Katalog

7 OCAK 1983 KÜLTÜRYAŞAM Cumhuriyet 5 Mine,,: Sevmek üzerine Selim İLERİ Görsel ve teknolojik bir şölen: "Imparator, (The Empire Strîkes Back) / Yönetmen: İrvin Kerschner / Oyımcular: Mark Hamill, Harri. son Ford, Carrie Fisher, Billy Dee Wilüams, David Prowse ve Alec Guiness / Lucasfilm (FOX) filmi (Site, Kent, Sinepop, vs.) taf Ifılmaz'ın «Mincssini büyük bir saygıyla izledim. Yıllar önce okuduğum, Necati Cumah'nın kaîeminden çıkma bu güzel oyun; sinemada daha baş ka anlauüarla da donanmış. «Mine»yi kö'r ışıklı, trenlerin hep uzaklardan gelip hep uzaklara gittiği, tekdüze yaşamasıyla kişiyi çıldırtan bir taş ra kasabası gibi görmek, Atıt ¥ıhnaz'm yapıtmdan sonra im kânsızlaşıyor. Yönetmen, gerçekte, belli, bilinçll bir atmosfer yaratarak, hattâ zaman öge. sinin dışına çıkıp, bütün bir I vet, «Yıldız Savaşlayurdun taşralaşmaya yüz tuttu n» sürüyor... «Ölüm ğunu simgelemekte. Bu baîcım ÜÇ BAŞABILI OYUNCU Atıf Yılmaz'm Necati Cumah'dan uyarladığı jYıldızı» yokediünişdan Mine'nin alınyazısı da, taş başanh oyuncusu bir aradat Türkân Şoray, Hümeyra ve Cihan Ünal. tir gerçi, ama împa . YENİ GÖZDE Her yaştan çocuğun büyük bir keyifle izrada kıstınlıp kalmış bir kadıratorluk Güçleri, «asileri» leyebileceğl «lmparator» da Hoflywood'un yeni gözdesi Har» nınkiyle açıklanamaz. Mine, tu geri püskürtmeğe kararlı rison Ford da var. tuculuğa, ikiyüzlülüğe, hesapBS* tapâılığa karşı, giderek sayısı dır, Darth Vader'in yönetiazalan has insaru öyiriilüyor. mindeki ordular, Ncth buz bir yönetmenin (trvln Kers kadarla da kalmıyor. Rufabfc Pilnün Uk yansı bogezegenindeki «iyi»lere sal chner'in) değil. ustaca har limsel veriler de, açık se>! yunca eziUnişliğini boyun flınya geçerler.. «Yıldız Sa canmış dev bir sermayenin çik biçimde öykünün dokueğişle yüklenmiş olan bu vaşiarı» filminden tamdığı ve başdöndürücü sonuçlara suna yerleştirilmiş. Özellikle insan; giderek artan baskılar, mız dost yüzler, Han Solo, ulaşan kalabahk ve becerik Luke'un, can düşmanı Vaçirkinlikler, diizenbazlıklar dotı$ma konulan kulağımıza Prenses Leia, goril azmanı li bir teknik ekibin filmi... der'in babası olduğunu öğlayısıyla başkaldmya yönelecek Yönetmen: Atıf Yılmaz / Eser: Necati Cuma yuz?.. Köyde, kasabada veya yansıyor, eylemsizliğin, ey Chewie ve sevimli robot Korkutucu ohnakla komik renmesi, filmin çizgi romaa tir. Kuşkusuz bu tekil bir başkentte? İlişkilerimizdeki yah / Senaryo: N. Cumah, A. Yılmaz, Deniz Tür. paylık, eğretilik, doyumsuz Iem olanaksızlığmm yansı C3PO, Solo'nun 'medar'ı ifti olmak arasuıda gidip gelen esprisi içinde bile belirginlekaJdırıdır; ama ardında, insan yazgısırun değişebilirliğini vurkali / Görtuıtü: Salih Dikişçi / Müzİk: Cahit luk, sözlerimizde, davranış dığı bu konuşmalar, kişile han' Millenium Falcon gemi türlü çeşitli garip