Katalog

Cumhuriyet 2 OLAYLAR VE GÖRÜSLER 11 MAYIS 1982 Om ülkelerde 8 14 nisan günlerl SAĞLIK HAFTASI olarak kutlanır. Amaç ise, her ülkenln kendisınl ilgilendlren sağlık 6orunlarından birlni gündeme getirlp halta süresince sorunu işleyerek çeşltli yönlerlyle tartışma olanağı sağlayıp, çözüm yollarını aramak, kamuoyu ve llgllllerl aydmlatmak ve uyarmak suretlyle toplumlarının sağlıklı yaşamlarına hizmette bulunabilmektlr. Ulkemlzde de kutlanan Sağlık Haftasının bu yılkl konusu BÎLİNÇSİZ tLAÇ KULLANIMI idl. Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığını, uzun süredlr ulkemlzde lhmal edllmekte olan llaç konusunu çözüm bekleyen önemll sağlık sorunu olarak değerlendlrlp, Sağlık Haftasma konu olarak seçmelerinden dolayı kutlarız. Kutlarız çünkl: Toplumlannın sağlıklı yaşamalarına büyük önem veren hlçblr ülkede eşine rastlanamayacağı ve özelllkle son üç yılda sık sık basımmıza da yansıdığı glbl, ulkemlzde dlleyenın dlledlğl llacı eczanelerden reçeteslz alıp kullanılabildlğl. heklm lerlmlzln bir kısmının da reçetelere gereğinden fazla llaç yazdığı ve özelllkle llaç masraflannı kurumlannın ödedlğt sağlık karnell hastalarda bunun yaygınlaştığı ve bağımlılık yapabllecek nltellktekl ilaçların dahl misafirllklerde lkram edilen sıradan blr tüketim maddesl hallne getlrlldlği ve bu suretle llaç kullanımında uyulması gereken blllmselllkten uzaklasıldığı, yapılması zorunlu denetlmln yapılmadığı blllnmesine, duyulmasma ve görülmeslne kargın, sorumlularca llacın önemll blr sağlık sorunu hallne geldlğlnln değerlendlrllememls olması sonucu blllnç8lz llaç kullanımı ve llaç savurganlığı glderek artmış, yalnız ekonomlk açıdan değll halkımızın sağlığını da tehdlt eder duruma gelmlştlr. Bu bakımdan bu konuda en yetklll makamın llaç konusunu Sağlık Haftasında gündeme getlrmelerlnl toplumumuzun sağlığı açısından takdlrle karçılamamak mümkUn değlldir. ••• T Ülkemizin İlac Sorunu İLAÇ KONUSU, ÜLKEMÎZDE YASAL AÇIDAN DEVLETİN DENETİMİ ALTINDA GÖRÜLMEKTE ÎSE DE UYGULAMADA HİÇ BİR CİDDİ DENETİM YOKTUR. Prof. Dr. R. Kazım TÜRKER A.Ü. Tıp Fakültesi Ögretim Üyeel Sanırım bu soruya olumlu yanıt vermek fazla lylmserllk olacaktır. Çünkü, blllnçslz llaç kullanımmın önlenmesl blr ölçüde halkımızın ve llgllllerln eğltiml ve bu hususta yeterll bllglye sahip olması lle llgllidlr. Bunu da sağlayacak en yetklll kuruluşlar başta ünlverslteler olmak üzere genlş blr kltleye hltap olanağına sahtp radyo ve televlzyonumuzdur. Şayet ünlverslteler bu konuda semlnerler düzenleylp, TRT yönetlcllerl de topluraumuzun tüm keslminln sağlıklı yasamlarını yakından llgllendlren blllnçslz llaç kullanımı ve savurganlığı hakkında televizyonda hafta süresince düzenleyeceklerl nçık oturumlara başta Bakanlık yetkllllerl. llaç yapımcı ve meslekl kuruluş temsllcllerl ve tanınmıs blüm adamlarını davetle kamuoyu önünde billnçsiz llaç kullanımının ülke ekonomlslne olumsuz etkllerl ve lnsan sağlığına zararlan lle bunların nerelerden kaynaklandığı hakkkında tartışma olanağı sağlayabllselerdl, hlç kuskusuz kamuoyumuz ve llgililer daha lyl aydınlatılmıs, yeterli bilgilere kavuşmuş olurdu; kl bu