Katalog

Cumhuriyet 6 S0KU Sayra Sakaryah? Kalen mtırahnas &m Ye tenel müdttr olarak başında bulunduğunuz Türk Hava Tollan (THAY) mn, bazı istisnai yıllar dışmda genellikle za rar ettfğini biliyoruz. Sizden ilk olarak bu zarann nedenleri ve oluşumu konusunda bizi aydınlatmamzı isteyebilir miyim?... SAKARYALI Gayet tabii. Bîr kere THY'nm durumu nu ele almadan önce 1980 ve 1981 yıllannda dünyada sivil havacılık faaliyetinin genel tablosuna bakmakta fayda var. Sizin de bildiğiniz gibl 1980 ve 1981 yılları dünya h a vayollan için birer kâbus yılı olmuştur. En büyük şirketler lıile bazı hatlarmı kapatmak, personeli işten çıkarmak, uçaklarmı satmak gibi yollara başvurmak zorunda kalmış lardır.. SORU Yanılmıyorsam New York gib! büyük merkez lerdeki binalannı satanlar bile oldu. SAKARYALI Evet oldu. Bu bunalımm başlıca sebebi yakıt fiyatlannda meydana gelen büyük artışm ve personel giderlerlnde meydana gelen artıslarm uçak bîleti fiyatlarma yaptığı etkldir. Bu, yolcu sayısını olumsuz yönde etkilemiş, 1980 ve 1981'de yolcu sayısı dünya çapmda azalmıştır. Türkiye'de de bu böyle olmuştur. 1982 yılmda ise biraz daha ümit var görünüyor. SORÜ THY nasıl etkilendl bu bunalımdan?.. . SAKARYALI Dünya çapmda böyle blr kriz yaşanır£en THY'ni bunun dışmda mütalâa etmek tabii kl mümkün değil. Ancak hemen şunu söyleyeyim ki THY 1981 yümda da Avrupa'dakl pazannı korumuş, hatta bazı pazarlarda artış da sağlamıştır. Keza Ortadoğu'da, Kuzey Âfrika'da. Libya'da kendisine yeni pazarlar da bulmuştur. Ancak dünya havayollarını olumsuz etkileyen giderlerl artırıcı faktörler, özellikle de yakıt giderlerindekl artışlar THY'ni da olumsuz yönde etkilemiştir. SORU Giderier içinde yakıtin payı ne kadar?.. SAKARYALI Hemen şunu belirteyim ki diğer ha•ayollarında olduğu gibi THY'nm da giderlerl içinde en büyük kalemi akaryakıt giderleri oluşturmaktadır. Yaklaşık olarak toplam giderlerin üçte biri yakıtla ilgili giderlerdir. Dolayısıyla yakıttaki fiyat artışlannm giderlere etkisl çok büyüktür. Bakm size bir örnek vereyim: THY yılda 200 milyon litre yakıt kullamyor. Yakıtın litresine bir liralık bîr zam THY'na hemen 200 milyon liralık bir ek külfet yükler, beş liralık bir zamda bu bir mllyar lirayı bulur. Ve bu maliyet artışına müessesenin hiç bir müdaha le imkânı yoktur, bu yakıtı kullanacak, bu parayı verecektir.. SORÜ Diğer giderlerin dunımuna bakarsak.. SAKARYALI Efendim bizim yakıt dışında dövlzle EKONOMİ 2 MAYIS 1982 kaldırmak sorunda kalablliyoruz. Mesela geçen yıl Konya'yı, Sivas'ı kaldırdık. ö t e yandan daha verirali yenl hatlar bulmak için araştırmalarımızı sürdürüyor, pazar araştırması yapıyoruz.. SOEü Takmda açılacak yeni hatlannız var mı? SAKARTALI Meselâ önümüzdeki aylarda Kahire'ye ve Amman'a uçuşa başlıyoruz. Araştırmalarımız bu ikl hattın verimli olacağmı gösterivor. Geçen yıl açtığımız hatlardan Abu Dabf. Karaçi hattı tutulan bir hat oldu. Şartlar iyi giderse Kuveyt. Bağdat ve Tahran hatlanm da venfden açmayı düşünüyoruz. Bu araştırmaları sürekll yapıvoruz. SORU Bfr de filodakl uçakların uçuş saatleri konusu vf>r: Bunu artırmak mümkün mü? SAKARYALI Bu konuda bizim şanssızlığımız iç hatlarda mesafelerln kısa olması ve uçakları fazla uçurmanm mümkUn olmaması. Şöyle bir örnek vereyim size: Sabah Istanbul'dan kalkıp program gereğl Ankara'ya, oradan Diyarbakır veya Van'a giden ve dönüşte gene Ankara üzerinden geri dönen bir uçağımızı düşünelim. Zo EKONOMİDE DİYALOG Cengiz Sakaryalı kimdir? 