, Telefon Müdürlüğü veya PTT merkezine yapılacak. Odemeyi yapan kişilerin istekleri süresi içinde ödeme yapanlarla birlikte değerlendirilecek. YARIIN: Taban fiyat nnsıl karşılandı