yaratık şen biçimde Fraud'çü motifgulamaktadır. sine binip kurtulurlar.. Diboy ve biçimde ro ler içeriyor. (Zaten 'Vader'daha Berkay / Oyuncular: Türkân Şoray, Cihan lanmızdaki yalan, sevgileri rin drammı yandaniyi belir ğer yandan, çocuk yüzlü, lar, herdev hayvan biçimleri in 'Father / Peder' sözcüğübotlar, Herkesin ve her şeyin gitgiemekçimizdeki nefret... Aramıza liyor... Bif Ünal, Hümeyra, Kerim Afsar, Selçuk Uluer ördüğümüz duvarlar, kura siyle, öğrencisiyle, esnafıyla ama aslan yürekli Luke, Ben taşıyan uzay araçları... Uç ne yakmhğı da dikkatten ka de karardıği o taşra kasabasm da dama beyazlara bürünerek güven, Celile Toyon, Orhan Çağman, Belkıs madığımız iletişim, gerçek kendi gündelik hayatını sür Kenobi (Alec Guiness)'nin suz bucaksız uzayda ölüm çacak gibi değil). Ama asıl aydınlanmak isteyen Mine'ye hayaletinden aldığı esiııle, saldı önemlisi, «Yıldız Savaşian»n Dilligil, Aslan Altm, Orhan Aykanat, Melike leştiremediğimiz lçtenlik ah düren, diğer yandan ise Mi Jedi ermişi Yoda'yı bulmak cül ateşlerle birbirine gemi da işlenen ve tüm evrende fcim jra da ne düşmandır? Onran akıl almaz savaş ne ile, Mine'nin varhğıyla lâkı... İşte «Mine» bunlara dan neler istenmekte, onun ne Çapkın / Delta Film Yapımı (Lüks, vs.). değiniyor, bunlan anlatıyor.. yakından ilgili bir kasabayı, ve ondan «Kuvvet»in gizleri leri... Makinenin, teknoloü varlığını duyuran «Kuvvet» leri yasamfisı yasaklanmaktagenel tanımlamadan özel ki ni öğrenmek üzere, Doga nin bugün için bilmediğimiz kavramınm bu filmde çok dır? Yalnızoa kırık bir aşk hiIz insan ilişiklerinin da bulaşacaktır... O güne Filmin kişileri, tıpkı Gorki* şiliklere, ustaca canlandırı bah gezegenine iner... Lu gelecek ve olası aşamaların daha belirgin clması. Günükâyesiyle sınırlanan bu yapıt; en acımasızmm feo dek 'onurunu korumuş', ko nin «Yaz Konuklan» oyunu yor Atıf Yılmaz... Ve so ke'un burda öğrendikleri, dan izler tcışıyan, ama çok müzdeki Doğu felsefeleriyla o aşk hikâyesinin çok ötesinde ı dal yapıyı kıramamış casma olan nefretine karşm ve Peter Stein'ın bundan yap nunda, oyunda olmayan, a hain ve güçlü împarator'un gelişmişlikleri ve bilinmezlik (Budizm, Hindu, Zen) yakmki, neredayse siyasal diyebileen geri kalmış yö kimseyle ilişki kurmamış o tığı doyulmaz filmdeki gi ma oyunun özünü vurgula yenilmez komutanı Darth leri içinde insana her türlü lık gösterdiği varsayılabileceğimiz sorunlara da ışık tutu bi. gölgeli teraslarda, yemyor. Mine'nin çevresindeki in relerimizde mi oluştuğunu lan Mine, kendisini gerçek yeşil bahçelerde, 'kuzu çe yan usta işi bir finalle me Vader'in eline düşmüş olan zaman mekan ölçüsünü ve cek Jedi öğretisinin egemen sanlara bir bakın; çoktan sö sanırsınız? Oysa vahşet, de ten İlhan'm kollarına atasajmı belirliyor, Mine ile kahramanlarımızı kurtarma