1927'de dogdu. 1948'da Harp Okulu'nu 1956'da Harp Akademüerı'nı bitırdı Hava Kuvvetleri'nın çeşıth kademelerinde gorev yaptıktan sonra 1977'de Tumgeneral rutbesiyle emehlıye aynldı. USAŞ ve TUSÂ$ Yonptım Kurulu üyeliği yapan Sakaryalı, 1980 yıh sonundan ben THY' de Murahhas Aza ve Genel Mudurluk gorevlenm vurutuyor. THY Genel Müdürii Cengiz Sakaryalı (solda) Ulagay'la goruşürken 1982 yılmda tarifeli dış hat seferlerhıden 2 milyar liva kâr bekliyoruz:. İç hatlardaki zarar tphminimiz ise şimdiden 2 milvara yakl^ştı. Bü zararı nzaltmak için bilet fiyatlannda yeni bir ayarlama kaçınılmaz görünüyor. runlu beklemeleri. yüklemeboşaltmaları. rötar paylannı ve Türkiye'de gece uçuş yapılmadığmı da hesaba katarsanız bundan fazlasını yapmak mümkün değil. Şimdi hesap edelim: îstanbul Ankara 45 dakika. Ankara Diyarbakır 1 saat 15 dakika, eder ikl saat. îki saat de dönüs için toplam dört saat. o uçagın günlük uçuş saati oluyor zorunlu olarak TJcaklarını günde on saat uçurabilen h a vayolu yok mu? Var, ama bu nasıl oluvor? Uçak kalkıyor Washington'dan Londra'ya uçrvor ve gece de gerl dönüyor. Bfz buna ancnk Avruna hatlarmda vaklaşabilivoruz. İc hatlarriakt uyRulama ise tabii ortalamavı düşürüyor. Buna rağmen özellikle yaz aylannda daha sık sefer yaparak bu ortalamayı yfîkseltmenin eavreti içindeyiz. SORU Sayın Sakaryalı: THY'mn dış hat operasyone öyle. Bir de bizim bünyemize etkisi bazı başka havayol diğiniz gibl dış hatlarda fiyatlar Türkiye'nln kontrolü dıları kadar büyük olmayan ve gıderlerimizde yüzde 35 ka şında uluslararası havayo'.ları örgütü IATA tarafmdan be nu biitünüvle iç hat operasyonundan daha karlı anladığım kadar? dar pay alan personel giderleri var. Burada da biz her yıl lirlenir. Bu ücretler sık sık küçük oranlarda artınrlar... SAKARYALI Efendim iç hatların çok büyük olan Yüksek Hakem Kurulu'nun öngördüğü artışı kabul etmek SORU tç hatlarda durum nedir?.. . zorundayız, yanl bir yerde bu da bizim dışımızda belirlen SAKARYALI Burada durum farklı tabii. THY bir rararınm bir kısmını dış hatlardan sagladıgımız kârla miş oluyor. . kamu kuruluşu olduğundan ücret politikasınm tanziml de kapatıyoruz Ayrıca dış hatlardan bir döviz geliri sağlaSORÜ Efendim burada blr noktayı sormak istiyor bir yerde hükümetle ilgilidir. Haklı olarak kamuyu sar marmz da tabii ki bir avanta]. Net doviz gelirimizi bu yıl THY yılda 200 milyon litre yakıt kullamyor. 