Katalog

29 ARALIK 1982 Cumhuriyet 11 Unutulamayacak vahşet Sabra ve Satila katliamı Polonya'da îşçi hareketi durulmadı • Jaruzelsht bir yandan su hıyUSnttimi cukıya aldı, bir yandan da hayli sert bir 'Olağanüstü önlemler paketUni parlamsntaya onaylattı, olonya 1982 yılına, 81'ln aralığmda 1lân edilen sıkıyönetlmle glrdl. 1980 ağustosunda Dayanışma'mn kurulmasıyla sonuçlanan grev ve gösterl dalgaları 1982 yılma da daragasını vurdu. 1980 önceslnde KOB (Toplumsal özsavunma Ko mitesl) hareketiyle tırmanan toplumsal muhalefet, toplumun her kesiminde devletln örgütlenmeleri dısın da özerk örgütlenmeler önerlyordu. Demokratlkleşme için raücadele eden rauhale fet devletin sert tepkilerlyle karşılaştı. Ülkenln hemen her kentinde. özellikla sana ylin gehstiği kentlerde grev ler, gosterüer düzenleyen muhalefet Polonya yönetimi ıçin onenjll bir tehdıl halini aldı. •insanlık için yüzkı• zartıcı bir olay 1982' • nln 16 ve 17 Eylill günlerl Beyrut'un gıiney banllyölerl sayılan iki Flllstln mültecl kampın'da, Sabra ve Şatlla'da yaşandı. Israll himayeslnde 'Sabra ve Şatlla'ya giren ve anlaşıldığı kadarıyla Lübnanh Falanjlstlerin bir kanadmdan oluşan silahlı mi lisler, küçük çocuklara, bebeklere, yaşlı erkek ve kadmlara varıncaya dek yüzlerce Flllstlnllyl vahslce katlettller. Klml yerde ateş 1 sllahlarla, klml yerde bı 1 çaklarla. Kurbanlarını ya kazdıkları çukurlara gömdüler ya da sokak ortalarında, ev finlerlnde ve odalarda kanlar lçlnde blrblr FALANJtSTLERİN ESERÎ Lübnanlı sağcı Falan.flstlerln tsrail yetkUUerinln himayesi altında Sabra ve Şattla mülteci kamplaruıda glrlştlği vahşetln RÖrüntüleri gfinlerce dünym banııunda, televlzyonlarda yer aldı. Vurnlup, kannlan desllip fistflsto atümış ojfuilannın, eslerlnin cesetlerine kapanarak ağlayan FiIlstlnU ksdmlan lnsanlık değerlerlne lahlp olanlar hlç unutamayacak. lerlnln üzerine yığılı vaziyette bıraktılar. Sabra ve Şatila katllamlarının kurbanlarının kesln sayısı, kur banların blrçoğunun gömOldüğü çukurlarm hâlâ bulunamaması nedenlyle kesln olarak bilinemlyor. Olay, dünya çapında eştne ender raslanan bir nefret ve öfke dalgası yarattı. î s rail'de bile, ülkenin tarlhlnde görülmemls ölçüde büyök gösteriler oldu. Yüzblnlerea kişl Begin ve Sharon aleyhinde gösterl yaptı. Bu konudaki tartışmalar tsrall'de bir hükümet bunalınu olasılığını ortaya çıkardı. Begin hUkflmett, kat liamın soruşturulması için bir komlsyon kurulmasını kabul etmek zorunda kaldı. Sabra ve Şatila katllamı, lnsanlığm belleğinden uzun süre silinmeyecek bir vahşet örneğl oldu. P FKÖ sürüldü, ama imha edilemedi Y ILIN en çok heyecan yaratan olayı, hlç kuskusuz, Israıl'ın LUbnan'ı lstila etmesl va Pillstln Kurtulus örgütü llderUginin ve genllalannın nzun süren Batı Beyrut knşatması. nm ardından LUbnan başkentln den aynlarak çeşitli Arap Ulkelerino dağıtılmalarıydı. îsraıl, 15 yıldır işgali altında tuttuğu Mısır'm Sına Yarımadasını 25 Nısan'da tümüyle boşaltırken Lübnpn'daki FKÖ' ye karsı kesln bir askeri çözüme yöneleceğinın smyallerinl vermlsti. Mart ayından b»*layarak îsrail'in Lübnftn'da geniş çaplı bir istllaya gidşeceğl yolundaM söylentller yayılmay» başlamıstı. îsrall, LUbnan'ı Istl. la İçin bahano aramnya başlamıştı. Nisan ayında Beyrut ym< Jonlarında giri?!len hava bombardimanı mayıs ortalftrut