Katalog

EKONOMİ 1 ŞUBAT 1M2 Ekonomide aecen hafta Neler oldu? TBrkfye'de • DPT bu yıl lcln kalkınma hızını 4.4 olarok saptadi. • DOnya Bankosı, kalkınma hızımızın yüzde 4 iıe sımrlondırılmasını Istedl. •TÜMOSANın Aksaray'dakl motor fabrlkası Merce* • ' • fclralandı. • Memur maaşının en az 10.668 llra olacağı açıklandı. • Üst derec«d«kl memurtora tözel görev tazmlnatı» Mrileceğl açıklandı. • BOtce Kanunu tasarısının 38. moddesl kabul edlldl. • fotanbuTda vapur ücretlerfne 530 lira zam yapıldı. • ESSO Başkanı, Türklye'de petrol olduğunu öne sürdü. • Pora • Kredl Kurulu falzler konusunu görüşmek ferere topkmdı • Tasffyesl tetensn banker sayısı 75'e çıktı. • Zlroat Bankasının yurt dısındakl Isçller lcln tarımM l amoçlı 6zM kredller uygulayacağr açıklandı. © Fransa'nın kacak işçl olımını durdurma kararında ©tduğu vo halen Fransa'da bulunan yabancı Işcllerl sosyol va meslekl bokımdan Islah etmek istediği açıklandı. • Yabancı Glkeler* eşya ve yük toşıyanlardan Nakllyat V«rgM «rtmmayacağı bellrtlldl Bankerler, borsa uygulaması sorunlarını tartıstılar Ekonoml Servisl Bankerllk kuruluşlarının temsilcilen aracı kurumların tüm işlemlen nı İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nda yapmalarını öngo ren yasai düzenlemelerı tartışarak bunların celışkill ve ser maye piyasasını düzenlemekte yetersiz hatta sakıncalı olduğunu öne sürdüler. MEBAN Sermaye Piyasası Araştırma Merkezi (SPAM) ta rafından Sheraton Oteli'nde düzenlenen «Sermaye Piyasasında Borsa Slsteminin oluştu rulması» konulu toplantıda bu gün yürürlüğe girmesi gereken Borsa uygulomasına Bor sa Bankerlıği Belgesinin henüz hicbir kuruluşa verilmeme si nedeniyle gecilemeyeceği vurgulanarak bu uygulamanın ertelenmesi Istendi. İlk konuşmayı yapan MEBAN A.Ş. Genel Müdürü M. Gün Çalıka, şu noktalara değindi: • Borsaya ilişkın olarak çok acele getirilen düzenlemeyle teşvik veya yönlendiricl uygulamalardan ziyade, kısıtla yıcı ve zorlayıcı bir uygulama tercih edildl. YENİ OÜZENLEMENİN ACELEYE GETİRİLDİĞİ VE ENGELLEYİCİ NİTELİKTE OLDUĞUNU ÖNE SÜREN BANKERLER, ARACI KURUMLARIN FA ALİYETLERİNİN BORSA ACEN TALARININ TEKELİNE VERİLDİĞİNİ SÖYLE3İLER. • Türkıye'nın başlıca şehır lennde sürdüriılen tahmınen 200 milyon liralık menkul alım satım işlemi icm borsa hazır değıldır, Borsa acentalığı ımtıyaZından öturu belirll kişılere 7080 milyon lira kurtaj uc reti ödenmesi doğru değıldır. • Bugün borsa ho^ır değildir ama belirli bir süre içinde, gerek borsa ve gerekse aracı kurumları yenı düzenlemeye ıntibak ettirilebılırler. Pratik bir «köprü» uygulamasıyla bor sa slstemine gecis denenebılir. Daha sonra soz alan Genborsa A.