120 milvon do'ara çıkartmayı amachyoruz tutmak için diger haYakıta gelecek bir liralık bir zam THY için dum. Özellikle vasıflı personeli elde dikkate almak gereki sacak bir artışı. gelirlerle bağdaşmayan bir artışı kabul SORU Dış hatlarda sağlanan kârla iç hatlardak! vayollarınm ödedikleri ticretleri de etmek istemezler. Buna ilke olarak ben de katüırun. An200 milyon liralık ek külfet demektir. Yıl için yor herhalde.. cak bunu kabul edince demin sozünü ettîgimiz zararı ka zarar arasında kabaca bir orantı kurmak mümkiin tnii? SAKARYALI Si?e 1982 tahminlerimizi göstereyim. de yakıta beş lira zam gelse THY'nin gideri SAKARYALI Güzel bir soru sordunuz. Blzim de patmaya da pek imkân kalmamaktadır. Esasen THY gibi, 1982 yılı için eylül ayında yaptığımız projeksiyonda İç blr «beyin göçü» sorunumuz var. Bu teknik personel İçin bir milyar lira artar. hatlarda 1 milyar liraya yakın bir zarar tahmin etmiştik, olduğu glbl blzim beynimlz sayılan uçucu personel için de geçerli. Dünya havayollarının verdigi ücretler bizim ve 0 Uçucu ve teknik personele dünya havayollan ancak bu rakam yeni maliyet artışlarıyla şimdiden 2 milyara çıktı. Buna karşılık tarifeli dış hatlara baktığımızda rebildigimizin çok üstünde olduğu için 1981 de yirmiden ödememiz gereken başka giderlerimiz de var. Bütün dı? düzeyinde ücret veremediğimiz için pilotları buradan 2 milyara yakın bir kâr bekliyoruz, yani iç hatlarfazla pilotumuzu yabancı havayolları aldı. Aynı konu hosborçlarımız. uçakların idamesl için gereklî ikmal ve parça mızı, hosteslerimizi, mühendislerimizî yabancı daki zararı kapatacak düzeyde ö t e yandan yurt dışındatesler İçin, mühendisler için de vardır, Bu aynlanların yealımları, dış bürolardaki personelin ücretlerl, bunlann kiki işçilerimiz icm düzenlediğimiz «charter» seferlerlnden rine yenislni koymamız da tabii ki kolay olmuyor. havayollarına kaptırmaya başladık. ra bedelleri, haberleşme ve bilglsayar hizmetlerl, bunlar de 800 milyonluk bir zarar tahmin etmişiz.. SORU Açıklamalannızdan THY'nm başlıca gider hep dövlzle ödenir. Dolayısıyla dövlz kurunda meydana ge SORU Bu «charter» seferlerl neden zarar ediyor? len değişiklikler de bize ek bir maliyet getirir. Özellikle kalemlerinde bir tasarrufa yönelmesinin kolay olmadıgı SAKARYALI Çünkü düşük ücretle işçi taşıyoruz. DDY gibi kuruluşlarda birincl hedef kâr değildir. hizmettir. sabit borçlarımızın durdu^u yerde Türk lirası olarak art anlaşılıyor. Pekl gelir kalemlerinde durum nasıl Sayın Bir ölçüde görev zararı kabul edilip fiyat ayarlamaları sı Bunu da tabii gene hizmet felsefesiyle ve dövlz geliri sağSakaryalı?.. ması büyük bir yük getiriyor. lamak için yapıyoruz. Sonuçta 1982 yılı sonunda bilançoSAKARYALI Burada tek çare gözüküyor, bilet ücret nırlı tutuluyor bu nedenle. SORU Bu dış borçlar nereden kaynaklamyor Sayın SORU Şlmdl efendim demin uçaklarımm daha lyi muzda gene bir zarar ortaya cıkacaÇını tahmin etmişiz. lerlni artırmak. Tabii bunun dışmda bazı tasarruf imkân Sakaryalı?.. kullanarak, daha fazla uçurarak bazı ekonomilrr yapabi Bunun «görev zararı» olarak kabul edilmesl gereklyor. AnSAKARYALI Bunlar daha önce dış krediyle alman lan var: oturduğunuz koltuk, yaktığınız ışık dahil pek çok liriz dediniz. Bu konularda THY'nm performansı dünya cak hükümetimiz fa7İa hazine desteSİ de saglamak isteşeyden tasarruf etmek mümkün. Uçakları daha lyi kullanuçakların ana para ve faiz borçlarıdır. Meselâ bu yıl 80 mediği içln «fiyatlannm gerçekçi