Katalog

Cumhuriyet 12 2 HAZİRAN 1982 Başpiskopos ile Grivas'ın arasının açıldıgını duyduk BaşkarTJohnson'un Jolınsonİnöııü | Özel temsilcisi GEORGE Mektuplaşmasımn I anıları BALL'iıri W •• •• I Icyüzu • ,ceviren:HalukSahin GRÎVAS (solda) MAKARtOS' LA BtRLtKTE Rum tedhiş örgütii ve ENOSİS yanlısı EOKA'nın Uderi Grivas'm Ma karios'la arasının eiin geçtik çe açıldıgını Amerikan istihbaratı saptar. Bunun fizerine \BD Grivas'la temas arar. Ge orge Ball şövle anJatıyor: «Grivas ateşll bir ENOSİS yanlısı idi. Gene de onıınla iş çörmenin Makarios'tan daha kolav olabileceçini düsündiim. Grivas'in yardımcısı ve Kıbns Sa vunma Miidiirü Socrates îiiades ile veraltından temai ktırduk. Bu arada Grivas ENOSİS planıyla adaya döndü.» Ve Makarios'a karşı yeraltında Grivas'la temasa geçtik KAMUOYU ÖNÜNDE KENDİSİNİ KATİL İLAN EDECEĞİMİZİ MAKARİOS'A BİLDİKTYORUZ. KIBRIS'IN AKDENTZ'DE BİR «RUS OLMASINI ENGELLEMFYE ÇATJSÎYORUZ. KISSINGER. KTBRIS KONTTSUNDA CAHİLDI, YUNAN CUNTASININ ADADA DARBE YAPMASTN/V . DALGINLIK ESERİ İZİN VERDİ. 10•w stihbaratımız Makarios ile EOKA'nın (Kıbrıs'ı Yu• nanlstan'a ilhak etmeye çalışan Rum tedhiş örgüJg[ tü H. Ş.) ünlü lideri General George Grivas arasmdaki antipatinin giderek arttıgını bildirmişti GRİVAS. kuşkusuz, ateşli bir ENOSİS (Kıbrıs'ın Yu nanistan'a ilhakı) yanlısı tdi Gene de onunla iş Rormenin Makarios'tan daha kolay olabılece»ini düşiindüm Grivas'ın yardımcısı ve Kıbrıs Savunma Müdürü Socrates İliades ile yeraltından temas kurduk Bu arada Grivas adada kalacak Türk'lerin korunmasını ve aynlmak isteyenlere tazminat ödenmesini içeren bir ENOSİS planıyla adaya döndü. Makarios'un görevden alınmasını Istemesi bu planın bizim için çekiciliSini artırıyordu üssü» # Türk jetleri Kıbns semalarında apılan hesaplann tümü. Makarios'un Rumlan Türk köylerine saldırmaya kışkutmasıyıa allak bullak oldu Buna misilleme olarak 7 agusto«ta (1964) Türk Hava Kuvvetlerine ait jetler Rum kasabası Poüs'i taradılar Ertesi gün 30 Türk Jeti. Kuzey Kıbrıs'taki Rum kasabalannın Ü7prinden alçak uçuş yaptı Nihayet. 9 ağustos 1964 günü Türkıye, Kuzeybatı Kıbrıs'a 64 iet göndererek bölgeyi taradı ve bnmbaıadı. Savaş hızla tırmanıyordu Y 12 ağustos pazar günü Atina Elçimız Henry Laboutsse'ye Başbakan Papandreu ile görüşerek. Kıbrıslı Türklere yönelik saldırıları durdurmasım Makarios'tan istemesi tallmatını verdim Papandreu'nun «eskici pazarhgım. kacamagı ve atesli hatipliği» bir yana bırakması ve barışı veniden kurmak amaeıyla harekete geçme<;i îçin baskı vapmak zorundaydık Makarios'un Sovyet askeri müdahalesıne davetıye çıkardığını anlaması ge>pkiyordu Rusları. Mısırlılan ve c'iger ysbancı birlikleri Kıbrıs'a sokm?mak «kesin bir 70unlııluktu..» Makarios'a da. Rum btrlikleri Türk'ieri tedırgin etmeye devam ederse, kendisini