Katalog

23 MART 1982 KÜLTÖR YAŞAM Cumhuriyet 5 Sürükleyici bir revükabare: çağdaşL b i l i m ^ ^üldürüler Vücut ve heyin Dünyamızın devler döneminde yaşarmş olan «Brachiosaurus» (Brakıozorüs) denen hay vanın kemikleri üzerinde yapılan incelemcler. küremizin bu eskı kıracısının 90 ton ağırlığında oldugunu göstermi? tir. Yani, bir taksivi 1 ton ka bul edersek 90 taksinin agırlığı. Ancak, bu kadar büyük bir vüoudu olan hayvanm başımn köpek başı kadar oldugunu da belirtmeliyiz. Bu da ona yettniş de artmış bile. Ne yapacak daha büyük beyni?.. Ktıllanmayacak olduktan sonra?,. "Küçük Adam N'oldu Sana?,, Ilber ORTAYLI iyasal tiyatronun son zamanlannda estetik kaygusuna önceük verdiğinı ve sıogansız gürültüsüz aüşündüreıek, duygulandırarak seyırciyle diyalüg Kurma yoluna t>idüdiği görülüyor. Bu olumıu gelişme, kuşkusuz Dizde uyatronun uzun zaman seyırciyi bunaltan bir ortama gırdığini biienler ıçm sevındirıeıdir. AST'da Yılmaz Onay taraün dan Hans Fallada'nm romanmdan uyarianan «Küçük Adam N'oldu Sana» bızce böyle oır olumlu geiışmenın ürünüdür. Hemen şunu belırtmeliyiz KI roman romandır, tiyatro eseri de tiyatro eseri olarak yazıür. Bir romar.ın oyunlaştınlması aslında romandan uzakiaşmadıf va bir ölçüde anlatımın tusıtlaronasına neden olabiür. Ancak bu önernlı engele rağmen uyarlamanın kendıne özgü, yaJın bir sürükieyiciligi var. Üstelik y. Onay uyarlama sırasmda, romanın gelışıminden ol dukça bagımsız hareket etmiş. Han s Pallada iki savaş arası Alman edebiyatının önde g«len isimleri arasında silinip gıden bir yazardır. Neden?. Beiki T. Mann, H. Hesse gibi sürükleyicı, güçlü uslübu olmaüığından. Belki onlar gibi çagdaş insanın bunalımım, kendini top lumdan soyutlama istegüıı, bir tür mistisizmı ortaya koyamadığından, belki de kanşık poUtik olaylan H. Mann ve bazı dığerlerı gibi resımlemedıgınden... Bütün bunlann dışında Fallada hep küçük ınsanların çjkmazını ele almış. İkincı savaş sonunda daha açık bir antinazızm yapmış (tnsanlar Yal nız Kendi tçin Ölür'de olduğu gibi,) Aynı açık tutuma savaş öncesi ve sirasında sahıp oldugu söylenemez. Ama çizdiği tnsan portrelennde belirlı bir duygusallık ve insancıllık var. 1930'ların Almanyasında küçük insarüann içinde yaşadıklan küçük dünyalarınm dış ee lişmelerle nasıl sarsıldığı yer yer duygusal, yer yer burım mızahla serimleniyor. Sahneye her hafta bir terim Oksijen Alman klmyacı G.E. Stahl, ısıtılan maddelerin nlçln yandıklarını veya paslandıklarmı izah için, 1700 dolaylarmda, bir ku ram ortaya atmıştır. Kendisi, bunlarda philogiston denen bir mad denin bulunduğunu tasavvur etmiştir (Yanabilen anıamındaki «pnilogistos» Yunanca sözcüğünden) örneğln, odun ısıtıldığı zaman philogiston'ünu havaya verlyor ve küle dönüşüyordu. Hava miktarı sımrlı olsaydı, hava bir süre sonra, alabileceği bütün philogiston'u alacak ve yanma duracaktL îngiliz rahip ve klmyacı Joseph Priestly, 1774 de, bugün cl va oksidi denen tuğla kırmızısı bir tozu inceledi. Bunun, ısıtıl dığı zaman, çok ilginç bir gaz çıkardığını anladı. Cisimler, bu nun içinde, havadakinden daha kolaylıkla yanıyordu. Yanmak ta olan bir odun çırpısı bu yeni gazın içine konunca