Katalog

| 6 EYLÜL 1982 KÜLTÜRYAŞAM Cumhuriyet * lllll Fassbinder her zamandan daha canlıydı Mehmet BAST3TÇU 9 haziran 1982 gecesi, otuzaltı yaşındayken yaşama gözlerini yuman Batı Alman sinemasmın en üretken yönetmeni Rainer Werner Fas sbinder geride bir yığın yapıt btrakıyordu. Tiyatro daImda yaptıgı ilginç çalışmalann birikimi ynnında kırka yakm film gerçekleştiren yö netroenin son yapıtı «Querelle, Venedik Filra Şenliği'nde geni? yankilar uyandmrkei. sanatçının her zamank'nden daha fazla arsnuzda olduğunu ortaya koydu. Görüşümüzü sica&ı sıcafcma hemen belirteiim; Fran sız şairi Jean Genet ile genç Alman sinemasmın buldozeri Fassbinder'm fcarşilasmasmdan ortaya dört. dortlük bir sanat Orunü çıkmiş. «Qu relle» (Fransızcadaki sörlük anlamıyla Ttavga'ı erkek güzeli genç bir denlzct erinin Ismi Genet'in romanı «Ouerelle» de Brest'ten uyerlidıpn senaryoyu siirsei bir dilie beyaz perdeye »^tsrsn Fassbinder. çekid, coSu kez büyüleyici. lcerdi&i bazı carpıcı dısiamnaya ha?ir «ahnelere karşm seyirriyi iki saat süresince VoUufruna civileyen, adeta rnanye tik bir etki şücü olan bu son yapıtıvia ken'îini tumden veniienmesini biltnis. Şimdiye dek gerçekieştirdi&i fi'm lerrfe inişli okışlı bir varatacıhğm örnekierinı getiren yönetmen «Quert>lle»de sanRtının doruklarmdr» dolasıyor. Bastan sona studyoda, sembolik dekorlar icinde kırmızı ve sannin tonlan n m hakim oldugu btr ışıklandırma altında çekilen filmde, şaştröcı. hayranlık uyandıncı bir bütünlük var. Fassbinder"in. kisiliginden yola çıkarak filmi yuzeysel olarak değerlendirenler. «Qu relle»! erkekler arası eşcinsel iHskileri yuceleşttren «hastalıklı. bir yapıt olarak eörme yanılgısma düsebslirler. Bu arada her fılmden. genelde her sanat vapıtmdan, çizgileH kalınca çizilmiş bir «mesai» bekleyenler de aradıklannı bulamayacek 1ar. «Querelle> eşcinsel sev ariyl. esrar ticaretinden cinayete kadar her türiü ahlak«îizlıtın içi«dç vnvarlandıŞrı buyük limatılann lenndeki yaşamı sergileyen bir yapıt değil. «Querelle» insanlann kendi kişiliklerini bütün yollan deneyerek, her ne pahasma olursa olsun aramalannı, sevgiye olan susamışhklannın öyküsü. Fassbinder. günde yirmi dört saati buîan yogun bir çahşma temposu içindo yirmi dört günde tamamladıfet filmde. sinema dünyasrnm yetpnekli oyunculannı bir araya getirmis. «Qurelle>i yorumlayan. Mıdmght Express»ten tanıdıgımız Brad Davis'in yanmda. Jeanne \!o reau ve Franco Nero guçlü ojnmlarria fiîmin basansını pavîasıvorlar. likleriyle. Rainer Wemer Fassbinder"in yapıtlan arasında «son» sıfaüyla birlikte, sinema tarîhi tarafmdan belki de başyapıt olarak değerlendirüecek bir fîlm. Altın Aslan Ödülü'nün en büyük adaylaruıdan birini izledik. İlk yabut ikinci filmlerini gerçekleştiren yonetmenler irin öngörülen diğer Altm