Katalog

mhurıyet 6 EKONOMİ 2! MAYIS OZAL Devlet mudahalesi bu çerçevede asgarıye ındınlırse ekonomide vsrlm ytlkselir. tnsanlar kendi ınsı\nklcrı sonucu daha fazla gayret sarfederlrr Nıtekim siz nc kadir rorlasanıı blr ftdamı ^eltlz saatten fazla çalıştıramazsınız Ama bır i? yapıp ka7nnırak ısteyon adanı onıkı s's.ıf ap (,ah"!u Bo< lo bır çok lnsanlanrrus var hayatmı kazanan Esnaf, şoför, Kamyoncu glbl. Türkiye'de aşağı yukan 2 53 mılyon insan Doyle çalı$ı> jor. Benlm esas hayran olduğum lnsanlar da bunlar, çünkU ekmeglnı taştan çıkartıyor Ne devlete, ne de her hangl birlnln X.vpısına gidiyor 1? için Ve TUrkiye'de bu ış çok kuvvetll, belkl de UstUn taıafımız burada Yani «individualizm» deaiğimiz bır hadise var Meselâ blzdeki kadar çok &anayl çarşısını Bulgarıstan'da göremezslniz, Almanya'da da göremezsiniz Olsa olsa belki Italya'da vardır. ttalyan ekonomisinl FÎAT ve bunun gıbl bUyuk şlrketlerln değil küçük işletmelerln ayakta tuttueunu duyanm. Devlet Bakanı ve Bajhakan Yarâtmeın Turgut Ozal, Ehonomı Servısı Şefimız Osman Ulagay'm sorularını yanıtladı llk bolumunu aşagıda *unuyoruz SORU Sayın Öıal; sız komısmalarınızda sık sık serhrat plya«a ıkonnmislne geçlsten süı edlyorsunur. Ben de me bn konuıla bazı sorular snrmak istlyorum. Izln vrrlrsenu! dnce seı* best piyasa ekonomlsl deyimi ve bunun altcrnatiflerl konusnndaki göriişlerinM rlca edeylm. OZ\L Eu konu bazen yanlıs anlamalara yol açıyor Meselâ geçende Malatya'clakl konuşmamda benlm söylemek ıstediğlm şuydu dedim kı biz bugün »prbest piyaia ekonomisınn dogru gıdıyoıuz tçmde değlliz ama gıdıyoruz ona dogru Gıdişimız bbyledır. Piyasa ekonomısı Batının kullandıgı bıı sıstemdır Bu gün sosyalıst hükümet yönetımlndeki Pransa'da scrbest pıjasa ekonomisı vardır, Almanya da da sosyal demokratlar iktıdara ı ve tam manasıyla blr serbest piyasa ekonomM uygulanıyoı Öbtır tarafta Ingiltere'de muhalazakar htlkümet var, o da onu ftyguluyor Ben Ista bunun alternatlfı merkrri plânlama wa Do ğu Bloku'nun kullandıgı slstemdir dedim Yoksa bızım uyguladıgımız modelln alternatifı Dogu Bloku modelıdır demedim. Yazan arkadaslar öyle yazmışlar. EKONOMİDE DİYALOG Ulagay'm sorularını yanıtlayan Ozal: "Bizim modelin alternatifı Dogu Bloku sistemidir demedim ve Ekonoml Bakanı Lukanov a. «bu kadar sevı planıamanız mum lıun değil, barl bu ufak yeylerı halka bıraksunıı natıl olur», rtedım O da ıtiraf ettl «hız bıınu lıalka bırakmalc fethoruz». dedı SORU Slzte n sisttm Kindn hıın.ı imknn v.