d&kl lklncl bombardıman lzl«dl. 1981 Ağustosundan berl hü kum lüren FKÖ • îsrall »(»•• keal pamuk ipüjln» bağlıydı. Nlteklm, PKÖ'yle Ulâklsl olmayan, hstta PKÖ'y» daşnuuı blr terörist grubun îarall'Jn Londrs BÜylikelçislne karşı sulkaat girislmlnde bulunmuını bahane «den Begin Sharon ikl lislnin yönetlmindeki TelAvır rejlıni 4 Hazlran gunU B»tı B«yrut'taW FKÖ nwrk«üsrtni alddetl* bombaladı. Ertaö tün Beyrut ile Oüney Lübnan »raaındakl ikma) yollan neredeys» k»nj kans bombalandı, V» nlhavet 6 Hazlran frUnu tırtll kuvvetlerl sının a$ıp Guney Lübnan'a gir«r«k lstila harek»> tlnl bsijlattılnr. Muozzam bir ataşgucU desteglnda ilerleyen Israil kuvvetlerl U m bir hafts •onra başkent Beyrut'u denlsıden ve karadan tam wılamıy1« kusattılar. Beyrut Şam karayolu kesildl. Bu arada, Bekaa Vadisl üzerlnde îkincl Dünya Savasıtıdaa bu yan» s v vaa tarjhinin <m buyuk hava çarpışmalmn isrtOl 11» Suriy» nrasmda oareyan ettl. Îsrall Hava Kuvvetlerl Suriye'nln karadan havaya SAM fUza mer«Jlerini iınh» ettiler. Lübnan'dald savaşın t n oetln va heyeoanlı döneml Beyrut kusatrnasuıdan sonra yasandı. LUbnan'm başkenti susuz elek. trlkslz va surekU hava, kar» va denls bombardımanı altında iki buçuk &y dayandı. ABO Baskanı Reagan'ın öaal tezrutiloiıi PhlUp Hablbin sürdurduftU yogun tanuular aonucu balirli güvenoeler karsılıgın. da TKÖ llderi Arafat ve Fillstınll ferlllalar 21 AfuBtos'tan bftslayarak İki hafta içlnd» Batı Beyrut'u terkettiler. tsrail, LUbnan saldınsına glrişirken FKÖ liderllğtni ve FKÖ'nun LUbnan'da 11 yıldır oluşturdugu alt yapıyı tümüyle imha etmeyi amaçladığını a çıkça ilân etmişti. Yaklasıfe 1W ay araukns süren saldınlar karsısında PiHstinliler katı bir dirennı» ortaya koydular. Ancak ne uluslararası camlada, ne de Arap dünyasında gerekli v« yeterli yardun kendüerine gösta. rilmedi. Yalnız bırakıldılar. Bütün bunlara rağmen, Fılistinlilerin ortaya koyduğu diren jne gücü tsraıllılert hedeflerini tümüyle gerçekleştirmekten alı koydu. .Israil, FKÖ liderliğıni ve gerlllalan Llıbnan'dan çıkartaıayı başardı, ama İmha edemedi. Ayrıca, askeri üstünlü ğünü siyasi Jcazançlara dönüştüremedi. Fllistinlüer ve FKÖ, Beyrut'u ve LUbnan'ı terfcat «i ve Hıristiyan milislerin îara mekle blrlikte. dünya ölçusün11 himayesinde Sabra v« Şatila de siyasi ağıruklannı artırdı adlı Filısün mülteci kampların lar. Çeşitli Arap ulkelerine da da giriştjkleri yüzkunrtıeı katğılmış olmalanns karşılık var. liam izledi. lıklannı korudular. Îsrall daha sonra Batı BeyFKÖ'nün Lübnan'ı teritetmerut'tan çekildi. Ancatc, 1982 so»lnden sonra bu talihsıs ulke na ererken taraflanm LUbnan' durulmadı. Israil silahlan gol ın yeni Cumhurbaskanı Emin geslnde Cumhurbaşkanlığına Cemayel, Suriye, îsrall ve seçılen Falanjist lider Eeşir Ca FKÖ'nün oluşturdugu ve ABD' mayel'in başkanlık gdrevinı nin özellikle istedigi, Lübnan' devralmasmdan önce bır sul daki yabancı bırliklerin LUbkast sonucu öldürülmesıyle du nan topraklannı boşaltmalan rum iyice karıştı. Beşır Cemasorunu bir sonuca bağlannus yel'in oldürülmesinı îsrail kuv değildi. vetlerinin Batı Beyrut'a girme Îsrail daha sonra Batı Bepruttan oeldldl. Ancak, 1983 sona ererken taraflanm LUbnan' m yeni Cumhurbaskanı Emin Cemayel, Suriye, îsrail ve FKÖ'nün oluşturdugu v e ABD' nin özelllklo istedigi, LUbnan' dakl