Aslan'm en iddialı adaylan arasraa ise, yirmi dört yasmdaki genç Portelri?.h Joam Mario Grilo •Estraqcria> fYabancı Kız^ ile katjidı. I^panyol asılh yaşh bir adam, Portekiz sahilinde içinde do&up büyBdüğu e n terketme% den önr.e. tüm yaşatninı, srenc vaşmda acrtar icinrîe ö!en annesini. Ispanyol iç sa vaşınun aileyi parçalamasmı ammsıyor. Grilo, kamerasını nereye koyacağmı bilen bir yönetmen. «Yabancı Kız«a ağırbaşlı bir hava veren uzun sahneler yer yer akademizm kokmasına karşın, dozu iyi tutulmuş böîümler. Müzik öğesinden de başanlı bir hU çimde yararlanan yönetmeni ayrıca, tanmmış oyımcu Fer nando Rey'in inandıncı yorumu da omuzluyor. Filminin her sahnesini önceden uzun U2tm düşundüğü. hiç bir şeyi rastîantıya bırakmae dığı gözlemienen Grilo, Mutlu olmak İçin ne bekli' Toni7?»un yöııetmeni ColiVıne Serreaıı'nun «n güçlü rakiplerinden. Tüm özel tiyatrolara yardım gündemde ANKAEâ (Gumariyet Bfl rosu) Kültür ve Turizm Batemlılı, devlet yar drmıtun tüm özel tiyatrolara ve amatör çalışarüara da uygMlattraası için Maüye Bakanhğına değişifelik önerisi \erdi. Bu Bneriye olumlu ysnıt almırsa. dar ha önce toplanan «değerleodinne knrnln» yenider* toplanacafc ve zamamnda müracaat edememiş ve fcırruluşunu tamamlıyamaıruş tiyatıolara da parasal yar dım yapılması doğrultosuada karar alacak. Özel tjyatrolara yapüacak olan yardmun kapsajnını genişletmeyi amaçlıyan bu girişünie. 2 Î milyonu dağıtüıp T 23 milyonu artan paranm da özel tiyatrolara dağıttlarak degerlendlrilmesi söa konusu olabüecek. Veücüiler, bu girişimin en geç ka sım aytnda sonuç vereceğijıi umduklarnu ve mali yıl bitmeden özel tiyatrolara bu yardrmın yapıiabilecegi ni söylediler. «Bir Gunün Hikâyesi» [ilmiuüı lcadrosu birarada... Bir Günün Hikayesi Mannheim ve Hyer Festivali'nde Türkiyeyi temsil ediyor Sanat Servisî Gçnç yönetmenlerimteden Sinan Çetin'in yeni filmi Bir Günün Hikayesi Mannheim Festivali'n de Türkiye'yi temsil edecek. Mehmet Günsür ile Sinan Çetin'in senaryosunu birllkte yazdıkları ve yapımcıhŞını Belge Fttm'in ttstlendiöl Btr GOnün Hikâyesi'nde Fikret Hakan, Nlzamettin Ariç, Nur SOrer ve Şeriî Sezer başhca rolleri paylaştılar. Görflntü yönetmenl de Ertunç Şenkay. Mannheim Festlvali'nden sonra Blr Günün Hikayesi. Clup Mediterahne çagnhsı olarak Akdeniz Film Festivali' ne de katılacak. Vasfi Rıza Zobu: Istediğim oyunda değişiklik yaparım tSTANBUL (THA Sanat ServisiJ îstanbul Belediyesi Şehir Tiyatrolan Genel Sanat Yönetmeni Vasfi Rıza Zobu, Şehir Tiyatrolan ilk tur oyunlan arasında yer alan «Vurguncular» adh oyunun repertuvardan cı karılmasıyla Ugili olarak bil gi verirken, «Tiyatroda oynanacak oyunlan seçtne hak kı bana ait. İstediğim oyun larda değişiklik yapanm» dedi. Zobu, Selahattin Hilav ile Atılla TokatU'mn Balzactan dilimize