Katalog

Cumhuriyet 10 23 EYLÜL 1981 Rumlar, Kıbrıs'a yerlesen Türklerin Türkiye'ye dönmesini istiyor Bas kosul, Maras'ın öncelikle acılması îzzet Rıza YALIN LEFKOŞE Kıbrıs Rum tarafı, «Yenl Federal Kıbrıs Cumhuriyeti'nin askerden arin dırılması ve yabancı birliklerin geri çekilmesi» istemine yenj bir öge katarak, «Türkiye'den gelip Kıbrıs'a yerleşenlerin Türkiye'ye dönmelerini» istiyor. Bu isteği, «9 Eylül önerileri»nde öngördüğü «Yeni Federal Kıbrıs Cumhuriyeti»nin, haikının ve iki toplumun güvenliği ve bunun gereklerıy le bağlantılı olarak» duyuruyor. «Garantiler Sorunu'nun, uy gun bir zamanda müzakere edilebileceğini» belirten Rum tarafı, «Kıbrıs'a yerieşenlorin • TÜRK ÖNERİLERİNE KARŞi KIBRIS RUM ÖNERİLERİNDE KIBRIS'IN ASKERDEN ARINDIRILMASI VE YABANCI BİRLİKLERİN GERİ ÇEKİLMESİ ÖNGÖRÜLÜYOR. dönüşü» koşuluyla birlikle, «Kıbrıs Rum pozisyonunun, ül kenin askerden arındırılması ve yabancı birliklerin geri çekilmesi gerektiği noktasında olduğunu» açıklamakta... Kıbrıs Rum tarafı, 9 Eylülde, «Yenl önerllemde bulunmakla, ileriye doğru bir dizi adım daha attığına» jnanıyor. Bu nedenle, «İki taraf arasındaki uzun görüşmelerin tarihinden hoberli olanlarin da, kendllerinin, ta 1977 nisanında, yıne tam ve somut arayasal v e topraksai önerller tunduklarını bildikleri» ileri sürülüyor. Ayrıca, «Bunların, Rum önerilerini gözler önüne seren ayrmtılı belgelerin, topiumlararası görüşmeler masasına ge tirildiği 8 ekim 1980'de daha da kapsamiı olarak verildiği» ifade edilmekte bu noktada, «Türk tarafının, 5 Ağusto* 1981de sunduğu toprak önerileri için, «maalesef önemsiz (dikkate değmez)» anlamında, «Unfortunately inslgnlficant» sözlerini kullanıyor. Rum tara fı «onemsiz» sayılan bu topraksal önerilerin, Türk tarafın ca, 21 Ocak 1981'de sunulan ve «Kıbrıs Türk tarafının, Kıbrıs sorununun çözümüne ilişkjn kapsamiı önerileri» başlığı altında, 5 Ağustosta tekrar masaya getirilen «anayasal öneriler»|e birlikte sunulduğunu savunuyor. Rum tarafının da, 26 Ağustosta, bu öneriler üze rine, «gerekçeli görüşler»ini belirttiği kaydediliyor. Rum tarafı önerilerinin birinci belgesi olan «sunuç bildirisisnin bu bölümünde şöyle diyor: «Karşı öneriler sunmak, Kıb rıs Rum tarafının görevi olmamakla birlikte, her iki tarafın, masaya, şimdı kendilerince ko nan öneriler üzerinde esnek biçimde görüşmeleri görevleri dir. Bu karşılıklı göreve karşın, Kıbrıs Rum tarafı, şimdi, bir kez daha inisiyatlfi ele almaktadır. Kıbrıs Türk önerileri, her ne kadar, umutları bo şa çıkarıcı (hayal kırıcı) ve adil, kalıcı b<r çözüm için bir temel oluşturmuyorsa da, Kıbrıs Rum tarafı, özlü yapıcı bir diyaloga girilmesi girişimierinde, herşeye karşın, daha ileri (yeni) önerilerde bulunmaya karar vermiştir. Bunu ise, Birleşmiş Mılletler Genel Sekreteri'nin girişimlerlne katkı ve etkin bir diyaloga ulaşılmasın da içten isteğinin bir belirtisi olarak yapmaktadır » Rum önerilerinin «sonuç bil dirisi»nde, «11 Rum önerlsinin görüşülmesinden önce, Maraş (belgede Varoşa deniliyor) konusuna dönmek gerektiği» de belirtiliyor. Böylece, «Maraş'ın, yeniden yerleşime acılması konusunda anlaşmaya ulaşılmasına öncelik verılmesi» istemi tekrarlanıyor. Bu istemin, «19 Mayıs 1979 doruk anlaşmasının 5'inci maddesinc uygun olarak ifade edildiğine» parmak basılıyor. «Bu yerleşimin, Kıbrıs sorununun öteki yönlerinin sonuçlarını beklemeden yerine getirilmesj (tamamlanması)» da, bir başka koşul sayılmakta... «Maraş'ın yerleşime yeniden açılması»nın, «19 Mayıs 1979 Anlaşması'nın bir bölümünü oluşturmasma ek olarak», baş kalarınca da önerildiği gnımsatılıyor, Rum Belgesi'nde... «Maraş'ın yerleşime yeniden acılması, 1978 Temmuzundaki açık mesafrnda, Denktaş'ca olduğu kadar,BM Genel Sekreteri ve Kıbrıs sorununa çözüm bulunmasına ilgi gösteren ülkelerce d e önerlldi» deniliyor. 3. Ordu bölgesinde 3 sol örgütten 86 militan ele gecirildi J | Aybastı'daki operasyonlarda 8 kişinin katili bir sağ eylemci de güvenlik kuvvetleriyle giriştiği çatışmada öldü. | İzmir'de 3 âyrı örgüt üyesi 41 militan hakkmda dava açıldı. I Yurda dönmeyen Hergürı gazetesi Genel Yayın Müdürü ile ülkücü Ali Batman ve 4 kişiye bir ay daha süre tanındı. Haber Merkeri 3. Ordu ve Süayönettm illerinde gerçekles tirilen operasjonlarda, pankart ıfiş asmak, parti propagandası yapmak, çatışmaya girmekten, 46 TKP üyesinin, adam öldürmek, yaralamak, direniş komitelerl kurmak, örgüt a dına kömür satmaktan 9 Devrimci Yol üyesinin jandarma ve bekçj yaralanjak, polisle çatışmak, birçok mesken, işyeri ve parti binasını kurşunlamak korsan gösteri yapmaktan 27 Halkııı Kurtuluçu üyesinin yakalandığı bildirildi. Sıkıyöneümin açıklamasına göre, Ordu Aybastı'daki olaylarda 8 kişinin öldürülmesine iştirakten aranan silahlı sağ eylemci Kemal Boatepe (Tilki Kemal), 12 eylül günü Aybas tı yöresinde güvenlik kuvvetleriyle giriştiği silahlı çatışma da ölü olarak ele geçti. Açıklamada ayrıca 5 kişinin ölümüne yolaçmaktan aranan Cemal Usta, Paşaköy muhtarını öldürmekten sanık Zeki Özfürk TKİPML Partizan Örgütü yöneticisi Zeynel Demirçelik ve TDKp üyesi Nurcan Özgün'ün yakalandığı da belirtiliyor. 3 AYRI DAVA AÇIUM tZMtR Ege Ordu ve Sıkıyönetim Komutanlığı Askeri Savcılığı Denizli, Salihli ve Uşak'ta faaliyet gösteren ülkücü demeklerin üst birim sorumlusu 34 terörist ile DevrimciYol fraksiyonu üyesi 7 kişi hakkında üç ayrı dava açtı. AA'nın haberine göre, Askeri Savcı'nın Salihli olayları ko nusunda hazırladığı iddianamede 12 sanığm, çeşitli tarihler de aralarında CHP ilçe binası, TÖBDER binasının da bulunduğu çeşitli işyerlerini kurşun ladıkları belirtildi. Askeri Savcının Denizli olay lan konusunda hazırladığı ikin ci iddianamede ise ülkücü der neklerin MHP'nin organı olarak görülduğü bu örgütlerin Denizli ve yöresinde şiddet olaylarını her gün arttırdıkları