Katalog

Cumhurıyet 8 17 ŞUBAT 1982 17Yollar blr karış toz Alfons* lın o bıldığınce dolaşmasını 6a engelledım Yavaş sursunler orabayı, tozu dumana katmasınlar .. Alfons, Tabur Komutanını gormeye geldı Celal Yuzbaşının hoşuna gıttı gerçekleştırdığım değışırpler Bana daha yakın davranmaya başladı say gınlıgım arttı Komutan Yoşo dıyordu Sekız ınzıbat en vardı Onları da duzenlı bıçımde gezdır* meye başladım j Bır olay çıkmıyor Başladım cevreyı gezmeye .* Kışladan cıkmak ıstıyorum. < Bır ev tutmak ıstedım Tek gozlu bır yer buldum Ayda bır mecıdıye kıra Dıcle'de devletin kâğıt parası gecmıyor Bır lıralık kâğıt paranın pıyasası hergun değışıyor Asıl gumuş para geçerlı Bırgun kâğıt paraya 19 kuruş verıyorlar, ertesi gürtü 21 kuruş Bu pıyasa nasıl oluşuyor? Borsonın kuralları nedır? Bılemıyorum Ama alışverış gumuş kuruşlarla ışlı/or Cızre nın ekonomık yaşamı boyls . MADANOĞLU' NUN DİCLE'DE KAGIT PARA GECMIYOR rlnden kalkıyor, blr mendll çı» karıyor Mendılın bır ucuna duğum vuruyor Sonra mendılı avucunda saklıyoı ve düğumu gostermeden dort ucunu avucundan dışarı sarkıtıyor Hepımız mendılın bır ucundan tutuyoruz cekıyoruz Mendıli çektığımızde duğum hangımızın tuttuğu ucta kalırsa o kışl cebınden bır kuruş çıkarıp ortaya koyuyor Mendıl oyununu duzenlıyen subay bunun uzerıne bağırıyor: Hasooooo .. Dıcle nehrıyle aramızda altmış yetmiş metrelık bır duzlük var Topraktan yer yer kamışlar fışkırmış Subay aradan îkı üo dakıka geçtı mı yıne seslenıyor Hasoooo Hasoooo . Derken Haso ortaya çikıp bu yana bakıyor, gerısın gerlye gidlyor Aradan yarım saat gectıkten sonra bır eşekle gelıyor Eşeğın sırtında derıden bır tulum var Haso nun blr elı tulumun ağzında, oteki elınde su kabağından bır maşraba Haso bu maşrabayla tulumu Dıcle den doldurmuş Bır eşek yuku suyla bulunduğumuz yen bır guzel sulayarak gumuş kuruşu alıyor Haso . Toprak sulandığında çıtır çıtır edıyor Bırazcık oooh dıyoruz Ikı saat sonra yınelıyoruz oyunu .. Hayat durgun . Yaprak kımıldamıyor Bır gun Dicle nın kenarında gezıyorum O donemde gümrük orgutü vordı Ordu'da Galıp adında bır Gumruk Yuzbaşısı Dıcle'de gorevlıydi Ben dalgın dolaşırken bır ses duydum Zaptiye, zaptiye . Dondum baktım Zaptiye, landarma anlamına kullanılıyordu Ama ben |andarma değılım kı? Galıp Sen ne bıçim emir subayısın, posta gelmiş haberın yok Meğer ben «Urfa Vılayetı Janoarma Mulhaklığına» atanmışım O sıra Kâzım Orbay Paşa Jandarma Genel Komu tonı olmLŞtu Jandarma subay larının coğu erlıkten yetısmeydı Bunlara «çantadan yetişme» dı/orlardı Kazım Paşa bunların hepsını emeklı etmış tı landarmada o gunun deyı mıyle «tensıkat» yapıyordu Bu arada subay eksıklığını gıdermek ıçın Ordu dan her yıl 300 subay alıyordu Bu subaylar uc yıl sureyle landarmalık ya pıyorlar sonra yıne Ordu ya do nuyorlardı Urfa llı Jandarma Komutanı Bınbası Zıya bızım tabura bır tel cekrmş Muihaklıgımıza tayin edllen 4098 sıcıt numaralı !