Katalog

Cumhuriyat 8 18 MAYIS 1982 §ahrettin Paga (Altay), 1925 yılmm ekim ayında Mustafa Kemal Paşa'nın Çankaya'da, şimdl müze olan, köşküne konuk olarak geliyor. Misafir kaldığı sürece günlük tutuyor. Bu yıllarda Atatürk'Un gün lerinln nasil geçtt£ini anlatma bakımından, günlükten bazı ozetler vermek istiyorum: 22 ekim 1925... Trenlmlz Ankara istasyonuna girdi. Ismet Paşa'nın başkanlığın da bakanlar karşıladı. Benl otomobilde yanlarına alarak Çankaya köşküne götürdüler. Yemekte Atatürk'ün sağında afcır giylnmlş 55 yaşlarında bir madam yer aldı. Adımn Baver olduğunu öğrendlğim bu madam daire müdiresi olarak Isviçre'den getirtilmiş. Fran sızca konuşuyor, uzunca boylu ağırbaşlı. klbar blr tavır gösteriyordu. Atatürk ün kızlarma Avrupa terblyesl verecekmlş. Yemekler: Çorba. pillç, kuşkonmaz, ye8ü fasulye, börek, ayva kom postosu, kavun. Yemekte gramofon çaldır dı. Saat 14.30'da Mecllse glttlk. Meclls Başkanı llk kez slllndir şapka ve frakla Mecllsl açacağından bunun na^ Bil yapılacağı gösterildi... Saat 20.30'da yemeğe çağnldım. Salonda müzik çahyordu. Atatürk, Isvlçreli ma dam ve manevi evlat edlndiği dört küçük kızla yeşil odada oturmug neşell neşell konuşuyordu. önünde blr kadeb rakı lle blraz leblebi vardı. Bana karşısında yer gösterdl, blr kadeh ısmarla, dı. Blraz sonra Inönü gel; di. F Çankaya Köşkü Atatürk'ün konukları nedeniyle hareketli günler yaşıyordu. 1 kasım 1925... Bugün A > tatflrk'e mlsafirliğlmln son günüdür. Çankaya'da Muhafız Piyade Bölüğünün tallmlerlnl seyrettlm ve buradakl ilk okulu gezdim. ögleden sonra büyük ünirorma ile Atatürk'le BMM'ne glttik. Saat 14'de Yedinci dönem nutkunu okudu. Mecllsten çıkmca ben ayrılarak veda ziyaretlerimi yap tım. Yarın geieceğlmi Konya'da Ordu Kurmay Başkanı Abdurrahman Nazif'e telgrafla bildirdim. Bu gece Atatürk'ün sofrasında înönü ile Bakanlardan Tevfik Rüştü (Aras)< IVTahmut Esat, Ali Cenanl* Cemll Bevlerle. milletveklllerinden Mahmut. Yahya Kemal, Ruşen Eşref. Fallh Rıfkı. Yakup Kadrl. San raçoglu Şükrü. Ordu Müfettişl Ali Sait Paşa. Doktor Rasim Ferit, artist Refet Süreyya Hanım vardı. Şarkılar söylendl. şlirler okundu. Edeblyat bahisleri oldıt "Mustafa Kemal, herseyi ile Mustafa Kemal,, lar. Ada tavganlan, lkl kttçük ayı yavrusu, Malatya'dan gönderilmiş lkl ceylan, bir küçük maymun lle tavus kuşlan, pek çok da tavuk vardı. Ahırda blrkaç at ve taylan gördüm. Içlerinde blzim süvarl kolordusunu teftiş ederken blndiklerl Sa karya adlı al renktekl çok güzel Arap atını öptüm ve sevdlm. Atatürk, artık bunlarla uğraşacak vakti olmadığından yazık kl bu atlara gereği gibl bakılmıyordu. Kâtlp buradan başka demiryoluna yakın güzel blr çiftliği olduğunu da söyledl. 24 ekim 1925... Kahvaltı olarak getlrilen kaşar peynlrlnln fenalığı ldare adam larının dlkkatsizliğini gösteriyordu. Atatürk'ün evine bunu yakıştıramadım. Başkâtip Tevfik Bey'e söyledim. öğleyln Atatürk, hâlâ yatıyordu. Gezmeye çıktım. Akşam Çankaya'ya dön, düm. Altayın anılarından Ç Ç Atatürk'ün manevi kızlan akşam sofrada yoktu. Gecenin sonuna doğru Tevfik Rüştü Aras'a Cumhuriyet Bayramı programının ana hatlarını söylüyor, görkemli olmasını, gece de Fresko'da bir balo verilmesini emrediyordu. İki gündür görünmeyen Madam Baver için, eski kanm