Katalog

Cumhuriyet 2 1982 Butce Yoso Tasarısı yasai sürede Danışma Meclısi'ne sunulmuş. komisyonda görü$ulmeve başlanmıstır Soyın Mciıye Bakaninın basın toplantısındo yaptığı acıklamalara gcre, 1982 Malı Yılı Butce Tasorısı 1 trılyon 81i mılyar iıra olarak bağlanmıştır. Odenekler i i 490 milyar lırası personel gıderlerme, 352 rrrlyar lirosı öbür can gıderlere. 591,3 mılyar lircsı transfer harcamalarmo ve 381,7 mılyar ü ras' da yatırım harcamalorına aynlmıştır. But çenın gelırleri 1 trilyon 726 milyar lırosı genel butçe gelırı, 24 mılyar lirası katma butce geli rı ve 65 mılyar lırosı .c ıstıkraz olmak üzere toplam 1 trılyon 815 mılyar Iıra olup. 1982 y>Iımn 10 aylık bütcesı bu haüyle denk bir bütced ' Butcenın büyumeyı omaclodığı ve bır yıi ö i c e olınan ve odına «24 Occk Kararlan» denıler korarlaro uygun olduğj dış basında yer almıştır. (Financial Times'te) OLAYLAR VE GÖRÖSLER surede durma noktasına geleceği ısrarla söylenmektedir. Ikinci öncelıkle varım kalmış vatırımıar arosmda demiryollarına ağırlık verlleceğ' umulmoktadır. Yatırımlorda fiyat artışlan ve zomanmda b tırılememenın ortaya cıkardığı malıyet artışlan yatırımları etkılemekte, ayrılan odenekler ystersiz kalmakto ve hedefe ulaşmayı zorlaş'.ırmaktadır. • * • * • • * • 7 OCAK 1982 Bütce ile Ne Yapılabilir? KEVIİ İŞ ÇEVRELERİ BÜTCEDEN BEKLEDÎKLERİNt BULAMAMIŞLARDIR. YATIRIMA AYRILAN TUTARLAR KESİNLİKLE KULLANILMALI, YATIRIMLAR GERÇEKLEŞTİRİLMELİDİR. Cumhuriyet Sahibi: Cumnurtyet Matbaacılı* ve Gazetecılık T.A.Ş adına NADtB NADl Genel Yavın Müaurü HASAN CEMAJL Müessese Müaurü EMtNE UŞARUGtL Yazı tşlen Müdürtt OKAS OONENSÎN Basan »e ¥a»an: Cumhunyet Matbaacıük ve GazetecJuk T.A.S CagaJoğlu TUrScocagı Cad. 3a41 Posta Kutusu: Ü4fi tSTANBUL TEL.: 20 97 03 BttRUUR : • A\KARA : Konur Sokak 24^4 YENÎ5EHÎR Tel 17 58 25 17 58 66. I d a r e : 18 33 35 • IZMtR : Halıt Zlva Bulvan N o : 65. K a t : 3 Tel . tö 47 IW 13 12 3U • AUANA: Atarürk Caddesı. rurft 13ava Kurumu îs Hanı K a t : 3. N o : 13. Tel : 14 550 19 731 Imsak fi40 Giines 8.24 I A K V 1 M 7 OCAK 1982 ö*le tkindi 13.20 13.43 Akşam 17.57 Tataı 19.34 Mehmet Ali TUNABOYLU dırmektedır. Memurlara olanaklar âlcüsünde ferohlk sağlamak ıcın aylıklarında; kat sayı ortışı. gosterge tablosunun yeniden düzenlenmes; ve yon odemelerın arttırıimosı yolu ıle. ortış yapılmaktadır. Bu artışlara paralel oiarok emeklilerin aylıklarmda da aynı oranda artış olacoktır. MEYAK kesıntisl kaldırılmaktcdır. Horcırah kaııununda yapılan değışiklıkler'e vollukior ve tazmınatlar artt'rılnaktadır. Butceye yükledıği kulfete karşm. memur aylıklanndak' ortışın yeter'ı olduğu ddia edüemez. Gercekte ücretle ccl'şanlarin her yıl yapılon aıtışlara rağmen. fıvollnr ve enflasyon sebeb;y.e reel ucretien dusmektedir Bu konuda Ikiısot Fakültesl öğret'm uyelerınaen Ooc. Esfender Korkmoz tarafındon yapılan bir orostır ma, anıimavo değer Sayn Docent şöyle demektedır' «982 yılındo entlasyon oronınm vüzde 25 oirrcsı beklenırken, memur maaşlarının da net yu2de 25 artıs yaoılması olumlu bir adımdır. Ancok, memur maaşlorının son on yıldo 10 kot artmasıno karsın flyofların 23 kat orttıgını gözönüne aldtğımızdo kısa vadeü ve ancak bugünku durumu koruyai veni a r f ş Ofcnının onumuzdekı yıllarda enflasvon oranının üstun de tutulması gerekır.» (Günaydın Gozetesl 7/12/1981 Sh: 5) Bu ıncelemeaen anlaşıldığı fızere. 