sorun, yalnız Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığını değll tüm ülkeyl llgllendlren blr sorun İdl. Çünkü llaç lçlnde bulunan etken maddeler genelllkle lnsan organizmasına yabancı maddelerdlr. Bunlar, yerlnde, zamamnda, dozunda ve heklmln denetlmlnde alındığında lnsanın sağlığa kavuşması açısından son derece yararlı lseler de, blllnçslz ve hekim bllglsl dışında kullanıldıklarında büyük ölçüde lnsan sağlığına zararlı hale dönüsebillrler. Hatta bağımlılık yapan llaçlar ken dllerlne bağladıkları klşllerl de toplumdan uzaklastırarak kendllerine ve çevrelerlne zararlı klşl halıne getırebilirler. Bunun büıncınde olan uygar (ılkeler toplumlarının sağlığı lçtn llacı, faydalı taraflanndan yararlandırıp zararlı taraflarından korumak amacı lle ruhsat alıp pıyasaya arzedıldlkten sonra da çok clddi blr denetlm altında bulundururlar. Bilim sel gellşmelerln ısığı altında çok dinamlk blr seylr gösteren bu denetlm büyük ölçüde başta devletln llaç otorltelerl, hekim, eczacı ve ozellikle ilacı yapan endüstrl tarafından çok yakın blr tşblrlıfti içlnde gerçekleştirilir. Batılıların *Postmarketlng Surveillance» dedikleri budur. llaç faydasmdan zararına kadar her yönü lle clddl blr kontrol altında olup, llaç kullananlarda görülen yan etkiler derhal billmsel dergllerde yayınlanmak suretlyle llgllllerln dlkkatl çekillr. Bu ülkelerde ilaç mlktan ve farmasötik şeklinln günlük tüketlml dahl billnmektedlr. ••• Ulkemlzde İse, yasal açıdan llaç konusu devletln denetlml altında görülmekte lse de, uygulamada hiç bir clddl denetlm yoktur. Bakanlığın ilaca ruhsat verllmesl, hammadde tahslsl, fiyat verilmesl ecza deposu ve eczane açılmasına lzln ve rllmeslnden öteye, llacın plyasaya sunuluşundan sonra denetlm altında bulundurulmaması sonucu llaç sorunu uzun yıllar çözüme kavuşturulamamıstır. Bugün Ulkemlzde İlaca bağlı hastalık oranlannı gösterlr hlç blr bllgl, sağlık kurumlarında mevcut olmadığı gibl örneğin hematolojl klinlğlne bagvurmuş hastada tanılanan (teşhls edilen) kemlk 111ğl bozukluğunun plrazolon grubu analjezıklerle veya kloramfenikol adlı antlbiyotikle oluşup oluşmadığı veya blr bobrek rahatsızlığı lle hastaneye başvurmuş hastalarda, bu hastalığın anllln grubu analjeziklerle (fenasetln) olup olmadığı blllnmemektedir. Oysa, bu llaçlar ülkemizde sorumsuzca tüketllmektedlr. Bununla birllkte barbltürat grubu uyku llaçlarının az sayıda bulunduğu zannedlllrse de bu maddelerl lçeren pek çok anlamsız kombine müstahzarlar halen ulkemlzde tüketilmekte, total llaç tükettminln önemll miktarını kapsamaktadır Yaranndan çok zararı olan bu ilaçlarm yaptığı bağımlığm blreylerl değll toplumları dahi tehdıt eder duruma gelmesine karşın, halen bu tür İlaçlarm etken maddelerl lçln kısıtlı olan dövlzlmlzl harcamak durumunda bırakılmamız. üzerinde önemle durulması gereken ayrı blr konudur. **• Sayın Başbakanımızın da tasarruf yapılması lçln 1981 yılı başlarında ilglll kurumlara yayınladıkları genelgelerlnde llaç masraflarının da azaltılması lçln reçetelere aynı etklye sahlp İlaçlarm en ucuzunun yazılması ve İlaçlarm Ihtlyaç mlktarına Röre verllmesi hakkındakl uyarıları yalnız ekonomik açıdan değil lnsan sağlığı