mantık silsilesini kaybetti inancı olan bu «Kuvvet», tünüp gitmişler. Büyük özlemler ğev yargılan kargaşası için rak. onunla yatarak başkal virme' partileri veya 'bekâr İlhan'ın düşman bir kalaba da yararlı olacaktır... ren, her an herşeyin bekle müyle mekanikleşmiş. tekno dolanıyor, ve fflkülerle gençliğini tüket de yaşayan bir toplumda dıracaktır çevresine... Ama eğlenceleri'nde nir olduğu yeni ve garip bir iojinin kat\ksız egemenliğine roiş o kasaba doktoru, içlerin suda oluşan halkalar gibi bu bir 'son' değil, bir baş kıskançlıklannı, kompleks lığın gözü önünde birleşen «Yıldız Savaşları»nın bekde en iyileriyse, gerisinden na yaygmlaşır durur... Şiddet langıçtır, bir 'kirlenme' de lerini simgeleyen küçük o elleri, Inceliklerle örülü bu lenmedik başansmdan ve si gerilim türü... Serüven sine ve bu egemenlikle atbaşı giiçten, duygusal filme, somut, nema tarihinin en çok para masınin çeşitli türlerini. bi den yuvalarmdan fırlamış sıl söz açabiliriz? Bu kuytu, yunlar oynuyor, şakalar yalim kurgu, savaş filmi, kor kötülüklere, dehşete ve korköhne, ürkünç kasabaya baş yalnız vur kırla, vurup ğil, bir 'arınma'dır, yeni, pıyorlar. Atıf Yılmaz, «ka sağlam bir nokta koyuyor. getiren filmi olmasmdan son ku filmi. masal filmi. wes kunçluğa teslim olmuş bir öldürmeyle, kaba güce bas gerçek, dürüst bir ahlâkı sa ka yerlerden gelmiş bir ilkokul saba güldürüleri»nin sineMine mi Türkân Şoray' ra bir devammın yapılması tern ve kıhç düellolu tarih evrende, akıl üstü bir büöğretmeni, henüz tam da ün vurmayla olmaz. İnsanlar ü vunmadır, başka birşey de mamızdaki en iyi uygulayıdır, Türkân Şoray mı Mine' kaçmılmazdı. Kuşkusuz, bu sel filmi yeniden bir potada yük yaratıcı ve koruyucu gü lenememiş bir öykü yazan ya zerinde, insanlann en insan ğil... cısı, bu kez bu «kasaba dra dir? Şoray'm, Mine'nin kalı film, serinin sonu değil. Tam ca duygulan, davranişları, «Mine», artık gına verkaynatarak değişik bir kıva cün varlığma inancı belirlien 'masum' yakmlaşmaları meye başlayan 'köy fllmle mı»nda da öncülük yapıyor, bına ustaca girmiş oyunu, tersine, finalde bifçok şeyin ma ulaşan. geleceğe dönük yor, bu korkunç ve ürkünç kalması yeni kavramlar, ölçütler, öz kargaşa içinde düzeni an«9 «Mine» izleyicisine üzerinde oluşturulan, oya ri'nden ve yüzeysel 'kent kalabahk sahnelerde bir sat bu soruyu akla getirecek çözümlenmeden örer gibi ilmek îlmek, sa dramları'ndan sonra sinema ranç mizanseniyle yönettiğl denli kusursuzdur. Tüm o (sözgelimi Han Solo'nun 'kar gürlükîer getirirken. diğer cak bu gücün sağlayabileceyürekli şeyler söykişilerinin davranışlannı, ba yunculann, evet, tümünün bonize' durumda bırakılmabırla oluşturulan kin, nef mıza yeni leyebilmek adına, ret, düşmanlık, kıskançlık ğan eden, duyarhklar arma reketlerini, gel gitlerini san ustaca