1940 vılına gore rıemur maaşları 166 kat atmasma karşm. bu kırk yıllık dönemde fiyetların 352 kot yükseldığı onlasılmaktadır. Yıllardan beri devlet calışanlara fiyat düzevine eşdeğerde bir ucret verememiştir. Enflasyon hızı varsayımlı olarak yüzde 25 aiınmıştır. Enflasyon hızının düsürülmesi arr.açianmaktad'r. Yuzde 25'lik enf'asyon hedef'naen ödun venlmeyeceği anlaşıimaktodır titıcekte ~9&î yılı icın hedef alınan enflasyon hız1 vuzde 50'nin altında yuzde 3S40'lardo ger ceklesdığı soylenmekte ısede gecınmeendeks ier'nm bazılarının farklı oluşu, kiraların Cazı enekslere clınmarrası VQ parekande fiyatlar oözetilmeden loptan eşya fıyatlarının alınmosı fnrklılık yoratmokto ve endeksîer gerceğı yansıtcmndıoı c heîle snflasyon hızını 1981 vı'ı içın yüzde 3840 olarok kabule olanak gorülenemektedir Geiel f'yot sevıyes'irle görulen olumlu gelişrneler tuket ci fıyatlanno yonsımamoktcdır Bu dg entlcsyon hızı düşerken fiyatlarm yuksel^ığı vatandaştc duraksaTia (teredaut) uyondırmaktodır. ••*•• Yatırımların butcedekl povı vüzde 21 oranınaa 381 3 milyar lıradır. Komu iktisadl Teşebbüsienne 1982 yılında 477 milyar llralık yo tırım görevi verılmıştir Kamu İktisadl Teşebbüfıerinin yatırımiarının gercekieşmesi için bütceden (Transfer harcamolanndan) 221,5 mi'yor Iıra oyrılmıstır. Ayrıca 10 milyar Iıra Devlet Yatırım Bankası kaynaklarından ve dıs prcle kredilerındep sağlanacoktır. Böylece 1962 yatırımlorı butce icl ve dışı olarok toplam 603 2 nılyar lira olmokta ve bütcedeki payı vüzde 21'den yüzde 30.3'e yükselmektedir. Yatırım ödeneklerinin belırlenmeslnde blrincı oncelık enerıi sektörüne ve Iklncl öncelık ISÖ yonm kalmış vatırımların tamamlonmasına verilmektedır. Yatırımlarda demlrvollarıno oncei'k tanınması ve enerji vatınmlan ila eşdegerd» tutulması gereknektedır. Son otuı yılda önem verılmeyen demıryollorının kısa ••• Yıl Içınde uygulanacak ekonomik ve maII polıtikalar butce ıle acıklığa kavuştuğundan çaiışanlar (emekcıler), iş adamları. sanoyıcıle vb. bekientı ıcınde idiler. Soyın Malıye BakarıniPı acıkiamalarından sıkı paro ve vuksek ioz polıtıkosmın devom edeceğı. enflasyon hızırın doha asjağıva duşurulmek ıstenılmesı ve bunijn hedef olarak alınmosı korşısında bazı Iş cevreleri beklediklerinı bulomamışlardır. iş çevrelerınce 24 Ocak Karorlarının gözden gecirnmesl ve ek Vcarorlann alınması isteml ile ya pıian eleştırıler, sahıplerinın başlangıctokı tuturr ve davronışlormo gore, onloro hok verdırecek ölcude olmadığından ve isteklenn esasında cirolarda istemlen düzeye çıkılomamaf., stoka çalışma ve kârların yetersızligl ıle IIpM görülmesı eleştirilere karşı okılmasına ne der olmuştur. Bununla blrifkte 982 yılında gu rıun koşulianno gore, ekonomık ve malı polıtıkolara esneklık veri'mesi duşünüiebılır. Gereide iş cevrelerl bütceden bekıediklenni bulamomışlardır. 