Katalog

18 MART 1982 Cumhuriyet 7 DOBAG projesinin amacı, halıya otantik özelliğini yeniden kazandırmak Halıcılığımızm yılda 1,7 milyar dolar ihrac patansiyeli olduğu savunuldu Meral TAMER eleneksel el dokusu yün hah ve kilimciliğlmizin yılda 1,7 milyar dolarlık Ihraç potanslyelı bulunduğu savunuldu. Bu yılki 4.7 milyar dolarlık toplam dışsâtımımızın yaklaşık üçte birine e$değerde döviz girdısi sağlayabilecek güçte ol duğu bellrtllen halıcılığımızın, katma değeri en yüksek lhraç ürünlerinden blrl oldugu hatırlatUdı ve Ülkemi zin uzun vadell dışsatım po litikası saptanırken; emekyoğun, ithal girdisi düşük, enerji tüketimi smırlı, yatırım masrafı az ve katma değeri yüksek ürünlerin dış satımınm özendirilmesı istendi. 6 dı. Bölüm Başkanı özonay Omur, 6 yılda tamamlanma sını plânladıkları ve kısa adı DOBAĞ olan Doğal Bo ya Araştırma ve Geliştirme Projesi hakkında şu bilgileri verdl: «Son yıllarda ülkeraizin giderek artan döviz darbo ğazı karş'ısında biz de ken diınize düşen bir görev var. dedik. Bugüne dek çeşitli alanlarda çabalarınuz olmuş, ancak bireysel ve kurumsal calısmalarla hir nok tadan öteye vartlamadığını da görtnüştiik. Bu nedenle iilke çapında ve kurumları birleştirlcl bir proie hazırla maya karar verdik. Bu amaçla çeşitli universiteler, müzeler ve bakanlıklarla iş birliği içine jrirdik. Röyîşle ri Bakanhğı'na baglı Orman Kövleri Gpnel Müdürlü£ü (ORKÖY)nün önemli maddi destegini gördiik.» DOBAĞ NEDtR?.. Tekstil Sanatları Bolüm Başkanı özonay Omur'un verdigl bllgiye göre DOBAĞ projesinin çeşitli aşamaları şöyle özetlenebilir: • öncelikle kalkınma yö Ekmekrefah illskisi Eskışehır Sanayı Odası'nca geçtığımız gunler de duzenlenen bir panel ıçn bir araya gelen ba sın nıensupları ile sanayıcıler arasında çok olumlu tartışmalar ve soyleşıler gerçekleştı. Sanayicılerın sorunlarını dıle getırdıkleri ozel yemekte uretım, ya' tırım, tuketım konuları konuşuldu Bu un sana yıcısı ıla bir gazetecı arasmda şoyle bir konuş ma geçti«Türkiye'de istatistik sorunu vardır. Istatistiki bilgiler her zaman herkesi yanıltabilmektedir. Son verilere göre Türki ye'deki buğday rekoltPsi beklonenin altındadır. Ama tüketimde bu böyle degil. Orneğin bizim bu aylardaki un satışlanmız geçen yıllara göre bir düşme göstermektedir. Bu salt bize özgü degil diğer un fabrikalannm da satışı düşüyor.» «O zaman ekmek tüke timi azalıyor demektir. Dcgil mi?..» Istanbul Tatblkİ Güzel Sanatlar Yüksek Okulu Tekstil Sanatlar Bölümü, hem ülkenin döviz darboga zına katkıda bulunabilmek, hem de dejenere olmaya yüz tutmuş geleneksel e) do kuması halt ve killmlerimlze eski otantik özelliklerini ye niden kazandırabllmek için kapsamlı bir proje hazırla DOBAG GENEL KURULU Istanbul Tatbiki Güzei Sanatlar Yüksek Okulu Tekstil Sanatlar Bölümü DOBAG projesi Genel Kurulu bir çalışma sırasmda. Soldan ikinci ve üçüncü klşiler Özonay Omür ve Osman Kermen... releri ağırhkta olmak üzere halı dokuma geleneğı olan pilot bölgeler seçılıyor. • Bu bolgelerde halı do kuyan köylüler. sentetik bo yaları kullanmaktan caydırılarak hem daha ucuz hem de daha ıyi sonuç veren doğal boya ile çalışmaya yönlendirîliyor. Doğal kok boyaların nasıl hazırla nacağı oğretillyor. Ayrıca yorenın geleneksel