ıandarma bana numara vermış) Mulczım Cemal in ivedllıkle bir liğımıze yollanması Ben tabura gıdıp telgrafı görunce çok sevındım Dogru Yuzbaşı Celal'ın odasına koştum Efendim ben landarma olmuşum, musaade edersenız bırlığime kat'lmak uzere . Celal dıkıldı bırden Sen bılmıyor musun? Burasr serhat, dedı serhat Ne zaman senin yerine bır subay gondenrler, sen o zaman gıdersın Allah Allah yahu Fransır Alfons u duzene soktuğumuzdan berı Yuzbaşı Celal benı sevıyordu ama bırdenbıre değışıverdl Ne yapacağım'' Makınelı Tufek Takımını bana teslım eden Ethem de bır turlu gıtmek bılmıyor Sunyeye mı Iraka mı bırşeyler ısmarlamış onları beklıyor Bır de anası var Ethem ın Ana, ogul bekleşıyorlar Aradan 2025 gun geçtl Bır emır daha geldı Bu kez postayı ben açtım, once kendım gordum emrı . Harp Akademısı ne ıstekII olan adaylar ıçın Urfa Hudut Komutanlığı karargahında 15 gunluk bır yetıştırme kursu açılacaktır Isteklı subayların fılan tarıhte bu kursa gondenlmelerı Telgraf boyle Eh lyı bırşey ben de Nığde'deyken kurnay olmak ıçın baş vurmuştum Dıcle nın bır kaymakamı var dı Fıkret adında lyı bır gençtl, benı kutladı Hadı bakalım, senl kurmay gormek ıstıyoruz. Boyle söyleşırken ben dedım kı Gldeyım Tabur Komutanı nı goreyım Celal Yuzbaşının odasına gıttım Efendim, kıırmay kursuna gltmek istıyorum. sınavlara glreceğlm, musaadenlzl rıca ediyorum Komutan beni yukardan aşağı bır suzdu Bana bak, sende kurmay olacak surat var m ı ' Cık dışarı Allah Allah landarmalığa gondermez kurmay adoylığı kursuna gondermez . Ne olacak bu ı ş ' İCımden kararımı verdim Yandarmrlığa gıdempmıştım ama kurmay kursunu kaçıro ( ( S I C A K T A N BUNALIYORUZ. BİR MENDİL OYUNUMUZ VAR. OYUNU KAYBEDEN, HASO'DAN BİR ESŞEK YÜKÜ SU ALIYOR. HASO BİR GÜMÜŞ KURUSA BULUNDUĞUMUZ YEftf İYİCE SULUYOR. OOOH DEYİP, 2 SAAT RAHAT EDİYORUZ. Hasooo... Cızre sıcak mı sıcak".. Öğleden sonra bırkac subay oturuyoruz golgelık bır yere . Bunalıyoruz Konuşacak takatımız kalmıyor Guneş tepemlzde... Susuyoruz Epey duruyoruz oylece.. Konuşmadan lcımızden blrl yavaşça ye mazdım O gunlerde bızim Ethem ın eşyaları geldı Cızre den gıt mek ıçın bır kamyon tuttu Ben bır yol duşunuyorum Zaptiye... Bir yol buluyorum Ordud a sakat bir ış vardı o zaman Askerhk Şubesı erlerl alır boluklere gonderır Kolordu Içınde bır duzenleme yapılır Askerlık Şubesı erlerı ılk gon derdığı bırlığı bılır Ama asker sonradan nereye gittf"> Bu bel lı değıldır Erın anası babası oglunu arar bulamaz mektııp yazar, mektubu gerı gelır ya da yamt qelmez Bunun uzerıne er aronır Taburun kararqahla bırlıkte beş bırl ğı var Bır de dosya da kalacak belge aersklı olduğu ıçın altı kopyalı bır ya zı nazırlanır Asağıda kunyesl yazılı erın hangı bırl kte olduğunun bıldırılmesı Yazıcılar bu altı kopyayı