1982 bütcesinin yüzde 66 72'sl personel ve cari giderler ile transfer harcamalarına (KlVlere yatırım lcin ayrılan 221,5 milyar lira düşülerek) tahsts edılmiştir Buna göre uc kalemin toplamı 1 trilyon 221.8 milyar Prodır. Bulçenin personel giderleri devlet memurlarını ve onlarla birlikte emekltleri yakından ıigılen Devlet bütcesınde her yıl personel gtderlerı. öbür carı giderleri ve transfer narcama'arıri'n artmcsı /atırımları o'umsuz yonde etkilemektf. v ç yatırımların pay.nı dusürmekiedır. Örleneklerde bu üc kalem her ytl arttığmdan Ivo artmaya devam edeceğınden) kacmılmaz olan bu harcamolarda tasarruf da yapılamamaktadır. Yatırımlar aynca nufus artışından da etkilenmekt8 ve artan nüfus icin ekonomk bakımdon ver^mlı o'mayan yatırım'ara ayrılan pay artmckta. nüfusla ılgıl: yatırımiar ağırlk ve oncel'k kar^rmakt'id'r Nuf'jsun 1/S'n1 olusturan 10 müvon cocuğun gsncın öğretinn gorduğu bır uikede bunlnrla ilgı'ı vatırımlann oâır'ıöı kucÜTisencTrPî Yoti'.rriTdn ıstıhdam VÖrunden emek aiıcu o^ır basan tanm yatırırrlarının onemı de aşikârd'r. lES'zliflin azoltılmosı yenı ;s sahalarının acılmasmaariır ve bu nun do aracı yatırımloraır. Yatınm'cnn bu sosyol iceriğı her turiü tartışma ve gorüşün d'Şinda tutulması gerekmektedr. Yatırımlar sosyal birikimleri düşuren ve kıran bir özelliğd de sahiptir. Kiml iş cevreleri, bütceden bekledıklerlnl bu'.omamışlardır. Memurlara gunün kosullarına ve olanaklara gore sağlanan yuzde 25 net art;ş olumludur. YatıriTİarm gerceklesmesı odeneklerin kullanılmasına bağlıdır ve 603 2mil yor lirolık yatırım gorcekleştirilmelidır. Gelecek yılın dışsatımının uretim artışına bağlı olması, soğlanacak dı$ kredilerın azalma eğilimı. paro nın değer kaybının yarattığı sorunlor ve verg) tahsllatının gerçekleşme oranı bütcoyi etkileyecek faktörlerdir. Buniardakl olunısuzluklor bütcedeki dengeyi degiştirebilir. Bu bütce ile devle* rohotlıklo öaemelerlni yapor ve votınmların gerçekleşmesl oranındo ekonomıve conlılık getırir. C Cumhuriyet neaa^ıaae,) 7 OCAK 1932 2 2 berabere kaldık! Galatasaray Fener karmasj ıle Atına karması arasında dün Atır.a'da yapılan müsabaka taral lann attıkları karşılıklı gollerle 22 berabere bit miştir. Karma takım bu surefr le ikinci maçta bir beraberlik temln edebilmistir. Müsabakanın ilk devresi sıfır sıfira bitmiş. goller ikinci devrede yapılmışMüsabakaya kayıt müddeti önümüzdekı pazar gü nü akşamı <10 ocak) sona erecektir. Müsabakaya girmek için 1825 yaşında, Türk tebaası, evlenmemiş ve namuslu olmak ANKARA 6 Ankara zabıtası kumarla mücadele için hummalı bir faalıyete girişmiştir. Cürmti meshut halinde vakala tir. Billndıği gibi ilk maçı karma takımımız 41 kaybetmıştı. Karma takımuı ilk maçta ugradıgı mağlubiyetten sonra yapa cağı ikinci müsabaka daha büyük bir alâka ve sa bırsızlıkla bekleniyordu. Ve ikinci maçta daha iyi bir netice alınacağı Umit olunuyordu. Takımutuzm gollerinl Zeki ve Burhan Beyler at mışlardır. yoktur. tan başka şart Kazanan üç güzelden