Katalog

Cumhuriyet 12 14 MAKT 1982 ORTA AMERIKA DA KIYIMLAR ÜLKESİ: EL SALVADOR Ülkede her ay bin kişi ya ölüyor, ya da kayboluyor... 9 ÜLKEDE TARIM REFORMUNUN YILLARD1R UYGULAMAYA KONULAMAMAS1 ÖNCE DEVRİMCİ HAREKETİ GÛÇLENDİRDİ, SONRA DA İÇ SAVAŞA YEŞİL IŞ1K YAKTI. • TOPRAKLAR1N YAR1SINDAN FAZLAS1NI ELİNDE TUTAN 14 BÜYÜK AİLE REPORMLARIN GERÇEKLEŞMESİNİ EN GELLİYOR. • SİYASAL İKTİDARLAR1N HALKIN İSTEKLERİNE YAN1T VEREMEMESİ NEDENİYLE ARD ARDA DOĞAN SOLCU ÖRGÜTLER HALKIN HOŞNUTSUZLUĞUNU İSTEDİKLERİ YÖNE KANALİZE ETMEYİ BAŞARDILAR. El Salvador'da hükümet birlikleri cocuk dahil 300 sivili öldürdü • BUGÜN SEÇÎMLERİN YAPILACAĞI K0LOMBİYA'DA GERİLLA FAALİYETLERİ YOĞUNLAŞIYOR. GUATEMALA'DA AŞIRI SAĞCI ÜÇ PARTİ SEÇİMLERİN YENİLENMESÎ İÇİN ABD'DEN YARDIM İSTEDİ. da ölenlerin sayısını daha önce sanıldığı gibi 100 değü, 31» dolayında olduğunun anlaşıldı ğım söyledi. Guatemala'da aşın sağcı OIusal Merkez Parti'nin başkan adayı AED elçisiyle görüşerek seçimlerde vapılan «sulsiiz lüklerle ilgili bilgl verdi ve seçimlerin yenilenmesini iste di. Yetkilileri AET ülkelerinin Guatemala'daki elçileriyle de konuyla ilgili Rörüşmeler vapt.ı. Bugün seçimlerin yapılacsğı Kolombiya'da ise «M19» örgütü gerillalai'inın ülkenin güneyinde Coca Nargo eyril«^tinde hü kümet kuvvetlerine karşı geniş saldırüar düzenledikleri bil dirildi. Öte yandan hafta içinde bir darbe girişimine sahne o'.du Surinam'da ise hükümet güçlerinin duruma hakinı oldukla n bildirildi. Selmin GÜNEL 1«Ne sağdayım, ne de solda. Ben bir askerim. Katolikim ve insanın kişiliğine çok saygı duyarım. Birisini öldürnıem istense derhal orduyu terkederim.» Bu sözler kelimesi kelimesine El Salvador Savunma Bakanı Albay Guillermo Garcia'ya ait... Tarih: 14 Mayıs 1980, yen Honduras sımrındaki Sumpul nehri kıyıları. 14 kamyon dolusu Ulusal Muhafız, sabahın 7'sinde San Jacinto ile La Arada kasabasına inerler. Erkekler, kadtnlar, çocuklar nehir kıyısına dizilir ve Ulusal Muhafızıar görevlerini yerine getirnıeye başlarlar. Soykırım 10 saat sürer ve geride 600'ü aşkm cesedi Sumpul'un kirli sulanna bırakır. Buna benzer sahnelerin son yıllarda sık sık yaşandığı bir Orta Amerika ülkesi El Salvador. 1821'de tspanya'dan. 1839da da Orta Amerika Federasyonu'ndan ayrılarak bağımsızlığına kavuşmuş. sıyasal istikrara ise yıllardır ulaşamamış. Kan!ı bir ıc savaşın biıkurrı sıifdüğü E) Salvador'da her ay bia kişi ya öldüriilüyor ya da ortadan kayboluyor. Ard arda gelen darbeler, istifalar, iktidar mücadelesine katılanlann nicel olarak çokluğu ülkedeki siyasal konjonktürün izlenmesmi güçleştiriyor. Bu iktidar mücadelesini kimlerin verdiğine geçmeden, ülkenin ekonomik ve sosyal yapısına bir göz atmak gerekli oluyor. Dünyanm en yoksul ülkelerinden birl El Salvador. Kişi başına düşen yıllık gelir 670 dolar civarında. Sanayi pek gelişmemiş, ancak küçük çapta bir çimento, tekstil ve şeker sanayiinden söz etmek mümkün. Ekonomi tarıma dayalı. Ihraç edilebiIecek miktarda kahve ve pamuk. ayrıca pirinç, kakao, tütün. mısır üretiliyor. Ihracat ve ithaiat yaptığı ülkeler ayni: ABD, F. Almanya, Japonya, Guatemala. 