açısından da son derece olumlu blr uyarı olmasına karşın 1981 yılında 1laç kullanımında tutumluluğa gidlldlğl hakkında en ufak blr glrlşlmln olmadığı toplu llaç tüketen kurumların lstattstlk verilerl lle kolayca anlaşılabülr. Sonuç olarak billmsel açıdan ele alındığında, denetim müesseselerl de lşletlldlğinde çözümü hlç de zor olmayan bu önemll sağlık sorunu lçln Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığınca başlatılan olumlu glrlslmlerin devamı lle llaç sorunumuz çözüme kavuşturulduğunda bu yalnız Ulke ekonomisine değil halkımızın saftlığına da yapılmış en büyük hlzmet olarak dalma takdlrle anılacaktır. En Az ÜcretL En az ucret, (ya da Osmanlıcasıyla asgarl ücret) ık: yıl artmıyacakmış. Ekonominin «ı Numaralı Adamı» Turgat Ozal boyle soylemış. Başbakan Bülend Ulusu da demış ki: « Asgarl ücrotin yetersizllğinden söz edlUrkea, «konomlye getireceği yükün olumsuz yöndekl etkilerini dn gözden uzak tutmamak gerekir. Örneğin asgari ücretin 10 bin lıradan 12 bin 500 Uraya çrkarılmasının Butçe'ye getlrecegi ek yük 70 mllyar liradır. Bu durum kaynakiarımızın sınırlı olması nedeniyle yatırımların bu miktar azalmasına vo Utihdam hacminin daralmasma ve dolayısiyle Lşslzll£in artmasına sebep olacaktır.» • Sayın Ulusu bılımsel gorunen bir gerekçeye daya nıyor. Kuşkusıu Başbakanın çevresinde uzmanlar, ekonomıstler, maliyecller bulunmaktadır. Durum saptaması yapılırken gerekçeler de ortaya konmaktadır. Ne var ki ben de şöyle konuşabilirım: Asgarl ücretin yeterslzliğinden söz edilirkpı ekonomiye getireceği yükün olumlu yöndeki etkllerfr ni de gözden uzak tutmamak gerekir. Orneğin. asgari Ücretin 10 bin liradun 12 bin 500 liraya çıharılmasının Bütçe'ya getireceği ek yük 70 mllyar Ilradır. Bu ölçüde yapılacak zamla pıya»ada talep bir miktar yükselecek tam kapasite çahşamıyan birçok sanayi kuruluşunun uretlmi artacak, bbylece hem ulusal gelir yükselecek, hem de belirll ellerde toplanacak parasal blrikim yeni yatırımlara yönelmek için gerekll ortamı yaratacaktır. Sayın Ulusu'nun gerekçesl ne kadar bilimsel ise benimkl de o ölçüde blhmseldlr. • Daha doğrusu ne Sayın Ulusu'nun açıklaması bilimseldir, ne de benim sayım.. Kapitalist ekonomide zorluklan aşmak İçin çoşıtlı yontemier ve de ğişik araçlar kullanılabllır. Nitektm bunalımı aşmak için Ingiltere'de Thatcher başka, Fransa'da Mlt terrand başka yöntem kullanıyor. Ekonomi bıliml Manş denlzınin iki yakasmda değişiyor mu?.. Hayır. Bılimselllgl bir yana bırakalun; TUrkiye'de herkes lMF'nın «ücretleri kısma politikasının uygulandıgını bıllyor. Açıkçası İMF ulkemızde ucret artışlannı denetim altında tutuyor. Eğer bu denetlmin dışına çıkarsak, kırmızı ışık yanacak, OECD Yardım Konsorsiyumu hemen gereginl yerlne getırecek, borçlu Türkıye'ye yaptırımlar uygulanacaktır. Bakanlığın bu olumlu glrlşlmlne karçın, konu sağlık haftası süresince lyl lşlenlp kamuoyu aydınlatılabilmiş mldlr? Uf/opkı/mcı I I Burhan IARFAD Yabancılasmak urklye'nin toplum yapısı, toplum katlan arası ilişkileri hızla değişiyor. Ne var ki, değisme olağan kosullar getinnlyor. Özelllkle büyük şeblrlerin yapısı yozlaşıyor. Bozkırdan kopan ırgat yıgınlan son bir umut göçü yaparak büyük şehrin günlük hayatma kanşınca şaşalıyor, amma bir «üre sonra durumu kavrayıp gldışe ayak uyduruyor. Fabrikada iş bulabilenler, hangi toplum katından olduğunu enlndo sonunda kavnyor, bllinçleniyor. Fakat kapkaç lşlerle gunlük ekmek peşinde koşanlar. har yoldan para kazanma olanaklan aranıyor v« buluyor. Bulunca da «sınıf tırmanma» olayı en korkunç örneklerle gerçekleşiyor Bu lki alan dısında kalanlar da 'lumpen' bölümü oluşturuyor. 