baska hiç bir genç kızın, muvaffakaM olmadan isim ve resmı neşredilmiyecelt tir. Kayıt müddeti bitiyor HBVIR OKTAY AKBAL İVİT Tütengil'e Saygı Soygıı, 19211979. ikl yıl gectl oradan. He kotil var ortada, ne de clnovetın ardındakı gizler cözüldü. Herşey karmaşık. karanlık. Giden gitti. Herşey bittl ml Hayır. Tütengil bugün her zamankinden daha canlı, daho etkin. Güncellığin icmde yaşıyor. Nice kurbanlar gibi. Yazılan, kltapları anılarıyla hesap soruyor. Toplumdan. yönetimden, bızlerden. Neden, mcin. nasıl? Klmier kımler kimler? «Dıştan bakıldığında katı glbl görunen Tütengil gercekte son derece duygulu, fedokâr ve tam anlamıyla kötü gün dostu kll. Yakınlarına yardımcı olmak onun icln cok buyük bir zevktl. Her saniyesinl büyuk bir t l tlzllkle kullanon bir kişl olmasına rağmen, ameliyat olan •skl bir öğrencislnln, aynı zamondo dostunun her gun yanında bulunmuş, bunu da görev yapan bir Mşlnin özenlyle yapmıştır.» diye yazıyor eşi Şiıkrtye Tütengil... ölumünden sonro kâğıtları, kıtapları arasında on uc maddelik «İlke Dü?ünceler»i bulmuş eşi... Bir yılboşı günü yaşamda izlemesi gereken yolu yontemı kendısl lcin saptamış. Kendine bır prograTi cizmiş... YaKindan tanıyan dostları hıc de şaşmazlar Tütengil'in bu yanına. «Benden yonna kalacak olon namusluca yosanmıs bir hayat, kitapfarım ve cocuklarım olabilir. Sorumluluğumu hlç b l r zamon unutmamalıyım» diye yazmış... Bu llkeler arasında bakın daha neler var: «içinde bulunduğum çetrn çalışma yolu ancak metotlu ve sobırlı bir calışmo Ile oşıloblHr. Günlük heves ve duygular ozmlml kırmamalıdır» ıDoğruluk, sadelik, alçak gönüllülük dün olduğu glbi yarın da yoldaşlanmdın. «Herşeyln hesabını kendlmlze vermeli herkesten önce kendlmlzden utanmalıyız.» «Daima faziletli olmak bir tablat vergisl değll, insanca bir cehlt işidir. Kendlmlzi dalma göz altında tutmalıyız. Yılmadan yorulmadan.» Bu ilkelerden en ilginc olanı da bence şu: «Sanat dallan horyatın tuzudur. illmden gelen kuruluğu sanatın ılık nefeslyle gidermeliylm.ı Kendimi birden Levent semtınin dar, ufak, cicekll bahçelerle suslu yollannda buldum. Ne cok severdi gezmeyi, dolaşmavı! Kiml sabahlar erkenden yola cıkardık. Boğaz'a Baltalimanına inerdık. İlkyaz mevsimlnin tatlılığını duya duya... Konuşarok. tartışarok, arada bir toze cimenierin üstünde dinlenerek. Sonunda Rumelihisar'da, Emırgan'do bir kücük lokantada. bır kahvede bır ikl saathğına «felekten kâm» alarak... Ne bilecektik sekiz dokuz yrl âtesinl... Bütün bu güzel anların buharlaşıp gıdeceöini... cTutengil'e Saygı». Ne guzel bir ad! Tütengil'in anısına en cok yokışan bır seslenlş bu. Çünkü Tötengil lcin herşey saygıyla baslordı. Tartışmalar saygılı olmalıydı, konuşmalcr. eleştiriler. hatta kovgolar. Anısıno yayınlanaran bu kıtabın böyle bir ad tasıması bu anlamlt gerceğı bır kez daha duyuruyor. Prof. Dr. Emre Kongar'ın vazdığı gıbi. «...tam bir bilim odamıydı. Gösterlşi sevmezdi Nodiren yükselttiği sesi, adeta uygun sözcükferl arayarak sakın ve ağır konuşması gösterişi sevmeyen kisiliğinin gorunüşunu butünlerdi. Ciddi