toz ahrdı, bu da azamct satıyor, kolayını bularak bunu dcfcdin, diyor. C Ç 1 Kasım 1925. Bugün Atatürk'e misafirliğimin son günü, gece Atatürk'ün sofrasında Siirt Mebusu gazeteci Mahmut'la, Ruşen Eşref Ünaydın arasuıda sert ve biraz tatsız konuşmalar yapıldı. Atatürk hoş idare etti, kendi anılanndan bazı hikâyeler okuyarak herkesi güldürdü. llk dansım 55'lik madama kısmet oldu emekte: Çorba, kül bastı, ogaten, pathcan, krema, kavun. Yemek araBinda sarap ve sonunda sampanya lçlldl. Sofradan kalkınca «dans edeltm» dedller. Madam Baver'l alarak güzel blr dans yaptı. Bunun adının fokstrot olduğunu öğrendim. Blraz ara verlldl. Madamı dansa kaldırmaklığımı lşaret ettl. Bllmem dedlmse de lster lstemez tutuştuk. Gençllk hayatım memleketln Doğu bölgesinde geçtlğl lçln ömrümde llk dans, bu 55'llk madamla kısmetmlş. 23 eklm 1925... Sabahleyln 9'da hafif bir soğuk algınlığı lle kalktım. Saat 11'de bahçeye çıktım. Atatürk henüz uyuyormug, yaverl söyledl. Hava güzel. bahçenin bir kenarında büyük tel kafesler lçlnde pek çok çeçit güvercinler uçuşuyor Paşa'nm köşküne gittim. Yaveri benl karşılayarak bahçeyl gezdlrdi. Paşa kendlsl de gelerek dikilen fidanları ve çamları birer blrer göstererek cinslerl hakkında bilgi verdl. Gltmek Istedlm, yemeğe alıkoydu. Sofraya refikası da oturdu. înönü, sofrada hanımınm sagına benl oturttu, kendi de solunda oturdu. Yemek: Bahk, etli börek, zeytlnyaglı pllav, kavun. elma. kahve. Servisl yapan da başörtülü blr kızdı. Saadet hanım okuluna iade ediliyor lr ara Mahmutia cSilrt Mebusu, gazeteci) Ruşen Eşref (Ünaydm) arasında sert ve blraz tatsız konuşmalar yapıldı. Atatürk hoş idare etti, kendi anılarından bazı hlkâyeler okuyarak herkesi güldürdü. Saadet Hanım'ın Konya'ya okuluna iadeslnl emrettl. B Y 55 29 eklm 1925... Bugün Cumhuriyet Bayramı... BMM'ne gittlk. Devlet erkâ nı Atatürk'ün bayramını kutladılar. Akşam baloya gittik. Atatürk Fransız Büyükelçlsinin kızıyla dans ettl. Sabah dörde doferu artık gldelim dlyerek birlikte çıktık. Otomobilde benl yanına aldı. başmı göğsüme yas lıyarak daldı. tlk defa onu biraz fazla kaçırmış görüyordum. 30 eklm 1925... Dr. Neşet ömer Bey gelmiştl. Sofraya oturuldu. Sofradan sonra bize lzin verdi. Doktor 1le Şadl'nin tiyatrosuna gittik. Fahrettin ALTAY Atatürk'ün sofrasında sükunet vardı arih: 25 eklm 1925.. öğle yemeğine Mil 11 Savunma Bakam Recep Peker'e davetll oldugumdan saat yarımda şehre lndim. Ankara'nın tek klbar lokantası Çok tatlı sohbet ederken vakit geceyansını geçell 1kl saatten fazla olmuştu. Ancak mlsaflrlere izin verdi. Onları uğurladıktan son ra ben de elini öperek veda etmek lstedim, boynuma sarılarak beni öptü. Yenlden bekledlgini söylemek lütfunda bulundu. Ertesl sabah blr yaver beni lstasyona kadar götürdü. Orada bir çok zevat ve mızıka lle askeri blr kıtanın selam ve ugurlamasıyla trene binerek Konya'ya gittim. T Fresko'da (Buranın resml adı Ankara Mllll Bahçe Türk Şirketldir. Sonra Karpiç) buluştuk. Akşam Atatürk'ün sofrasında tenhalık ve sükunet vardı. Rakı yok tu, şarap bile konmamıştı. Yemek: Terbiyell çorba, but köfte. ıspanak püre, kıymalı patlıcan, peynirll börek, armut kompostosu, kavun, kahve. Anladım kl Mustafa Kemal herşeyi lle Mustafa Ke mal'dir. 26 ekim 1925... Bahçede