oyunu, Salih Dikişçi' sı), bir yeni bölümün çok ya yandan da çok eski, tarih ğini, kötülüğe, ölüme ve yok zengin bir içerik öncesi mitos'lan, inançlan, oluşa karşı savaşımın ancak gerçekten kusursuz ağlanyla da şiddet olur... taşıyan önemli bir film... ki onlarm sorunlarmın, kişi nin filme çok uyan 'izle kında karşunızda olacağmı korkuları, insanhğın bilinç bu 'Kuvvet'in emrine girmek liklerinin izdüşümü haline nimci' kamera çalışması, fil haberliyor. Başarı, Geprge bir dille konusuyor. Şiddetlerin en göze göziik Yalanlarla, iftiralarla. iki getiriyor... Son dönemin altında yüzyıllardir tıyukla le mümkün olduğunu ima mezi, ama en çökerticisidir yüzlülüklerle çevrilmiş yami bütünlüyor... «Mine»nin Lucas ve takımma bu kez 'yazar ürünü' filmlerininkini duyarlıklarına gönül kapı daha büyük çılgınlıklar, da mış olan efsaneleri de aya ediyor. «tmparator» gibi tübu üstelik... Alınan, zaten şayan insanın dramı denli da zaman zaman insan oiaugu bir nefeslik can değildir a önemli ve çağdaş bir dram andıran diyaloglarda» kapa lanmizı açıyor, onlan pay ha büyük fanteziler esinle ğa kaldınp işin içine katan müyle bilim kurgunun va (fantezi yönüyle ele almsa bir film. nu anımsayan o çökmüş doklı bir çevrede sıkışıp kalmiş, daha büyük paralar har «İmparator», kuşkusuz bu da) çağdaş teknolojinin Ç0tor; Mine'nin tek kişilik traged ma yok edilen, ezilen kişili olabilir mi? Çoğumuz böyle mış aydınımızm güncel tar laşıyorua... Umarım ki siz catmış.. «İmparator», artık de öyle yaparsınız... cuğu olduğuı 'söylenebitecelî yasuıda hep elikolu bağlı kal ğinizdir, insanlığınızdır, ben yaşamaya savaşmıyor mu, j bir filmde böylesine rjîr mışlardır. Mine'yi saran ateş liğinizdif.. t çemberiyse, kendi kendini de inanç gerekliliğine gelip daMine, bu ttir bask'ılari ya. yok ettiğini, unufak ettiğini gö şiy'aa bir güzel, kişilikli, oyanmak, kuşkusuz filmin remeyecek kadar körleşmiş bir nurlu kadındır... Aile zoruy ' görsel düzeyi ve yapısıyla dolu bilinçsiz zavallıdır. Buçelişen, ilginç ve de garip nunJp birlikte her zavallılık gi la evlendiği kaba saba Cebir olgu... Zaten filmin yönet tnil'de aradığı hiçbir şeyi bi, onların da varoluş nedenmeni Kerschner'in. bir koleri, dramatik yapı ilerledikçe bulamamıştır. Doğanın herBAK AT, YAMU nuşmada, «Filmin uzay meşiddete, kabagüce, yıldırtmaya şeyi verdiği. güzeller güzeli SONRA, İNSANLAR İÇİN BU İNSANLAR kânı üstüne bir film olmakyönelecektir. Bir aşkı, Mine' bir kasabada insanlar ne AT BİNENİN EN ÖNEMLİ yle tlhan'ı kuşatan bu cinnet yazık ki Könül kıblelerinl tan çok bir kişinin, Luke'un SENSİZ HİÇ KILIÇ KUSAt^JA. ortamı; simgesel dilin sözlü bu guzelliğe çevirmek, ona içsel mekânı üstüne bir film BİR ^ ğüyle izlendiğinde, bizi bekle yakışır bir ahlâk kurmak olduğunu» söylemesi de. «İm yen büyük tehlikelere işaret e