parlak, alev haline geliyordu. Hava, philogıstonla dolduğu zaman yanma duraoağına göre, cisimleri bu kadar kolaylıkla yakan bir gazda philogiston'un hiç bulunmaması gerekirdi. Bu yüzdendir ki, Priestly, bu gaza philogistonundan annmış hava adını verdi. Ertesi yıl, Fransız kimyacl Antoine Laurent Lavoisier, yanma denen şeyin, havada doğal olarak bulunan bu gazla cisimlerin kimyasal birleşmesinden başka bir şey olmadığmı ıspatla dı. Bu nedenle de, philogiston kuramı yıkıldı ve Lavoisier böy lece, «Çağdaş Kimyanm Babası» ünvanmı hak etti. Fakat, Lavoisier de, nihayet bir insandı ve her insan gibi yanlışlar ytıpabilirdi. Böyle yanhşlardan biri olarak, Lavoısier, bu yeni maddenin bütün asitlerde mevcut oldugunu ileri sürdü. Gerçek İSD böyle değildi. Asitlei'de bu yeni madde değii, hidrojen bulunuyordu. Bu yanlış düşünce iledirki bilgin, bu yeni maddeya «oxygene» adını verdi. Sözcük Yunanca iki sözcüğün birleştirilmesi ile oluşturulmuştu: «Keskin» anlamına gelen oxys» ile «doguran» anlamına gelen «genes» den. Buna göre, oksi.jen, «keskin lezzet» veya «ekşilik» doğuran demek oluyordu. Yanma'ya da, bu sözcükten üretilen «oxydation» adı verildi. S Hızh Müdür Altan Erkekli ve Nurseli Çamlıbel AST'ta sergilenen «Küçük Adam N'oldu Sana» oyununda... koyucu clarak Yılmaz Onay, ik savaş arası Alman tiyatrosu nun en çarpıcı güzel türü olan revü ve kabareye başvuruyor. Kabare olayı biztm kabare filminde tamriığımızın öîesinde ayn bir kültür binkimıne dayanıyor. Ayrıca o dönsmin Vıyana Berlin kabare seyircisı de belirlj bir seyirci düzeyine ve birikime sahipti. E"j uygulama bir yerde bütün dar oianak iara rağmen, seyirciyi o dönemin Alman tiyatrosu ve hayatı na çekmek için gerskli görülmüş. Oyundaki revü ve kabare denemesi sadece yadsınmamas" gereken bir başlangıç. Oyunun sürüklcyıciliğinde başlıca pay Emma'da Nurseli Çamlıbel'e ve birlikte ölçülü dogal bir oyunculuk gösteren Altan Erkekli ("Pirınebergl Moral Niron ve Teoman Özer'e ait... AST bu yıl gerçekt.en yeni bir atılım ve anlayışla çalışma larına devam ediyor. Hızlı müdür, günlerin nasıl geçtiğinden haberi olmadığından çok çalıştığı halde yine de işlere yetişemediğinden yakımyordu. Arkadaşı güldü: «Kolayı var kardeşim. sigarayı bı rak, günlerin çabuk mu, ağır mı geçtiğini o zaman an larsm.» Desen: Emre SENAN da aseton ve beyazlatıcı kömür üretiminde kullanılmıştır. Bitkinin Atlas Okyanusunda yetişen «Daminaria digitada ve laminaria saccharina» türlerı ile Pasifik Okyanusunda yetı şen «Nereocystis Luetkeana» türlerinden «algin» denen mad de elde edilîr. Algin ve onun tuzu «sodium alginate» losyonlarda, el pomadlarında, doldurmalarda ve dişçilikte kullanılmaktadır. Adam, bir sirkte kılıç yutma numarası yaparak hayatını kazanıyordu. Bir gün nişanlısı kendisinden bir kılıç yutmasını rica etti. Genç kız, kılıç yutulduğunu hiç görrne mişti. Adam bir çakı yııttu. Nişan lısı atıldı: «Çakı bu, kılıç degil ki?.. Neden kılıç yutmadın?..» «Eeee, ne yapayım, bir haftadır perhizdeyim.» Perhizin böylesi Bir bitki günde kaç santîm büyür Kuşkusuz bitkisine göre de ğişir. Fakat. Pasifik Okyanusunda yaşayan «Dev Kelp» ad lı alg rbir tür yosun) günde 50 