öğleye kadar vaklt geçirdim. Yaverlerin yemeği geldl, ben de aralanna glrdim, sevindiler. Sonra Atatürk çağırttı, karnımı doyurduğumu söyledlmse de sofraya oturttu. Akşam kızlan sofrada yoktu. Gecenin sonuna doğ ru Tevfik Rüştü Aras'a Cum hurlyet Bayramı programınm ana hatlarını söylüyor, gorkemll olmasını, gece de Fresko'da bir balo verllmeslnl emrediyordu. lkl gün dtir görünmeyen Madam Baver İçin, eskl karım toz ahrdı, bu da azamet satıyor, kolayını bularak bunu defedin, diyor. 27 eklm 1925... Çankaya etrafında dolaştım. Ismet YARIN: DELÎ MEHMET KARISINI DUT AĞACINA ASTI... lcki yasağı yasası rabzon mebusu Ali 'jükrü 6ey, bir önerfa de bulunmuş ve içkinın yasak edilmesini istemiştir. îçki içenlere «haddı serif» üzera meydan dayağı çekilmesini önermiştir. Uzun tartışmalardan sonra, bu öneri sakalhların ve sarıklıların destegi ile kabul edilmiştir. Sonunda ne olmuş, bağlarda oturanlar evlerinde rakı çekmeye başlamışlardır. Polis mudürü Dilaver ise, rakıyı adamlarına çektirmiş, elaltından sattırmıştır. Îçki içenler hiç içkisiz kalmamışlar, polis müdürünün adamlarından satın alarak sürekli içmişlerdirı Ölü dogmuş olan bu yasa, bilir misiniz, 1950 yülarına kadar yürürlükte kalmış, hemen hiç klmseye uygulanmamıştır. Ancak, 1950'den sonra kurulan, •Antidemokratlk yasaları» inceleme komisyonunca kaldırılması istenmig ve kaldınrmıştır. Uzun süre Ankaralılar bağevlerinde özel inbiklerde rakı çekmişler, bunu içmişlerdir. Îçki meraklıları en güzel rakıyı, «Men'l Müskirat Kanunu>nun yürürlükte olduğu zaman Içtiklerini söylerler. SATILIK EV POÜTlKA Vt Mehmed KEMAL Parca Bohcası Sultanahmet Kapıağzı Fenerll Sokak. No.: 40 Hasan YANABDAĞ T Haşim Nezihl Okay hocamız, gene blr şeylere kızmıştı ama, kapıdan girerken güleç yüzlüydü. «Ne söylüyor bunlar?» diye parladı. Yenile sözcüğünü aa dece türkülerde mi arıyorsun? XIX. yy. da yaşamış, Zileli Hacı Talibi de kullamyor: Düştü gönlüm yenile blr yar ile ülfetlenir / Artmada derdi derunum gün be gün firkatlenir. Şimdi bir çay söyle bana, fekeri bol olsunt* Çayı söyledik, ama Çaycı Haydar'm keyfine kalmış. bir türlü gelmedt Sigara da içmiyor, söyleşinin gözüne gözüne verdik. •Hant sirhatt şir edene diye yazdvğın beyit var ya. Salim Rıza yanılıyor* Namıh Kemal'in değildir.» «Bana da öyle geldi. klmlndlr7» mSünbülzade Vehbi'nindir ayol... Koskocam btr kasidesi vardır. Suhan ha sidesi, ordandır. Fenni belagat olmaz. Orası ser'i belgattt... Çünkü şer'lyeden, yani yargılamadan gelir. Şiiri çalamn dt lini nasıl keseceksin? Yargılayacaham adamı. öyle keseceksin.' «Doğru ustat... Bana da blraz sakat geldlgini belirtmeye çalışmıştun. Bu konuda Prof. Sungurbey'den de blr mektup aldım, o da öyle söylüyor.» •Ya, doğrusunu yaz şimdi ... Böyto 'divan silriylo uğraşan btr sen kaldvn, sen de yanlış yaparsan hallmlz nica olur?' Haşim Nezihl üstadımız ve Prof. Sun gurbey hocamızm buyrultulanna uyarak iki dizeyl bir daha yazalımı Sirhatİ şir edene kat'ı zeban laamdır /, Böyledir şer'i belgatte fetevayı sühan* Oldu mu? Arada sırada bu kösede şlirden, salrden söz ettiglmiz için bazı okurlanmız da bize şiirler göndermekte, yayınlanmasını, ya da eleştirilmesinl lstemektedlr. Şurasım açıkça söyllyelim kl, hafta da üç fcün yazabildigimiz bu