ım 7a yerlerı açık olmak uzers altalta koyup ığnelerler Komu tan bırıncı kagıda bakar şoy le b r goz atar konuyu anlar otekı kâüıtlara bakmadan hep sını blrbın ardına Imza eder Ben tabur emır subayıyım ya taburun muhru bende he men bır yazı duzenledım Urfa Hudut Kornutanlığının ( ) tarıh ( ) sayılı emlılen gereğınce Harp Akademısı sınavlarına ısteklı olan Mulazırp Cemal Efendı şu tarınte Komutanlık karar gahmdn ocılan aday kursuna gonderılmıştır Bu kağıdı otekılerm altma ığneledım Imza yerı açık Yuz başı Ce'al ım7ayı bastı Bcn de Taburun muhıunu ustune bastım Sonra kâgıdı cebıme koydum Gidiyorum... Kâğıdı cebıme koyduktan •îonro manevra sondığım por tatıf karyolam ceketım ve her şeyımı Ethem ın kanıyonuna yökledlm. Ethem'ı blr kenara cekerek tembih ettım Giderken nasıl konuşacağı konusun da anlaştık Hepımız annesıyle Ethem'l uğurlamak ıçın toplandık Blzımkı annesını şoforun yanına bındırmış, kendısl de yanına kurulmuştu Kamyon eşya yuk luydu Benım eşyamın da bun ların orasında olduğunu kımse bılmıyordu Herkes Ethem uğurlar olsun .. dıyordu Yuzbaşı Celal de gelmıştl ««Kesle kucaklaşıp vedalaştıkton sonra Ethem bana dondu Yahu, dedl. sana koskoeo makînalı tufek birliğl teslirn etmlşlm, benı burada mı uğurlayacaksın? Şunun camur luğuna atla do hle olmazsa benl yuz metre gotur .. Olur dedlm Tabur komutanı* Guneş başına vuracak, vo;qeç burndan uğurlamak yeter dıyordu Hatırı kalmasın yüzbaşım Cimurluğa atladım ben uaurlayıcılar dondülfr Ben gozden u?aklnsınca kamyonun cıne gırdım Savurdan Mıdyat tan gpçıyoruz Şofore dıyoruın kl Bas ejfjza l<; n fnrkına vorırlar dn |nn rlonnnya tplefon prierlerse dlI" kayaılnnıyorum Amo ı^ımı dp ıdlamn b n ^ Invm takımı qpdıkh çavuşa tp^lım etm stım Sonundn f/""rdın p "irdık YA^'N PP9HATTAN NAS'L KAÇARSIN? olorak ılışkı kuramadığımız ulkelenn dertlerıyle de uğraşır ouruma getırmeyı kendı meselelerımıze Ilgı çekmenın uygun yolu saydık TURKIYE'YI TANITMAYA YÖNELIK BIR DIS POLİTIKA Yuzyıllar boyu dunyayı hükmu altına almış koca bır Imparatorluğun mırascısıyız. Gun olmuş Ulkemızde güneş batmamış Öyleyken Turkler, Dunyanın en az tanınan mıllet lerınden bırı olmaktan bır turlu kurtulamamıştır Geçmışı ve ya bıı bınmızı suçlamaktan zıyade bu acıklı yaranınsebeple lerı uzerınde durmamızda yarar var Tanıtma ve propoganda yeryuzunun en zor ve pahalı uğraşlarından bırıdır Zordur çunku propaganda tırnaklar cıkarılmadan yapılırsa hedefıne varır Propaganda olduğu bellı olan gınşımler, ınandırıcı değildır Pahalıdır çünku bu. yuk organîzasyon ve para i v ter Fransa devletının kendı kulturunu tanıtmak Içın 1965 yılı butcesınden ayırdığı odenek, o tarıhte Turkıye Devletının Dışışlerl Bakanlık butçesinın tamamına eşıt miktardaydı Fransa, tanınmamış bır diyar değıldır Ustelık coğu ınson Fransa yı tanımaya kendıhğınden ısteklıdır Buna rağmen Fransa