yabancı birUklerin LUbnan topraklannı boşaltmalan aorunu bir sonuca bağlanmif değildi. Ayrıca, Beyrut'un çevrasındekl daglarda da Hıristiyan Falan Jistlerle Dürzl milisler arasmda çarpışmalar zaman zaman alevlenerek sürüp gidiyor. LUbnan, 1983'» Ortadoğu'nun çıbanbası olarak giriyor. General Jaruzelskl yönetlmı, grev ve gösterllere kar şı sert polisiye onlemlere baş ladı. Dayaruşmanın kuruluş yıldönümü nedenlyle 31 ağustosta yapılan protesto gösterilerinde, polistn işçilev üzerine ateş açması sonucu 5 klşl öldü, birçok gösterlcl yaralandı. Jaruzelski yönetl minin sertlik politikası, mıı halefet llderlerinin tutuklanması ve güvenlik ötılem lerinin sertleçtirilmesl ile sınırlı kalmadı. 8 ekimde parlamentonun onayladığı yenl bir Sendlkalar Yasasıyla, Dayanışma dahil ttim bağımsız sendlkalar ortadan kaldırılıyor, muhalefete kar şı olaganüstü önlemler alınıyordu. Jaruzelski yönetiml, 1982 yılının sonlarına doğru, tutukluların serbest bırakılacağını, sıkıyönetimin yıl sonunda kaldırılacağını açıklayarak bir yumuşama döne ŞtMDtLtK SUSKUNLAR PoIonya'daM ealkantı «ıfcıyttneümln sert önlemleriyle esld yaypnhğını yltlrdl. Ams feroekte Polonya, sorunlarını yenl yıla olduğu gibl taaıyor. Sıktyönetlm fibl lokalt gösterUeri, grevler de «askıya almnus» |örünüyor. mine glrildiğinl haber verdl. Nıtekim önce Dayanışma llderi Walesa. ardmdan da sendika üyelerinin tümü serbest bırakıldı ve sıkıyönetim askıya alındı. Ancak 7 Dayanışma Uderlnln tutukluluk hallnin sürmeslne karar verlldl. Ne var kl yönetlmln bir yandan yumuşama tavnnı sürdürürken, öte yandan yetkilerini artıran «olaganüstii önlemler» paketinl par lamentoya onaylatması çeşltli tepkilere yolaçıyordu. Önlemler paketlnln en çarpıcı bölümü «sosyal asalak» lara illskln maddeydl. Parlamento, «tjslı ve gellrlnl nercden sagladıgını bellrtemeyensler olarak nlteledlgl «sosyal asalaklamn ağır lşlerde çahstınlablleceglni onaylıyor, yönetlmln fabrlkalarla okullardan atacağı muhallflerl bu madde kapsamma dahll ediyordu. Sonuç olarak Polonya, 1983'e, sorunlar köklü çözümlere kavujamamıs olarak glrlyor. Polonya'da Jaruzelskl yönettolnln yenl yılda isçl sınıfım yatıstırıp yatıştıramayacagi belll degil. Değisen iktidarlar secimler, darbeler ^ Isveç'te merkez destekli dört partili koalisyon, Hollanda'da Hıristiyan Deraokratlar, fcveç'te Sosyal Demokratlar seçimle başa geldi. Guatemala'da «Genç Subaylar», Bangladeş'te Genelkurmay Başkanı Korgeneral Hüseyin Muhammed Erşad, Yiıkan Volta'da Binbaşi JeanBabtista Quedraogo Octidara elkoydular. vrupa'nın guneytnde. Fransa, Yunanistan v« Ispanya'da, yapılan seçimlerd» lktidar» sosyallstlerin gel dlgi görıUürken, kuzey de, bu yıl Olof Palme'nin aoa yal demokratlannm basa geldigi Isveç hariç, ter» yön de bir gelişme izlendi. Belçika ve Lüksemburg'dakl merkez , 6&& koalisyonlardan sonra. 