Katalog

Cumhuriyot 12 1 HAZİRAN 1982 Johnson, dobra dobra konusabildigi icin İnönü yü çok seviyor Johnsonİnönü | Mektuplaşmasnıın I 1ZU tçyr™' Baskan Johnson'un Özel temsilcısı GEORGE BALL'un anıian • cevırenHalukŞahin ÎNONÜ. BEVAZ SARAV'DA BAŞKAN JOHNSON'UN ÇAMŞMA OUASINUA George Bnil'un ya/dığına göre Johnson, lnönüyu çok sevmij, çttnkfi kendiaiyle dobra dobra konuşabllmiş. Buııa karşılık, Yunanlstan Başbakanı Papandreu'dan pek hoşlanmamif. Papandreu, boyundan büyük islere kalkışmıs sinirli bir ihtiyarın huysuzluk nöbeti icindeydi 9unanistan ve Türkiye Başbakanlan. George Papandreu ile tnönü'nün VVashington ziyaretleri, ta sarlanan tarihlerde gerçekleşti. Bekledlgim gibi Başhan Johnson dobra dobra konuşabildiğı İnönü' yu çok scvdi. Yunanlı lider de bir parça anlayış Könterebil seydi. ciddi bir gelişme kaydedebilirdik. Ne yazık ki, korktuğum başıma geldi ve •Papandreu'nun ziyaretinden bir şey çıkmadı. Oysa. Yunan Başbakan.nı Baş kan Johnson'un yatıyla Mount Vernon'a götürdük. Baskan Johnson. Dean Acheson ve ben ayn ayn yüklendik Gene de bir sonuç alamadık Konuklann her ikisi de yaşlı ınsanlardı Inönu seksen ıki. Papandreu yetmişyedi yaşındaydı Ama fnönü. parlak geçmi/jiyle. çok daha genç gösteriyordu. Papandreu'nun kondisini btrnkmıs bir halı vardı Ynrgun ve varı sajjkın bir caktı. Çünku boyle bir gröruîmeyl dö^enleyecek «an yetkiH kisi Birlesmis Milletler arabulucusu idi.' Y # Dean Acheson arabulucu olarak devreye giriyor cheson bir süredir tüm çözüm planlafım benimle birllkte gözden geçiriyordu. Şlmdi onu görüşmelere sokmanın zamanı gelmişti. Böylece, sorunun üzerine eğilmiş, güçlü etkili ve beceıikll bir lemsilclmlz olacaktı 28 hazlranda (3964) Birleşmiş Milletler Gepel Sekreteri UThant'a bu fikri açtım. Türk ve Yunan temsilcilerinin Acheson']* biraraya «elmelerinin lyi olacağıni söyledim. Acheson'un bu iki ülkede yarı efsanevl bir şöhfeti olduğunu sözlerime ekledim. Korktuğum glbi. UThant bu önetiye yasal yetki gerek celeriyle karşı çıktı Böyle bir girişim. diplomatik insiyatifin Birieşmis Miiletlor'den ABD'ye geçtigi anlamtnı tasıvabilecekti Bu t.oplnntı yapılsn bil*. toplant.ı yeri k»elnl'kle Ametika'da oimamaliydı Cenevre'do olnmaz mıyrl)'? Pek istekli olmamakla birlikte kabul ettim: Aslında Cenevre ikinci seçenek olarak benim de aklımdan geçmisti. A I İnönü 82, Papandreu 77 yaşındaydı. Ama İnönü parlak gecmişiyle cok daha genc gösteriyordu ıhtıyaı Ikııduıu «elııken miras nldığı adi sloganian tektarlamaktan öteye gidemiyor. daha büyük sorunlan anlamaktan aciz görünüyordu O Güç yutulacak bir lokmaydı U Thant'\n İkinci koşulu daha güç yutulacak bir lokmaydı Cenevrede. Acheson'un yerine BM arabulucusu Tuomioianm Yunan ve Türk temsilcileriyle biraraya geLme sinde ısrar ediyordu Buna şiddetle karşı