kendı tarhlnı, kulturunu tanıtmak ıçın bugun bıle bunca çaba harcıyor Amerıkan ambargosu zamanında kendımızl tanıtmak ve ambargonun ne kadar yerslz olduğunu onu koyanlara anlatabılmek için Amerıka'da Pubhc Relatıar fırmasından b l . ?e bır proıe hazırlamasını ıstemıştık Haftalarca uğraştıktan sonra qetırılen proıenın yıllık malıyetı belırlı bır bolge Için yalnız 1 5 mılyon Butun Amerıka içın de 3 mılyon dolnrdı Bır mılleletın kulturuyle tarıhıyle folkloruyla polıtlkasıyle kendısını hıç bılmeyenlere tanıtmasının şartları çetındır Turkıye hlçbır zaman kendısını gereğı gı bı tanıtacak bır orgut kuroma dı Ne var kı bu gerçek tanıtma alanındnkı kusurlarımızı ortmeye yetmez Tanıtmanın olçulü para M e de ynpılan yolları ve metodları yok deaıldır Kaldı kı devletin resımi makamlorının kamu kuruluşlarının ve ozel teşebbusun tanıtma va oropaannda ıçn ayrı ayrı harcadıkları paranın toplomını bır ta rıhte hesap ettırmıştık Ortaya şaşırtıcı ve hıı/uk sonuclor olmaya elyenşh dokuz sıfırlı rakam'ar çıkmı^tı Vakıflar Idare s kendısını tanıtmak Içın cumhurıyetın 50 yılı derız fi lan kuruluşun onuncu yırmıncl yıldonumu derız Ceşıtlı vesılelerle guya Turkıye'yi tonıtmak ıcın riunyanın parasını harcarız Bakanlıktarda res mı ve ozel kuruluşlarda bu konuyla ılqılı odenekler bıraraya getırılse ve koordıne bır çplışma yapılsa başarılı sonuçlcr nlımr SİRMEN Dokuz sıfırlı rakam dedinlz, 9 mllyar lıra çıkıvor galıba'. Ve bunu hesapladtğmız zaman galıba dolar 10 llraydı CAĞLAYANGlL Yoooo . 15 I raydı Dokuz sıfırlı dedldım bır mılyar ıki mılyar deö'l Yanı bi7 o zaman hesap ett k Vılovptler =;olname çıkarıyor Sumerbank ıcraatını qost°rmek ıstıvor Bankalnnn hposı aynı amacta Her mups ses°nın kendını tanıtmak ıçın koyduğu parayı Turkıye'nın tanıtılmasıno voneltsek onem lı sonuclor olımr YARIN 4 2 OLAYI ANTALYA NOTLARI Mustafa EKMEKCI Herkürün Mezar Tasları... • Bademler, kaysılar çiçek açmış, soylemeseler gormeyeoektım Ankara'da baharda bademler çıçek açtığında Aldanmasalar ban 1 dıye duşunurdum Gençıere benzetırdım çıçeklennı erken açmış ağaçlan Karaoğlu Parkı'nda dolaşıyor, ızınlı çıkmış erler cu martesılerı. Karaoğlu Parkı'mn gınşmde parkı Antalya ya kazandıran Haşım Işcan'm «el»ı var, taştan yapılmış «Haşim Işcan'a saygı» yazısmı okuyorum Haşım Işcan la bırhkte, şjmdı Izmır Valısı olan Huseyın Öğutcen ıle, re'sen emeklıye ayrılan Merkez Valısı Gungor Aydm, bır de Antalya'nın eskı Beledıye Başkanı Selahattın Tonguç' un adlarını duyuyorum konuştuklarımdan Emek ve renler unutulmaz elbet. Balıkesır'ın bazı ilçelerinde çalışmaları gozle görulecek bıçımde yaşayan Huseyın Ögutçen, Antalya'da ılgınç bır turızm planlaması yapmış Valılığı donemınde Şoyle Antalya, hsm kış, hem yaz turızmmın bnhkte gerçekleştırılebıleeegı bır yer «Bey dağları»nda Saklıkent te kayak yapıp, yırmı kılometre