kazandırdıkla mammıza gör© bir oyun ae n «Vurgtmcular»m neden ğiL Aynca bir oyun önce se kaldırıldığı sorusunu şöyle çilebilir. sonra da kaldınlayarutladî: , bilir. Bu Kur'anı Kerim de «Efendim, oyunu oku ğil ya... Tiyatroda oynanadum, önce ismini sonra da cak oyunlan seçme hakta mevzuunu beğenmedim. Za, bana ait İstediğim oyunlarda değişiklik yapanm. Bu oyunun yerine daha iyi bir vodvil buldum ve onu tercih ettim. Tabii bazı dcdikodular çıkö. Devlet menetti diye... Bunlann hepsi yan^ lış, Ben Italdırdım.» öte yandan oyunun çevir menlerinden Atilla Tokatls, vapıtm 196O'ta Mııhsin Ertuğnıl'un öze\ ricasıyla hemen Oirnanmak ırzere alelacele çevrildiğini ve o tarihten bu yana repertuvarda yer almasına 'karşın bir tür lü sahnelenemedigini belirtti. Aslı Cakar 3. kisisel » • sergisini Trabzoırda actı TRAB7ON. (Cumhuriyet» Sanatcı Aslı Çakar, uçüncü kisisel sergisıni, yine memleketi olan Trabzon'da açtj. Halen Gaziantep Yuksek öğretmen Okulu resım öğretmeni olan Aslı Cakar yıt içindekt çaksmalannı düzenli olarak Trabzon Gö zel Sanatlsr Galensmde ser giliyor. Otuza yakın yaglıboyadan oluşan sergide sanatçı. çoğunlukla insanlann sosyal yasanülannı kendine konu secıyor. Sergide ay nca heykel ve bakır kabart malardan oluşan yapıtlar da yer ahyor. Türk Foîklor Kurumu 28 ekimde Avrupa tumesine çıkacak tSTANBUL JÜBAV =• Türk Folklor Kurumtfnun 28 Ekimde Avrupa turnesine çıkacağı açıklandı. Folklor Kurumu BasınYaym Mudüru Arif Günaydın bugun yap tıgı açıklamada, Isveç, Danimarka ve Federal Almanya'nm çeşiüî kent lerinde gösteriler yapacak olan Folklor Kurumu elemanlannın. izteyenlere Antep IBarak), Ağn. Karadeniz. Van yö releri ile AfyonDinar yöresi kız oyıınlannı ser gileyeceğini büdirdi. akan zaman.duran zaman melih cevdet anday Patatesli Tavuk M Uli Eğitün Bakanlıgı Neşrtyat Müdürlüğü'nde çahştnakta lken (Dünya Savaşı sürüyordu) ikinci kez askere çagnldım. Baskı işlerini üstlendiğim kitaplar, dergiler ne olaeakü bu/iurumda? Onlan kime bırakacaktım? Bakan'a açtün könuyu. O da, MilU Savunma Bakanı ile görüşüp beni Ankara'daki askeri birliklerden birlnde alıkoymağa çalışacağını söyledi. Dediği gibl oldu, Etlüc yolundaki Depolar Komutanhgı'nda görevlendirildim. Albay rütbesinde olan komutan. cibl lle sabahlara dek vızır vızır dolaşırdı nöbetçi kulübeleri arasında. Sert, ama İyi blr adamdı, içkiye de düşkünlüğü vardı, oradan oraya dolaşırken blr meyhaneye de giriverirdl. Ben meyhanede bulunuyor Isem, birbirimizden sütunlan slper alarak gizlenlrdik. Her akşam paydostan sonra, blr de haltada üç gün öğleden sonra eskl lşünde çalışmama müsaade edllmlştL Böylece üç ay kadar geçti. Blr gün komutan benl çağırttı. Balıkeslr'ln ömer köy ad.li köyünde bulunan blr alaya atanmışım, onu bildlrdi, sonra da. «Ye deksnbaylann