kamuoyu önünde katil ilan edecegimizi bildirdik Olayların gelişiml Moskova'yı bile sarsmış olmalıydı ki. aynı gün (12 ağustos 1964, pazar) Krnscef. Makarios'a bir mesaj göndererek. her ne kadar Kıbrıs hükttmetine sempatt dtıyuyorsa da, ateşkesin «önem li bir katkı» olacagını bildirdi Sovyetlerden yardım alamayınca Makarios. BM ateskes çağrısmı çaresiz kabul etti Onu Tiirkiye izledi # Aniaşma sadece bir hayal KISSINGER KIBKIS KONIJSUNDA C:AHILDİ GeoKe Ball anılarında Kissınçera Kıbrıs. fconusnnda çok kızmakta. Kendisinf «cahillik»!e sııçluvor. Ve «bir dalçınlık eseri» Barış Harıkâlı ıle noktaianan Samson darbesnıe «izin verdiâi»ni öne sürüjor. Kissinger için de şöyle diyor: «Bütün kararlar sevahata aşırı dcreccde düşkiııı tek bir yıldızın eline bır.ıkıldığı zaman istenen amaca ula,şafoilnıcrnn olanağı yoktur •••• Fntoğrafta Kissinger, eski Dışişleri Bakanımız İhsan Sabri ÇağlayangiHe görültiyor. . nayak oldugumuz siyasal görüşmelerde pek az gelişme kaydedilmişti. Acheson, 18 ağustosta telefon edip, Kıbrıs konusunda bir YunanTürk anlaşması olasılığmm «Goldwater'in seçimi kazantna Üc gün süreyle uyuyorum olasılığı kadar» olduSunu söyledi. (1964 AÖD seçimlerinde • ashıngton'da gece gündüz çalışan bir Kıbrıs Ko Goldwater. Johnson'a karşı Cumhuriyetçilerin adayı idi. muta Merkezi kurduk Üc gün sfireyle ofisirnde Kimse ona kazanma şansı tanımıyordu. Gercekten öyle uyudum. Dışişleri Bakanı Rıısk her sabah erken oldu Goldwater seçimi büyük bir farkla kaybetti H Ş ) den geliyor. onun Georgia'lı ağnna layık bir kah En iyisi bu çabadan vazgeçip Amerika'ya dönmekti Gene de, Yunanistan ve Türkiye ile temasmı sürdürecek ve Kıbvaltı yapıyorduk. Ö Seyfi •• Öztürk eyfi Özturk 1927 yılmda dugau Ba bası Konya kadısıydı K&aı Ahdullah Özturk. emekli oluncd Eskişehır'e verleştı Nufus kavman da Kkışehıre nakledildi Seyfi O/turk Anka ıd Hukuk Fakultesi'ni bitirdı Avıkat oldu. 19 yasında polıtikaya Dasjlad, rakultede oğrenciyken îsmail Hakkı Bırlerin başını çektiğl CHP eğılımli Bırler ürubunun karşısmda yer aldı 1948 yıLnda Demokratlardan aynlanlar Millet Partist nı kurdular. CMürk genç oldugu içn kurucular arasında değil uveler arasnıda ver aldı. 1950 sonrasmda ıq53'lerde Mılıet Par tısı kapatıldı. 1954'de 'Cumhunyetn Millet Purtısi" olarak yenıden kuruldu Seyfı O7 turk. Cumhuriyetçı Millet Partisi nın de uvesıydi. 1960 oncesmde Koylu PHmsıyle birleşen CumJıunyetçı Millet Pdrtısı'nın adı <Cumhuriyetcı Kövlu Mılleı harti(.