'Sınıf tınnananlar\ 'Lumpenler* ve 'görgüsuz yenl zenginler" arasmda stkışıp kalmış 'Büyük şehirli]er\ etkİBlnl hızla yitiriyor. azmlık duruma düşüyor. Son otuz beş yılda eklenmiş on blnleroe yenl semt ve mahalle kargaşası bir tstanbul, bu tağlıksız toplum gldişinin sonucudur. 'Yenl gelenler* büyük şehir tstanbul'un gunlük hayatına ayak uydudup 'Şehirll' olamıyorlar. Tersine, Istanbul büyük şehir olmaktan uzaklaşıp koskoca bir köy oluyor. Bes milyonluk tstanbul sehri. gunluk yaşayışının ay nntılan, kışilerin davranışlan, giyımleıi, beğenlleriyle koc«nan bir köyl Çamlann gölgesınde, yasemln ve güllerln mls kokulan arasıada Ttöşkler'in yerinde Betebe'li, ldroforlu, L salonlu. kaloriferlı Lükus! beton yıfeınlan yüksaliyor. Yükseliyor amma, tek bir köçk bahçeslnde fosseptlk çukuruna bağlanmıs W.C. ürünleri topragı çatlatıp asfalt yollara yayılıyor, pla kokular çevreyi sarıyor, bulasıcı hastalık korkusu yaygınlaşıyor. Isyerine. okula, ahşverişe gidiş gellşlerde a^ılması olanak dışı sorunlarla engellenlyor. Ne var kl. boylesine boğucu ve kargaşalı bir h»vaaızlıkta çırpınan Insanların buvük çoğunluğu durumu hlç yadırgamıyor. Buyük şehirden arta kalmıs ve etkinllginı yıtirmiş, a?ınlık durumunda bir avuç lnsan dırenmek istıyor. Hiç değil yazı vo sözle bir şeyler başarmak için. Sağlıksız gidisln önlenmesl gerektiğini, gerçekleri görebllen ve gördüğünü açıklayan yürekli bilim adamlannın duruma bir çözüm getireblleoeğini ileri süriıyorlar. Fakat seslni duyuramıyor. Zira sorunu çözümlemesi toplum yapısını sağlığa kavusturmaaı gereken politikacılara, yöneticilere ışık tutması, yol göstermesi umulan çoğu bilim adamlan gidlşi olar ğan karşılıyor, ya da öyle görünüyorlar. Gidişl olağan karşılamayan azınlık için: «Yabancılaşmok» deylmini kullanıyorlar. Büyük Fransız Devriminl gerçeklestlrerek dünya insanlannın yüreğinde ilk meşaleyı tutusturan Fransız düşüncesi, geri kalmış ulkeloro hiç bir gün gereği gıbl ulaşamamıstır. Sömürged bürokratlann Fransız sermayesi çıkanna uygulamalardan öteye blr Fransız düşüncesl geri kalmış ülkelere ulaşmış degildir. tklnd Dünya Savaşı'ndan sonra dünyanın yenl bir gellşim dönemine ayak bastığmı görerek karamsarlığa kapılmış Fransız orta sınıfı. basını kuma sokan devekuşu örneğl 'yabancılaşma', 'gerçeküstü', 'varoluşçuluk' avunmalanna bel bağlamıştır. Dünya toplum yapısının büyük gellsimini gftrmek istememiştir Camus'nün «Yabancı» romam, tonesco'nun Gergedan'ı, Sartre'ın oyun ve yazılan. gerçeklerden bucak bucak kaçatı Kafka'nın romanlan. karamsar Fransız buriuvasını avutmakla kalmamış. geri kalmıs kimi ülkelenn 'Yan aydm' çevrelerinl de sarmıştır. Batının yuzlerce yılda oluşturduğu kül tür mirasından gereğince yararlanamamış, kendl toplumunun kültür ve geleneginden kopmus düzeyde kişiler, son yıllarda bizde de 'Yabanalaşma' sözüne bir cankurtaran simidi gibi sanlmaktadır. 