kaydedildi. İddianamede, teröristlerin Denizli ve yöresinde iki kişiyi öldürdükleri, çok sayıda kişiyi yaraladıkları, bir çok yeri kundakladıklan Te kurşunladıkları bildirildi. OEV YOL DAVASI Ege Ordu ve Sıkıyönetim Komutanlığı Askeri Savcılığı, Uşak ve yöresinde faaliyet gös teren yasa dışı Türkiye Halk Kurtuluş Partisi Cephesi DEV YOL fraksiyonunun 7 üyesi hakkında ayrı bir dava açtı. Askeri Savcı, iddianamesinde teröristlerin, Uşak ilini mer kez seçerek civar ilçe ve köylerde bağlı oldukları örgütün prensipleri doğrultusunda eylemlerini gerçekleçtirdikleri, halkı silahlandırarak devletin güvenlik kuvvetlerine karşı gel meye zorladıklarım bildirdi. Savcı, teröristlerden İbrahim Akım için ölüm, diğerleri hakkında da 6 ayla 15 yıl arasında hapis cezaları istedi. AGCA'Yl SAKLAYANLAR YARIN YARGILANIYOR ANKARA Mehmet Ali Ağca'yı Kartal Maltepe Askeri Ce zaevi'nden kaçtıktan sonra Ankara'da saklayan Mustafa Dikici, Mehmet Kurşun ve Hasan Murat Pala'mn yargılanmalarına yarın Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı 2 Numaralı Askeri Mahkemesi'nde başlanacak. Askeri Savcı sanıkların 35 yıl hapsini istiyor. SÜRE TANINDI Hükümet, haklarında kovuşturma açılmış olan ve verilen süre içinde yurda dönmeyen al tı kişi hakkında yapılacak lşlem konusunda bir bildiri yayınladı. Bildiride halen yurda dönmeyen Hergün Gazetesi Ge nel Yayın Müdürü Enver Altay lı ile Ali Batman, Musa Serdar Çelebi, Gürsel Cemal Kaya, Pa kize Eroğlu ve Hasan Basri ATdın'm vatandaşlıktan çıkarılma işlemlerinin sürdüğü belirtildi. Bu kişilerin ilan tarihinden iti baren bir ay içinde mülki idare amirliklerine ve savcılıklara başvurmadıklan takdirde vatandaşlıktan çıkarılacağı ve mallarmın hazinece tasfiye edileceği de bildiride yer aldı. JANDARMA ÇAVUŞU MAHKtJM OLDU KONYA 2. Ordu ve Sıkıyönetim Komutanlığı Konya Askeri Savcılığı, Niğde İl Jandarma Alay Komutanlığı emrin de görevli uzman jandarma çavuşu Halil Kutlu'yu 7 ayn rüşvet alma suçundan 26 yıl 3 ay 16 gün hapis cezasına mahkum etti. 18. ÎÜZY1L tİSLUBUNDA (^mlıua tepesi'ııde 18. jüzyıl üslubuyla ahşap bir kahve, mermer seyir balkonu ve içinde ocak bulunan hünkar sofrası yapıldı. (Fotoğraf: Erdoğan KÖSEOĞLU) Camlıca Tepesi hizmete acıldı tstanbul Haber Servisi Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu (TTOK) tarafından 55 milyon lira harcanarak yt:niden düzenlenen Çamlıca Tepesi'ndeki tesisler, 18. yüzyıı görüntüsüyle hizmete girdi. TTOK Genel Müdürü Çelik Gülersoy'un gerçekleştirdiği düzenleme sonucu 18. yüzyıl üslubuyla ahşap bir Istanbul kahvesi, mermer seyir balkonu, içinde ocak bu lunan bir hünkar sofrasl yapılırken, aydınlatma için mum ve fenerler kullamdı. Önlerinde pirinç sinili taş masaların bulunduğu taş sedirlerle oturma yerleri hazırlanırken, kahvede kul lanılan aksesuarlar için 200 yıl öncesine bağlı kalındı. 