yerine doyurulmamış istekparator»un bu özelliğini vur debilir. guluyor... lerinin, karşılıksız kalan arSinema sanatı açısmdan kuzularının, küçük kinlerinin sursuz bir filrn mi «Mine?» Her yaştan çocuklann keş Değil kuşkusuz. Ama izleyicisi ve hesaplarının peşine takıl«Ay ne yürekli şeyler söyleyebü mayı yeğlemişlerdir... yifle izleyeceği bir filrn, «fm mek adına, gerçekten kusursuz büvürken uyuyamayanlar»ı parator».. Yapısı üstünde dü bir dille konuşuyor. Atıf Xü anlatmada usta Necati Cuşünmek kaydıyla bu görsel maz'ın en büyük başarısı, söy malı'nın doyumsuz. tedirgin ve teknolojik şöleni kaçırlemek istediğini, yaygın ve kli kişileridir bunlar... Mine'ye maym... şe tikirlerle donatmamasmda ve onun temsil ettiği guzelbeüriyor. Kuru bir halkçılık liğe hasetle, kıskançlıkla bayerine, burada, lirpertici bir taşralaşma sorunu ele alınıyor karlar, onu elde etmeği düşve bu sorunun dizi sürüklemiş lerler. Hiçbiri ona 'insanca' olduğu yer gözler önüne seri yaklaşmayı, onu anlamayı liyor. Filmin sonunda yeniden denemez, düşünmez (belki . gezindiğimiz o taşra sokaklan, Mine'ye şiirler yazan genç o kapalı iktisat, o müthiş kı ozandan başka), Mine ruhu. sırdöngü, daha pek çok Mine' kişiliği, benliği olan bîr inyi kurban vereceğimizi sanki san değil, bir nesnedir onvurgulamakta. hatalannı aai»caWard\.. lar için... Mine'ye sayılı bas » «Mine»nin olağanüstü etkile dostluk gösterenlerden, çevartık. çok geçtr. Sevgilf ögrendife. yiciliğinde, Türkân Şoray'ra Kültür Servisi tstanhakkını da yememek gerekir, renin (doktor gibi) dışardan bul Potoğraf ve Sinema A gelmiş kişiliklerinden biri ve kGçuk çotub içm arHk herjöj düsüncesindeyim. Kendi oyunmatörlerî Derneği İFSAK* • ; culuk anlayışının dışındaki bir olan öğretmen Perihan'm aın her yıl düzenlediği ge : Daha bl dabko bile o evde kabmazd». rolü, Türkân Şoray, kurallan ğabeyi îlhan'm kasabaya ge leneksel «Uluslararası Kıru çiğneye çiğneye canlandın lişi, oîayîan tırmandıracaksa Film Yarışması»nın dör ' yor bütün ülm boyunca. Yüzü tır. Mine'yle aydın ve anladüncüsü sonuçlandı. Seçici nü, özellikle gözlerini iîadelen yışh kişiliği (bir yazardır o) kurul, yarışmaya katılan dirişindeki ustalığı; bu oyuncu sayesinde iietişim kurmayı on dört film arasından MU; muzu bir kez daha, tıpfeı «ACJ başanr îlhan. Ama kasaba, Hayat», «Vesikah Yârim», «A bu insanca yakınlaşmayı o^ ammer Özer'in 16 mm lik ı na» ve «Hazal» filmlerinde ol«Toprak Adam» adlı yapıtı labilen en kötü bicimde yoduğunca, sanatm kıyısından uç İFSAK Büyük Ödülü'ne de rumlayacak, önce klasik bif suz bucaksız açıkhklara alıp ğer bulundu. götürmüş. Hele, filmin bitişin 'mahallenin namusu' esprîİFSAK Başarı Ödülü yldeki yUrüyüşü, başmı onurla siyle cinsel bunahmm dorune Muammer özer'in «AH» kaldınşı ve tlhan'ın elini tutu ğundaki bir avuç gencin