adamdı Tütengil. Ozel yaşomında da ciddiydi, resml yaşamında da.» Öyle/dı, ama o gorunür cıddıyetin altında lctenlikli bir yürek vardı Sanata, şiire. yazına. müziğe, resme, tüm guzellıklere ocık. yakin bir yaratılış. Ressomlarla. şairlerle. yazarlarla dostluk etmesı. onların da sevdıkleri, vozgecemedıkleri bir kişı olması, bunu gösterir. Bilimsel klşıliğının yanı sıra yaşam, sanat, yazın üzerine yazdıkları da «deneme» türunün seckın örnekleridır. cTutengil'e Saygı» kıtabında Turan Erol'un, Vedat Günyol'un, Server TonilKnın, Boşaran'ın ozgün yazılan var. Anıların ızınde yurüyen Turan Erol, ki Tütengil'in cok sevdıği bir dostuydu Diyarbakır'da birlikte gecırdikleri günlert anlatırken şoyle diyor: «Masabaşı söyleşilerinin mutlako bir ana konusu olurdu. Konuyu coğun Tütengil ortaya atardı. Dostlar toplantısının anlamsız içkill bir lâklâkiyat havası ıcinde gecmesine razı olmazdı» Gercekten de zomanı boşuna harcamamak. insanogıuno tanınan sınırlı bır surecı ziyan etmerrek tıtızlıği Tütençjıl'de en aşırı ciZQ<deydı. Sonkl icine doğmuş, altmışına varmadan bu dunyadan ce'< p g deceğı. Hem de kenailığınden, doğasal bır zorunlulukia değıl, sevgısiz kışilenn tuzağına düşerek, azılı canavarlara kurban olaraK.. tTütengıl'e Saygı», her yurtsever oydının kıtaplıgında yeri olan bır yopıt. Bır belge. ılerde daha niceleri, cok daha özgunlerı, başarıhları yayınlanacak tTütengil inceleTielerune kayaak olacak b r derleme... Benim lcm Tütengil hıc bır zaman unutulmayacak. cöîmüş» sayılmayocok bır dost... Her an karşıma cıkıvereceğini sandığım yaşayan bir vorlık... Tanıllı'mn dediğl gıbı. «Yoşadığı cağa ve topluma korsı bir bilim adamı olarak, sorumluluğunıı yerine getiren bllınciyle yücelecek ve anıtlaşacak» bir kişi... uruluslan 1935 yılında gerçekleşen Tarım Kredi Kooperaüfleri, kuruluslan üzerinden geçen bunca yıla karşm ne Türkiye'deki kooperetif harekete öncülüK eden bir kuruluş hallne gelebilmişler. ne de Türk ekonomısınde belirein bir ağırhBı bulur.an taıruluşlar haline Eelebilmıslprdir. Bu nedenledır ki. bunca yı la karsın lcamuoyu bır Tanm Kredi KooDeratıfleri olayından habersiz gorülrnektedir. Cumhuriyet Gazetesi'nin 8, 9, 10, 11 Kasım 1931 günlü sayılannda «Tanm Kredi Kooperatîfleri Dcsyası» Daşlıgı altında çıkan bir dizi haber ve savlar, Tan m Kredi Kooperatiflerinl Urihinde ilk kez bir pazetenin birinci sayfasına geçecek kadar güncel bir sorun haline getirmiştir. Basın; haber, eleştiri ve degerlencHrme görevini her zaman sürdürerektir. önemü olan bu haber. eleştiri ve degerlendirmelerden yararlanmaktır K Tarım Kredi Kooperatifleri | YILLARIN DENEYİNE VE BtRİKÎMİNE SAHİP BULUNAN TARIM KREDİ KOOPERATİFLERİ, GEREKLİ DÜZENLEMELERLE DAHA SAĞL1KLI BİRYAPnTA KAVUŞTÜRULABİLİR. söz sahibı olmalan önlenmlştir. Cumhuriyet Gazetesi'nin anılan yazı dizisinden anlaşüdığına göre, Merkez Birliği ust yöneticilerinin 9"u Ziraat Ban kası'ndan emekli. 