motifleri konusunda araştırmalar yapılıyor ve dokunan halılardaki yozlaşmış motifler ve renkler ayıklanıyor. • Bu arada ülkenin çeşltli yörelerinde hemen hemen hiç bakım gerektirmeden kolayca yetişebilen kok boyaların ekiminin veniden canlandırılması İçin ça lışmalar yapılıyor. Ayrıca bazı pilot bolgelerde doğal boya geliştirme merkezleri kurularak, bu boyaların bir merkezde hazırlanıp, hatta kurutma yöntemiyle konser ve edilmesi öngörfllüyor. Ya ni doğai boya kullamrm bir yanda daha parlak renkli ve solmayan halı üretilmestni beraberinde getlrirken aynı zamanda da sentetik boya yerine İthal ikâmesl sağhyor, bu boyaların yetl'ş tirilmesi tarım sektöründe yenl bir istihdam alanı aç mış oluyor, hem de maliyet ucuzluyor. Özonay Omur. projesinin ikinci şöyle anlattı: DOBAĞ evresini Çanakkale DOBAG in ilk başarılı örneği anakkale, DOBA6 projesi sonucu, bugün bu yörede evçerçevesınde seçılen ilk pi lerde ve çeşme bâslarında ha lot bölge ve DOBAG proıe lıların hızla üremeye başladığı sıni nazırlayarüarın deyımıyie en başarılı örnek. DOBAG prolesinın vonetıcilerlnden îstanbuı Tatbıkı Güzel Sanatlar Yüksetc Okulu Tekstil Bölümü Başkanı Özonav Omür'un üadesıne göre Çanakkale orneğının başansında en büyük katkı, İUn ve Ayvacık bölgesinın resmi makamlarının kendilerine sağladıklan maddı ve manevı destek. 9 «Her halde ama yine de istatistiklere göre üre tilenln tümünün tüketilmesi gerekir. Bunu anla yamıyoruz.» •Dış ülkelerde yapılan araştırmalara va istatistiklere göre ekmek tüke tiırinin azalmasıyla birlikte refah seviycmizin arttığı bellrtllir. Blzde de ekmek tüketimi azaldığına göre.» Burada gazetecinin sd zunü tamamlamasına fırsat vermeyen sanayıci şoyle dedi: «Demek ki bizde de re fah seviyesl arbyor diyeceksiniz. Bu biraz da ceple HgiU bir şey olsa gerek. Tüketimi ahnan önlemlerle kıstıgımıza gö re ekmek tüketiminin bu nunla ilgisi olsa gerek yoksa refahla değil,» C nı ve bu halı ve kilimlere pa zar bulma aşamasına gelindıglni söyledl. Ozonay ömür, ilk pılot bölge olan Çanakkale Için Tanm ve Orman Bakanlığı'na bağh ORKÖY araeılığıyla sağladıklan 30 milyon lira tutarındakı «halıkilim ttretimt ve doğal boya kredisi»nın başlangıç aşamasın da kendilerıne büyük kolaylık sagladığıru soyledı. Özonay Omur, başta Çanakkale Valısi Nurettin Turan İle Boğaz Komutanı Tuğamıral Erhan Gürcan olmak üzere Teknik Zıraat Müdürü Cıhat Erdel, Ayvacık Kaymakamı Bilge Yaşar ile bölgedekı zıraat mühendislerının katkılan ve yöre halkının projeyi içtenlikle benlmsemesı HAULAR ÜREMEYE BAŞLAD1 Iık pnot bölge olan Çanakkale'de evlerde ve çeşme başlarında köylü kadınların el emeği hızla üreyen halılara DOBAĞ projesi çerçevesinde pa?ar bulma aşamasına gelindi . özonay Omur Çanakkale ö2>sı Idaresi'nln 62 milyon lıralık doner sermayesin! DOBAG projesi ıçın kullanıma açma kararıyla, yapağı ve boya stoklama olanağına kavuşacaklarını söyledl. Özonay Omur tüm pılot bolgelerde olduğu gıbi bu rada da bir metrekare dolaylarında seccade tıpi halı uzennde çalıştıklannı kaydettıkten sonra, «biz bu bölgeye girmeden tficcar halı başına 5 bin lir~ öderken, şimdi aniden halı başına ödeııen rakam İS bin Hraya çıktı,» dedı. Tuccarın tek tek üretıcüerle alış • verış yaparak