'Yabancılaşma' sözunu dılden düşârmeyenler, avunmaktan ve avutmaktan da öteye bir tutum içindedirler 1045 19SO olayından «oy»unun büyuk gücünu kavrayan yığınlar, ters yola itelenmis, toprak ağalanndan ve iş çevrelerinden oluşan o dönem yöneüminin ağına düşmüşlerdlr. r Dünya Savasının, Fa•ist ve Nazl re)lmlerin • bozgunu ve demokrasllerin zaferiyle sonuçlanması üzerina, hemen hemen bütün ülkelerde daha kalıcı. daha oiddi sosyal politikalar benlmsenmiştir. Bu gellsmeya koşut olarak. blr kaç ülke de grev hakkını anayasal olarak tanımıştır.. Anayasalarında açık bir biçimde grev hakkını tanıyan ülkelerin başında Fran sa ve Italya gelmektedir. Gerçekten de, Franaa'da, 27 eklm 1946 Anayasasuun Gi riş Bölümünde. 7. bentde «Grev hakkı kendislni düzenleyen yasalar çerçevesinde kullanıhr» denilerek grev hakkı anayasal olarak tanınmıstır. Böylece. bu hak ekonomik ve toplumsal kol lektif bir hak olarak benim senmlş; «zamanımıza Azallikle yararlı» dlye nitelendl rilmlş ve işçilere oldugu gi bl memurlara da tanınmıştır. Memurların grev hakkını düzenlemek amacıyla 31 temmuz 1963te «Kamu Hlz metlerınde Grevin özel Ko şulları Yasası» çıkarılmıştır. Işçilerin grev hakkını düzenleyen özel blr yasaya gereksinme duyulmamış; bu konuda degışık yasalardaki bırkaç hukum yeterll gorülmüş; iş, temel olarak uy gulamaya, yargı organlannın Anayasa çerçevesinde vereceği kararlara bırakılmıştır. Böylece, Fransa'da Işçilerin grev hakktna herhangi bir yasak ya da kısıtluuıa getirilnıenıiştir. Kamu hizmetlerinde grev uygulaması (beş iş güaluk ön bildirlm gibi) kimi ön kosul lara bağlanmakla birlikte, grev hakkı, cezaevi memur lan. yargıçlar. hava yollarının bazı bolum memurları. toplum poüsi ve askerler gıbı bazı keslmler dışında bütün memurlara tanmmıştır. Aynca, yasaga karşın cezaevi memurları 1974 te bırkaç kez grev orguüemış lerdir. 2 Grev Hakkı Yeni anayasa düzenlenirken, grev hakkının uygulanması, özel yasa ile engellenmemeli. Yurtseverliklerini tanıtlamış işçiler, çaresiz kalmadıkça greve başvurmazlar. Grev onlara da sıkıntılar getirmektedir. işlerin ve kurumların sayısmı alabıldiğınce arttırdığını, 21. maddesi ile hükümetin grevleri erteleme süresi nı 90 günün ötesine uzattı ğını. 25. maddesi ile de işverenin ve bolge çalışma mudurlerinın greve katılamayacak lşçileri saptama yetkilerini oldukça genlşleten blr anlayışla düzenledlğıni belırtebiliriz. Savaş. savaş tehlikesi, kıs mı ya da genel seferberllk. sıkıyonetım, dogal afet durumlannda, can ve kurtarma işlerinde grevin geçıci olarak yasaklanması veya lzna bağlanması, o kosullar içinde. işçilerce bil© benlmsenecektir. Bundan kuşkumuz yok. Nitekim, işçilerimizin, geçmiş dönemlerde bu konularda ^n,ön saflarda verdiklerl yuctsevarlik örneklerl. göruşümüzün hak lılığım ve doğrtfltıgunu t» 1 ' nıtlamaktadır. I. Dünya, Kurtuluş ve II. Dünya Savaş lannda tşçilerimlzin yaptıklan fedakarlıklar herkesçe billnmektedir. örneğin. II. Dünya Savaşı sırasında Mil li Korunma