ır mı* O/Al, Şundi onlar arlık mtnıur luline gelmış Kolay kohıv .serbast teçebbüse dönmüjor Q,unxu rtf\lotın garanti ettifti bıı ücret var. Çalışsa da çalışmasa da o Ucretl alıyor O zaman nıje gerıye drtnsün Macaııar bu ışı birı/ IjpeeıdUer, onun içın üc o sıstemin katı savunucuları Macarlan tetıkıt edlyor, begenrnı yor. Benım gorüşUm Doğu dakı bu katı sıstem devarn ederse ekonomı çökecektir. Ama değiştirirler, msanlara bır takım yeal jmkanlar verirlerse o zaman başka Gene merkezl pıân yap sınJar, ama insanlara mutlaka ba/ı ımkanlar vermek iftzım ÇUn ktl sistem bu katıltğıyla lnsan tabiatına aykırı SORU Pekl blzde uyKiilaıımakta olan pıogratna ve «prhest ptvaia ekonnmİMİne KPÇİŞ konusnn» donersek ÖZA1> Bizim takip cttiğimiz program tabli munakaşa edllsin Altsrnatifi varsa buyursun srtylesinler MUhım olan o degll Biz her halükârda şu program ya da bu program demıyoru? Vey ı lıut ta pohtık sıstemunii bır muhufazakar partl olsun, ya dn biraz sola kaçan bir parti olsun demı^oruz Hepsı geno piyasa ekonomisı sistemi ıçlndedir dlyoruz, nuans farıcIanyU tabıi Burada devlsHn rolü konusunda da farklı Rorlı^ler, farklı nüans lar olabılır Ben bu işte devlet nıUdahalesinl mümkUn oldut*u Kauar miıtrn se\ıyedp pörmek lstjyorum Mlkro seviyelerde dev|ı t mudıhalesınm janlış olcıugunu devlette, devlet görevlerinde u i ' i n n tpfrıibrvle K'irdıun Mıkro seviyeye lndirdiğiniz zaman btınu nıhnyel sızın tpknisyeninizin, sızin *)Urokratmmn kararlarına kalıyor bu Bunlar da o işln sabibi Serbest piyasa ekonomisi içinde de planlamaya yer vardır. Ama bu yol gösterici plânlamadır ve ancak kamu kesimi için emredici olabilir. Ben devlet müdahalesinin makro seviyede tutulması görüşündeyim . SORC! Pekl blzde, oıclliMe son yıllarda böyle glri?lmcUeTİn ve küçük firmalnrın gıkıntıya dü?(üğiı yolıındakl gbrüşlere na dlyorsunur? OZAL Tüıklye'd* meselâ lhracata bakarsak, ihracatı yapanların daha çok küçük ve orta boyda şırketler oldugunu görüyoram ben Yenl sisteme en kolay adapte olanlar bunlar olmu?lur. BazUarı kalktı kendl ismını kullanarak bunlar batıyor, bunlar sıkıntıda dedl Ben tam terslnl billyorum Sisteme en kolay adapte olanlar küçllkler oldu, sıkıntı daha zlyad* Düyüklerdedlr. SORU thracat konusunda mı? ÖZAL îhracat konusunda da, finansman konusunda da. ÇünkU ktlçuklerin esnekliklerl çok yüksek, kolay adapto oluyorlar. SORU Sıkıntıda olan rinnaların ve özelllkle de büyükleria aıkıntılan neden kaynaklanıyor sizce? Û/M. Eizde sanayı zorunlu olarak bir koruma esprisl kurulmuş ve 1980 yılma gelinceye kadar sanayi hep on planda tutulmuştur. Hatti hattâ, ticaret sektbrU de sanayıln rakibt olarak görüldUğünden bir nevı dümura uğratılmıs. Halbuki ikısınin beraber genışlemesı, büyümesl lazım. Ben bugün farkına vanyorum ki ticaret sektörünün kllit sektörlerden bıri olması lazım Üıettiğinlz şeyl lhraç edemezseniz, Urettiğımz şeyı pa/arlayamazsanız ne olacnk' BURÜJI blrçok sanayiin basta gelen probleml pazarlama problemidlr. ÇünkU biz sanayli maalesef o ^ekılde teşvık ettık kı sanayict malmı çok kolavl'kla satmaya alıştı Hatta ma?ten sırada