fiyat kırması, ya da dejenere olmuş renk ve motıflerı üreticiye empoze etmesi olasılığma karşı ureticilerı lkna ettıklerini belirten Omur, bölge resmı makamlarının da, tücearla muhatap olma görevini üstlendiklerinj söyledi Çanakkale'nin yanı sıra Adana ve Manısa • Yunt Dağı'nda da çalışmalarm sürdüğünü ha tırlatan Özonay Omur, bundan sonra seçeceklerı pilot bolgelerın Dogu'dakı oncelıkli kalkınma yoreleri olmasına ozen göstereoaklerinl de hatırlattı. lki satıcı, iki iilke Giresun üyesi Bahtiyar Uzunoğlu geçenlerde Damşm« Meclıslrıde bir konuşma yaparak tüketicilerin korunmasmı ıstedı. Serbest pıyasa kurallannın bulundugu ülkelerde devletın tuketıcıyi korudugunu hatırlatan Uzunoğlu konuşması sırasmda bir Turkiye bir de Ingiltere'den örnek verdi Uzunoğlu'nun verdiği örnekler şöyle: •Yapıştırıcıya ihtlyacım olmuştu. Çarşıyı gezdim daha önce 7,5 lira olan yapıştıncılar baktım kl 22,5 liraya fırlamış. Aradım taradım eninde sonunda 19 Iirava bulunca ihtiyacım kadar aldım. Daha sonra bir arkadaşıma tavsiye ettim. Arkadasım gidince bu kez aynı satıcı ona 20 lira demiş. Arkadasım bir gfln önce 15 liraya sattı&ını söyleylnce «Hadl sen de 15'den al> cevabını vermiş Bu Türkiye'nin durumudur. Sir de Ingiltere'den örnek vereyims Londra'da gömlek alacaktım. Bir baktım vitrinde ismi cınsi rengi aynı olan iki gömlek duruyor bir tanesinln fiyatı 47,S şiHn, dlgerinin 4S 911in, satıcıya sordum: Herşeyiyle aynı olan iki gömleğin neden fiyatla n degişik. 45 şilın olanlar son zamlardan önce geOrdigigımiz gömlekler 47,5 şilin olanlar ise zaman zaman zamdan sonra getirdiklerımiz. Uzunoğlu bu iki örnegi verdikten sonra şöyle dedi: Bakm, iki satıcı, iki ülke, gelin de fiyat artışla nnda satıcılann rolü olmadığına ınanmayın?.. Resmi ofo v<2 berber Bu sütunda 7 Mart tarihinde çıkan «Gerçek ml sahte mi?» başlıkh vazı tartışmalara neden olmuş. Yazıda sözü geçen ve bir hanımı her cumartesi günü Etiler Uçaksavar yakın larmda bir berber önünde bekleyen 06 EK 282 pl» kalı otomobilin bir kamu kuruluşuna ait olduğu doğ ruymuş da, otomobllîn hU metinde bulundugu kişi, berbere gitmlyormuş. 1. Leventt» ikamet eden kamu görevlisi hanım, her sabah evimn 300 metre ötesmde, yani berberin önünde duran otomobiline binip, işyerine ulaşırmış. Daha önceki haber İse eksik bilgilerden derlenmlş. sız bilgılerden derlenmiş. Yine kamu görevlisi hanımın, işlerinin son derece yoğun olması nedeniyle sık sık berbere gıtme olanağı da yokmuş. Berber Bnündeki otomobilin resmi olduğu gerçek. Ancak, kullanınu konusunda eksik bilgiler almmıs. Gelir Vergisi nasıl doldunüacâk? §CollektBf sirketin kira geliri 22 SORU KOLLEKTIF ŞİRKET OLARAK ÇALIŞIYORUZ. BULUNDUĞUMUZ IŞ YERİNIN BIR BOLUMUNÜ BAŞKA BİR ESNAF ARKADAŞlMIZA KIRAYA VERDİK. BIZE ODEDİĞİ KİRADAN VERGİ KESMEMIŞ, VERGISINİ KEND1Sİ ODEYECEK DIYE ANLAŞMI$TIK, ACABA BUNDAN DOLAYI BİZİM BİR SORUMLULUĞUMUZ VAR Ml? «Seçflen pilot bölgelerde dojal boyalarla ve yozlaçmış motiflerden arınmış ha lı ve klHmlerfn Uremeye baş lamasıyla DOBAĞ projeslnîn ilk evresl tamamlanmış oluyor. Üreyen hahların pa zarianması ise projenln fktn ci evresini olusturnyor. An cak bu evrede bizim katkırnıi! smırlı kalıyor. Çünkii pazarlama ayrı bir uzman Iık dalı ve