çıkarak. Achenon tarafından temsil edilen Amerikan otoritesi olmadan hiç bir gelisme kaydedilemeyecegini belirttim. /lchesorı'un görüsme salonuna vnkın bir yere verlescbılecegıni ve tarafların tsterlerse ona dantsablleceklorini söyledî Bunun pratik bfr yol olmndıftını anlotmaya çalıştınısa da. UThant'in, daha ftnce ba?ka ftrneklerinl görmü* olduğum. Burmalı inadı kabarmıştı. Gorüsmeterin dizglnlen A.merikanın eline gnçti diye Sovyetler'in eloşürisine ugramaktan çeklnlyor. Cenevre göriışmclprinde kpndi hükümetini temsil eıtirmek isteyecek olan Vfofeonos'un eline bu konuda bir ho/ vermek tstemiyordu. Başkan'a bu acaytp dü/enlemeyi kabul etmekten ba$ka çaremiz olnıadı*ını bildirdim Yoksa. Genel Sekreter. Rirlesmiş Millotlor dostoftini esirgnyecok. o zaman da Yunanlılar toplantıya katılmavaraktı. Achesan. güçlü kişiliğinin aftırlıfeını kulisten de duyurRbilecek bir kijiyrli # George Papandreu karşı çıkıyor B RAIIMETLt lNÖNtl'Yfl WASHİNCJTON1M BKYAZ SAKAYIN BAHÇESİNDE BAŞKAN JOHNSON KAKŞIUYOR Tarih, ti baziran 1964. Johnnon mektubunu aldıktan 18 ifün aonra Başkan Jnhnsnn. İnönü İle Papandreu'yu VVaslılnEton'a çagırır. Ismel Innnü'ye Mcvhlbe tnOnü de eşlik «tmektedir. askan Johnson ile Başbakan Inönü'nün 23 haziranda (1964) yayınladıkları ortak bildin. tartışmala rın çıkış noklasının 'varolnn anlaştnalarm hulâ bağlayıcı olan hükümleru olması gerektlğir:! belırt mıştı Papandreu vaptıftı basın topİHntısında. bu ilkeye kar •ji çıktı. 1959 Londra ve Zürih Anlaşmalarının artıit yürür lükte olmadıftını söyledi Ülkesi Kıbrıs'ın bağımsı/.lı#ını ve SelfDeterminasyon hakkını destekliyordu. Yunanistan I'ürk Hükümetiyle dotfrudan arörüsme maiasına otuiTnaya Emin Paksut lllllllllllll •vstanbul'da 1914 haziranmda dug• du. İlk, orta ve liseyi Bursa'da oJ^kudu. 1931'de «Mülkiye MektebU ne girdi. 1934 yılında «İdari» şuheden uıezun oldu. Sonra, Devlet Demiryolları'nın Maliye Şubesinde görev aldı 1935 yılında yedek.subay okuluna gitti. ropçuydu. 1937 yılında. Alman bevleı Demiryollan'nı incelemek üzere yurt dısına gönderildi. 1938 yılında döndü. Devlet Demiryollan'na nıUfettlş oldu. 1940'da DDY Tlcaret ve Tarife Dairesi Başkun YardımcılıSı yaptı. DDY adına uluslararîisı toplantılara katıldı 1948 yılında eskl Uayındııiık ve UlaşUrma Bakanlanndan Ali Çetınkaya'nm kızı lstiklal Hanım'la evlendi. 1949 yı'ında DDY Teltiş Kurulu, Başkanı oldu. Gürbün ve Osman adlarmda Iki çocuğu var. Emin Paksüt 1951 yılında, Haydarpaşa'ya nakledilince gltmedl; Istlfa edip. serbest avukatlıga başladı. 1955 yıhnda «Hürriyet Partisi» kurucuiarına (Arkası 9. Sayfada) Politikaya 1957 yılında yenl bir partl olan Hürriyet Partlsi'nde atıldı. Kendl deyişiyle Hürriyet Partisi «llerlsl İcin ümit veren ve lyi bir prograraı olan bir partlydl». Ylne kendlsinln deyişiyle: «Demokrat Partisi ve Cumhıırlyet Halk Partlsl'nin arasında üçüncü bir partinln gellşmoslne olanak olmadıfı icin Hürriyet Partisi kısa siirede kapandı.» Aktlf politikaya 1966 yılında AP'derı Dlyarbakır Senatörü olarak seçilerek katıldı. 