Kanunu ve Ko ordınasyon Komisyonu kararlan uyannca iş yüicfrmlülüğu, Işyerini terketme ya sağı, iş^ününün yasal olarak II. fiilen 1214 saate çıkarılması, haftalık dlnlencenin keidmlması gibi çalışma koşullanndaki değlşikliklerl, isçiler kabul edıp, buyuk Dir yurtseverlık örnegı vererek alin teri, göz nuru dokerek canla başla çalışıp yurf savunmasına katkıda bulunuıken, bazı «ışverenler oyle yollardan zengin dmuşlardı kı, bu durum, dö nemın Cumhurbaşkanı İsn,et Jnönu'yü bile çıleden çı karmuya yetmistl. Nitekim, Inonu 1942'de TBMM'mn açılış l'.onuşmasında. «bulanık 7amam, bir daha ele geçmez fırsat sayan batak çı çıftllîf ağası ve elinden gel se teneffüs ettiğlmız havayı ticdret metaı yapmaya yeltenen gözü doymaz vur gunıu tüccar ve bütün bu sıkıntılurı politık ıhtırasla n İçin büyük fırsat sayan ve hangi yabancı milletin hesabma çalıştıgı belli olmayan birkaç politikacı, buyuk bır milletin butün hayatına küstah bir surette kıındak sokmaya calışmak tEdır.» demek zorunda kalmıştı. Doğal afetlerde de en önda maddi ve manevi yardıma koşanlann İşçiler ve İ9 çı sendıkalan oldugu anun sanmalıdır. Gerçekten ma lı bal ımdan oldukça güç du rumlannı düşünmeden işçi sendikalannın 19491960 dönamindo bile ellerindeki üç beş kuruşu afete ugrayanlarla paylaşmaktan çeklnmediklerini biliyoruz. tnancımız odur kl, anayasal bır hak olan grev hakkının uygulanması özel ya sa ile engellenmemell. normal boyutlan aşan yasak ve kısıtlamalarla grev hakkının özüne dokunulmamalıdır. Unutulmasm kl. işçiler greve ancak işverenl ikna edemedıklerl zaman başvur maktadırlar ve grev. grev ci işçi İçin yokluk ve yoksullugu da çok kez beraberinde getirmektedir. tşvereni anlaşmaya İkna e^ mek İçin herkesten çok so rumluluk, yokluk ve yoksul luğu slneye çekip greva gitmek zorunda kalan lşçlye blr de yasal güçlükler. engeller çıkanlmamalıdır. • Dr. M. Şehmus GÜZEL~ Slyasal Bllgiler Fakültesl olmuştur. Bunlann bir Örneği olarak Franco Ispanya'sını gösterebiliriz. Grev, bu ülkede, o dönemde, «top lumsal düzene karsı ' başkal dırma» olarak nitelendir^, miş ve bu anlamda suç sayılıp yasaklanmıştır. 6 temmuz 1947 «referandumu» lla temel yasa olarak kabul edilen B mart 1038 tarihli «Çalışma Yasası», 1941 tarihli «Devlet Güvenlıği Ya sası. ile 1944 tarihli «Ceza Yasası» grevi »ayaklandırıcı kışkırtıcı davronış» olarak nitelendirmişler, hatta, gre vi, «Devlete karşı isyan» di ye belırten 1960 tarihli bir yasa. grev uygulamasının aakeri görev alanına girdi ğını. ağır suç sayıldığını hükme bağlamıştır. Buna karşın, özellikle Asturies ve Bask bölgelennde, 198O'lı yıllardan başlayarak gıttik çe yoğunluk kazanan grev lere rastlanmıştır. ••• Türklye, 1961 Anayasasının 47. maddeslyle grev hak kını Fransa'dan on beş, Italya'dan on uç yıl sonra ta nımıştır. Böylece ülkemiz grev hakkını anayasal olarak tanıyan ülkeler arasın da yennı almıştır. Grevin anayasal olarak tanınmasının anlamını blrkaç noktada şöyle özetleyebl lirız: grev hakkının anayasal olarak tanınması demek onun yasa koyucu, yargıç ve uygulayıcılar karşısında korunması anlamma gelmek tedir. Anayasal tanıma, gre vin düzenlenmesl lçln özel yasa çıkarılması