18. yüzyılda İstanbul'a gelen Batılı bir gezginin kent için «Gelin odası kadar süslü» dediğini hatırlatan Çelik Gülersoy «Ancak ilerleyen yıllarda bütün güzellikler ortadan kalkmış. Şimdi birer birer bunlan yeniden yapmaya çalışıyoruz.» dedi. Çamlıca tepesmin Istanbul'un bir özeti olduğunu söyleyen Gülersoy şöyle konuştu: «Dünyada, büyük bir kente bakan bu gibi yükseklikler, o şelırin ana karakterinin üslııbu içinde imar edilir. Peşte, Heidelberg, Viyana' da böyle vapılmıştır. tstanbul için de asıl karakter, henüz bozulmalaruı başlamadığı, 1700'lü 'yLİlar demektir. 18. yüzyılda tstanbul, bir çok değeri yanında, böyle (forkemli kahvebanelere de sahipti. Bunların bir örneğini, halkımıza ve turistlere sunmu; oluyoruz. Yapılanlar 5 milyonluk bir şehre yetmeyeceği için, bundan sonra vapılması gereken, Boğaza bakan yamaçlarm kamulaştırılarak, burada da aynı karakter li tesisler vapılması ve kalabalığın çevreye yayclırılmasıdır.» Kahvehanelerdeki mermer çeşmelerden ayran, şerbet ve şarap akacağını, kahvenin köınür ateşi üzerinde pirinç cezvelerde hazırlanacağını belirten Çelik Gülersoy, Çamlıca tepesinde çaym 30, meyva suları ve sandöviçlerin de 50 liradan satılacağını söyledi. Çamlıca tepesindeki çahşmalarm tümüyle bitmemesine karşılık servis hizmetlerine başlandı. Tepeyi gezen turist kafileleri İstanbul'un görünümünü hayranlıkla izlerken Belçika'da yaşayan Fransız moda öğretmeni J. Annantilla «Tümüyle Türk stilinde bir örnek görmekten "tınıııı olduk. Eski mimarlnin tatlı ve sevinıli havasını dııyuvoruz.» dedi. Mustafa EKMEKÇİ Carsamba Yollarmda... arşamba'dan çıkıyorduk. Kiremit çatılı eski evler, bahçelerinde ayva, nar ağaçlan arasında yeni gibi. Gazeteci arkadaşlardan biri bağırdı: Aaaa, bacada şişe var, demek, bu evde evlilik çağında kız var, Hdni nerede?.. Dlye şişeyi aradı otobüstekller.. Işte, bir tane daha.. Gelinlik kızı olan anababa ne desin?.. «Benim kram var ergen, kim alacak?...» diye TV'ye ilan verecek değil ya, yılar yılı bu yöntemi bulmuşlar demek. Anadolu nun birçok yerinde, böyle gelenekler, görenekler vardır. Kız, gelin olunca artık çatıda TV anteninm bitişiğindeki şişe ya kırılır, ya tndirilir. Çarşamba'daki törene gitmeden, Samsun'da biiyük Samsun Oteli'nde geceledik. Otelde yenildi, içildı. Samsun Valisi Altay Utkan'ı orada tanıd:m. Adını daha önce duyardım, taaa Hakkâri Valiliğinden. Cahit Kulebi, «Ataiürk'e Ağıt» şiirinde Samsun'u anar, şöyle: «Samsun'un evleri deniıe bakar/sokakları yosun f çinde/çapalar, takalar, nıavnalar bilyalar gibi suyun yüzünde/bir iner bir kalkar. Kazova'dan bir yar sevgira/adamı günalıa sokar..» Mustafa Kemal'in Samsun'a çıktığı yer, doldurulmuş.. Karada kalmış sabah erkenden Samsun çarşısını şöyle bir kolaçan ettik, gazete, sigara aldık. Sonra, otobüslerle Çarşamba'ya gidiş.. «Çarşamba'yı sel aldı/bir yar sevdim el aldı..» Nazım, halk türkülerini filmleştirmeyi tasarlarmış.. Başta, Çarşanıba türküsü