düzeye getlrin. ayarlastandartlanna nygun rau?.. milyon dolar civarında bir dış kredi bularak aldığımız u mak, daha çok uçurmak, daha iyi hatlar geliştirerek daha yıa» diyor. Biz de bu yönde bir çalışma yapıyoruz TahSAKARYALI Bu da hat analizi konusu Önce şunu çaklar İçin beş yıl sonraki yöneticilerin Türk lirası olarak çok yolcu taşımak, bunlann hepsl mümkündür ve bu yönmin ediyorum iç hatlarda da flyatlarımızı daha gerçekçi ne kadar büyük bîr borçla karşılaşacaklarını tahmin et de çaba harcanmaktadır. Ancak bunlardan sağlanacak ta söyleyeyim ki THY'nın yolcu ütilizisyonu geçen yıl yüzde bir düzeye getireceğiz 63 oldu, yani her 100 koltuktan 63'ü doldurulabildi. Bu mek imkânsızdır. Şimdi burada benim vurgulamak istedi sarruf la hızla artan giderleri karşılamak mümkün değil SORU Bir de kargo, yanl yük taşıma uçakları kokonuda yüzde 70 gibi bir oranın dünya standartlarma godir.. ğlm konu şu: döviz kurundaki bu değişiklikler de bizim nnsunu sormak istiyordum Sayın Sakaryalı; bu uygulaSORÜ Geliri artırmak içln tek çare bllet Ucretlerini re fevkalâde sayıldığını düşünürsek alınan sonucu daha dışımızda olan. bizim etkileyemeyeceğimlz bir f aktördür ve giderlerimizi artıran önemlî bir unsurdur. Görüyorsunuz artırmak dediniz. Bunu istediğiniz an yapabiliyor tnusu iyi değerlendirebillriz. Hat analizlerımiz bazı hatlarda yol maya hangi amaçla başiadınız? SAKARYALI 1981 yılmda ihracatçılarımızm yurt cu sayısının düştüğünü gösterirse o hatta daha küçük ki glderlerimlzin en önemli bölümünü oljjşturan yakıtm nuz?... "SSKARY^ılî Dış hatlarda bir sorun yok. Çünkü bil uçak tahsis ediyor, sefer sıklığını azaltıyor, ya da o hattı dışına uçakla mal gönderme potanslyell arttı, bilhassa fiyatları bizim kontrolümüz dışmda artıyor. döviz kuru ge tekstil ve taze et ihracatı konusunda yoŞun talepler ^nıınınııınıınıııııııııııııııııııııınıııııınnıııınııııııııınmnıımımıııniH gelmeve başladı. öncelerl «charter» olarak baslattıjhAİLE P A N 5 İ Y 0 N U mız kargo ucuşlannm bu gün tarifeli seferiere döntiş mü? bulunması bu sistemin ot,urdu*unu göstprivor. Halen hfl.ftada b'r dpfa Libva' ya. blr dpfa Ofddp'ye. btr defa da Fr^nkfnrt'a tarife li karero ^pfcrimi'' var. Ama | 15 Hazirana kadar % 2 0 indirimli fiyatlar baktik ki ta'pn rinha da ar tıvor iklnd bir kareo uca5 (Yatak ve kahvaltı) ftını devr?yp ^okmaya kar^r verri'k Fkib'miz Ameriİ • Tek kişi 1110. TL. ka'da. birkaç eiine kadar yenl karffo nçafc'nm ge'e1 • Iki kişi 1745. TL. cek ve pünde ortalama 100 tonluk b'r tasmıa kapa<=ite sine pr1«;rni<? olacaSız böyE Tel: 343 BURHANÎYE OREN l»»ce. Bu knnuda tpk zaflve 2 Bez. için: Iş Bankası Burhaniye Şb. Hes: 66d timi?; eitti5imiz vprlprden coftunlukia bos dönmpk 70 S " " runda kalmamı/. AiTira rıııııııııııııiBiiEnınııiBBiıııııınnmııınınııınımııııınnıııınuıiMnnıııııııî altvapi eksikükleri npdeniv le Türkiyp'nin n p k cok yeri ne kargo alamıyoru7. ODA AJAKS 449295 Ulagay sordu, Sakaryalı yanıtladı: THY tarifeli dış hatlarda kâr ic hatlarda ise zarar ediyor VILLA Lâle S Sanat Galerileri REFİKEPİKMAN ilk Toplu Sergisi 73lMayıs rtCnroluşYıldönüma Türk Resmınde