bPkhyorclu buzdolubı almaıc lı,ın, otomobll almak İçin. Dolayısıyla sanayiclnin bır pazar Biz serbest piyasa ekonomisine doğru gidiyoruz, ama henüz serbest piyasa ekoııomisi içinde değiliz. Bu zaman içinde olacaktır. SORU Efendlm burada 911 aoru akla fellyor: «irin ifadentele scrbnrt piyasa ekonomlsl içlnde >er alan Bntı Ulkelerinde bazı donemlerdo plflnlı ekonomlye ajjırlık venldlği, plânlamanıu ekonominin yulıetlminde agırlık kazandığı gdrülmüjor mu? ÖZAL Şimdl o sizm bahsettığıniz pUnlflr bızdeki plinlara benzer Yunl yol gösterlci, ya da en fazla bızde olduğu gıbı yal nızca kamu kesımı ıçm emrodırı nlııı l>u plânlarda vol goster me oğesl agır basar Buna mukabil Doğu'dn yalruzca Uretlm planlaması değil tlıketim pl.mlaınası da vur. Ürettnn de tukeü ml de devamlı olarak planlıyorlar Ufak lokantadaıı bu ytız den ufak lokanta da pek yuk ya benzin istasyonuna kacUr her şeyl planlamak istiyorlar. Ben bunu Bulgarlstan'da gördüm Sosyalist Fransa'da da, sosyal demokratların iktidarda olduğu Almanya'da da, muhafazakarların iktidarda olduğu İngiltere'de de uyKulanan sistem serbest piyasa ekonomisidir. Ben bunun altcrnatifi Doğu Bloku sistemidir dedim. nln vererr&lnden daha sallm kaıarlar olmuyor çogu zaman Onun içın devlrt ınumkUn olduğu kadar makro seviyede kalmalıdır ve dlğerlerin« o çerçeve içinde oynama imkânı vermelıdır dıjoruz. SORTJ ntından ne trfbl vararlar umuyomunu7 Saym özal? Üretimde kalite, kalitede sürekli gelisme BMC den BMC1340 simdi dalıada üstün! îşbilir nakliyecilerimizin gözbebeği BMC 1340 dizel kamyonlarının kalıtesi, verimi, güvenliği şimdı daha da yükseldi. Dingıli genişletıldi. Takviye edıldi. Ulkemizın yol ve işletme koşullarına en uygun boyutlara erişti. Direksiyon sistemi daha da güçlendirildi. Güvenliği daha da pekiştirildi. Ve BMC, kalitesine olan inanç ve güvenle Türkiye'de ilk ve tek olarak: TÜM ARAÇLARININ GARANTlSÎNt 20.000 KM/6 Aydan 30.000 KM/9 Aya çıkardı. Yurt çapında güçlü seryis ve bol yedek parça desteğiyle... Güle güle, güven içinde, bereket içinde yararlamn BMC 1340 dizelinizden... Bizde yeni sisteme cn kolay adapte olanlar küçük tirmalar olmuştur. Bazılan kalktı kendi adı ru kullanarak bunlar batıyor, sıkıntıda dedi. Bence asıl sıkıntıda olanlar bü yüklerdir. lam& endişesi yoktu. Ben cok iyl babrlarım, bugünlerde bagıran bır inşaat malzemesl imalatçısmm pazarlama kadro su ikl Uç kişiydı Adam pazarla mıyordu raalını, ondan galip yalvararak mal alıyorlardı, «BIce baylllk ver», diyen pazarlama şırketlerina blle vüz vennlyordu. Fakat devır deglşıp de aatıs rekabete dayanınca bu sofer puzar meselesl onem kazanmaya ba^ladı. BUKÜH urtık yalnızcu yurt dışında degü, yurt içinde de müşterive gidlp nıalmi7i satabılmonın yollannı bulabllmenlz lazım. aanayü mıiiterının linanse ettlgı sıs