Ş. Genel Müdürü Altan Hadımlı da eleştlrl ve önerilerinl şöyle ozetledl: • 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu, temel yasa ol makla birlikte daha sonra ge tirilen yasal düzenlemeler cellşkllere yolaçtı. Böylece, mev duat aertifıkası pazarlama ve odünç para verme konularında karışıklıklar ortaya cıktı. • 2520 sayılı kanundaki ödünç paralar için faiz oranlan hakkındaki hüküm bankalar le hıne bir durum yaratıyor. • Aracı kurumların işlemlerı borsa acentalarının tekeline verıldı. • Kurtaı ücreti cok yüksek tır. • Aracı kurumlara acenta lık yetkısı verilmelidir. • Aracı kurumlar kendi sa lonlarında işlem yapabılmelldır. • Menkul kıymetlerin fıyat larının serbestce tayin etme yetkısi aracı kurumlara verilmelidir. Banker Kastellj A. Ş. Genel Koordlnatörü Yılmaz Karakoyunlu kanunun uygulamaya gl receği 1 Şubat tarihıne kadar ne yapılabılir sorusuna bir ce vap aranması gerektiğini belirterek, Malıy e Bakanlığı'nın kendilerinden «imkansızın ger çekleştlrllmeslni» istediğınl söyledi. Banker Kastelli A. Ş.' nin Ise genel olarak Menkul Kıymetler Borsası Kanunları hakkındaki görüşlerl şu nokta lar üzerınde toplanıyor: • Acentalorın teminatı halen 5000 hradır Bu teminat 15 mılyon liraya yükseltilmelidir. • Açenta sayısı 15'ten 25'e çıkarılmalıdır. • Kurtai ücretleri bakanlık Ca makul aüzeylere indirilmeli sadece ana para üzerinden alınmalı, işlem büyüklüğü arttıkça aıalan oranlarda olmalıdır. • Malj aracı kurumlar fiyat teşekkül ettirme yetkisiyle donatnlmalıdır. Türkıye'nın özellikle ekonomi alamnda bir değişim ve öğrenme sürecinde olduğunu görmek istemeyenler gözlerıni yumsaıar da bazı gürültüleri duymak zorundalar. Fa ra darlığından yakınan sanayıcinin, kırk yıllık işini elden çıkarmak zorunda kalan fabrikatörün, emekli ikramiyesini yüzde 120 faız vadeden sözde bankere kaptıran bağn yanık memurun feryadım duymak zorundalar. Gözlerıni de zahmet edip açık tutarlarsa daha birkaç yıl önce yüzde nesabından haberi olmayan yüzbinlerce kişinin bugün bileşik faiz hesapları yapmaya çalıştığını, yediden yetmişe hemen herkesın şu ya da bu şekilde faiz oranlarıyla ilgüendiğini, ek gelir hesaplan yaptığım görmek zorundalar. Ister beğenelim ıster beğenmeyeiim Tıir kiye korumalı, sübvansiyonlu, güdümlü kapitalizmden sistemin temel esprisine, ruhuna daha yakuı bir piyasa ekonomisine geçişın sancılannı yaşıyor. Gene sistemin temel esprisine uygun olarak yanlışların biiyük bedeller ödenerek ve yaşanarak ögrenildiği, israfm doğal, batışların kaçınılmaz sayıldığı bir yolda ilerliyoruz. Devlet ve devletçilik geleneğimize pek uygun düşmese de gerçek bu galiba. Şubat ayı bu sancılı öğrenme sürecinde önemli bir ay. Geçen yıl da önemliydi, bu yıl da önemli. Geçen yılın şubat ayına yaklaşırken en büyük bankanm «Uderlik rolüne» sahip çıkıp bir yıl vadeli mevduata ödedigi faizi yüzde 50'ye yükselttiği ve diğer bankaların onu izlediği görülmüştU. Bunun sonucunda 1980 yılı sonunda 177 mılyar lira dolayında olan bankalardaki vadeli mevduat ve mevduat sertifikası toplamı 1981 yılı scnunda 535 milyara yaklaştı, yani yüzde 200 arttı. Mevduat böylesine artn ama faizler düşmedi; hatta ünlü «centilmenlik anlaşmalan»na karşm pek çok bankanın yüzde 50'nin de üzerînde faizler vererek mevduat toplama yarışım sürdürdüklerj gözlendi. Şimdi bir yıl sonra 1982'nin şubatındayız. Yeni Sermaye Piyasası Kanunumuz bugün yürürlüğe giriyor; Sermaye Piyasası Kurulumuz görev başında; 1981 sonundaki yaprak dökümünden sonra bankerlik kuruluşları iyice ayıklanmış, vartayı atlatanlar çeşitli tebliğ ve kararnamelerle çerçevelenmiş, faaliyetleri sımrlandırılmış durumda. Sıkı para politikası, içerdeki feryatlarla İMF'nin frenleri arasında Oengede tutulmaya çalışılıyor. Peki ya bir yü önce faizleri yüzde 50'ye yükselten bankalarımız ne alem de?. 1980'de gündeme gelen «temmuz bankacılığı» öncesinde enflasyonun çok altında gülünç faizlerle mevduat toplayıp büyük 1 Osman ULAGAY KOTLARI Subatın Getirdikleri ve Bankalar rantlar elde eden, bu rantlardan ödenen ver gılenn ve masraflı çalışma düzeninin ağırlığını duymayan bankalann, ekonomide yaşanan değişimin en kritik noktasında ve ciddi sorunlarla karşı karşıya bulundukla rını yadsımak olanaksız. Mevduattaki artışa karşm düşürülemeyen faizler ve bu faizler le lîredi kullanan firmaların darboğazları kısır bir döngü içinde daha da yükseien faizleri ve daha da cıddileşen sorunları gür deme getiriyor. Satırbaşlarıyla bu sorunl^ rın başlıcaları şunlar: • Bankaların «işi bozuk» olan kıecü müşterileri, faızlerıni, (battâ bazen ana paralannı) geri ödemekte zorluk çekıyor, bankalar ise tahsil edemedikleri bu faizler için nakit olarak gider vergisi ve Km ödtiyorlar. • Vadeli mevduata verilen yüksek faizler bankalann kaynak maliyetlni büyük ölçüde yükseltmış bulunuyor ve vadeli mevduat geçen yıl sonunda 500 milyan aşarken bunun bankalara faiz yükü de 200 miıyara yaklaşmış bulunuyor. Kısa vadeli mevdua ta yüksek faiz verilmesi de vadesizden kısa vadeliye kayışı özendirerek Dankalann kaynak maliyetini ve faız yükünü artırıjor. • Vadeli hesaplann çoğu bir yıllık olduğundan bunların vadeleri 1982 yüı içinde doluyor ve bu paraların geri çekilme olasılıgı bankaları faizleri belli düzeyde tutmaya zorluyor. • Sıta para politikasmın da bir gereğl olarak bankaların topladıkları mevduatın ancak yüzde 1520'sini dilediği gibi kullanma olanağını bulması bankaların manevra alanını büyük olcüde sınırlıyor. • «Güçlü banka» imajmın büyük önem taşıdığı bir psikolojik ortamda bankalar şube kapatıp, reklamlarmı azaltarak raasraflannı kısma yoluna da gidemiyoriar. Tüm bu etkenlere bankaların uymalan gereken yeni sermaye koşulları da eklenince bankalar sektörünün de ciddi bir sınavdan geçmesinin kaçınılmaz olacağı kendiliğinden ortaya çıkıyor. Türkiye'de halen izlenmekte olan değişim stratejisinin ruhuna uygun olarak bu sınavı güçluierin kazanması da olası bir sonuç gibl görünüyor. Tabii bu arada ciddi bir smav verecek olan bir kesim de gene tasarruf sahipleri. Söylentilerin etkisinde kalıp paniğe kapılmanın sorunları