santim kadar büyümektedir. Kökü su dibinde olan bit ki, 60 metre kadar uzayabilir. Kelp, İkinci Dünya Savaşın Sanat Dü KISA • Bursa Ahmet Vefik Paşa Tiyatrosu sanatçuan ıkı ayn oyunla Erzurum ve Elazıg turnelerine çıkıyor. Topluluk 2331 Mart tarihlen arasında Erzurum'da «Paydos». Elazığ'da da «Behçet Bey"in Fötr Şapkası» adlı oyunları sergileyecek. • Devlet Tiyatroları'nda otuz yıldır dekoratör olarak görpv yapan Refik Eren pek çok eser için hazırladığı sahne dekorlarını «30 Yıl Sahne Dekoru ve Eskizler» başlığı altınd ı bugün Yeni Sahne'de sergiliyor. Bu arada Kült.ür ve Turizm Bakanlığı'nın geçen yıl en iyi sahne dekoru ödülünü kazanan Eren ve «Dün Neredeydiniz» adlı yapıtıyla en iyi tiyatro oyunu ödülüne dogrer bulunan Necati Cumalı'ya ödülleri de bugün törenle verilecek. • Ingiliz Film ve Televizyon Sanatlan Akademisi'nin 1981 En îyi Aktör Ödülü Burt Lancaster, En İyi Kadın Oyuncr. Ödülü de Merly Streep'e verildi. Lancaster «Atlantic City», Streep ise «The Frendhlîoutonant's VVoman» film lerindeki rolleriyle başarıh bulundular. 0 Sanat yaşamını Almanya'da sürdürmekte olan Ender Güzey. Münih kentinde yaglı ve suluboya tablolarını kapsayan bir sergi açtı. Güzey'in çalışmalan 4 bini aşkın Türk işçisinin çalıştıgı BMW Otomobil Fabrikası Sergl Salonu'nda yer alıyor. [ NEDEMEK ' *OLAAAZ. NAMUSLU i VATANPA / NASIL OUJRSA VEföeM \ } Tüccar, memur, işadamı, öğretmen, Siz de, güvenli bir yol seçin. çiftçi, evkadını, emekli... Banker Kasîelli kısa vadeli yüksek faîzli menkul değerler alıyor, satıyor. Yararlanm. meslefeîerijşleri Kazanın. Onlar gibi huzur içinde yaşayın. ne olursa olstın Binlercesi güvenli bir yol seçip, yasiz? Satın aldıgmız menkul degerlöri dilediginiz an geri satabilirsiniz. SAMSUN Kâzımpasa Cad No: 5 Kal: 1 SAMSUN TEL:1948220 89320 894 Banker Kastellide tnıluştula£ GENELMÜDÜRLÜK KasiellsMefkeei Eırkeci/ISTANBUL TEL: 20 99 00/0128 02 59 ELMADAÖ Cumhuriyel Cad. Erk ApL No:14Kat 2 EimadaO/lSrANBUL TEL:4! 625041 625141 62 52 4162 53 ANKARA Alaiü* Botvaf ı.Not 97 Kal 4 Kızılay/ANKARA İZMİR Cumhufiyst M«y. Meydan Apt. Mo: 11 Kat: 1 Daire. 3 İZMİR T E L 2 1 209421 9590/91/92 KGNYA Hukümel Mevdanı Mıhozade l$nanı Kal:2 TEL:1I 957 MERSİN AiatüıVCad No'14/L MERSİN TEL: 16458 ANTALYA Atatü*Ca(> Ra*it Be^efog'u i$ham Kal: 1 No: 67 ANTALYA TEL:50 497551 TEL:1759 001832 54 Banker Kastelli Menkul Değerler Dearet BANKER KASTELLİ MENK JL DEGERLEB TİCARET A 5 r.n NOMİNAL SERMAYESİ TAMAMI ÖDENMİŞ OLUP 500.000000 IX dır BAHÇEKAPI KADIKÖY ŞİŞLİ Puyukdefe Cad No: 4 Kal: 1 (S'S''CamiKar$sı) Sıslı/ISTANBUL BAKIRKÖY EbuaıyaCad KaslelHan No 9 BaknKöy/ISTANBU. BURSA Aîa'urkCad Kurtulişhanı Mo 59 Asma Kat 6URSA TEL: 20 36911 336 KAYSERİ Cumhuriyel M a i Vatan Cad. Büyukaksakal işhanı. No 16 Kal 2 KAYSERİ TEL: 13 931 ESKİŞEHİR FRANKFURT i. vakıf Han.Asms Kst No 21 • Aitr^olÇfeslşhamKaM Bahçeitapı/İSTANBUL Kadıköy/İSTANBUL TEL.J0S3?0(5Ha»lTEL: 3818 283806 933807 58 2214 79223398 384173 TEL:464312463913464271 TEL:712S44 KOE'ubaşı Meydar«,lnönu Cad KAlSERStr!60 PcrsukishamKal 2 6000Frartktort/M Oeulsöjattf No201?02 TEL (0611)233243E'SKİSEHİR 233244253326 Ta:16iBS TELEKS: 4189679 KastC