tem bugün temelden yıkılcu, yapılan cn kuklü degişiidüüerden biri bu benoe SORU Scrbent plyasa ekfnomifilııe geçiş yolunıla baska neler yapılması gcrekll sizce Sayın Ozal" ÖZAI, Pıyasa ekonomısıno geçıs yolunda bugüne kadar bırkaç hamle yapıldı Serbest taız polıtıkası gıbı, osnek kur politıkası gıbi Buradd dalgalı kur ve konvertibiliteve doğıu gıdllecek.. SsORU Kfendlm. K<'^en gun yakın bir gelecekte konvertılıılite>e gefebileceğ'iınizı umuynrımı yolunda bir süz soyledlnlz, Arap bsuikacılıırla yapılan pantlde. Bunun zamanı koııusıın BMC Sanayi ve Ticaret A.Ş. Türkıye Genel Satıcıları OTOMOBİLCİLİK VE TİCARET A.Ş. (.azı Uulvarı. No 4749 IZMIR Tel 14 54 70 Teleks: 52İRT otnm tr Telgral Ü7akalt7inır ANADOLÜ MAKİNE ENDÜSTRİ VE lltAKET A.Jj. BankalarCnd \o 19 Bo7kutt H«ın, Kat 1 M u k o y i lel 45 03 20 (4 hal) 'leleks 24GJÜ anınk tr Anaıııakınelslanbi'' Konvertibiliteye geçi^ de serbest piyasa ekonomisine geçiş programının gün demindedir. Türkiye'do bazı hcdeflere taJıminimizden de önce varıyoruz. da bir sey soylemek mıimkun mu? ÖZAL Valla bazı leyler var kı tahminımızden fince reallze oluyor. Biz çok optımıst olmamığa rağmen Türkıye'de bazı şeylerde, bazı konularda yeterlnce lymiier olmadığımızı goruyoruz zaman zaman MeseU biz ancak 1985 yılında dı^ odemelar carı ışlem ler dengesını baglanz diye lıe bdp vapmıştık Halbuki çok nıuhleuiLİdır kı bıı yıl sonuıı tla bu dengeyı safelamış olata Kiz, Uç d4.ugı beş yukan bunu iuğldmış olacagız. ijnndl bun lur dışında, yajıı laulere ve kurlara getlnlen seıbestl ya nında bazı sahalarda tabil spe sıflk kontrollarımız hala var. Bunlan da yavaş yavaş ortadan kaldırmak lazım Meselâ ben ikı yılda bır yurt dışına çıkma tahdıdııu do ınanasız bıUuyorum Hatta gıtmeyecek olan bıle i l i yılda bır hakkı mı kullanayım dıye kalkıp gı clıvor belki Bunu iciydırmanın yolu yasaklama degil, dovu kurudur Seyahat pahalılandık ç i bu çok kımse içın çok palıah hale gelecektır. YARIN: TUKElİCt NAÜIL KDSUNtK BMC, Kalite ve Siz Bır alıcının odedığı paranın hakkını veren esas unsur: Kalıtedır. Otomotıvde ıse kalite, 1yı malzeme lyı ışçılık kadar ılerı teknolojıdır İşte bu nedenledır kı, BMC, araştırmagelıştırme bırımlerıyle, yuksek muhendıslık bılgısıyle, tasarım ve çızım becerısıylc, yalnız urun değıl, teknolojı de uretmektedır Bu yuksek teknolojıyle ve metodık kontrollarla kalıtesını sureklı yukseltmekte, Batı standartlarına erışmekte, hatta, zaman zaman, onları geçmektedır. Nıtekim, Ispanya'da, her yıl, kendı alanında kalite konusunda en başarılı kuruluşları seçen, uluslararası "EDITORIAL OFFICb 1981 'de BMC'yı odullendırmıştır. BMC'nın kalite tutkusunun amacı Ulke sanayıının gelışmesine hızmet etmek ve sızın paranızın tam karşılıgınıhatta daha fazlasını verebılmektedır. "Üstün Başarı ödülü" ile