ı» (CKMP) oldu." MP'ye de. CKMP'ye de "Oiınatı Bolukbası nın Pnrtıst» den 'dı *>ey fi Oztürk, uzun yıllar Osman Bolukbaşı'nın yanında bulundu Seyfi Öztürk 1960 öncesinde Tıirk İş ÖZTURK Konya kadısının oğlu te Danısmanhk da yaptı 27 Mayıs'tan sonra Yassıadada avukat olarak, Yassıada'ya duşen ba/ı E<*kısehir mılletvekıllerinı savundu CKMPden Kurucu Meclıse çıren Sey h Ö/t'irk. 1961'de aynı partıden tiskışehır mîlletvekili oldu 1965 şubatında Ba^bakan tnonu'nun devnlmesınden sonra nurulan Suat Hayri Urpuplu hukumetınde fdortlu koalisyon), CKMP'den Koy lşlen BaKanı oldu. Bu. Seyfi Özturk'un ılk bakannğı. '.Jn şubat 1965 26 temmu^ 1965) 1965'te 14'lerden Alpaslan lurkeşin CKMP'ye girip Genel Başkan olmusindan >unra hetn Koyısleri Bakanlıgınd.uı h^m CKMPden Hasan Dınçer'le birhKie istıfa ettı. tstifadan önce o 7aman Genelkurmay Başkanı olan Cevdet Sunay'ia Dınçer ve Öztürk görüştüler. CKMP'den istıfa ettikten sonra. 10 15 ?un kadar bağımsız ka'an Seyf' Öztürk tArkası 9. Savfadal Cahit Karakas onguldak'ın Bartın ilçesinde 1928 de doğdu. İlkokul ve ortaokulu orada okudu Liseyi Erzurum Lisesinde parasız ya.tılı olaraK bitirdl îstanbul Teknik Ünıversıtesı sınavlannı kazandı Orada da devlet parası ıle okudu ÎTÜ'yü 195152'de bitırdi Bayındırlık Bakanlığında çaııştı. Doktora ve uzmanlık için Almanya'ya gonderıldV. Berlin Teknik Üniversitesl'nde su inşaatı ve su eKonomisi üzerine doktora yaptı. Almanya ve Hollanda'nın çeşitli inşaat firmalarında çaüîlı Yurda dönünce Bayındırlık Bakanlığı'nda Llmanlar ve Fen Heyeti Müdürü oldu TÜBÎTAK Danışma Kurulu üyeliği yaptı 1965 te AP'den Zonguldak mılıetvekilı seçildi 1969 seçimlerinde yine Zonguldak AP milletvekiliydi 12 Mart 1971'den sonra hükümeti kurmakla görevlendirilen Nihat Erim, AP Genel Başkanı Süleyman Demirel'e AP'den alacağı Bakan aaayların lıstesini vermişti, Demirel listede Cahit Karakaş adını görünce şaşırdı ve «Cahit beyi nereden buldunuz» diye sordu. Erim «askerler istedi» diye karşıiık verdi. Demirel, «Tahu, 0 bizim arkadaşımiz» diye düşüncesini noktaladı Karakaş, birinci Erim hüktimetinde Bayındırlık Bakanı oldu (26 3 1970). ll'ler, Erim hükümetinden ayrıldıkları zaman ll'lerden ayıı olarak. Gençlik ve Spor Bakanı olan Sezai Ergun'la birlikte, sonradan o da istifasını verdi ll'le rın ayrıldığı 9.111971'den sonra 2 ay kadar Ulaştırma Bakanlıgı yaptı tstifas» bundan sonradır. dolayısıyla ll'lerin istifasıvla ilgisı yoktur. Hükümetten ayrıldıktan sonra yine AP'de kaldı Mecliste APnin Ortak Pazarla ilgılı sozcülüfeünü yaptı. Karakaş') 1973 seçimlerinden önce AP'den ayrılmış, bağımsız görUyoruz. Bağımsız ıken CHP'ye girdi. 197S seçim S Z ÎNÖNÜ, BM GENEL SEKRETERt UTHANT'LA NEW YORK'DA Rahmetli İnönü Başbakan olarak 1964'de VVashington'a yaptıçı ziyaretten sonra New York'a da ugramış ve Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri UThant'la da bir görüşme yapmıştı. rıs'ın «Akdeniz'de bir Rus iissüne» dönüşmesine engel olmaya çalışacaktı. $ Türk iissüne razı olabilirdi cheson'dan biraz daha kalmasmı rica ettim. Cenevre'deki operasyondan vazgeçmemiz Makarios'un ekmeğine