4,9 milyon olan nüfus her yıl % 3 oraDtnda artıyor. Toplumun % 89'unu Mestizo'lar, % 10'unu yerliler. % l'îni de Kafkaslılar oluşturuyor. Okuma yazma oranı %60. Ekonominin tarıma dayalı olması, sorunu toprak konusu üzerinde odaklaştırıyor. Olkede ekilebilir topraklann yarısından faziası nüfusun % 2'si tarafından kontrol ediliyor. îhraç ürünlerinin % 78'i de bu topraklardan çıkıyor. 19611975 arası topraksız köylülerin oranı % ll'den % 40a, ulaşmış 1960'da % 10 olan işsizlik oram ise 1979'da % 25'e varmış. Ülkede bu toprak sorunu hemen hemen her iktidar tarafmdan ele alındı ama bir türlü rayına oturtulamadı. Reformlann bir türlü yapılamayışı devrimci hareketi geliştirdl ve bugün iktidar lçin söz sahibi yaptı. REAGANTN YÜREKLENDİBMESt Tanm reformunun ilk adımlanm, Reagan'ın Başkan seçilip El Salvador askeri sivil cuntasıru bu konuda vureklendirmesinden sonra görüyoruz. Ancak Başkan Reagan reformlardan çok, gelişmekte olan solun ezilmesine öncelik tanıyordu. Nitekim ABD Başkanı 5 Ocak 1981 tarthli Time dergisine şunları söylüyordu: «Aynı zamanda hem reform hem savaş yapılmaz. Önce savaşı bitirelim, daha sonra reformlara geçeriz». Bu aynı zamanda, yaran Dif Haberler servtsl El Salvador'da hükümete bağlı birliklerin geçen ocak ayında düzenledikleri baskmlarda aralarmda çocuk ve kadmların da bulunduğu 300 kişiyi öldürdükleri belirlendi. Guatemala'da geçen hafta so nunda yapılan başkanlık seçi mini kaybeden aşın sağcı 3 parti seçimlerin yenilenmesi için ABD'nin Guatemaîa hükü metine baskt yapmasını isıed.i. Guatemala'daki seçimlere sol cular katılmamıştı. Bugün seçimlerin yapılacağı Kolombiya'da işe gerilla faaüyetlerinin yoğunlaştığı bil diriliyor. El Salvador'un başkentî San Salvador'da bir basm toplantısı düzenleyen El Salvador tn san Haklan Komisyonu sözcü cüsü, görgü tanıklarmdan elde edilen bügilere Röre hükümet kuvvetlerinin baakmların Yargıc sıkıntısı cekiljyor Istanbul'da bazı mahkemeler lağvediidi • HAKİMLER VE SAVCILAR YÜKSKK KURULU'NUN KARARI İLE İSTANBUL MERKEZ ADLÎYESİNDEKİ 12 MAHKEME LAĞVEDILİRKEN'. YETKİLİLER HALA BİR ÇOK MAHKEMEDE YARGIÇ BULUNMADIĞINI BELİRTTİLER. Istanbnl Haber Servisi İstanbul Adliyesmde yargıç azlığı nedeniyle bazı mahkemeler lağvedilirken, bu önlemin çözüm olmadığı, mart ayında emekliliklerini isteyen yargıç sayısının çokluSu nedeniyle, işlerin daha bü içinden çıkılmaz hale geleceği ileri sürüldü. Yargıçlar ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun 1 şubat 1982 tarih ve 77 sayılı kararı uyarınca Adalet Bakanlığmın 12 şubat ve 10981 sayılı yazısıyla İstanbul 11. Asliye Ceza Mahkemesi ile önceden kurulup fa aliyete geçtrilmeyen 12, 13, 14, 15. Asliye Ceza Mahkemeleri ile tstanbul 15, 16. 