bu noktada o yörenin resmi makamlarma önemli bir ırörev düşüvor. Çünkii pazarlama tek elden yapılmaz ve üretici eskiden oldngu sribl tüccarla dogrudan muhatab bırakılırsa. üretilen halı ve kilimlerde yine dejenerasyon başlar, hem de fiyat kırılır. Tüccar köye girmemeli, dogrudan resmi makamlara muhatab olmalıdır. Dolayısıyla pazarlama i<jl uzmanlann destegiyle o yörenln kooperatlflerl ve fizei îdareleri ta rafından yürütülmelidir.» Pilot bolgelerde tlreyen hah ve kilimlerin pazar po tansiyell konusunda ise DOBAĞ projesini hazırlayan lar arasmda yeralan işadamı, kimya yüksek mühendisi ve Tatbiki Güzel Sanatlar Yüksek Okulu öğ retim görevlisi Osman Ker men'den bilgi aldık. Osman Kermen, geleneksel yün ha !ı ve kilimciliğimiz için dışarda önemli bir pazar po tansiyeli bulunduiîunu sövledikten sonra sözlerini şöy le sürdürdü: «Dördiincii Beş Yıllık Kal kınma Plâm'na göre ülkemirde hugün yı!da.4 milvon metrekare halı ve 8,5 milyon metrekare de kilim do kıınuyor ve yaklaşık 450 bin kişi bu alanda çalısıyor. Sentetik hoyadan doSal boyaya pecild'ginde hahnın parasal değeri Uç katı na çıkıyor. Üretimin tiimii dı? pazara siirülse, 13 milyon metrekare halıdan, mpt rekaresi ortalama 20 bin 11radan 2B0 milyar lira yani 1.7 milyar dolarlık riöviz Kirdisl sağlanahillr. fstelik bizim «nerdigimiz bu ih racatta dikkate alınması ge reken blr nokta da, çagdaş makine teknolojisi gerektirmeyen ve enerji tüketimi yok denecek kadar az olan bu üretimln tümiiyle kırsal kesim insanının kapasitesiy le «rcrçeklpstilrldir. Size yine Dördünciı 5 Yıllık Kalkınma Planının rakamlarıyla bir karşılastır ma yapmak istiyorum. Buna göre tekstil sanayiinde bugün 800 miiyon dolar olan ihracatm 1985'te 2 mi!yar dolara ulaşması isteniyor. Bu ihracata konu olan mal türü pamuklndur. Dolayısıyla hammadde sorunn yoktur. Ama bu alanda 100 bin klşiye iş alanı acmak için 9 milyar liralık yatmm gerektiSI hesaplanmıştır. Halırılıkta ise yatırım masrmfı yoktur. BIRINCI PARANTELDE KIMLER VAR? Sheraton oteli geçtiğımiz 14 mart akşammda, Maliye Bakanhğmm üst burokratlarından Hesap Uzmanlannın duzenledığı ve yaklaşık altıyuz kişlnın katıldığı yemekli bir toplantıya ta nık oldu. Gece için «Hesap Uzmanlan Derne ği»nce hazırlatılan altın rozetler, en az yınnibeş altm yıllarını bu mesleğe vermiş bulunan emekli hesap uzman lanna Musteşar Ertugrul Kumcuoğlu, Hesap Uzmanlan Kurulu Başkanı Zafer Ozkaynak ve diğer onur konuklan tarafmdan takılırken, Bakanlığın diğer üst yöneticileri protokoldaki ma salarmı bırakmış, frenkçesl «promosyon« olan «dönem» arkadaşlanyla bu hararetli Istanbul akşammda hasret gideriyorlardı. Bakanhklardaki görevlere ya da özel sektöre ayrılmış bulunan hesap uzmanlannın halen Kurul'da bulunanlarla kucaklaşmalan o denll heye canlıydı ki, bir ara «promosyon arkadaslan blrinci parantelden sayılı» glbi sözler dahi duyuldu. Hatırlanacağı gibi, birincl parantel ana, baba ve çocuklardan oluşan aile kuşağını anlatan bir medenl hukuk te rimi. Sorular... Yanıtlar... Bülent SOYLAN o Ücretimden kesilen vergi 21. SORU: GEÇEN YIL1N AĞUSTOS AYINDA EMEK Lİ OLDUM. 