çözmeye değil ağırlaştırmaya yarayacağını bankerler örneğiyle görüp yaşamış olan tasarruf sahibinin bu kez daha bilinçli davranarak, bu konuda tüm olanaklarını kullanacak olan devletle birlikte, sorunîarın çözümüne yardımcı olması gerekiyor. Dünyada • YunanMon, Exxon Petro) Şlrketlnl mlllllestlreceğlRl açıkladı. • ABO bOtçetf 3 oyda açık r»koru kırdı. • Arap ülkelerlnln IMFdan cekilip islom Para Fonu'nu fcuracakları bellrtlldL • Polonya'da gıda maddelerl ll« yakıta zam yapıldı. • İnglllz İşçl Sendikaları Blrllğl Istlhdam yaratılması amacıyla hukumetln önümüzdekl yıllarda 15.8 mllyar dohırlMf ek harcama yapmasını Isted. • B. Almanya'nın aralık ayındakl tfcaret fazlasının 5 milyarı astığı açıklandı. • Avrupa Komisyonu, Sovyetler'e verilen kredılerin falz oranlarını blraz yükseltmeyl önerdL Altın fiyaflan yükselmeye devam ediyor Ekonoml Servisl Altm fiyatlan geçen hafta da yükselmeye devam etti. Cumhuriyet altmının satış fiyatı 12.350 liraya çıkarken kulpsuz Reşat altınında da paralel bir eğilim gözlendi. Hafta başmda 11.625 11.725 liradan işlem gören Cumhuriyet altını hafta sonunda 12.200 12.350 liraya ulaştı. Kulpsuz Reşat altınmın da pazartesi günü 11.800 12.200 lira olan değeri cuma günü 12.250 12.500 liraya çıktı. Dünya piy&salarında da altın fiyatındafci yükseliş sürüyor. Hafta başında bir ons altın, 375,50 dolarken, cuma kapanışta 387, 25 dolara çıktı. fNDİRİMLİ SATIŞLAR BAŞLAOI «Kış dönemi» mevslm sonu Indlrimll sotışları bugün bütün yurtta basladı. İndlrlmll satışlor, genellikle 28 şubata kadar sürecek. İndirimll satışlar Için, Ticaret Odalarından fzin alınması ve izin belgesinin satışın yapıldığı mağazanın görünür bir yerlne asılması gerekh/or. • SSK EMEKLILFRİNİN MAAŞLARI Sosyal Sigortalar Kurumu'na bağlı emekliler, şubat ayı maaşlarını yarından itibaren 525 llra zamlı alacaklar. SSK emeklileri ile bunların dul ve yetimlerl, mart ayı lclnde yapılacak katsayı artışından doğacak farkları mayıs başmda alabilecekler. • MÜTEAHHİTLERE DE DÖVİZ TAHSİSİ Ortadoju, Asyo ve Afrlka ülkelerlnde Ihraoata dayalı müteahhitlik Işl yürüten flrmalara da Ihracatcı firmalar gibl ticari döviz tahsisl yapılması kararlaştırıldı. Mallye Bakanlığının bu tebliği Resml Gazete'de yayınlandı. • 1.2 TRİLYONLUK VERGİ TAHAKKUKU 1981 mall yılının ilk 9 aylık döneminl kapsayan mart kasım ayları arasında 1 trllyon "170 mllyar 257 milyon liralık vergi tahakkuk ettlrfldlğl ve aynı sürede bu miktarın 870 mllyar 858 milyon liralık bölümünön toplandığı belirlendi. • PİYASADAN 11 MİLYAR ÇEKİLDİ 1522 ocak tarlhl»rl arasındakl bir haftalık süre İçinde piyasadan 11.1 milyor liralık banknot çeklldlğl belirlendi. Merkez Bankası vaziyetlerine göre 15 ocak tarlhl Itibariyle 373.5 mllyar lira olan tedavüldekl banknot mlktan, 22 ocakta 362.4 mllyar liraya düşürüldü. • TOB'UN TOPLANTISI Türkiye'nln. Afrika ulkeleriyle olan »konomlk ve tlcarl ilişkllerlnin geliştlrilmesi konusundaki görGş ve önerllerl değerlendlrmek üzere, TOrklye Odalar Brli01'nd* bogün bir toplantı düzenlenlyor. K1SA EKONOMİDE Sferlin 263 lirayı aştı Ekonoml Sen/isl Geçtiğımiz hafta Türk Hrosının yobancı paralar karşısındakl değer kaybı sürdü. En böyök düşüş, ingiliz sterlinfne karşı gercekleştf. Gecen hafta başında 257.19 llra olan sterlln, hafta sonunda 263.01 liraya çıktı. 