durumunda, yasanın onu tamamen ortadan kaldırmasına, özüne dokunmasına ve sıkı sı nırlamalar altına almasm na karşı güvence oluşturmaktadır. Ömeğin, özel ya sa kimi lşkollan ya da lşler için grev yasağı koymamalı. zorunlu tahkim sistemi getirmemelidir. aksi durumda anayasaya karşı gelinmiş olur. ABD'de grev hakkı Federal Anayasaca açıkça tanınmamıs olmamak la birllkte. bir federe devletin özel yasasında «utulitıes» kamu işletraelerinde (kamu kuruluşlannca yapılan su elektrik gibi lşlerde) zorunlu tahkime yer veraesınin Anayasaya aykın olduğuna karar verilmiştlr. Anayasal tanıma, aynı za manda. grev hakkını gele» cekteki ikt)dar|arın .Jtöjiüyg, kullanımından (genel deyiş le şerrinden) korumayı da amaçlamaktadır. Çünkü, grev hakkına taraftar olma yan bir siyasi partinln lktldan alması durumunda, lstese de, Anayasayı kolay kolay değiştiremiyeceğinden, grev hakkına zarar ve remeyecektir. Gunumu7de, 1961 Anayasasınm Kreve ilişkın hük münun yürürlükte olması ve Danısma Mecllsi (DM) tarafmdan hazırlanmakta olan yeni Anayasanin grev lıakkını içereceğine kesin gö zuyle bakılması (DM Anayasa Komisyonu Başkanı Prof. Dr. Orhan Aldıkactı. Yalcın Dogan tle yaptığı sövleşide «Elbette ki blzim, bugün. özgürlükler açısından 19flt Anayasasından ge rlye dönmemiz bahis konusu olamaz» demiştlr. Bk. Cumhuriyet, 25 nisan 1982. Aynca, 24 nisan 1982 tarih 1 1 Mıllıyet yeni Anayasa konusundaki anketine katılanlann %83 3'unun grev hakkı nın anayasal tanınması yönünde «oruş bıldirdiklennl belirtmektedır) nedenleriyle grev konusunda çıkanla cak yenl özel yasanın, bu hakkın özünü zedelememesi uygulanmasını engellememe sl, uygulanmasını engellememesl blr zorunluluktur. Oysa, yenl yasa tasansı (Er bil Tuşalp'm, 11, 12 ve 13 ni san 1982 tarihli Cumhuriyet gazetelerindekı yazılanna bakınız), bırakın grev hak kinın özüne dokunmayı. uy gulanmasını engellemeyi, doğrudan doftmya onu yoketmeyi amaçlamış Izlenlmini vennektedir. Yeni tasan, I9f3 tarihli Toplu Iş Söz leşmesi, Grev ve Lokavt Ka nunu ile getirilen grev ya saklan sayısını arttırmakta; kısıtlamalan, grevin uy gulanmasını olanaksızlaştıracak ölçüde genisletmektodır. Nitekim. birkaç fimek verm''c gerekırse. «grev ya saklan» başlıklı 20. madda si ile grevin yasak olduğu Ama tMF'nin her dediği yapılmalı mı? Trilyonların konuştuğu blr Bütçe'de 70 milyann (ya da 170 mılyarın) ağırlıfeını dongelıyecek bırcok onlem alınabilır; böylece en az ücret urtırılabılır. Bugün 10 bin liralık ücretle bir insan yaşam düzeyının altında kalır. En az ücretin bir hesaplama yöntemi vardır; va işte bu yontem bılımseldır lnsanın ycmesı, ıçrnesı, ısınması, giyinıresi, bir çatı altında bannabilmesi için gereklı ucretın ne olduğunu yurttaş elıne kaleml k&gıdı alıp çıkarabilır, llkokulda dort işleml öğrenen ve çarşı pazarda dolaşan kışi bu hesabı ya pabilir. • En az ücret iki yıl artmıyacak? Yj. üjr*tlar^ *., Eıtfl»o^tirmllhMM ü/ennde çeşitli tartışmalar var. Bu "Sorun çöztfiânknmiş degıidır; ama, ışçı ucretlerının enflasyonu yarattıgı varsayımı çoktan çürumuştür. En iyısi Saym Ulusu'nun en az ucret konusunu bır daha gözden geçırmesıciır. Çunkü yaşam düzeylnin altında boğulmamak ıçın çırpınan yurttaş larımızı düşünnıek zorundayız, fgöviöncE (Cumhuriyet Bugün tıbblyelller bayramıdır. Bu münasebetle Haydarpaşa'dakl Tıp Fakülteıinde meraslm yapılacaktır. Meraslmde bulunmak Uzere Anadolu'da kl bir çok genc doktorlar şehrimlze gelmisle^ 11 MAYÎS 1932 TIBBtYELÎL R BAYRAMI dlr. Topiantı taKülte .