yanda baska bir yere atanmalan adet degüdir, bir eşeleytm bn İ5b> diye ekledL Ben de durumu gene Bakan'a yan «ttım, MUU Savunma Bakanı lle konusacafeını söyledL Aradan üdüç gün geçtt geçmedi, konu aydınlanmıstı. Yücel bana dedl kl: Adli Büro kanun He sfirfllflyorm , bnnu önlejeraeyftcefU. Ama yflreftin rabat etstn, bir tefallke söıkonusa MADRİD, (»A.) Oalü Ispanyol ressatn Salvador r>alı'nin 1927 yılmda yaptığı iiü tablosunu Ispanyol hükümetine 100 milyon pesetaya (150 milyon TL) sattıgı, aynca bitirdiği bir tablosunu da bediye ettiği açiklandı. «Senicltas» (40x60) adlı tablo, ressamın sürreaiist dönem çalışm^anm yansıttnakta, «Arlequin» tablosu ise sanatçırun klibizm sonrası dönemine ait bulunmaktauır. tspanyol Güxel Sanaüar Genel Müdürltiğünce yapılan açılt larnada, söz konusu tabloiar için. bdenen paranm tazla olmadığı, Londra'daki bir açıs artirmadan sanatçının «Araunun Esrarı» adlı tabîonun 83 milyoa pesetaya (Yaklaşıi 100 milyon Tl.) safan alınabüdiğı 1»lirtiliyor. Dali'nin îspanyol hükümetine anmğan ettigı tablo ise «Salvador Dali'nin tjç S;m» aduu taşunakta ve kısa süre öncs ölen eşine adannuş bulmnnaktadır. Bu tabloya fiyat üiçümedi. Salvador Dali iki tablosunu * tspanya Hükümetine 150 milyon liraya sattı ZALIHA REKORA DOGRU GİDİYOR t İKRET TUNALI Yüı parça duvar tabagım sergiliyor.. Magazin Servisi TurViye'de arasıra tölevizyon' da irledigimiz şarkıcı Zalıha yurt dısında bir rekora cioğru üerliyor. Dışişleri Ba kanlığı'nın kültüreldeğiş tokuş programı çerçevesinde dunya'yı dolaşan şarkıcı geç tiğimiz günlerde 99. yurt dı şı konserini tamamlayarak yurda döndü. Son olarak Yugoslavya'da bir rurne yapan Zaliha'nm bu ulkede yaşayan Türk vatandaşlarını «ayaga kaldırdığı» belirtlliyon Nurı Öney MUas'taelişleri sergisi açtı MtLAS Boânnnlu sa natçılardan Huri öney, Milas Kültür Sitesi'nde el iş leri sergisi açtı. Sergide Nuri öney'ia 27 parça işlemesi yer alıyor. Sanatçı sergideki işlemelerin 6 yıllık bir çabBCin tirünü olduğunu ve toplam değeriertain 500 bia lirayı geçtiğini söyleöi. Duvar tabakları Sanat Servisi Yapı ve Kredi Bankası'nın Galatasaray'daki Kâzım Taşkent Sanat Galetisi'nde. Fikret Tunalı ciçek süslemeleri duvar tabaklannı sergiliyor, Kız Teknik Öğretmen Okulu'nun resim bölümünden mezun olan sanatçının sergisinde 100 parça yapıtı buiunuyor. TunaU'nın aynca «Çağdaş Çiçek» adlı da bir kltabı var. Suçumu bilmiyorum, gerçekte ban a resmen hiçblr açıklamada bulunulmadı. Ancak solculardan kuşkunttn toplamtırauzâa hep tşlerlikte bulunduğunu bilmek, öurumu kavrama|a pe kalâ yeter. Gizll raporlar, makam sahiplertnln gözünde gerçegln yerini t u tardı. başkaca bir dogrulamaya gerekYıllar sonra Yanyana adlı şllr kisemc dnyulmazdı. Yeni görevime glttlm. Alayımızın tabnn toplatüıp mahkemeye