yağ sürecek. uzlaşmaz tutumunu daha da pekiştirecekti. Başpiskopos, Amerika'nm ilgisini yitırdiği sonucuna varırsa, Kıbrıslı Türklere pervasızca saldırır. o zaman da Türkler müdahale etmek zorunda kahrdı. Acheson'a uğraşılarınm ştmdiden yararh bazı sonuçlar doğurduğunu söyledim. Papandreu'yu Türkiye ile görüşme toasasına oturmaya ve Ada'da bir Türk üssü kurulmasına razı etmişti. Grivas bile böyle bir üssün kurulmasına karşı koymayabilirdi. Türkiye'nin bazı isteklerinin de yumuşatılmasını sağlamıştı. Sonunda bunalım bir süre için yatıştı Amerika ve Birleşmiş Milletler'in baskısı. Sovyetler'den yardım alamayışı ve özellikle General Grivas'm Ada'nm icinden meydan okuması karşısmda Makarios'un durumu ^prsiimıştı. BM Barış Gücü adadaydı. Çok saSlam olmasa.bıle, bir ceşit barış sağlanabilrrMşti. ÜSTUNEL Partiyi ünlversiteye yeğledl. A # Sonuç ve Kissinger'in Kıbrıs'a ilişkin cehaleti ışişleri Bakanlığı'nda bulunduğum yıllarda Bakan Dean Rusk ile iki ayn kişi gibi degil. tek bir kişi imişcesine çalıştık Ru^k bir volculuğa cıktıgında, kendi deyimi İle. «ofisinin anahıarlarını cebinde götürmezdi.» Bakan Vekili sıfatıyla ve Başkan'ın onayıyla önemli kararlar verebilecek durumdaydım. Böyle bir çalışma düzeninin ne kadar önemli olduğu 1974 temmuzunda yani anlattığım hunalımdan tam on yıl sonra anlaşıldı. Bu kez, ne yazık ki, Amerika gereken tepkiyi gösteremedi. Dışişleri Bakanlığı'nı uçaktan tek başına yönetmeye çalışan Dışişleri Bakanı Kissinger, Kıbrıs konusunda hiç bir şey bilmtyordu. ve öğrenmek zahmetine de katlanmamıştı. Bu yüzden, Yunan cuntasının Kıbrıs'ta darbe yapmasma dalgmlık eseri izin verdi. Bu darbe Türk işgaline yol açtı. (Arkası 9. Sayfada) KARAKAŞ Calışkan bir meclis başkanıydı. ATAMAN Siyasal ycşamı dalgalı. D Sebati Ataman S Sebati Ataman, 1950 yılında CHP'nin Zonguldak adayı olunca babası Ali Yaver Bey: «Oğlum, yanlış iş yaptın, dedi..» « Neden baba?..» « CHP bizim zamanımızdaki CHP do ğil, bizim zamanımızdaki CHP'nin yerin Demokrat Parti aldı. Ona girseydin.» Ali Yaver bey 14 mayıs 1950'de oğlb nun partisıne oy vermedi. Burada ilgınt bir şey oldur ebati Ataman. Ihsan Sabri Çağlayan Demokrat Parti, Zonguldak'ta seçım gil'in Istanbul Hukuktan sınıf arkaleri sılme kazanmıştı Ancak adaylardan daşı, Ihsan Sabn Çağlayangil. nasıl bıri oylar verildikten sonra akşam üstu Ismet Paşa hayranıysa, Sebati Atasayım yapılırken öldü. Bu ölüm üzerine, man da eski CHP'lı. Babası doktor binbaşı Ali Yaver Bey, eski ittihatçı Ataman şımdi demokrat adaylar kaâar oy almamaKla birlikte CHP'den en çok oyu alan Sebati Yunanistan'da kalan Yanyada Alı Yaver Ataman'a «milletveklli mazbatası» verilBey. hekim iken dünyaya geldi (22 orak di. O da, CHP'den meclise girdi Ancak 1908). Annes' Habibe Hanım Zonguldak'ın Safranbolu