198J yılının son ceyreğinde Danimarka ve Hol A landa'dft da benzer hükümet lerin kuruldufeu görüldö; 1982'de, başhcalan Guetema la, Bangladeş ve Yukan Vol ta'da görülen çeşitli darb» Jer ve darbe girişlmlerl ols du. Kenya ve Surinam'da başansız ksian darbe girl eirnJerinin nrdmdan kısa •ürell kanşıklıklar meydana geldi. Sözkonusu üç ül kede, darbeler ve bunlarla gelen yeni iktidarlar. önem li değişikllkler yarattılar. SEÇMELER • DANlMARKA'd* eylul ayında, iktidara 80 yıldan bu yana ilk kez muhafazakârlar geldi. Sosyal Dtmokratlardan iktidarı aian Muhai» zak&r Başbakan Poul Schluter'in dört partiden oluşan koalisyon hükümetl parlamentodaki 179 aandalyeden ancak 66'sına eahip. Bu açıdan muhafazakârlann iktidarlarını sürdürebılmek için merkez partiierin destegine ihtiyacı var. Başbakan bu nazik dengeyi şimdilik koruyabiliyor. Hükümet, ilk onlem olarak kamu harcamalarında yüzde 6 kısıntı yaptı. • HOLLANDA'da kasım ayında iktidara gelen Baabakan Luud Labbera Hıristiyan Dsmokrmt Partili Lubbers önümüzdeki yıl kamu harcamalannda önemli kısmtı yan pacagmı açıkladı. Zatert ka mu harcamalannda kasıntı lar konusu, hemen tum Avrupa ulkelerinde siyasal gundemlerin ön sıralarında yer aldı ve genellikle saj; hükümetler. kamu giderle rini azaltacaklarmı önerdi ler. • ÎSVEÇ'de 19 eylülde yapı lan seçimler Olof Palme'nin önderliğindeki Sosyal Demokratların zaferiyle sonuçlandı. 6 mllyon seçmenin bu lunduğu îsveç'de seçıme katılma oranı yüzde 9O'dı. Altı yıldır iktidarda olan merkez sağ koalisyonun yerine ikti dara gelen Olof Palme'mn Sosyal Demokratları halkm değişim istediğini, zaferlenn de bunun büyük payı oldu&unu açıkladılar. Bu karikatür 1981 yılının son günü, dünya 1982'yi karşüamaya hanrlanırken yapılmıştı. 1883'e elrerken karikatUrde yapılmasj gereken tek değlşUdik, 31en Sovyet llderi Brejnev'in ycrine yenl Hder Andropov'un çldlmesi olabllirdl. I B N t BİR HİTAT FKÖ kuvvetlerl îsrail knsattnastna, bombardımanlara direndller ama aonuada Beyrufu bosaltmak »ornnda kaldılar. Filisttoliler IÇİB bn, blrkaç parç» ©îyalanm ve ilerde gereldr dlye silahlanıu alıp başka bir dlyarda yenl bir hayata baslamak demektt T? r E İ K İ f t l l C l S c i V c i S l î solcu da fasisti destekledi nlk ve bilgisayarlar çağınuı başladığını ilan edildigi Falkland çarpısmalannda «EıoceU ve «Ses Wolf» fuzelerl. «Tiger fısh» torpilleri ya da «Hanier» uçaklan gibi teknoloiik gelismenin kişiyi «asırtan Urünleri olan silahlar kullanıldı. Bu teknolojl savasım, teknolojiye sahip olan ülkenln kazanması doğaldı. Falkland savası, siyasal açıdan da blr dizi dersle doluydu. General GaUtieri. savaşa Başkan Reagan'a inanarak girmlsti. Galtleri, Latin Amerıka' da sol akunlarft karsı mücadelede Başkan Reagan'ın baş mütteflkiydi. Reagan. Galtieri'yi terketmez, inKİltere'nin Falkland'a Ealdırtnasına isln vermezdi. Galtieri, bu besabı yaparken bir süper gücttn dost luğuna bel bağlamanın tehlikelerini unutmustu. Nitekıro bunalımda bir noktadan sonra, ABD'nin îngütere üe ortak çıkarları Arjantln'le ortak çıkarlanna ağır bastı ve Reagan, îngiltere'yi desteklediğmj açıkladı. Eaşkamn bu açıkla masmın ertesi Rünü Ingiliz do nanması Falkland'ı bombardı man etmeye başladı. Falkland savası, politlkada ideolojinin geri planda kaldıgı gerçeğinl bir kez daha kanıtladı. Sovyetler Blrliftl. savaşta (aşlst Arjantla cuntasını de«tekledl. Savaşın ortaya çıkardıjı bir başka gerçek, büyük devletlenn dunyamızın uzak bölgelerini drtık kolay kolav denetleyemediklertydi. 