1 ABD doları da hafta boyunca 137.50 lirodan 139.60 liraya yükseldl. B. Alman markı 0.65 llra artarak 60.40 IIrayı bulurken, Fransız frangı da 23.79 liraya çıktı. S. Arablstan rlyallnde de 0.61 liralık bir artış göröldö. Rlyalln hafta sonundakl değeri 40.83 llra oldu. Dünya ddvlz plyasasında Ise dolar değer yltlımeye devam ediyor. Dolar en çok İsvlcre frangına karşı değer yltlrdl. Hafta başmda 1.8717 frank olan dolar, hafta sonunda 1.8440 franga düş1â. Aynoa. pazartesl 2.3410 mark olan dolar ouma gOnO 2.3130 marka »ndl. TURİZM GELİRLERİ GEÇEN YIL YÜZDE 33 ARTTI ANKARA (THA) 1981 yılmda turizmden sağlanan net döviz gelirlarinde 1980 yılına göre yüzde 33.1 oranında artış olduğu belirlendi. Turizm ve KültUr Bakanlığın dan alınan bilgilere göre 1980 yüı ocak kasım döneminde turizmden sağlanan net döviz miktarı 193.1 milyon dolar düzeyinde gerçekleşirken 1981 yılınm aynı döneminde bu miktar yüzde 33.11ik bir artışla 357 milyon dolar dUzeytaıe ulaş tL TMONUN 23 LİRADAN BUĞDAY SATIŞI STOKLARIN PİYASAYA CIKMASINA YOLÂCTI İZMtR (THA) Toprak Mahsulleri Ofisince serbest bug day satışına başlanılmasından sonra buğday stoklayanlann elindeki malı piyasaya çıkarma ya başladıklan bildirlliyor. öte yandan, TMO îzmir dspolannm buğdayla dolu obnası nedeniyle şubat ayında buS day gelimlnin durdurulmasının istendiğl lfade edildl. Asıl hareketlenmenin Onümüzdeki ay olacağını ifade eden ilgililer 23 liradan serbest buğday satışının serbest piyasada bugday fiyatlannın yükselmeslnl keslnllkle önledlğirrt belirterek «serbest plyasadaki buğday fiyatında en fazls 1 ya da 2 liralık artış olabilir bu da satışlardaki vadeterden doğan blr fark olacaktır» dediler. Öte yandan TMO İzmir Bölge depolannda stoklamak için yer kalmadağıidan şubat ayı T^uğtlay tâlısislnin mesl istenmi^tlr. 20 yılı aşan emeğinizi 119 yıllık tecrübeyle degerlendirin. Bir Emekli Maaşı da bizden alın! 20 yılı aşkın süredir çalıştmız, çabaladınız. Artık emeklisiniz... Yrfiardır sarfettiğiniz emeğî, gereğince değerlendirmek, en doğa] hakkınız. O halde, asırlıktecrübeye gelin.« 119 yıldır sizler için çalışarak emek sarfeden Ziraat Bankasr, şimdi de, emekliliğinizi yönlendirmenize yardımcı oluyor. Mevduat Sertifikası ve Başakçek gibi hizmetlerinin yanısıra, emeWÎ ikramiyesini yatıran herkese, bir maaş da Ziraat Bankası veriyor. Üstelik, geleneksel tecrübesi, güvencesi ve anlayışı ile... Ziraat Bankası, emeklilere dost elini uzatıyor, çünkü emeğinizin kıymetini biliyof: 0T.C. ZİRAAT BANKASI I