tnsan ve Portre" setgisiyle kutlanıyor Kasım 1982 rasim satmak btoyonler içk Kurtulus Cad. 191/B Sinemköy 40 47 83 MESUTÜLDAS RESİM SERGlSt 22nisan 6may!S Kurtulus Cad. 191/B SlnemkSy 4047 83 Sanat FORUM SANAT GALERİSİ URART BkinNayır Sağıroğhı 21 Nisan8 Moyıs 1962 restm aergisf «101IPÜKO CADOtSl n HGHtO& B»NSÜt TfLEFON « « O » TGLEKS l U E M A r m SANAT GALERtSİ lttanbol KMer Okvh y m n ı arif kaptan resimserglsj 27nisanl5mayıs ETAP MARMARA OTCLİ ALT PASAJI (CAFE KAT1) TAKSİM İSTANBUL GIYASKORKÜT ResimSergi» 1530N!san1982 Bizim English. g Her ay bayinize gelen f ırsat. tlginç içeriği, yaşayan konulanyla Bizim English sizi Ingüizceye çeker. Başlamadıysanız, şimdi başlaym! SORU Sayın Sakaryalı son olarak deginmenİ7İ Istefll^îm fkî konn var: sık ca oldn&n HPT! siirülen ııçak tehîrler! ve1 bir dp ncaŞa bi rten hprke«tl HyiieTidiTen uçus RüvenHÇI konusn.. SAKARYALT THY'da bpnimspnen tlke «önre em nlyetsdir. Bizde herhane;l bir pisrpmlnde en ufak a n 73 pörülen ucak sefere çıka nlmaz. ucus esnasmda ucuş la do&rudpn îlstisi olmayan bir slstpmdPki ari7a nedeniv le ucRk geri caSrılır va da pn yakm mevdana indirilir. Bu npdpnle mevdanı gelen bazı sefer aksamalan çok abartmalı şekilde aksettirfli yor bazen. «HHimden dönflfl lpr» falan deniyor. ovsa böv le bir şey yok. Uçak tehir leri konusunda ise sİ7e bazı rakamlar vermekle vetineyim. THY'da 15 dakikavı asan tehirlerln oram T571?' da %A1 iken 1980'de %3S, 1981'de ise %33 olmuş. yani belirli Wr ivile«;me vnr. Bas ka havavollnrma baktiÇımiz da Avruna. Hava Yoliarı Bir ÜSi'nin teh'r ortalaması Av rupa spferlerindp ^ ' O . Afri ka spferlerinde «%,36'dır. Bu durum fdtvanınin tehirlere olan etklsinl acıkca göstermektpdir: avnı havayolu nun Avrurta'daki tehir oranı %20 iken bu Âfrika'da. OrtadoSu'da %35'lere çıkıyor. Afrika ve Ortadoğu'da ki altyapmm bile cogu kez bizdekinden ivi olduğu dtiSünülür'îp bizim tutturduğu muz %33'lük oranın pek fe na olmadi&ı anlasıhr. Esasen dtinyada %20'lik tehir oranını tuttura'oilen havayo lu şlrketi de parmakla sa "lyi Bir Yurttaş Aranıyor,, (KABARE) DENİZ TÜRKALİ Yazan: ATAOL BEHEAMOĞLU / Yöneten: RUTKAY AZİ7 / Müzik: MAKSUT GÖKSU / Düzenleme: CEM İDIZ / Çevre Düzenleme: VECDİ SAYAR Dostlar Tiyatrasu, Baro Han (Cuma 20 00, Cumartes'15.3018.30 Pazar 15 TO) Bizim English in her şayısı seslendiriliyor. "Ingiüzce kolaydur* Bİ2im Eng<teh kasettertnl, Mtaüevi ve bayiierden edinebliir, BIZIM ENGUSH. Turkocağı Cad.. 3941 Cagalo^lu/lstanbür Bdresınden ödemeli tsteyebllirsiniz. ödemeiı Istekterini2de, hangl say»tann kasetierini edlnmek istedtğmızl beitrttrrfz. Her saytnın kaseti 4CJ.« TL'dır. • 34 RD 689 numoralı tek plakamı kaybettim, hükümsuzdur. ömer SARIAÜOĞLU • 34 ZD 105 numarolı tek plakamı koybettim. hüKumsüzdur. Sadettln SARlALIOCuu • Tokut Reşadlye Nüfus Memurluğundan oldığım klmliğımi knubettim aecersizdlr GATILIK BÜRO Baymdır Sokakta, Ziya Gökalp Bulvanna 75 uaaklıkta, büro ve işyeri olarak kuHamlmaya çck elverişli, asansöılü, kaloriferU 1. katta, 85 metrekareUk yenl dalre satüıkür. Vadeli olabilir. TEL: 18 33 35 BİZİM ENGLİSH Ingüizce/Tüi'kçe aynk derfc»