19G6 yılında Nlhat Atsın'ın ötüken derglsinde yayınlanan Türklerle Uglll bir yazısını eleştlrmek lçln İlk kez kürsüye (,ıktı. «Bu tefrlkanın» tefrlkacılık amacıyla yayınlandığını anlatınca beğenl topladı. Parlamento yaşamında hukuka tam bağımlılığı İle tanınan Cizrelioğlu bir soruşturma komlsyonunda görev aldığı ve Rerçekçl davrandığı lçln partl yönetlmiyle arası açıldı. 1971 yılında Cum hurtyet Senato.su Başkanlıgı seçlmlerlnde adaylığını koydu. yeterli oy alamadı6ı gerekçesiyle adaylıktan çeklldl. AP'den Ihraç edilmek üzere Yüksek Haysiyet Dlvnnı'na verildl. Ancak AP'den Istlfa ederek ayrıldı. CHP"den çaftrıldı. 1975 yılında CH1' Diyarbakır Senatörü olarak Parlament.o'da bulundu. Fransızca bilen Clzrelioglu her ne kadar hukuk doktoruysa da CHP htlkümetinde Sağlık ve Sosynl Ynrdim Bfikanı olarnk da calıst.ı # İnönü ile Birleşmiş Milletler'de görüşüyorum aha sonra. o sırnda BirlMmis Milletler'de bulunan /nönü'yle görüştüm Beklediftim glbi. Türk ve Yu nan delegelerinln Cenevrede Acheson'\a rtoplantı vapmasmı hemen knbul otti. Ancak. bu ffd ü9Tnelenn ba^arısızlıkla sonuçlanınnsı hftlir.de. hiıkümetinitı askeri bir çözıimden kacınaca&ına sft' vrremoveceÇini söyledi. D Papandreu İse her zamankl ttibl aynk diif.cli. Ccnevre'de bir Amerikan tfltnsilcisi bulunmasinı istcmfdi Ache?6n un Csnevre'ye gldip 'yandaki odada. va dn yanda!<i binada* Danışma masasını kurması ü/rrlndp u/lnştık. Papandreu, gönülsüz de olsa. bu formüle evet derli Selahattin Cizrelioğlu i!iıııııııııııııııııııııııııııııntwtııwnMiı urk politlk yaşamında clddlyetı ve kararülığı İle tanınan Sela hattin Cizrelioğlu, 1924 yılında Dlyarbakır'da doğdu. tstanbul Ünlversltesi Hukuk Fakültesl'nl bltlrdl. Denlz Ticaret Hukuku üzerinde Parls'te hukuk doktorası yaptı. 1957 66 yılları arasında Dlyarbakır'da serbest avukatiık yaptı. Tarhan Erdem arnaıı Krdem. 1954 yılınUa, lstanbul da «LMiya Çelebl CHP Ocağı»na kaydını yaptırarak CHP'ye girdl. Partller kapatılıncaya defiln CHP'U kaldı. O günkü kuruluşların herbirinde, ocak, bucak. llçe il kademelerinde çalıştı. Genel Merkez üyellglne de adım adım geldl. 1959 yılında Teknlk Ünlverslte'yi bltlrdl. Mühendts oldu. 1977 seçimlerlnde Parlamento'ya glrdl. 