Katalog

Cumhuriyet 2 OLAYLAR ve GÜRÜŞLER 24 EYLÜL 1981 emmuz Bankacılığı», euberal Faiz Politikası», «Banker Enflasyonu» gibi, 8O'I1 yılların para ticaretl üzerinde yoğunluk kozanmış sansasyonal tümcelerl yerine, gelişimleri cok yönlü simgelemek üzere tasarruf sahibi, yatırımcı ve bunlarla ic İCe genel ekonomik yapı acısmdan «Paranın Kaderi» tanımlamasını kullanmak belki de en anlamlısı ve doğrusudur. Böylece, özellikle 1981 yılında tartışma konusu edilen bankalararası toplantılar ve adeta herkesi llgilendirlr hale gelen kararları, sayıları ve sloganları Iztenemez düzeye varan banker ilanları, kamu yönetiminln önce Sermaye Piyasası sonra da Para Ptyasosı kanunlarıyle konuya yasal yaklaşımları v e son olarak da malını paraya dönüştürerek faiz çarkına kendini kaptıran kltlelerin gelecekleri, daha anlam kazanacak ve gercek yerine oturtulacaktır. Bir bakıma paranın yozgısıyla özdeş başka yazgısaı olgular gizlidir bu öz İcinde. T Paranm ve Bankerlerîn Yazgısı PARA ALANINDAKİ GELİŞMELER DEĞERLENDİRİLİRKEN, DEVLETİN YERİ DAHA AKILCI VE OBJEKTİF ESASLAR İÇİNDE ORTAYA KONMALI... Faik Y. BAŞBUĞ bakılması halinde cok yüksek faiz mallyetli kredi piyasoeı anlamına geldiği açıktır. Aracı finans kurumları, kişilerden topladığı ve hatta günümüzde vadesizlere bile %3643 düzeyinde faiz uyguladığı fonları, kendi maliyetleri ve kâr marjlarını iceren fiyatlar üzerinden nihai kullanıcılarına sunmaktadır. Madalyonun ikincl yüzünü görmemek olanaksızdır. Bir başka deyişle bu kurumlar satabiliyorlar ki, ^ ö O ö S faizle para toplama yarışı icine giriyorlar. Hem de tek tam sayfa gazete ilanının milyonu aştığı bir ortamda, bir gazeteye cok sayfa ve aynl zamanda da birden cok gazeteye llan vermek, saniyesi on bin TL'iarla ölcülen TV ekranlarında uzun süre kalmak pahasına. Hic kuşkusuz satılabilen bu fonlar üretim ve tüketim kesiminde en belirgin maliyet kalemlen olarak varlıklarını südürmekte v e asıl yükü toplumun üzerine yüklemektedir. Ancakburada akla gelen asıl llginc yan biraz daha farklıdır. Üretim darboğazının temel sorundan birisl haline geldiği ülke ekonomisi icinde, fon kullanıcılan bu maliyetle bile alabildiklerine ve kârsız da calışmayacaklarına göre, acaba daha önceki dönemlerde kâr payları neydi? Oyle anfaşılıyor ki, gelişim cizgisi ve gözlemlenen ohgu, gecmişteki kâr marjlarının üretimmaliyet kâr analizleriyle işletme ici ölceklerden varılamayacak kadar yüksek, % 300 500 düzeylerinde olduğunu göstermektedir. Daha acık bir anlatımıyla, banker kurumlar gioterek hızlanan bir yarış icinde % 100'leri bulan faiz oranlarına yaklaşırlarken, topladıkları parayı satabilmenin güvencesi içinde bulunduklarını da ayni anda kanıtlamaktadırlar. Aksini düşünmek hümanist yapıyı ve sistemi inkâr olur. Varsayalım ki, enfiasyon önemli ölçüde aşağılara cekildi ve bugünün faiz oranlarıyle başabaş hale getlrildi, hatta onun da altına