1950'lerde Üçüncü Dünyada uzak bir taoırdanma olsa, buyuk devlettorin blr aert çıkışı küçük Ulkeleri sindlrmaye yetiyordu. Ama jtunümüı de İngütare Falkland'ı g«ri ala bilmek icln en modern ü h larla donatümı», dünyanın Ugüncü buyuk donanmaaau yöreye göndermek «orunda kaldı. Kıpırdanan Üçüncü Dünya Ulkeleri karsısında statukoyu korumanın, bUyük devletler için bundan boyle ook daha Rüg ve pahalı blr 1» olacafı anlasılıyordUv Falkland' savası, Latin Amerlka'da milUyetcilik akımınm ne denll güçlü olduSunu göstermesi açısmdan da ilginçtl. Nitekim, solcu Nikaragua ile komUnist KUba, bunalımda başından sonuna kadar faşlst ArIantin ountasınuı yanında yer almaktan kaçınmadılar. Ve nlhayet Falkland aavasmda, Birleşmls Milletlerln örgütUnün büyük bunalımlardakl çaresizliği bir kez daha gözler öntlne serildi. Savasa dayanan gunlerde buialımın diplomatik vollardan çb'zülmesi için cılıa çabalar harcayan Birleşmiş Mllletler, savaş patladıktan sonra, çarpışmaları seyretmeden öteye gldemeyecekti. 11 1 >J Emperyalist emperyalisti, DARBELER • GUATBMALA'da 23 mart ta yaptıklan darbe ile iktida rı ele geçiren «genç subaylar» ülkeyl yönetmek için 3 kişilik bir cunta kurdular. Darbeyi 7 mart Başkanlık se çimlerin» hile kanştıgı gerek çesiyl» yaptıklarını söyleyen subaylar cuntanın başına Ge neral Efraim Rfos Montt'u getirdller. Darbeciler demok rasiya dönülmesi için mücadele edeceklerlni açıkladılar. Uluslararası Af Örgütü, hükumetin desteklediği «ölüm Mangaian»nın yalnızca 1981 yılı içinde 3 binden fazla in sanı öldüıtfüklerini bildirdi. • BANGLADEŞ'de Genelkur may Başkanı General Hüseyin Muhammed Erşad 24 martta Devlet Başkanı Abdus Sattar'ı devirdi. Partl ıçindeki iktidar kavgalanna son vermek. volsuzluklan ön lemek için başa gectiğini söy leyen General Erşad. parlamentoyu feshetti. Anayasa'yı rafa kaldırdı. Devlet Başkanı Abdus Sattar ile Genelkurmay Başkanı Erşad arasmda, orduya daha fazla etki venlmesi konusunda çıkan anlaşmazhk, darbeye ze min hazırlamıştı. Erşad. muhah'flerini tutukladı ve yolsuzluğa karşı savaş açtığını, suçlu olanlann idam edıleceğlni açıkladı, • YUKARI VOLTA'da 7 kasım günü duzenlenen askeri darbe, Cumhurbaskanı Albay Saye Zerbo'yu devirdi. Çatışmalann bir kaç gun boyunca sürduğü bu kanlı darbenin liderliğini Binbaşı Jean Babtista Quedraogo yaptı. Yukarı Volta radyosu darbe scnrasında yaptıgı ya yında, ulkenin «Geçicî Selamet Konseyi» tarafmdan yonetileciğinı duyurdu. Devrilen eski Cumhurbaskanı Zer bo'nun akibeti aydmlığa kavuşmadı. AYls ayında Ingütere ıla Arjantın arasında patlak veren Flakland savaşı birçok açıdaa öftreucı nitallkler taşıyordu.. 1833 yılında înglUa'lerln Arjantın'den aldıkları Falkland adaiarı, 19. yuıvı) umperyalizmlnden gunumuze uzanan eon kalıntuardı. Arjantın halkının çok duvarlı olduğu bu adalar üzerlnde Ingıltere'nln vıllardır uzlasmaya vanaşmayısına, Genera) Oaltien cuntasınm kolay bir zaferle halkın dikkatinl dışarı çefcrae dusleri eklenince savaş oatlaic verdı. Falkland 'dakı kanlı carpışmalardan aiınmasj gerekli en Bnemll derslerden bırt. günümüzde modern savaşlann bll(fisayar'arm mücadelesine dfinüstüS" oldu Palkland savaşın da sanayileşme aşamasıru tamamlavamamıs köylülükten Irur tulamamıs Arjantin'le. makine Ureten sanavi ülkesi tngiltere karstlaştı ve zafer makineyi Uretenlr oldu Modem savaşlarda elektro M ÎNGÎLÎZLERtN KORKÜLU EÜYASI FransiB yapıını Exocet roketleri Falkland savaşında Arjaotin kuvvetlerinin en etkUi silahıydı. tngilizlerin en modern s»v«ş gemllerinden Sheffield, Exo cet'lerl* «tek vuruşta» batınldı.