köşenln boy le sürleri ne yayınlamaya, ne de eleştlrmeye gücü yetmez. Böyle Isteklerde bulunan okurlanmızın istemlerlnl mektup la yanıtlamamız olanagı da flzülerak soyUyelim kl, yoktur. Böylesl lsteklerln yerl samnm kl edebiyat dergileridlr. Bir şalr dostumuz da, Ayhan Hünalp, blza aradâ sırada oosltulu mektuplar yazar. bunlara neden yanıt vermediğimizi gene coşkulu bir dille kınar. Böyle mektuplan biz anılanmızın en görkemli köşesinde sakJamaktayız, daha lyl degll mi? Aruz. divan şiiri, Osmanlıca, agdalı dille epeyce gün etmiş olan Haşim Nezihl Hocamız, artık günümüzde sade Türkçe'den yanadır. Kendi, her karşılaşmamızda bolca divan şiirlori okudugu haide. artık bu şiirtn de, bu edebiyatın da tarih içinde kaldıgını billr. Bize Kül tür Bakanlıgı'nca bastırıhnış blr kltabını verdi. Kitabın adı. 'Atatürk ve tnkir lap Şarkıları*âır. 1930 yıllannda Sinop'ta edebiyat ögretmeni iken Gazl Mustafa Kemal Paşa için (O yıllarda soyadı yasası daha çıkmamıştır) ağdah dille blr kaside yazıyor. O dönemde Sinop va lisi olan Abdülhak (Savas) Bey de bu kasideyl çok beğendinden resml Kanalla Ankara'ya yolluyor. îki dlze alalım: 'Vücudunla acep mi fahr edip düşsek senaya / Düzeldi mülh • ü miüet himmetinle serteser aya.» Şiiri Gazi Paşa'ya gösteriyorlar. o da, «Bu çocuğa söyleyin. beni yaşayan dille anlatsın.' diyor. Böyle bir uyandan sonra Haşim Nezihi'nin dlll arılaşıyor, sadeleşiyor. Daha o yıllarda en yenl sözcüklerle kasideler yazmaya başlıyon •Uzaylardan geliyor sanhl bize gür 8esin / Hala inanmıyoruz yer de mi gökte misin.' Bir gün Yahya Kemal'le Parkotel'de oturuyorlarmış. Kazım Ismall, Behçet Kemal, Sadl Irmak da varmış. Söz şiırden açümış... Hoca, «Erenier» şiirinin Yunus'un 'Bu dünyadan gider olduh / Kalanlara selam olaun» dizelerine benzedlğlni söyleylnce Yahya Kemal hem kızmış. hem de hüngur hungür ağlamaya başlamış... Hocada bellek güçlü. anı çok... Sırası düştükçe gene yazanz. Parça bohçasına dönen yazıyı İki dize ile baglayalım: •Vezni et'vrı terazulara vaz etmişler /. TartiUr şimdi dühhanlarda muhaffoyı Muhan.», İLAN BAKIRKÖY 3. SULH HUKUK HAKİMÜĞİNDEN E»at No: 1982/312 Karar No: 1982/481 Glresun Görele Inoncı köyü Cıll: 13, Sayfa: 65, Ku;uk: 113'de nüfuza kayıtlı Sallh oğlu 1966 D. lu Nurl Şengün'ün hocr oltına olınarak M.K.'nun 369. maddesl gereğince aynı yerda nufusa kayıtlı ağabeyl 1956 D. lu Mehmet Ali Şengün'ün velayetl alttna konulma8ina 4.5.1982 tarlhlnde karar verildlğl llan olunur. Basın: 5326) 8406 İMZA GÜNÜ Bugün 15.00 18.00 arası # NUfus cuzdanmu kaybettlm. Geçersizdir. AHMET HASDEMtR llhan BERK Oktay AKBAL Attila İLHAN YAZKO Yayın Pazan'nda! Istanbul Reklam Sitesi CAĞALOĞLU Hiııııııııııııımıuııııııııııınııııııııııııııııınııııı A İ L E P A N S I Y ^ Lâle ONU wm « H TeL : 343 BURHANÎYE ÖREN Rez. için: tş Bankası Burhaniye Şb. Hes: 6B6 EGE'NİN PARLAK GÜNEŞİNDEN, ILIK DENİZİ, SICAK KUMLUKLARINDAN YARARLANMANIZ İÇİN: 15 Hazirana kadar % 2 0 indirimli fiyatlar (Yatak ve kahvaltı) • Tek kişi 1110. T L • iki kişi 1745. TL ÇAĞDAŞ YAYINLARI İLHAN SELÇUK Atatürkcülüğün Alfabesi EDERİ: 180 TL. K1SA SÜREDE TÜKENEN BU YAPITIN flllinilllllllllllllllUHIIIIIIIIIUIIUIUIIIIIIimillHIIIIIIIII tSTEME ADRESt: TURKOCAĞl CAD. 30 • 41 CAÛALOÛLU, tSTANBUL 2. BASISI ÇIKTI