3'ü ise Ziraat Bankası'ndan izinUdır. Bunlardan genel müdür izlnli, 2 genel müdür yardımcısı ve seksiyon müdürîerinin büyuk bır bölümü emekli banka yönetıcıleridir. Üst kurulusun «emeküler cenneti» haline srel aığım sosteıen bu saptama bıle. ortaklarm vönetım ve denetimde söz sahibi olmadıklarmı vurgulayan ilginç bir olgu dur. Yasanın bır baska sakat yanı da Merkez Bırlıgı Yönetim Kuruhı üyelerüıın «suç» ışlemeleri veya «kusurlu» b'alunmalan halind* gorevlennden Tıcaret Bakanlıgı"nca alır.maîa rını ongören b. maddesıdir. Ea kanlığın denetim görevırj yap ması. suç işledikleri saptanan yönetıcıleri görevlerinden uzaklaştırması olağan sayılabilir. Ancak, «kusurlu» butunmanın objektıt bir ölçüsü yok tat. Kanuna. tkusurlu» bulun malan halinde görevlerinden alınmalan hükmünün getirilmis olması, sadece ve sadece siyasal iktidarlara istemedlkleri yönetim kurullannı tutarlı bir gerekçe olmaksızan gdr«r.leruıden alma olanagı vernıiştır. NitPkim, Tanm Kredi Ko operatıfleri Merkez Birligi Yo netim Kurulu tiyeleri her svya sal ıktidar degisimi sonunda «kusurlu» görulerek görevlerinden ahnmışlardır. Bu uygu lamadan, değişik partiden olmanın «kusur» sayüdığı anla sılmaktadır. Bugün de Merkez Birligi Yönetim Kurulu Ti caret Bakanltfı'nca «atanan» üvelerden oluşmaktadır. Çonkü, daha öncekı yöneticıler «kusurlu» bulunduklan için görevlennden alınmış, daha sonra Dantştay Karan ile go revlerine iade edilmeîerine kar şın isfifa ermek durumunda bıraînlmış ve artık yedekleri de kaimadığuıdan dışarıdan yönetici ataması yapılmıştır. Ve iki yılda bir yapılması gereken Merkez Blrlıği Genel Ku rulu dort yıldır yapüajnamak ta, yöneticilerin seçimie işba şına gelmeleri, nedense uygun karsılanmamaktadır. Tanm Kredi Kooperatifleri nln yülardan süzülüp gelen bır bırikimi vardjr. Beğenılse de begenümese de 46 yüoır varlıklannı sürdürebilmiş kooperatif örgütlerdir. Bir buçuk milyonu bulan ortağı, 23001i aşan birim kooperatı£leri, İS Bölge Bırliği ve Merkez Birliğl ile bu birünlerde çalışan yetişmiş 6.000 isçisiyle küçüm senmeyecek bir güçtür. Bu güç, bir takım düzenlemelerle daha sağlıklı bir yaptya kavuşturulabilinir. Tanm alanınm kooperatif örgütlenmesınde verimlendirilmesmda önemli görevler üstlenebiür. Milyarlan bulan taşınmazlan, sermaye ve yedek akçalarıv'A, hepsınden önemlısi yetişmiş eleman potansiyeliyle üstünde özenle durulması gereken kuruluşlar dır. Kooperatiflerin ^etişmi? eleman sorunu öbür kurnlusla ra oranla çok daha önemlidir. Ortaklarma kredi dagıtan, ta rımsal araçgereç satan, muhaseoe tutan, daktilo yazan, veznedepo sorumlulugu, yönetim sonunluî'iğu yuklenen güvenıl;r bır kooperatıfçınin yet:srı rılmesi hemen hemen 810 jilı gerektirmektedlr. Bu büyük po tansiyel 12 Eylül öneesinin işbaşma se:ırdı?i partizan Renel müdürler elinde daha fazla çarçur ettirilmemeli, koopera tiflertn parti ocaklan baline s«t.irilerek kurutulmasına mey dan verılmemelidir. Ticaret Bakanlıâı, Tanm Kre di Kooperatıflerın'n işleyişınde biiyük sorumlulukîar vük!e nen bır ba'ıcan!ıkf:r. Eu sor.