verildiğin blrinct taburu ömerköy'de, Hünci ta de de karşvlaştım bu Rusça bilme soburu Yenlköy'de, üçuncü taburu De runu ile, Emnlyet'ten gelen raporda mirkapı köyünde. Alay komutanı, ken yaalı idL Bu yarulmanın. Erol Güney'le dislnin de bulundugu merkezde alıkoy blrllkte Rus klasiklerlnden yaptığunız çevlrilere dayandığını sanıyorum. Erol du benl Ne yoksul bir köydü! «Gellnllk Kı Güney Rusyalı bir Yahudi ailedendi. zm Ölumü» adlı uzunca şürimln ko Türkçesi zayıf olduğu için benlm yar niKU oraya llişkindir. Köylüleri bic blr dımımı gerekserdi çevirilerde. Talim dışı saatlerde askere ders tanıdun tasa süre Içinde. Kahvede her gün ahbapük ederdim onlarla. Bir gün verirdim, okumayazma öğretlrdirn, öğleye dogru, köylünün biri a y a | a kal köy evlerinde ders yapardık, derslerim kıp yemek içln evine gitmek üzere ve dinlenlrmiş; baîta sonlannda Balıkeslr'e gider, Ankara'dakl nişanlıma teda edince. göze aiıp sordum: öğle yemefi ne vax evde, dedim. lefon ederdim. Telefonlanm dinlenirmiş. Bunu bana dtnleyen anlattı yıllar W Köylü: ***• Ne olacak, dedl, yafcsı* bulgnr. sonra. Dostlugundan. Bir bayram sabahı. bütün subayher gtinfeü gibi. Ne güzel günler geçlrdiru orada. lar evlerine gidince ben mahfelde yalBSlgenin do|asuu severim. A2 agaçlı. nız kalmıştım. ögleye dogru bir hizmet engebeli arazinin çevrene uzamp git eri, bana bir tepstoin içlnde yemek çemesi düşündürücü ve erinç verlâdir. tlrdL Tepsinin üstündekl beyaz örtüyü üzun yürüyüşler yapardık alayla, sonra kaldınnca önce çorbanın dumanı ytibir ağacın altında, yorgıon, karavana züme çarptı, sonra patatesli tavu&ün rrazı yerdüc Akşam köye dönüşlerin nefis koknsu... blr subay arkadaşırn bu tadı daha başka olurdu. Ben. bekâr su yemeği sevdiglml bana çakttrmadan almıştı. Eşine yaptınnış. baylann sığma|ı mahîele iner, orada a|zımdan yemeğiml yer, yatma zamanı gelince Unutamadığım blr olaydır. evime glderdim. Bir yokuştan çıkarAma talihsizliğime bakın t l , o ardun karanlıkta, kocabaş hayvanlann kadaşın adını unuttum. Hattâ yıllar derin soluklanm, kadınlann o saatler sonra bir gün tstanbul'da, Vilayetln de hiç de kolay anlaşılmayan konuş önünde karşıma çıkmasmdan, teendislmalanru duyardım Bir köy evtain böl ni tanıtanasmdan, patatesli tavugu mesinde oturuyordum. anunsatma nndan sonra da unuttum. Almanlar Rusya'da yenltoege baş Bu yazımı görürse, adresini bana blllamışlardı. Bir gün mahfelde savaş ha dirlr belM. Tümen Komutanlıgına yeni ataberlerini dinliyorduk. Bir ara alay konan genç bir general, bir haîta izin mutanı bana seslendl: Anday, Busça biliTsin, degil mi? verdl bana, Ankara'ya gidip evlenmem İçln. Bir hafta sonra döndüm. Baüdiye sordu. Hayır komatamm, diye yanıt kesir'den Bursa'ya her gidiste o üç köyü gozlerimle aranm yoldan. ladım. KİMKİME BehicAK