yakmda onsekız derece de nız suyunda yüzmek, belkı bızler ıçın değıl ama, Avrupalılann uslarını oynatacak denh guzel bır şey Karla kaplı «Bey eiağları»ndan telefenkle Antalya'ya denıze geçecek, denızde yuzüp otelıne, ya da motelıne cup yatağa1 Olmamiî, gerçekleşmemış Huseyın Öğütçenin duş leri. Yarıda kalmış plarüar Turızm deyınce usuma neden «kaçakçılık» geliyor? Eski yapıtlar kaçakçıhğı Turkıye bırçok uygarlıkların dogup, battığı ulke Toprağm altı eskı uygarlıkların bıraktığı yapıtlarla. dolu Bunlar da yurtdışına kaçırılıp durmakta. Başka ulkelenn müzelerı, Turkıye'den kaçırılan eskı yapıtlarla dolu Bunun açık adı Hırsızlıktır. Somurudür Vergı kaçakçılığı gıbidır. 19601ı yıllarda bazı Malıye Bakanları «Vergı kaçakçılığı» sozcuklerını kullanmamaya ozen gosterlrler, kıbar bıçımde «vergl ziyaı» derlerdı Vergi zıyaı, Türkçesıyle vergı kaybı dedıler mı, hırsızhğı yumuşatmış mı olurlard ı ' Eskı yapıt kaçakçılığı da, yazık halâ boyle anlaşıl makta Bır uygarlık kalmtısınm sokulup goturülmesı, buyuk bır umursamazlıkla karşılanmakta Bunlara deger venp kaçırdıkları ıçın, yabancılara şaşkınlıkla Bakanlarımız bıle vardır ne bıleyım'? Antalya müzesınde, Isa'dan sonra ikıncı ytlzyıldan kalma guçkuvvet tanrısı Herakles (Herkul)un mermerden anıtmezarı (Lahdı) var Bır çıftçı bu mezan «Perge»de tarlada buldu Kaçakçılar aracılığı ıle bır Ingılıze yuzkırkbm lıraya satıldı Çıftçı bu parayla bır traktor aldı Ingılız, mezarı parçalayarak, parça parça yurt dışma kaçırırken, gumrukçülerce vakalandı Ancak, daha once mezarın beş parçasım kaçırmayı başarmışu Bu parçalardan ikısı Berlınde, uçü de Londra'daydı. Anıtmezarın kaçırılamayan buyuk bolumu kırıkdokük bıçımde Antalya muzesmde sergılenıyor Herakles"ın mezarınm onunden msanlık adma, ıçun burkularak geçtım Efes müzesı soygunundan sonra, bunların nerelere kaçırıldığı da anlaşıldı Bır bolumu Amerıkada bulundu, yaşadıklan yerlerde uygarlık ızı olmayanlar, başka yerlerden kaçırarak, bunları sergılemekte, ulkelerıne dovız sağlamaktalaj Oysa, bu yapıtlar bulundukUrı yerlerde guzeldır Meraklıları ısterlerse o ulkelsre gıder, gonlr ler. Uygarlık kalmtıları, suda bahk gıbıdır Çıkanlamazlar, kaçırılamazlar . Burada bır tırnak açayım, devlet sahıp çıkmalı yer altmdakı uygarlıklara. Yeraltı zengınlıklerıne sahlp çıkar gıbı sahıp çıkmalı Yurtdışına kaçırümış olanlan, sorun yapıp gen getırtmelı. Ingılız kralıçesı Efendım, eski eser çalmak hırsızlık sayılmaz, çaı dırmasaydmız diyebılır mı* Antalya muzesının bahçesı henuz yerleştırılmemış anıtlarla, amtçıklarla doluydu Muzeden çıkan bır turıst, sutun başlıklarmın masa ya da tabure olarak kullanıldığını, uzennde ça.