ımlu'.ufunun geregi olarak, bır vandan knoperatıflerı ve üst kuruluşlannı sivasal iktidarlann emrine veren vasa madde lerini degiştirtmelı. bir vandan öa siyasal iktidarlarca atanan Kenel müddrlerin kooperatif kuruluslarda vaptıklan vıkımı onaracak önlemleri almahdır. Kumar mücadelesi nan kumarbazlar Adliy»' ye verilmekte, kumar oynayan kahveler kapatümaktadır. Yetkin ARÖZ Sendıkacı Kooperatiîçı Merkez BirliSİ Yönetim Kurulu'nun kararrna bırakmaktadır. Kooperatillere «siyasetin» bulaşmıs olmasından kaygı duyanlar, bu gerekçe ile bir takım yasal (Jüzenlemeler yapmaya çalısanlar, önce. Tarnn Kredi Kooüeratifleri Merkez Birligi Genel MUdürünün 8İy«sal ik tidarlarca atanmalanna oîanak veren kanunun bu maddesinl deitfsrinnelidirler. Kooperetiflerimize asıl politika siyasal iktidarlar eliyle eirmektedir. Politikaların en çirkini, en ÇIIRITU ve en akıl almazı bu «siyasal iktidarlarca atanan» genel müdürler eliyle yapılmaktadır. Kootıeratif çalıçanlannı siyasal gö rüslerine göre cephelere ayıran, kınm üzerine kıyım yapan, koopgratiflere re ust kuruluşlara vandaşlannı dolduran, kanun kaeaklanna arka cı kan. kooDeratiP.eri parti ocağma çeviren, işine gelemeyen sendika!s»r!a vaoılan toplusözlesme gbrusmelerini çıkraa^a sokan, ısçi iîrreren ilişkilerıru bır kavgaya dönüştüren bu Genel Müdurlerdır. Yasanın hazırlandığı yıllarda. seçimie gelecek Merkez Birligi Yönetim Kurulu üyele rinin «politik» Mşilik taşryaca ğı düşünüünuş ve politikarun sakmcalannı giderebilmek, icin genel müdürlenn Bakarilar Ku rulu'nca atanması bir çözüm yolu olarak görülmüştur. Uygulama Bakanlar Kurulu'nca vapılan aramanın genel müöürleri polıUka dışmda tutma vı başaramadıftıru. terslne en yogun oır biçimde politikaya bulasmalarına neden oldufunu göstermıştir. Ayrıca, genel mU dürün Bakanlar Kurulu'nca atanması, genel müdürlügü Mer kez Biriigi Yönetım Kurulunun üstünde bir organ haline getir miştir. Diğer personelin genel mtidürim «önerisi» üzerine aranması ise, Merkez Birliği Yö netim Kurulunu biçimsel bır yönetim kurulu düz«yine indirmiştir. Böylece kooperatıî hareketin can daman olan or takların yönetim ve denetımde Alpullu Şeker Fabnkssı urettigi şekerlerı nefaset ıtıbarıyle Avrupa derecesıne çıkarmaya muvaffan olmuştur. Fabrika bu sene küp şeker ımaline de başlaNafıa V'ekaletınin yetkı ii kısilerınden bırı Terkos Sırketi hakkındakı fesih karannm ^.irkete bildiril diğmi. üç Vefcaiet memur Alpullu Şeker Fabrikası miştir. İlk çıkan şekerl»rin luzıun'j derecede serülık venlempdığinden çuvallar içnde kırıldığı görülm\iş :se de, daha sonra bu durum ortadan kal dırılmıştır. Terkos Şırketinin feshi lanndan meydana gplen bır heyetin sirket hesaplannı inrelemelvte nu söylemıştir. Kooperatil bareketinln ülkemizde etkinlik kazanamamış olması kuşkusuz ki, Tanm Kredi Kooperattflerinln sorumlulugu defildlr. Sorurrun temelinde >Tipısal gflçlükler re yapısal jrtlclüklerden ötürtl ulusal bir kooperattfçilik politikasınm saptanamamıs olması vatmaktadır. Gercekte Tanm Kredi Kooperatifleri, 1923 1929 vıllan arasında sürdürUlen liberal ekonomive dayalı kalkınırsa politikasmın baçansızlığa ugraması üzerina uiTrulamaya konulan «Devletçilik» ilkesinin kirsal kesime yar.sıtılraası olandır. öncfllügünü