düşürüldü. Günümüzde yaşam maliyetlerinin aile ici muhasebeleri alt üst ettiği gelişmeler ışığında mal ve servetlerin bir ek gelir getirmek üzere sermaye ve para pıyasasına kaymasında salt parasal kazanc güdüsü değil, harcamaları ve tüketimleri dengeleyebilme zorunluluğu ağır basmaktadır. Kişiler paraya dönüşen maddi değerlerıyle ek bir faiz kazanmakta ve cokcası bu faizleri periyodık tüketim bütçeSi içinde kullanmaktadırlar. Konuya bu acıdan bakıldığında elde edilen tablo ilginctir. Orneğin enflasyonla yarışan faiz tezinin savlandığı ortamda, 100 TL. banker kanalıyle faiz elde etme sürecine sokularak aylık 50 TL. faiz gçtirip, bu ek rant tüketildiğinde, ara para nominal göruntüsü gerisinde hızla erozyona uğramakta ve gercek maddi değerinl yitirmektedir. Variığm reğel değerini koruyabilmesi lcin ikl yol vardır. Ya elde edilen enflasyonla başabaş faiz tüketilmeden anaparaya eklenecek, ya da enflasyonun üzerinde faiz elde edilecek bunun ancak enflasyon çranını aşan kısmı tüketilecektir. Oysa günümüzde paraya höcum seferberliğl lclnde gözlemlenen ek gelir ve tüketim olgusudur. Acıktır ki, bu aşınma tehllkeli ve cok düşündürücü bir sorundur. «Emekli maaşı gibi bir de Iklnci üc aylık al» denırken konunun gerceği gözden kacırılmamalı, tam aksine «faizle birlikte artan ana para» kavramı iyice yerleştirilmelidir. Ne var ki, faızin anaparaya eklenmesı ya da tıiketllmesi kişisel istence (iradeye) dayalı konular olmaktan da cıkmıstır. Onun icin belkı yukarıdaki değindiğimiz kavramlar anlamsız gelebilir. Ama unutulmamalıdır kj asıl anlamsız olup kavramları iyıce bırblrlne karıştırılan olgu, enflasyohdur. Cumhurıyel Sahlbl: Cumhuriyet Matbaacılık ve Gazetecilik T.A.Ş. adına NADİR NADİ Genel Yaym Müdürü HASAN CEMAL Müessese Müdüru EMİNE UŞAKLIGİL Yazı İşlerl Müdüru OKAY GÖNENSİN Basan vs Yayan ı Cumhuriyet Matbaacılık ve Gazetecilik T.A.Ş. Cağaloğlu Türkocağı Cad. 3941 Posta Kutusu: 246 İSTANBU' Tel: 20 9703 BÜROLAR t • ANKARA: Konur Sokak 24/4 YENİŞEHİR Tel: 175825 17 58 66, Idare: 183335 • İZMİR: Halit Zlya Bulvarı No: 65, Kat: 3. Tel: 25 47 09 1312 30 • ADANA: AtatOrk Caddesl Turk Hava Kurumu Is Hanı. Kat 2 No: 13, Tel: 14 550 19 731 TAKVİM 34 ETLÜL 1981 îmsak 5.05 Güneş 6.47 öğle 13.06 tkindl 16.30 Akşam 19.03 Yafecı 20.34 Devlet Müdahalesi Son v e belkı de en onemli soru, faiz tırmanışı ve banker enflasyonu karşısında genel idaremn tutumunun ne olduğu ya da olması gerektiği noktasına ilişkindir. Aslında bu sorunun yanıtı öbürlerine göre daha acık ve kolaydır. Belirtildiğl kadarıyla sertifikalı Işlemlerin benimsenmesinden bugüne kadar yaklaşık 110 milyar TL'lık belge satılmıştır. Bunun 75 mılyar TL'lık kısmı bankerlerden gecmiştir. Yani halen mevcut emisyonun % 25'ine yakın bir rakam. Kaldı ki konuya bu açıdan da bakılmamalıdır. Serbest faiz sisteminin başladığı günden bugüne kadar vadeli fonlardaki