} ıçıldığını gorunce çok şaşırmış Bu, çok değerli, bunu nasıl masa olarak kullanırsınız? dıye sormuş Bızde bunlardan çoook, demışler, ülkemizm topraklarının altı bunlarla dolu'. Turkıye "de dort bın eskı yerleşme yerl var. Gerçenten buyuk zengmlık. Ama bunları değerlendıremedıkten sonra neye yarar' Eski uvgarlık kalmtılannın bulunduğu yerlere ev yaptırmamalı Oralar, devletçe kostebek yuvası gibı ka zılıp, yapıtlar ortaya çıkarılmalı sergılenmelı Bu, bızım insanhğa da bır borcumuzdur Ama oyle ohmrjor, tarıhsel kalmtıların bulunduğu yerlere ev yapıp, keyıf çatılıyor Bunlar, başka yeflere yerleştmlmelı Halkımız bu konularda yetermce eğıtılmenuştlr Bu nedenle bılınçlı olmayabılır Bılmçlendığı zaman, bunun hesabını sorar Eski yerleşım bolgelennde oturanlar, evlertnln altını kazsalar, azmdan bır anıtçık bulurlar. Bunun da kaçakçılan çooook Tunzme gelınce, bu başka bır olgu Buna da eğilmeye çalışacağım daha. Tunst çekmenın yolu, zenginlikleri peşkeş çekmekten geçmez Yerm altmı çekıp goturene tunst demezler Antalya'da geçen yıl, daha oncekl yıla gbre daha çok tunst varmış Altmışbm kadar Bunun üçte ikısi, bızler gıbı verlı tunst gen kalanının da çoğu Fransız turıstler Burada Fransız tatıl koyu var, ondan dolayı Fransızlar çoklukta Antalva muzesınl gezerken gozledlm tek tük yaban eılar vardı, ama verlı halktan kadınlıerkeklı vatandaşlar gezıyorlardı mıizevı Kendılerınden bmlerce bmleroe yıl once yaşayıp geçmış ınsanlann bıraktıklan uygarlık kalıntılannı izliyorlardı havranhkla CAĞLAYANGİL anlatıyor ÂLİSİRMEN meselelerijniz görüşülürken neredeydiniz?,, sorusunu görürgihiydim •6" Barışçı bir dış polıtıka ızle yecektık Ataturk un yurtta dunyada barış arayan ılkelprı bır slogan olarak degıl butun polıtık gırışımlerımızin anahta rı olarak daıma gozumuzun onunde bulunacaktı Hal boyle Oıunca dunyayı sadece dost muttefıklerımızden ıbaret qoremezdık Blokcu bır sıyaset takıp etmeyı ulkenın yaran ıle bağdaştıramıyorduk Barış aramaya komşularımızdan ve cevremızden başla yacaktık Ulkemızın etrafını bır barış cemberl ıle çevırmek ıstıyorduk Komşulorımızla butun puruzlu ışlerımızı hal letmek ılışkılerımızı karşılıklı mutabakatlarla bır düzene koy mak kararım aldık Her devlet kendı etrafını b r barış cembe rı halıne getırebılırse bu halkalar bırleştınlınce^ dunva basıyaset Izlemell bu durgunlugu gıdermelıydık Dış polıtıkamızın onemll bır dıregı de ulke savunması olacaktı Her devletin kendı savunmasmı. ancak kendısının yapabılecegıne ınanıyorduk Yurdumuzun korunmasını başkalarından bekleyemez ve ısteyemetdık Atlantık Paktı. Ile ılışkı kurmak savunma me selelerımızın tumuyle halledıldığı manasında alınmamalıydı Savunma blr muteahhıde ihale edılemezdı Ne kadar ba rışcı olursak olalım umudumuzu bu lyı nıyetlere bağlayıp savunmanıızı bir kenara bıra kamazdık Hıc savoşa gırmeyecekmış gıbı barışçı yann savaşa qırecekmış g bı harırlıklı olmalıydık «Yurtta barış, cıhanda barış» nasıl dış polıtıka hedefımız ıdıyse savunma da da (Hazırol cenqe eöer Isterısen