17, 18, 19, ve 20. Asliye Hukuk Mahkemeleri ve İstanbul 10, 11, 12, 13 ve 14. SuUı Hukuk Mahkemeleri kaldmldı. Yeni uygulamayla birlikte kaldırılan bu mahkemelere ait «Ahkâmı şahslye» ve «Ahfeâml Umumiye» davalan bu Işle re bakan öteki mahkemelere eşit olarak dağıtüırken. 7. Asliye Hukuk Mahkemesinin Tapulama ve şehir kadastro işle rine bakmasma, 14. Asliye Hu kuk Mahkemesinin 13. Asliye Hukuk Mahkemesi olarak faa liyetini sürdürmesine Jcarar ve rildi. Bu arada daha önce ku rulması planlanan 15. ve 16. Sulh Hukuk Mahkemelerinin de faaliyete geçilmesinden vazgeçildi. Yargıç sıkıntısı çekilmesi ne deniyle böyle bir uygulamaya gidildiğini belirten MerkeE Ad liyesi yetkilileri konuya ilişkin olarak şunları söylediler: «Ticaret Mahkemelerînc T« ni üye verilerek lşlerlilik ka zandınldı. İstanbul Mahkemelerinde balen 4 ve 9. Asliye Ce za, 1, 3 ve 5. Sulh Ceza Mahkemelerinin yargıçlan yok. t. ve 3. Ağır Ceza Mahkemelerln de ise birer üye noksan. Bu bakundan Ceza Mahkemelerinde yargıc sıtınlısı çekUmekte dir.» Yargıç azlığımn Türkiye genelinde bir sorun olduğunu vurgulayan yetkililer, yargıcı olmayan mahkemelerin dağıtılmasının köklü bir çözüm ol madıgım söyleyerek şunlan öneriyorlar: «Öncelikle Törkiye çapında tarama yapılarak fszla olduğu teapit edilen hakimler alımp Oıtîvacı olan yerlere verilmelidir. Emeküllk istemleri genellikle ekonomik sebeple re dayanmafctadır. Ekonomfk sıkıntılara dayanan emeklllik Istemleri vetkililerc* dikkate slınmaJıdır.» ORDEN'e (Ulusal Savunma Örgiitü) bağlı militanlar sivilken, Ulusal Muhafızlar üniformayla dolaşıyorlar. Ancak geceleri üniformalarını degiştiren muhafızlar, sol örgütlere karşı yıpratnıa savaşı veriyorlar.. özellikle kahve üretimini etkileyince cuntanın pianları altüst oldu. Îkinci aşamada ise 100500 hektar arasındaki topraklann özel mülkiyeti kaldınlacaktı. Oçüncü aşamada ise 200 bin hektarlık toprağıh millileştirilmesi öngörülmüştü. OLİGARSİ'NİN ETKINLİĞİ Tüm bu reform düşünceleri kağıt üzerinde kalmaktan öteye gidemedi. Ashnda reformların gerçekteşmesini engelleyen en önemli etkenlerden biri oligarşi idi. 14 ailenin oluşturduğu bu oligarşi ayncahklanna öylesine sıkı sıkıya bağhydı ki daha eo'lı yılların başında reformlara karşı çıkmaya başlamıştı. Bu ayrıcahklannı korumak için askerlerle «Ulusal Uzlaşma» adında bir parti kurmuştu. Kaldı ki bu reformla öngörülen tanm kooperatiflerinin çahşır duruma getirilmesi amacıyla tnteramerikan Kalkmma Bankasından 40 yıl vadeli 45,4 milyon dolarlık borç bile alınmıştı. Tanm sektörünün uzun yıllar bir türlü rayına oturtulamadığı El Salvador'da sanayileşme hareketinin başlangıcı 1961'e değin uzanıyor. Bu harekete koşut olarak Orta Amerika Ortak Pazarı'na girildi. îşçilerin yaşam düzeyi iyileştirilmeye başlandı. Orta sınıfın gelişmesine ve okuryazar sayısının artmasına özen gösterildi. Bu gelişme, sürekli ABD tarafından desteklenen Hıristiyan Demokratlann güçlenmesıni de beraberinde getirdi. 