artış ve göçürmeler o denli büyük olmuştur ki, faiz göstergesine dayalı fon istem ve sunumu genel idarenin kolayca denetleyebMeceği ve yönlendirebileceği miktarlar olmaktan cıkmıştır. Bugün banka ve bankerlerin benimseyerek tasarruf sahiplerine duyurdukiarı kuramları değiştirmek adeta olanaksızlaşmıştır. En azından sonuclarını kestirmek çok gücleşmiştir. Daha açık bir deyişle faiz liberalizmine son vermek, bankerleri sistemin dışma atmak ekonomınin doğurganlığı ve icine girdiği yeni onarım sureci nedeniyle olanak dışı kalmıştır. İşte bu nedenlerle parasal gelişmeler değerlendirilirken, devletin yeri daha akılcı ve objektif esaslar icinde ortaya konmalı, Istek ve sonuclar bu bulgulara göre renklenmelidir. Tasarrufiar ve Enflasyon m Bu olguları şu acık sorular lclnde bulmak olanaklıdır. % 60 68 net faiz veren bankerler (salt bu görünümüyle brüt % 80 82,6) bu paraları gercekten kârlı kullanabiliyor ve alıcı bulablliyorlar mı? Evini, arabasını ve öbür olanaklarınj nakde dönüştürerek parasını banka, ya da bankere yatıran kişiler enflasyona karşı korunmuşlar mıdır? Başka deyişle, bugünün cok yüksek faiz oranları kişilere neler sağlıyor ve paraları hem geriye dönüşten yana hem de enflasyonist aşınmadan yana güvencede midir? Ve cok öneml! son bir soru da finans keslminde de gözlemlenen bu aşırı tırmanışa ve banker enflasyonuna kamu yönetlml müdahale etmeli midir? edebilir mi? 1931 4981 Maliyetlerdeki Yükseklik Yakından gözlemlendiğj gibi s o n Ik! ay [çlnde banker sayısında önemli artışlar ve uygulanan faiz oranlarında da düşündürücü düzeyde yüksek tırmanışlar gözlemlenmiştir Belirtmiştik; vadelerlne göre net % 68'i bulan bu denll yüksek getiri düzenlerinin. iklncl acıdan Gumhurıvet 24 EYLÜL 1931 Dolar ve Liret'te düşüyor Borsa komisert Adil Bey dün sabahtan itibaren ko mlserlik dairesinde çeşitli yabancı paralara göre umumi mali vaziyetimiz hakkmda tetkîklerde bulunmuştur. Bu tetklkler neticesinde evvelki gün Türk lirasını Fransız fran gına bağlamakta ne ka» dar isabet edlldiği anlaşılmıştır. Dün akşama ka dar muhtelif memleketlerden gelen resmi haber lerden Amerikan dolannm ve Italyan liretlnin de düşmekte olduğu anlaşılmıştır.. İVİT OKTAY AKBAL HflVIR Yeni Türk Demokrasisi Kurulurken... r IKTISAT DERGİSİ lUhiMtBttU KetaDnrdai (HüUnKufuı VuralSm* OsmanUla|qr GünförUru iTitı ttmsl BTLÜL 1981 9AYI »02 100 L İ M TÜRKİYE MUHASEBE UZMANLARI DERNEĞI (SINAV DUYURUSU) Memleketimızde boşluğu hissedilen MUHASEBE UZMANI ihtiyacını karşılamayı ve Masleği geliştırmeyl amaç edinen TÜRKİYE MUHASEBE UZMANLARI DERNEĞİ Uzmanlık Sertifikası Sınavı 23 24 25 KASIM 1981 tarihlerinde pazartesl,, salı ve çarşamba günleri yapılacaktır. Sınavlara katılma şartları ve Adaylarda aranan nıtelikler şunlardır: a) iktisadi, Ticari vs Mali alanlarda Yüksek ö ğ renim mezunu olmak, b) En az iki yıl Muhasebe Mesleğinde Staj yapmış