var.. Çarşamba'yı sel alıyor filmde, sevgilisini de eller alıyor, böyle bir film. Gerçekleştirememiş tasarısını. Deniz Baykal, Hasan Uğurlu Barajı'ru açarken yaptığı konuşmada:: «Sevgili Çarşamba'lılar, artık bundan sonra Çarşamba'yı sel almayacak» demiş, ama sonra yine sel basmış Çarşamba'yı. Karadenize özgü yeşiüik, çofc daha sonra başlıyor.. Ama, otobüsle Karademz gezisi çok güzel. Doğanın güzelliğinden heyecanlanıyorum. Çarşamba'da ükin ÇarşambaTı kızların, kadınların el emeği, göz nuru ürünlerini, Şile bezi üzerine ışlemelerini görüyoruz bir atölyede. Bir gün önce, oteldo ceketimin düğmesi pat diye kopmadı mı?... Atölyede bir genç kız, hemen dikiverdi düğmeyi. Şile bezi işlemeıeri, Çarşamba'ya hemen her eve bir gelir kaynağı olmuş.. Bın beş yüz eve dağıtılıyormuş Şile bezleri. Onlar, götürü olarak işleyip getiriyorlarmış.. Vali Altay Utkan ile, Ankara'dan gelen konuklar da gezdiler atölyeyi. Orada anlatıldı: Birçok genç kız, burada çalıçarak çeyizini hazırlıyor. Şirketin yöneticilerinden Eahml Menteşoğlu da şöyle dedi: El işleri çıkalı, salyangozda çalışacak işçi bulamaz olduk.. Oradan kediköpek maması konservesi ile balık kon servesi yapacak fabrikanın açılışına gidiyoruz.. Karşıda Karaâeniz bakır işletmeleri lojmanları.. Fabrikajn kuran Eahmi Menteşoğlu Çarşamba'lı. Herkes, Istanbullara, şuraya, buraya göoüp gitmiş Carşamba'dan, Menteşoğlu. Biz gidemedik, kaldık, diyor. Bir, ilkokul öğrenimi görmüş. Öğretmene bir tavuk armağan ederek alabümiş. ilkokul diplomasını. Başka öğrenimi yok. Su satmış, bir sürü işte çalışmış. Yaratıoı bir zekâsı var besbelli. Çarşamba'da salyangoz, kuroağa toplatıp bunlan. işlemek için fabrika kurmak, yurt dışuıa bunlan satıp dövia kazanmak kimin usuna gelir? Yurt dışına at, eşek eti, salyangoz, kurbağa bacağı satarak sağladığı döviz, Vehbi Koç'un sağladığından çokmuş.. Hem de Tlirkiye'de tüketimi hemen hemen sıfır olan ürünleri değerlendirip satıyor. «Menteşoğlu Kardeşler»in fındık fabrikasında ayıklanıp, paketlenen fındıklardan altı bin tonu yurt dışma satıldı. Fındıkta, salyangozda, kurbağa bacağında, kediköpek mamasında da çokluk kızlar, kadınlar çalışıyor. Fındıkta çalışanlar, arada bir fındıkları atıyorlar ağızlafına. Ama, üçdört gün sürermiş bu. Sonra sonra yemek istemezmiş insan. Bıkarmış.. Menteşoğlu, Çarşamba'da at, eşek eti işleyip yurt dışına satmaya, kurbağa bacağı, salyangoz işlemeye başladığuıda oldukça güçlük çekmiş. İmam karşı çıkmış önce» Sonunda îmam da teslim olmuş.. Blr uzman anlatıyor fabrikanın önünde: Memlekette laf üreten çok da, iş üreten yok, dlyor. Onların da sıkıntılan varmış. Başta, «mevzuat hazretleri» geliyormuş. Dövizi fazla getirdiği için, mahkemeye düşen firmalar bile varmıs! Bdri, bana eşek etini övüyor: Eşek, çok temiz bir hayvandır. Ottan başka bir şey yemez eşek. Hele bir yiyin eşek etini, bir daha kuzu eti yemezsiniz.» Eşeği, çok sevdiğimden