1968de bunlar, 52 üyeli Ulusal Meclis'te 15 sandalye elde ettiler. ZAFER EZİLÎYOR 1972 seçimlerinde Guillerineo Ungo tarafından yönetilen sosyal demokrat eğilimli Ulusal Devrimci Hareket ve Milliyetçi (Arkası 9. Sayfada) Sağdaki ve soldaki güçler DÜZEN GÜÇLERÎ ULUSAL MUHAFIZLAR: Albay Vide$ Casonova tarafından yönetiliyor. Amerikah damşmanlarm yardımını görüyor. 15 bin kişiyi aşıyor. Ayrıca onbinlerce yedefe ve paramiliter var. ORDEN: (Ulusal Savunma Örgütü) Aşın sağ 50 bin komandodan oluşuyor. Sivil giyimliler. Başkanlan General Mederano. Orden ve ordunun haberalma servisi oligarşi tarafından finanse ediliyor. hlasih gerilla savaşı veriyor. Tuaaklar kurup, sabotajlar yapıyor. 46 bin kişiden oluşuyor ayrıca, onbinlerce yedek milisivar. Devrimci halk milisleri yetiştiriyor, onları marksizm konusunda eğitiyor. BPR (Devrimci Halk Blohu): Silahh kolu Halk Kurtuluş Kuvvetleri FPL. FAPU (Birleşik Halh Eylem Cephesi): Silahh kolu Ulusal Direniş Silahh Kuvvetleri. LP 28 (28 Şubat Halk Birlikleri): Silahh kolu Devrimci Halk Ordusu. KP (Komünist Partisi): Silahh kolu Silahh Kurtuluş Kuvvetleri FAL. UDNC (Ulusal Komünist Demohratik Birliği). MPL (Halk Kurtuluş HareketV. MDSNR (Ulusal Devrimci Sosya Demokrat Hareket). karılmış olan tanm reformu iki heaef taşıyordu: Birincisi bankaların ve dış ticarefın millileştirilmesı. Böylelikle kapıtalist yapılann özü korunacak ve bunlar çağdaş dünyanın gereklerine uydurulacaktı. îkinci hedef ise ülkenin feodal yapısım kırmak idi. Bunun için 3 aşama öngörülmüştü. ilk aşamada 500 hektarı aşan topraklar millileştirilecekti. Ancak Uiusa! Muhafızlann köylülerden aldıklan haraç, üretimi. SOL MUHALEFET GÜÇLERİ Lideri Guillermo Ungo olan Devrimci Demokratik Cephe FDR ile Farabunda Marti Ulusal Kurtuluş Cephesi'nin FMIN oluşturdukları ortak 7 kişilik komisyona bağlı örgütler: FMLN: Ülkenin ortasında ve batısında yüzyıldır tamamen ülkeye egemen olan aşın sağın ve olijrarşinin teziydi. «Savaşın bitirilmemesine» karşın ABD yönetimi reform konusunda Salvador cuntasına cesaret verdi. Öyle ki zamanında Güney Vietnam için danışmanhk yapan Roy Prosterman adlı Amerikah, reformlar konusunda cuntaya da danışmanhk yaptı. 1980'in İlk yansında kararnameyle çı Gazeteci Coban Yurtcu bugün anılıyor ADA\A (Cumbnrlyet Gflney İUeri Biirosu) Geçen vı 1 tedavl edildiği Adana Tıp Fakültesi Numüne Hastanesl'nde yaşamını yitlren Gazeteci Çoban Yurtçu bugün Pozantı'nm Şıhh (Akça) köyündekl mezarı başmda törenle anılacak, Çeşitli tarihlerüe başkanlıklanm yaptığı Çukurova Gazetecller Cemlyetl, TGS Adana Şubesi, TSYD Adana temsilciliğl ve Seyhanspor Kulübü tarafından