20 hazlran 1977'de Ikinc.i Ecevlt Hükümetinde Sanayl ve Teknoloji Bakanı oldu. Bu çok kısa sürdü (bir ay) hükümet güvenoyu alamadı. Tarhan Erdem, Parlamento'da bulundugu sürece, agırbaşlı. clddl bir parlamenter olarak tanındı. Blrkaç ortak yapıt dışında. «1980'lerl Karşılarken» adlı bir yapıtı yayımlandı. Yenl bir yapıtı ise baskıda. Yapıtın adı: «Anayasalar ve Seçim Kanunları 1876 1980». Tarhan Erdem, 12 Eylül'den sonra Paşabahçe Şişe ve Cam Fabrlkalan'nda görev aldı, tstanbul"a yerleşt). Erdem, 1933 yılında Zonguldak'ın Kurucaşile'slnde dogdu. Emeklt ögretmen Ahmet Hilml Erdem'ln oglu, annesl Paklze Hanım. annesl de, babası da öldü, Tarhan Erdem'ln btr kardeşl Maliye Bakanı (Kaya Erdem) bir kardeşt de Zlraat Bankası eskl Genel Müdürll (Turgut Erdem). Tarhan Erdem Gülsevll Hanım II? evll: Bir kızı (Ayse) İle bir oğlu (Aydm) var. Tarhan ErdenVln eşl Oülsevil Erdem. kapatılan CHP'nln eskl «yelerlndendi, tl Yönetlm Kuru'u'nda görev aldı. Başkan Johnson birer mektup daha yazıyor enirrı ısrarım ü/erine fiuşhun Jnlmson, Papandreu ile /mifiü'ye birer mektup dalıtı va/ar'ak. orlan görüşmeler yoluyla barı^çı o*r to/ünı bulmnk için <,aba haırnmaya çagırdı. Papandreu bıı mckıuba çocukça bir tiradla cwv:ip verdi. Johnson'ıın rm.ktiibun.un Yunanistan'a 1040 yılında Na/ilerin vcrdi.Si ultiınatomdHn fark sız olduijunu iddia etti Madem kl Self Dotprminasyon llk« sinden yanaydık oyleyse bu ilko.vi Kıbrıs ta niçin otşteklemiyorduk 9 Boyundan bııyük işk1: e krıINı«mıj sinirli bir !htiyarın huysu/luk nobetiydi bu Kııllnndıiı sert söz«'ük!r,re ragmen. Cenevre'ye bir delege göndenneyı kubul "diyordu. B T T Cenevre yoluça koyuluyoruz ama D ışişleri Bakanı Dean Rusk İle Alice Acheson Cenevre yoluna koyuldular. Aynlmudun öncu Dean ile birlikte Kıbrıs sorununa bıılunttbilfccek her türlü çözümü bir bir ele aldık: Taksim. yeniden yerlesme, federal ya da konfederal dovlet, hanton sistemi, hatta 'ÇİHB ENOSİS» adını verdigimiz çözümler üzerinde durduk. Çifte ENOSIS. Kıbnslı Rumlann ve 'lürklerin adanın ayn bölgelerine yerleştirilmesine ve her bölgonln kendi metropoliten yönetiminln egemenligi altına girmesine dar yanıyordu. Acheson Planı'nı her ikî taraf da reddediyor cheson Cenevre'deyken kendi planuıı oluşturdu. Buna 'Acheson Plam* adı takıldı. Bu plan, 19^0'lerin başındaki Yunan Türk mübadelesini ornok ahyor du. Bu plana göre, Kıbrıs ile Yunanistan birleşecek, Oniki adalardan Meis (Kastallorizon) Türkiye'ye verilecek, gftç etmek isteyen Kıbnslı Türklere tazminat ödenecek ve yerleşecek yer bulunacak. adada kalmak isteyen Türkler İçin iki bölge yaratılacak ve Kıbns'ta bir I'ürk askeri üssü kurulacaktı Ne ki. her ıkı yan da bu düi*nlenıeyi reddetti. Hmln Paksüt: 1H14 lstanbul rtofcumlıı. 12 Mart'la yapılan Anayasa sırasında knminyonda ııye nlartık ç.lnjtı. Tarhan Krdem: 1933 Kardeşlerlndcn bir| Kaya Krtlem, Maliye riakanı, diğcri Zinıat Bankası eskl (îenel Mlidürü Turgnt Erdem. Selahattin Cl/ıvlloftlıı. 1934 Diyiirhakıı doğumlu. l'dlıtlkayıı 1»57 yılında Hürriyet l'artlsimle atıldı. Kapatılan AP ve CHP'de förev aldı. A YARIN: GRİVAS'LA YERALTINDA TEMAS KURUYORUZ..