mi ne, etini yemek istemıyorum doğrusu.. Bir başka uzman anlattı: At eti dışarı satüalı beri, Türkiye'de ruam hastahğı kalmadı. Atlarda görülen bu hastalıkla kolay savaşılarmyordu. Şündi, yok denecek denli azaldı. Adana'da yıllar önce, at eti almaya karar vermişler îş göremez atları tartıp, satın alıyorlarmış. Bir ara, at getirenler çoğalmış. Küüdan pek duzgün olmayan bazı kişiler, atı çekip getiriyorlarmış. Birkac gün sonra, Adana Emniyet Müdürü ile konuşurlarken Müdür, şöyle demiş: Son günlerde Adana'da, atlar ortadan kaybolmaya başladı. Günde yirmiotuz ihbar alıyoruzl Gezip gördüğümüz fabrikalar zamanla yüzyılımıza uygun duruma getirilebilirler. Buralarda, sağlık koşuıları, temizük çok önemli. Kurbağa, salyangoz fabrikalan ile at, eşek ett fabrikasında, Pransız, Alman, Romen uzmanlar da çalışıp denetliyorlar. At etleriyle, kurbağa bacaklan, işlenmiş salyangozlar eksi kıık derecedeki soğutma depolannda saklanıyor. Kurbağamn canlı dışsatımı daha çok para getiriyormuş. Uçaklara yerleştirilen kurbağa sandıklarından vrak... vrak... sesler gelirmiş.. Salyangozu ise öve öve bitiremedi Mehmet Menteşoğlu. Carşamba'dan Ünye'ye gectik. Çamlık Lokantasmda yemekten sonra. Antoı**ya döndtSu C Kaybı ve Denetimi Süleyman GENÇ Akman YARGICI (Maliye Bakanlığı Gelirler Kontrolörleri) o Maliye Bakanlığında Vergi tdaresine ve vergi ödevlilerine yönelik denetimin kurumsal yapısı. Maliye Bakanlığının kurum sal yapısı içerisinde vergi de netim fonksiyonunu yürüten kurullar merkezde; Maliye Müfettişleri, Hesap Uzmanları, Uzmanlar, Bankalar Yeminli Murakıpları, Gelirler Kontrolörleri ile taşrada Vergi Kontrol Memurlarmdan oluşmaktadır. Diğer kamu kuruluşlarma nazaran çok daha kapsamiı olan denetim fonksiyonunu üstlenen Maliye Bakanlığı Vergi Denetim kuruluşları hakkında kısa bir bilgi verilmesi yararlı olacaktır. 2996 Sayılı Maliye Vekâleti Teşkilât ve Vazifeleri Hakkın da Kanun'un 5. maddesiyte sap tanan yasal statüleri gereği, Maliye Müfettişleri, Genel katma ve özel bütçelerle idare olunan dairelerle sermayesinin tamamı devlete ait olan müesseseleri mutlak suretle, ayrıcalıklı şirketlerle sermayesinde devletin payı olan müesseseleri Bakanlîğın izniyle, Der nekleri mali noktadan, teftiş etmeye yetkilidirler. Vergi incelemesine ilişkin yetkilerini ise Vergi Usul Ka nununun 135. maddesinden almaktadırlar. 2996 Sayılı Maliye Bakanlığının kuruluş ve görevlerine ilişkin kanunu değiştiren 28.3. 1945 tarih ve 4709 Sayılı Kanunun 1. maddesi hükmü gere ği Hesap Uzmanları, gelir ya salannm emrettiği incelemeleri ve Maliye Bakanı tarafından lüzum görülecek etüdleri yapmakla yetkilidirler. Gelirler Kontrolörleri, Maliye Bakanlığı Teşkilât ve Vazifeleri Hakkında Kanun'da yer almamış olmakla beraber 2996 3656 ve 1324 Sayılı Kadro Yasalanna dayanılarak kurulmuş ve geliştirilmiştir.. Eoı ör gütün kadroları gelir idaresi bünyesi içinde ise de