ortaklaşa düzenlenecek olan anma törenlne Çoban Vurtçu'nun allest, yakınları ve gazeteciler katılacak. Çukurova Gazeteciler Cemiyeti'nden yapılan acıklamada, Cemiyet Salonunda yapılacak saygı duruşundan sonra topluca Pozantı'nın Şıhh (Akça) köyüne gidilecek ve Çoban Yurtçu mezarı başında düzenlenecek törenle anılacak. Çeşitli gazeteierın. bu arada «Cumhuriyet»ln de uzun yıllar temsilciliğinl yapmış olan Çoban Yurtçu, basın. şeref kartı sahibiydi. Yurtçu, aynı zamanda Tür kiye Spor Yazarları Derneği'nln Adana temsilciliğinl yapıyordu. 66 yasında yaşamını vitiren Çoban Yurtçu tçin bu akşam evinde aüfist tarafin dan mevlid de okutulacak. "Kaçak bankerleri bulabilir misiniz?,, sorusunu Zati Sungur gülerek yanıtladı Illüzyonistler kralına devlet tek ödül dahi vermemiş • SUNGUR 'ORASIN1 BURAS1N1 AÇAN SOZDE SANATÇILAR DEVLETTEN ÖDÜL AL1RKEN. BU İŞE 60 Y1LINI VEREN, ULKEMİ DÜNYANIN HER KÖŞESİNDE ALKIŞLATAN BEN BUGÜNE KADAR TEK ODÜL ALMADIM. DİYOR Sırasıyla önce sigaraya ardından çaya «istemem teşebkür ederim» dedi. ANKARA Zati Sungur adı Yılların sanatçısıyla yaptığı Türkiye'de bir kaç kuşak için mız sohbet koyulaştıkça, ken en çok bilinen isimlerin başm kıran ve da gelir. Onun programlan, gös disiniçıkarmayı üzen sorunu m başardık: terileri, yıllardan beri diîden taya NE ÖDtÎL NR SERTtFİKA düe dolaşır. Dalında onunla ba şa çıkacak, onu biraz olsun göl «Urasını burasını açan, '.'0 gede bırakacak illüzyonist, yıl hek atan. göz süzen. hatta cin lardan beri çıkmamıştır. Bunıı siyetini dpğiştirip ortaya çıkan biz demiyoruz. Zati Svmgur'u snzde sanatçüara bile ödül vfdünyanın en eski ve aktif illü? rildi. Ben 6 1 vıldır dünyanın 1 yonisri, aynı zamanda dünya her köşpsindp ölkemin adını iüüzyonistler kralı seçen, mer duyurdum. kendimi dejiril iilk~ kezi Cekoslovakya'da bulunaıı mi. bayrağımı alkışlattım. Bir uluslararası illüzyonistler örgii çok ülke (oplantılara şeref ko lii söylüyor. nuğu olarak çaçırıvor. Ama nr Ankara'ya Türk Tanıtma VaH iiTİicü kî fi« •rilda devlet hir ! ^ J olsun ne ödül ne bîr tıfak ı:r fı ile görüşmek üzere gelen bu lifika verdi. Hiç bir yetkiii te arada gazetemizin Ankara biı şpkkiir hilp etmedi.ıt rosunu zıyaret eden Zati Sun gur. biraz kırgm, biraz üzgü^ Sungur'un söylediklerini yan olmasına karşm çevresinde ne iış mı anladık diye tekrar sor 1 şe çemberini oluşturmakta a» cluk. «60 yılda hîç mi vcrilmı> cikmedi. Beyaz saçları, tombn ıli?» diye. Bu kez biraz sinirli yanaklan, çok özenli giyiminir bir vanıt geldi: yanısıra konuşması ve yapiığı j «Ne sandımz ya. Bir tek ol 1 espiriler büyük bir kültür WH sun telefonla. telsrafla bir kaç Idmine sahip olduğunu ele ve satır olsun febrik almatum. Hep balkımdan, hatta b»şka ttl Bankerzedeler için hazırlanan formlar yarından itibaren PTTden alınabilecek ANKARA, 1 Cumhuriyet Bürosu) Başbakan Bü'end Ulusu'nun dünkü