Mustafa Kemal Atatürktin yaptıgı, bir numaralı ortaŞı o'dugu bu kooperarifler. si^asal ve Pkonomik iktidara büvük toprak sahiplerinin eperaen olması. toprak reformunun vapılamaması, teknolojik Eerilik, pazar ekonoraisine geçilememesi gibi nedenlerle basanya ulaşamamışlardır. Kuruluşlarmdan 1581 Sayılı Yasa İle yeni bir statüye kavustuklan 1972 yılına degöı, kredilendırme açısından olduftu kadar yönetim açısından da T.C. Ziraat Bankası Genel Müdiirlü&ü'nün denetim ve yönetiminde kalmışlardır. Bu püdümleme kooperatiflere bürokratik ve statik bir yapı kazandırmiî. kooperatifleri adeta «ortaklarm» tmutuldugu kuruluşlar haline getirmiştir. Bu uygulama. kooperatifleri kooperatıîçiliğe aykın unsurlann elinde batmaktan kurtarmış; buna karşılık. ortaklannın demokratik denetim ve yönetiminde, tiyelerinin sonmlanna çözum arajan, karşılıklı dayamşma bilinci içinde örgütlenen kooperatif kuruluşlar haline gelmelerine olanak vermemiştir. Ortaklar, Tanm Kredi Kooperatiflerlni t i r «devlet kapısı» gıbi görmüş, hiç bir zaman kendi öz kunıluşlan olarak benimsayememiştir. KooperatiJ yönetiminde söz ve karar sahibi olamayan, tüm kararların >ukandan dikta edildiği bir yö netim düzeolennıesinde ortaklarm bir baska türiü davranma sını beklemek olası defildir. ANK.%RA 6 (TelefonU) Irak Başvekili Nuri Pa şa bu akşam R.30'da Ankarapalasta bir ziyafet verdi. Bu âyafette îsmet Irak Başvekili " Pasa hasretlerl Ue bsa Veküler, Hariciye Vekalatl ve Irak Sefareti erkara hazır bulundular. ÇAGDAŞ YAYINLARI NUSRET HIZIR FEfiSEFf YÂZILARI 2. Basısı akti EDERI 125 LİRA *•* GEZİNTİ'Yİ MUTLAKA OKUMAUSIMZ... BEĞENECEKSİNİZ... ŞÎMDİ DAKA BÜYÜK DAHA GÜZEL Ocaksayısı çıktı. A'dımz mı? ••• 1972 yılmda cıkanîan 1581 Sayılı Tanm Krsdi Kooperatifleri ve Birlikleri Kanunu, bu kanuna baglı olarak Bakanlar Kurulu'nca yUrürlüğe konulan Kootteratif Birlik ve Merkez Birli&i AnasözJesTieleri Tanm Krecii Koooeratiflpri üzarinrieki T.C. Zıraat Bankası früdilmünü vönetssl açıdan kaldırmış; ancak, kooperatifleri ve Ust kuruluslanm eskiden oldugu gibi Ziraat Bankası bürokrasisi ıle siyasal iktidarlann güdümür.e teslim etmiştir. Anüan yasanm vönstime ili$kin 5. maddesi Merkez Birligi Genel Müdürü"nün Bakanlar Kurulu'r.ca (Ticaret Bakan'.ı^ı önerısı ile) atanmasını, atanacak Genel Müdürle. Genel Mıidür Yardımcılannm ytikspk oS rer.imü o!malann"n yanısıra, «Tarım Kredi Kooperatfîleriyle llgili Rörevlerde en az 5 yıl çalışmıs olmalarmnı öngörmek tedir. Geriye kalan yönetici VB personelin atanmasını da Genel Müdürün önerisi üzerina İSTEME ADRESİ: CAĞALOĞLU TÜRKOCAĞI CAD.NO. 3941İSTANBUL MANZARALl TERAS GÖSTEBI SANATEDEBlYAT GOSTEBt SANATEDEBİYAT RESTAURANTCAFEBAR Hergün değişik Spesyalite (Kievski.Catı piliç,Mantı,Ciğ köfte vs.) Ucuz.Temiz vekalitelrdir. Hertürlü arkadaştoplantıları ve mutlu günleriniz için İstiklalcad.Pirerpecisok.Baro HanKat.7 GALATASARAYTÜNEL ARASl Tlf.49 55 90 REFIK DURBAŞ'ın enyenişiiri GÖSTERİ'nin ocaksayısında ÇATI MENGÜERTEL "Büyükyankı yapacak özgün yapıt yoktu" GÖSTERİ'nin ocaksayısında enfestir