vergi inceleme yetkisini Vergi Usul Ya sasının 135. maddesinden almaktadırlar. Gelirler Genel Müdürlüğünün Merkez ve Taş ra örgütünün bütün işlemlerini teftiş etmek ve incelemek üzere Maliye Bakanlığınca yetkili kılınmışlardır. Ayrıca 492 sayılı Harçlar Kanununun 134. maddesine göre de Harçları tahsile yetkili memurların he saplarını teftiş ve kontrola yet kilidirler. Kuruluş ve Görevlerine İlişkin Kanunun 21. maddesine gö re, (bu madde 3.4.1950 tarih ve 5655 Sayılı Kanunla değişmiştir..) Defterdar adına ü ve ilçe lerdeki servisleri denetlemeye yetkilidirler. Ayrıca 492 Sayılı Harçlar Kanununun 134. maddesine göre mahallin en büyük mal memuru tarafından harç ları tahsile yetldli memurlarm hesaplarmı teftiş ve kontrola yetki verilebilir. Vergi inceleme yetkileri Vergi Usul Kanununun 135. madde sinden kaynaklanmaktadır.. verginin adil gerçekleştirecek hip olmalıdır. olma ilkesini niteliklere sa netim elernanı bugün ortalama 30.000, TL. aylık ücret aldığı halde, özel sektörde bu ra kanı asgari 90120 bin liraya ulaşmaktadır. Kaldı ki mevcut olanakları genişletmek bir yana 200'e yakm Gelirler KontrolÖriiRün yasal hakkı olan kadroları 3 yüdan beri verilememektedir. Denetim örgütleri arasında organizasyon ve işbirliği noksanlığı vardır. Şöyle ki, merkezde vergi incelemesi yapan 4 örgüt bulunmaktadır. Klasik denetim yöntemleri gelişen ekonomi içinde etkinliğini kaybetmiştir. Vergi idarelerinin yapısı denetimi kolaylaştıracak uygunlukta değüdir. Ödevlilerin dosyalarında kendilerinıri beyan ettiği bilgiler dışmda üıcelemeyi kolaylaştırıcı döküman bulmak için dairenin dışa dönük çalışmalar yapması gerekmekte ise de böyie bir çalışma yapılamamaktadır. Türkiye'de tek düzen muhasebe uygulamasının noksanlığı bir yükümlüye ayrılabilecek denetim süresini uzatmaktadır. İşletmeierin muhasebesinden sorumlu kişilerin (bağunlı bağımsız) bir meslek grubu olarak yetişmemiş bulunmaları ve disipline edilmemiş olmaları inceleme nedeniyle ortaya çıkan olaylarm çözümünü güçleştirmektedir. Mali yargının yokluğu ve mevcut itiraz sisteminin ağır işlemesi incelemenin caydırıcı etkilerini ortadan kaldırmaktadır. Çünkü, haksız da olsa bir ödevlinin rapor konusu vergiyi ödemesi ekonomik bakımdan rasyonel bir davranış sayılama yacağîndan uyuşmazlığa gidip konuyu sürüncemede bırakması yararına sonuçlar doğurmaktadır. Denetimle ilgili olarak Türkiye'de mevcut meslek grupları, mensupları için yeter li ve süratli bilgi vermemektedirler. Örnegin; bir iş kolu için isfcenen bilgiyi verecek komitenin önde gelen üyeleri arasında çoğunlukla incelenen ödevlinin kendileri bulunmaktadır. Sanayi ve tarımda standartlaşma yoktur. Merkezi bir bilgi elde etme birimi bulunmamaktadır. Vergi Denetim Örgütlerinin Etkinliği: Vergi idaresine yönelik ıç de netimin gerçekte dış denetime yönelik sonuçlar verdiği gözden uzak tutulmamalıdır. Bu nedenle denetimden bahsedildi ğinde daha çok vergi denetimini (dış denetim) anlamış ol mak gerekir. Merkezden yapılan vergi denetiminin çeşitli nedenlerle etkinliğini arttıramadığını söylemek olasıdır. 