baş adlı kısa filmine, Emek Ö ; şu unutulur gibi değil. lattiğı düşmanlık, aralanndülü «Can Pahasına» adlı Yasakladığımız, yasaklattır dan olmayan birinin Mine' filmiyle Sedef Er'e, Seçici dığımız sevrnek duygusu üzeri ye sahip olacağı duşüncesine düşünenler icin kaçırumaya ne dayanamayan Kurul Özel Ödülü «Ada» ad cak bir film «Mine.» lı yapıtıyla Haluk Cecan'a, Özendirme öflülleri ise «Lo taryacı» ile Taner Çamsarı ve Ankara Sinema Gru bu'na, «Duvarlar» ile Fuat Koray'a, «Niye Bakıyorsunuz Bana» ile Mehmet Atak'a verildi. Kültür Servisi Pran Halk Cumhurlyetl'nden Xu «Cemîle» sız sinema oyuncusu ve yö Lei'ln «Fabancı Arkadaş»!. Uluslararası Berlin Film netmeni Jeanne Moreau' 10 ocakta nun seçici kurul başkanh Şenllgi'nde, çeşitll ödülleHodri Meydan'cia gını Üstlendiğl 33. Berlta rin dağıtıldığı yanşmanın Pilm Şenliğl bu yü 18 şu yanı sıra yan gösteriler de başhyor bat 1 mart tarihleri ara düzenleniyor. «EetrespekKültür Servisi Ülketif» gösterilerl, Almanya' sında yapılacak. mizde birçok romanı ve öy dan sürgün edilen altı oyun Bugüne kadar Berlin küleriyle tanman ünlü Sov Pilm Şenliği'ne katılmak cuya aynldı. Elisabeth Berg yet yazan Cengiz Aytınaner, Curt Bois, Dolly Haas, Qzere altı film seçlldl. Yötov'un yapıtmdan beyaz netmenliğini Daniel Sch Franz (Francis) Lederer, perdeye uyarlanan «Cemimid'in yaptığı Fransız ts Hertha Thiele ve Wolfgang le» adlı film, 10 ocak pazar Ziizer (Paul Ander) bunviçre ortak yapımı «Hacatesl gününden başlayaıak te», Çekoslovak yönetmen dan yarım yüzyıl önce AlHodri Meydan Kültür Mer manya'dan göç eden oyunJarnmil Jires'in «KaranlıGALATA SANAT GALERİSİ kezi'nde gösterilecek. fın Bir Parçası» adli fllml. cular. Film, 10 ocak pazartesl, Genç slnemaları tanıtgüzel sanatlar galttrlsl Macar yönetmen Ferenc 11 ocak sah, 12 ocak çar' Resinî Sergisi mayı amaçlayan bölümde Andras'ın «Akbaba» adlı şamba. 13 ocak perşembe MUHSİNKUT de, Amerikan fllmlerl gösRESİM SERGİSİ lOAralık lOCtca yapıtı, Danimarkali yönet NİYAZİTOPTOPRAK ve 14 ocak cuma günleri sa RESİMSERGİSİ terilecek. Bu filmlerden. 627 OCAK 1983 men Morten Arnfred'ln SULUBOtARESlMSBÖSl RESİM SERGİSt at 14.00, 16.00 ve 18.00'de, 627ocakt983 Tünel Meydanı Tünel Pasajı «Güzel ttlke Yok» adlı fll Haile Gerima'nm «Korlar 6 ocak28 ocak 15 ocak cumartesi ve 16 oV«ll KOMSl CAD.P»$U 15 Nİ5ANTMtIST»»l* B Biok 9/2 T e l : 493551 ml. Japonya'dan Eiichî Kn ve Küller» adlı fllml VletT* mmu Nisp«(iyecadm2EtıleVlstanbulTel651935 cak pazar günleri de saat nam'dan yurduna dönen do'nun «Vahşî Hayvan De 12.30'da izlenebilecek. adlı yaoıtt ve Cin bir zenciyi konu alıyor. A Mine,9nin duyarlıklarına gönül kapılarımızı açıyoruz E s KİMKİME DUM DUMA BehiçAK Ulusal Kısa Film Yarısması Büyük Ödülü Muammer Özer'e verildi ü 33. Berlin Şenliğî'ne bugi'me kadar 6 fîlm seçîldî