bulunmak. Sınavlara giriş lcin son müracaat tarihi 13 Kasım 1981'dir. Isteklilerin yazılı olarak başvurmalan rlca olunur. MÜRACAAT: TÜRKİYE MUHASEBE UZMANLARI DERNEĞI İSTANBUL TEŞVİKİYE Hüsrev Gerede Caddesi No: 21 Yusufbey Apt. Kat. 1 Daire 2. TELEFON: 48 42 27 47 4818 4163 67 (Cumhuriyet: 7940) f EYLCL 1981 SAYISIYLA YENt BtR YAYIN DöNEMtNDE IKONOMTJIIN DIŞA AÇILMASI II Gümrüklerde satılacak eşya Ankara 23 (Telefonla) Gümrük anbar ve antrepolarında muayyen müddetten fazla kaldığı içın satılması lazım gelen mallarm ne surette satılacağı hakkmda bir ta mim hazırlanmış ve vila yetlere bildirilmiştir.. anışma Meclisl, öbür adıyle Kurucu Meclls, 23 ekimde calışmaya başlayacak. Gündemde Anayasadaki değişiklikler, Partiler ve Seçim Yasaları var. Anayasanın büyük ölcüde değiştiriieceğinl ben pek sanmıyorum; olsa olsa kimi maddelere eklemeler, ya da cıkartmalar yapılacaktır. Devlet Başkanının yetkisl artırılacak. demokrasinin düzenll Işleyişini sağlayacak önlemler alınacaktır. Kurucu Meclis'in en önemli görevl, Partiler ve Secim Yasaları hazırlamak olacaktır. Bu da bir yıl kadar bir zamanı alır. Devlet Başkanının son acıklaması da gösteriyor kl 1983 İcinde yeniden kurulmuş demokratik yaşama, yeni koşullar, yasalar icinde gecilecek, seçimler yapılacak ve yönetim partl' " " l w hirino „ „ Hr, hir ortaklığa bırakılacaktır... D fcİlt Millet mektepleri Ankara 23 Millet mek tepleri 1 kasımda açılaca ğmdan Maarif Vekâleti son hazırlıklarla olmaktadır. meşgul Abone:6 aylık 600 TL. 1 yıllık 1200 TL. Akbank Taksim Şb. 4700 iş Bankası Beyoğlu Şb. 4678 nolu hesaplara yatırılıp çosta ile bilgi v;rilmesl" V Cumhuriyet Cad. No.27/6 Taksim • İS1ANBUL Tlf:49 89 03 44 04 36 45 17 52 > İki büyük harp filmi îstanbul sinemacıları bu sene ikı büyük harp filmi getirtmişlerdir. Bun lar evvela bu yakınlarda şehrimize gemesi beklenen Erkani Harbiye1 Umumiye Reisi Müşir Fev zi Paşa Hazretlerine gös terilecek, müsaade edilir se oynanacaktır. (Arkası 11. Sayfada) MALIYE BAKANLIGINDAN Tasarruflarınıza Devlet Garantisi Yalnız T.C Hazinesinin Satışa Sunduğu Devlet Tahvilleri ve Hazine Bonolarında Bulunmaktadır HAZINE halkımızm tasarruflarıııı en verimli ve devlet garantisi altında değerlendirmelerini sağlamak için bundan böyle: L a) % 30 net faizli 3 ay vadeli (X) b) % 32 net faizli 6 ay vadeli Hazine bonolarını hergun II. % 34 net faizli 1 yıl vadeli ve faizi ücer aylık kuponlarla ödenen Devlet Tahvillerini her ay (XX) uT.C. Merkez Bankası, T.C. Ziraat Bankası Şubelerinde devamlı olarak satısa sunmaktadır. NOT: Hazine Boııolarının ve Devlet Tahvillerinin faizi yurürlükteki vergiler, ödeme sekli ve vadeler dikkate alındığında; a) % 34 net faiz % 51.4 b) % 32 net faiz % 46.İ c) % 30 net faiz % 44.7 Faizin randımanına eşittir. (X) (XX) 14 Eylül 1981 gunünden itibaren 1425 Eylül günleri arası nda ve bundan sonra her ay belirtilecek günlerde «e ı=