sulhuselâh) dusturumuz olmalıydı Kendi ulkemızı do vardı Dogru ama bağımsız lık neydı"? Ataturk un bagımsızlık tutkusu ımparatorluk devrınde Osmanlı ların ızledıqı nabza gore şerbet veren bır mavı boncuk sıyasetının tepkı sıdır O dpvırde padışahlar ulkemızde gozu olan fakat çıkar ları bırbırıne zıt du^en buyük devletlenn arasmdakı rekabet duygularını korukleyerek ıdareleı nın za/ıflıgını bu denge ve rekabete dayamak suretıyle gıdermeye ve ayakta kalmaya çalışırlardı Ataturk un boyle bır sıyase'e karşı olan haklı tepkısını on ın bolge antlaş malarına veya başka devletler le ıttıfaklara toraftar olmaaığı bıçimınde yorumlamak yanlıştır Aksıne Ataturk Turkıye gıbl maruz bulunduğu tehlıkeler kendl savunma gücunden ustun devletlenn bolgelerındekı ulkelerle antlaşmalar yaparak guçlerıni bırleştırmelerını budış polıtıkamızın onemll IIKP lerınden bırı olmalıydı Bıze go re ekonomık ışbırlığını şımü ye kadar goruldugu gıbı sade ce dost ve müttefikler arasında aramakla yetinmemeliydik NATO nun obur uyelerı nasıl Sovyetlerle ve NATO dışı dıöer ulkelerle kendı aralarında mılyarlarca dolarlık alış verış ılıskılerı gerçekleştırıyorlarsa bız de e^er çıkarlarımızı ortak bır noktada bırleştıreb lırsek gerek Dogu Bloku ıle gerek dun yanın uzak yokın butun devletlerıyle ekonomık ılışkılpr kura bılırdık Atalarımız bıle «Dostluk başka, alışverış başka» demışler Bu duşuncelerle oış polıtıkamızı ekonomıyı destpk leyen bır yonde yurutmek ılkelerımız arasında yer aldı Bır dığer ılke de uluslararası meselelere ılgı duyan bır dış polıtıka uygulamaktı Insanlar dertlı gunlerde kendılerını ara yanları unutmazlOr Ynkınlıkdu yarlar Mılletler de kendı meselelerıyle ilgılenen onlnnn çozulmeslne yardımcı olan devletlere aynı duygularla bağ lanırlar 1964 yılında Turkıys Bırleşmlş Mılletlerde kendılerıne taraftar kazanmak ıçın dun yanın değışık bolaelenne lyı nıyet heyetlerı gondermek ve Kıbrıs anlaşmazlığmda qoruşunü o bolgedekı devletlere ay nntıları ile açıklamak kararı olmıstı Uzak Doâu ıçın düzenlenen heyette ben de yordım 19 ulkeyı zıyaret edecek devlet başkanından başlavarak on sıradan sorumluluk taşıyan yetkllllere haklı davomızı açıklamaya çalışacaktık Nereye gıttıkse bızı nezaketle dınledıler Etkıleyebıldığımız kadorla yararlı olduk Amn bpn şnhsen qıttığiTiız her yerde nuhataplanmızın gozunde «Bızım meselelerımız goruşulurken ner deydınız' sorusunu gorur gıbi oldum Her devlet BM de oyu nu kendı polıtıkas.na uygun kultanır Ama zaten ızlenen siyaset lcabı desteklenecek tara faoyunun rengını önceden açık layıp gonlünu almak dost ka17 zanmak akıl karı değıl mıdır Onun ıcındır kı bızl doğrudan doğruva ılaılendırmemesne rağ men bnşka dpvletlerın m^SP Plelerıne eâılerek ılışkı cevremi7i genisletmeyi dış polıtıkamızın bırıncı ılkesı olarak benımsedık Dunya'da 150'nln üstünde Devlet var Turkıye ancak 65 bnşkentte tpms ! edılmsktpdır Dış polıtıkamızı henuz dırekt 1964'DE TÜRKİYE BM'DE TARAFTAP KAZANMAK İÇİN DÜNYANIN DEĞİSİK BÖLGELERİNE İYİ NİYET HEYETLERİ GÖNDERME KARARI ALMIŞTI. UZAK DOĞU İÇİN DÜZENLENEN SEFERDE BEN DE VARDIM. 