1681 YtLlNDA SEKİZ AYLIK ÇALIŞMAMDAN DOLAYI MARTTA BEYANNAME VERİP VERGİ IADESI ALABİLIR MIYIM? ONCEDEN BOYLE BİR HAK VARD1, YİNE" VAR Ml? s özü edilerı beyanname verebilme hakkı geçen yıl yapılan değişiklikten sonra kaldınldı. Bu nedenle geliri yalnızca ücretten oluşan ve bu ücreti daha önce tevkif yoluyla vergilendirilmiş bulunanlann beyanname vermelerine yasanm son şekli oianak vermiyor, Ancak, tamamı kesinti yapılarak vergılendırılmış ve toplamlan lki mıl yon lirayı aşan miktarda; ücret + menkul ve gayrımenjkul sermaye iradı + götürü ticari ve mesleki kazancınız varsa beyannameyi zorunlu olarak verirsiniz. Eğer ücretıniz yanında yukanda sayılanların dışında bir gelır unsuruna daha sahip iseniz, orneğin emekli olduktan sonra beyannajna vermeyi gerektirir bir iş ile uğraşmış ya da üzerinden vergi kesilmemış ve 40 bin lirayı aşan kıra geliriniz varsa. vereceginız beyannameye önceden aldığınız ücreti da katar ve böylece ücretinizden kesilen vergıyı dığer kazanc unsuriarının vergıslne saydırma olanağı bulabilirsinizu laydaki iki konuyu birbirinden ayırmak gerekir. Birincisi, kiraya verdiginiz bolumden aldığınız para size kıra geliri saglamakla birlikte, vergi yasaları karşısında bu bir ticari kazançtu*. Nitekim Gelir Vergisi Yasası'nın 70. maddesınln sonaan uçüncu paragrafında, kira getiren mal ve haıclann bir işletme bilançosuna dahil olması halmde bunların iratlannın ticari kazanç hukumlerme göre saptanacagı yazıhdır. Bu nedenle, başkasına kıraladıgınız bolümun iradı kollektıf şırketınizin ticari kazancı olduğundan % 25 vergi kesıntisl yapılması esasen gerekmemekte idi Dolayısıyla bundan dolayı bir sorumluluk söz konusu değıldır. îkinci konu, verginin üstlenilmesi sırasmda yapılan yanlıştır. Yapılan kıra an laşmalannda anlaşılan bedel. vergiyi de ust lenen kiracı tarafmdan mal sahibine net olarak ödenmekte. sonra bu net kiranın yuzde yirmibeşı goturulup malıyeye yatırılmaktadır. Şunu onemle belirtelim: Kesilecek vergi, ödenen net kiranın yuzde 25'i de&il. mal sahibine ödenen net kira ile bu kiraya aıt verginin toplamının yuzde 25'i olarak hesaplanmalıdır. Bunu bir örnekle açıklayalım Aylık kıra 100 bin liraüır ve buna aıt verginin kiracı tarafmdan astlenılmesi kararlaştırılmıştır. Odenmesi gereken vergi, 25 bin lira değıl. 33 333 liradır. Çünku yuzde 25'i vergi olarak kesilecek, kira ancak 133.333 lira kabul edilirse, geriye kalan yuzde 75 net kira olan yuzbın lirayı verir. Kamyon söförünün yolluğu 23. SORU: TURKIYE'NIN HER YERİNE NAKLİYECILİK YAP1YORUM. YAN1MDA ÇAL1ŞT1RDIĞM KAMYON ŞOFORUNE AYDA VERDİĞIM ÜCRETTEN BAŞKA HARC1RAH DA VEREBİLİR MİYİM? V erdığiniz paralan aylık ücretine ekleyip vergilendirmeniz gerekir. Çunku yanmızda çalışan şoforün asıl işt şehirıerarasında gıdip gelmektır. Harcırah anlamında Toır odeme yapabilmeniz için şoforün, maaşının hakettigi iş dışında bir gorevle şehir dışına gonderilmesi gerekir. Verilen harcırah her 7aman yaptığı işe karşılık ise, bunu artık aylık ucretin dışında kabul etmeye ımkân voktur TASINMAK KOLAY DA... ZAMAN ZAMAN RESMİ KURULUŞLAR DA YERLERİNDEN, YURTLARINDAN TASINMAK ZORUNDA KAURLAR. BU KEZ DE ANKARA'DA BİR KAMU KURULUŞU ZORUNLU OLARAK YER DEĞİŞTIRDİ. BU TAŞINMA S1RAS1NDA •AÇIKGÖZ BIR KAMERA OBJEKTİFİ. OLAYI YUKARIDAKİ GİBİ BELIRLEM1Ş. TASINMAK KOLAY DA, YERLEŞMEK ZOR OLACAK GİBİ GÖZÜKÜYOR.