ımu ml kâtlbi taratından açıldıktan sonra on eski bir müderris olmak ttıbarüe doktor Bestm ömer Paşa ihtisaslarını anlatacaktır. Bu gece aynca balo tertıp edılmıştır. c I U Günün ilanı r ) Prof. Dr. SUNA KİÜ Bugün saat 16.00 10.00 arasmda Nişantaşı'ndakl Akademl Kltabevl'nde okurlanna yapıtlarmı Imzalayacak. ••• Italya'da, 1 ocak 1948'de yürürluğe glren Anayasa 40. maddesınde «Grev hakkı. bu hakkı düzenleyen kanun ların çerçevesl içınde kullanılır.» hukmuyle grev lıak kını açıkça tammışür. Italya'da, ucretlılenn tamartu (memurlar da) grev hakkın dan yararlanmaktadır. 5 ve e şubat 1975'te hukümetln aylıklannı arttırmayı reddetmesi nedeniyle 7000 yargıcın yarısından çoğunun greve gittığıni burada anabıliriz (Le Monde, 6 şubat 1975). Almaaya'da, grev hakkı. Federal Anayasa tarafından tamnmamakla birllkte, kimi «eyalet (lander)> lerce anayasal olarak tanınmıştır. ABD'nde. bazı kişisel hak ların anayasaca tanınmasına dayanan «yurttaş hakları kuramı (civil rights theory)«na gore, grev her durumda yasal sayılmalıdır; Çunkü, o hiç blr yurttaşın, no yasa koyucu ne yargıç tarafından yoksun bırakıla mayacagı bir temel özgürlü gün uygulanmasıdır Bu ku ram, ABD Federal Mahkemesince benimsenmemekle birlikte öğretide kabul gör mekte ve kimi düşünürler, grev hakkınm temelinl Fe deral Anayasada bulduğunu savunmaktadır. Grevi temel yasalannda yasaklayan ülkeler de var HAYVANAT VE EMTÎAÎ UMUMÎYE TÜCCARLARININ NAZARÎ DÎKKATtNE Her ıene mayısın 26'ıncı gunü Ayancık'ta Gemedere mevkiinde açılarak beş gün devara eden Hayvanat ve emtıaı umumıyc panayırı bu sene de vaktinde açılacaktır Teşrtf edecek hayvanat ve emtiai umumiye tüccarlarıyla ^ıyaret çılerin memnıın kalacagı ılan olunur. Ayvacık Belediye Eaşkanlığı. Cumhuriyet Sahibi: Cumhuriyet Matbaacılık ve Gazetecilık T.A.Ş adına ., NADİR NADİ Genel Yayın Müdürü:, MUesseseMUdürU:. Yazı Ijlerl Müdürü: HASAN CEMAt .... EMİNE UŞAKLIGİL OKAY CÖNENSİN Batın vt Yayan .Cumhurlyet Matbaacılık v« Gazetecilik T A Ş. Poda Kutusu: 246 IStanbul Tel. 20 97 03 (5 Hat) BÜROLAR. • ANKARA:Konur Sokak no. 24/4 Yf.nls.hlr Tel 17 58 2 5 1 7 58 6faldare. 18 33 35 • İZMİR: Çifteler Harası Müdürlüğünden (At Satılacaktır) 1 Kurumumuz yetlştlrmelerinden olup kadro fazlası, yanşlara ve damızhğa elverişli (29) baş Safkan Arap muhtelif cins ve doğumlu, a t açık arttırma ve pazarlık usulü lle satılacaktır. 2 Satış 25 MAYIS 1982 SALI gunü saat lO.OO'da MAHMUDlYE'de Hara Merkezl'nde yapıla caktır. 3 Atlann haramızda ve satışa alt şartnamenlnde haramız ve Hipodrom Müdürlüklerlnde görülebileoegJ ilan olunur. (Basın: 14787) 6262 Tel:25 47 09131230 Halll Zlya Bulvarı No 85/3 • ADANA: AtalUrk Caddtal, Turk Hava Kurumu Işhanı Kal 2/1 Tel; 14 85019 731 TAKVfiVT İMSAK GÜNEŞ ÖÛLE İKİNDİ 11 Mayis 198! AKŞAM YATSf 3.48 5.48 13.10 17.05 20.15 22.04