19 ÜLKEYİ ZİYARFT ETTİK, HER YERDE BİZİ NEZAKETLE DİNLEDİLER, ANCAK... Gittiğimiz Kurmay Adayhğı Dünyada 150rnin üstünde devlet var. Türkiye ancak 65inde temsil edilmektedir rışına gıden yolun daha kolay bulunabılecegıne ınandık NATO üyesıydık Gerektlğın de doğu bloku ıle savaşa gırmek ıçın kurulmuş bır savunma sıstemın e bağlıydık Bu Ittıfaktakı vecıbelerımıze uluslararası taahhutlerımıze tama mıyle sadıktık (Ahde Vefa) so yumuzdan gelen atavık bır vasfımızdı Ama yukumlülüklerımız dışında kalan ekonomık külturel, sosyal alandakl ılışkılerımızde mıllı yararlarımızın otesınde bır kayıtla bağ lı olamazdık NATO uyelerı sa dsce Turkıye den ıbaret değıl dl Otekı devletlenn doğu bıoku ıle kurduğu ılışkıler, gunden güne gelışmekteydı Aralarında bazen askeri olanda bıle resml zıyaretler oluyordu Bi7<;e Do<5u Bloku na karşı mesafelıydlk Çok yonlü blr Ekonomimizi güçlendirecek tedbirlere destek sağlamak da dış politikamızın önemli ilkelerinden biri olmalıydı. Bize göre ekonomik işbirliğini şimdiye kadar görüldüğü gibi sadece dost ve müttefikler arasmda aramakla yetinmemeliydik. Ç Ç «Bizi doğrudan doğruya ilgilendir memesine rağmen, başka devletlerin meselelerine eğilerek iliski çevremizi genisletmeyi, dış politikamızın birinci ilkesi olarak benimsedik» *3 kendımız koruyacaktık En bü yuk guo kaynağımız tarıhımızdı Bu memleketln evlatları yurt savunmasından her zaman yuzu ak çıkmışlardır Bu ıtıbarla sılahlı kuvvetlerımızın butun ıhtıyaçlarını noksansız yerine getırmek, devletin baş gorevı olmalıydı Dış polıtıkamızın yonu, savunmanın güclenmesıne çevrılmelıydı Cllkeyı tehdıt eden tehlıkelerle kendı guçumuzun olçulmesınde gerçekçılığı elden bırakamazdık Insan nasıl soyunu kendı secemıyorsa mılletler de komşularını ıradelerıyle bel rleyemezler Dunya ıkı bloka bolunmuştu Turkıye nın her ıkı blok la da ıttıfak etmemesmı ve bağımsız bır polıtlka izlemesıni ıs tevenler de çıkabılırdı Bağımsız polıtıkanm kaynağını Ataturk un baş slyasetı sayanlar yuk devletlere yem olmamanın tek çaresı olarak gorurdu Ca lışmaları 1930 yılından başlayarak 1934 de gerçekleştırılen Balkan Ittıfakı 1938 yılında ımzalanan Sadabat Paktı, bu goruşun uygulama alanın da rastladığımız canlı delıllerıdır Bunun îolndlr kl mlllı yararlarımızı gerçekleştırmek ıçın Ikıli olsun, çok taraflı olsun anlaşmalar yopmamızı vahut mevcut taahhutlerımızı zedelememek şartıyle baska devletler ceşıtlı alanlarda ısbırlıgıne gırmem zı bağımsızlıkla bagdaşmayan bır durum saymıyorduk EKONOMIYİ DESTEKLEYEN BİR DIŞ POLITIKA Ekonomımi7i aıı^lpndırfrpk tedbırlere destek sağlamak da