ilçesınde. Ali Yaver Bey e Demokratlar, kendi adaylannın ölümü ü/erine meclise gelmiş bulunan Sebati Aıtıekli olunca Safranbolu'ya yerleşti Alı laman'ın gelişine itiraz ettiler O zaman Yaver Bey asker olarak birinci dünya samületvekili belgelerini inceleyip kesin so vaşına Katıldı. Safranbolu'da Müdafaaı Hukuk Cemiyetini kurdu. onun başkan 1 nuca bağlamak, meclisin göreviydi. Ata man kendisini savundu. MilletvekiH an oldu. Halk fırkası (CHP)nln mütemetliğı du» da içmişti. Demokratlar Ataman'ın nî yaptı. milletvekilliğini iptal ettiler. tl7 temmuz 1950). CHP'den aday olduğu zaman, Içışlerı Bakanlığında Nüfus îşleri Genel Muduruydu. Demokratlar milletvekilliğini ıptal etmekle birlikte kendılerine yaklaşan Sebati Ataman'ı Muğla'ya Vali yaptılar.. (1951) sonra Tekırdağ Valısi oldu (1953) artık CHP'li değıl. DP'li idi. 1954 DP listesinden Zonguldak mîlletvekili olarak meclise gırdı Babası Ali Yaver Bey. 94 vaşında oğlunun da yardımı ile sandığa gı deıek oy verdi. Sebati Ataman, 1957 seçimlerinde Zonguldak'ta DP'den seçildi 1958'de Koordinasyon Bakanı. daha son ra Sanayi Bakanı oldu. 27 Mayıs ihtilali olduğunda Sanayi Bakanıydı. Yassıada' da Yüksek Adalet Divanında yargılandı Mahkeme Sebati Ataman 1 Anayasayı ihlalden 4'e karşı beş oyla 10 yıl hapis ce zasına çarptırdı. Maman. Kayseri cezaqvinde yattı. Af ile cezaevinden çıktıktan sonra ÖZPI sektörde çalıştı. 1965'de AP tek başına iktidara gelin ce Ataman'ı mllli reasürans senel mö(Arkası 9. Sayfada) Besim Üstünel aziantep'te 1927 yılında doğdu. Babası Gaziantep'te terzilik yapan, Seyit Mehmet Efendi idi. Ortaokul ve liseyi Gaziantep'te okuyan Üstünel, 1947 yılmda İstanbul îktisat Fakültesini bitirdi. Fakülteye aslstan oldu. 1951'de Îktisat Fakültesi'nde «ücret teorileri» teziyle doktora verdi. 1953'de London Scholl of Economics'de okuyarak doçentlik tezini hazırladı. Konusu «Dış Ticaret ve Ödı>meler Dengesi Sorunları» idi. Yurda 1953'de döndü. îktisat Fakültesrnde «tktisadi Doktrinler Tarihi» doçentl oldu. 1960'da SBF'ye geçti. Ertesi yıl pro(Arkası 9. Sayfada) G 9 Elleri kılıçların kabzasmda bekliyorlar en bu satırlan yazarken, en güzel turistik yerlerl dahil, Kıbrıs'ın yüzde 36'sı Türk ordusunun ellnde bulunuyor. Yunanistan ve Türkiye. elleri kılıçlarmm kabzasmda bekliyorlar. Her ikisinln de Amerika ve NATO ile arası şeker rengi. Makarios öldü. Kıbrıs'ın sorunlarını çözebilecek olan taksim, şimdi kuvvet zoruyla ve Kıbrıslı Rumlara trajik denecek biçimde gerçekleşmiş oluyor. Tüm bunlardan alınacak ders açık: Diplomatik alanda etkili olmak isteyen büyük bir ulus. gerekli kurumlalarıyla. r>ar zaman uyanık olmak. tetikte durmak zorundadır. Bu^Jn kararlar, seyahata aşuı derecede düşkün tek bir yıldızın eline bırakıldıân zaman bu amaca vlaşınanın ol»nafcı yoktur. B BİTTİ