basuı toplantısında basıldıfını ve dağıtOacağını açıkladığı, bankerzedeler için huzırlanan basjvuru formlannın PTT Genel Mudürlüğü'ne gönderıldiği öğrenildi. ilk anda 100 bin adet bapılan rcatbu formlann yanndan itibaren ucretsiz oîarak banker alacakhlarına postahaneler aracüı|3 ile pul satılan giselerden dağıtılmasma başlanacak. Banker alacaklıları tarafından ikişer adet dolduruiacak olan başvuru formlanna damga pulu yapıştırıimayacak. Formlann bir nüshası görevlendirilecek Tasfiye Kurulu'na verilecek. Bu formlar toplaodıktan sonra, borçlu olan bankerin alacaklılara itirazı olup olmadığı sorulacak. Ittraz olduğu takdirde dava açılacak. Bunun sonucunda her banker için alacaklı listeleri hazırlanarak. kesin atacak listeleri oluşturulacak. Kesin listelerden sonra bankeria menkul ve gayri menkulleri satişa çıkacak. Satıştan elde edilen para ise daha sonra kesin llstelere göre, aJacak oranında bankerzedelere dağıtılacak. Bankerin menkul ve gayri menkulleri gerçek değerinden alacaklı bulunmadığı takdirde. Devlet Ha2ine bonusu ile bunlan satm alacak. Alacaklılara ise Hazine bonosu verilecek. Önümüzdeki hafta içinde dağıtımma başlanacak olan başvuru formlanmn en üstünde, başvunı(Arkası 9. Sayfada) Hasan UYSAL tUüzyonistler Kraü Zati Sungur (ortada), Ankara Büromuıu surssında Mustafa Ekmekçi Ue «solda).. kelerden reldi. Yetkiiilerden ise hiç. Hatta diinya kralı seçilince Kanada'dan Nezih Alkan adlı bir Türk tncktup yazip kutlamış. Itlektubunda (Van couver ^azetpsinde oküdum. Gözierim doldu. Kntlarım) dive yazmış. Atatörk yılında savın Devlet Başkanı sanatçılara ödül verdi. Benim adıtn bile çeçmedi. Nasıl üziildüm, adeta kahroldum.» Zati Sungur anlatırken, gözterini pencereye doftru kaçırdı. Bu konu kendisini aşın derecede yaralamıştı besbelli. Devam etti konuçmasına: «Benim hiç bir seye ihtlyacım yok. Şimdiye kadar oldugu Ribi bundan sonrada kenıil vagımla kavrulnrum. Ama manevi ihtiyaç. manevi tatmin Halkımın sevgisini. saycısını devletten beklemek hakkım de çil mi?» Zati Sungur ustayı daha fazla üzmemek için konuyu değiştirdik. «Sayın Songur »imdiye kadar utaslararası aldığuin odülleri (Arkası 9. Sayfada) «Türkiye İnşaat Kılavuzu» adlı kitap hakkında soruşturma açıldı ANKARA <a.a.) Ankara Sı kıyönetun Komutanlığı «Büro Teknik» adındski bir kuruluş tarafuıdan üç dilde hazırlanan «Türkiye İnşaat Kılavuzu» adlı kitap hakkında soruşturma aç tı. Bir İstanbul gazetesinin dün kü sayısında «Türkiye'yi tanıt tığımra haritada, Ermenilere, Ktirtlere toprak verdib» ba,$lığıyla yaymlanan haberde söz konusu ldtapta «tstanbul'dan Constantinopolis» diye bahsedil diği ve bir haritada da «Erme nistan ve KürdLstan gibi isinj ler kullanıldığı» belirtilmişti. Öte yandan Öncü Yaymevi tarafından 4 yıl önce yayımlanan ve yeni basımı yapümayan «Knrşnna dizilenlerden mektuplar» adlı kitap toplatıldı.