19761978 yıllarında merkez denetim örgüterinden olan Ge lirler Kontrolörleri ve Hesap Uzmanları Kurullarının incelemeye tâbi tuttuğu mükellef şayıarı 1976 yılında 25.070, 1977 yılında 21.657, 1978 yılında 32. 302 tür. Sayılardan anlaşılacağı gibi incelemeye tâbi tutu lan yükümlülerin önemli bir artış göstermediği anlaşılmak Denetim Çeşitleri: Maliye Bakanlığında iç gelirleri ilgilendiren denetimi iç ve dış denetim olarak iki grupta toplamak olasıdır. îç denetim gelir idaresinin merkez ve taş ra örgütünün denetimi olarak tanımlanabilir. Maliye Müfettişleri: Dış Denetim: Dış denetim genel olarak ver gi incelemelerini kapsamakta ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu) Devlet Başkanı Orgeneral Kenan Evren tarafından önceki gün açılan 9. Türk Tarih Kongresi'nin seksiyon çalışmaları dün de sürdü. «Atatürk ve Devrimleri» sek siyonunda dün Fehmi Cigangir, İ.V. Alibekov, P.P. Moisseyev, Emre Kongar, M. Rauf İnan, maz, Fahir İz, Metahat Özgü, Mehmet Önder, Hasan T. Uçankuş, büdirilerini okudular. «Türkiye Cumhuriyeti iktisadi politikasının oluşmasında Kemal Atatürk'ün görüşlerinin etkisi» konusunu işleyen I. V. Alibekov, özetle şunları söyledi: «Aslında bir iktisatçı ve dokt rin adamı olmayan Atatürk'ün çok sayıda konuşma ve demeçlerinde geniş yer alan sosyal * ekonomik düşünceleri Cumhuriyet Türkiyesi'nin ekonomik politikasının temel ilke ve yönünü büyük ölçüde etkilemiştir. Atatürk'ün ekonomik görüşlerinin belirtilmeye değer özelliği, O'nun, bir yandan, o zamanlar Türkiyesi'nin iktisadi ve sosyal alanlarda geri kalmışlığının ve dış Iktisadl bağımlılığının köken ve nedenlerinin ülkede ulusal üretlm güçlerlnln hızlı bir kalkınmaya olan zaruri Ihtiyaçlarının, öte yandan, polltik egemenliğln korunmasında ve onu/ı daha sağlam temels dayanmasında çözümleyicl koşul olarak ekonomik bağımsız lığın önemlnl derinden benimsemesidlr.t Türk Tarih Kongresi calısmaları suruyor Hesap Uzmanları: Vergi denetimcisi 3 0 bin, Özel kesimdeki meslektası 9 0 1 2 0 bin lira ^ maas alıyor | 1976 1979 yılları arasında beyanname veren yükümlü 972 binden 1,5 milyona çıkarken 1976 1978 yılları arasında incelemeye tabi tutuian mükellef sayısı 25 binden ancak 32 bine çıkabildi. | 1,5 milyondan fazla mükellefe karşılık 200 kadar Gelirler Kontrolörü. Uyuşmazlık konusu olan bir olaym kesinleşmesi 5 yılı alıyor. Temyiz Komisyonlarının asgari 2 yıllık bir iş yükü var. Ataol Behramoğlu beraat etti Istanbul Haber Servisi Türkiye Yazarlar Sendücası Genel Sekreteri Ataol Behramoğlu dün îstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı 1 Numaralı Askeri Mahkemesinde yapılan durusması sonucu beraat etti. Ataol Behramoğlu'nun ilk duruşmada vareste tutulduğu için katılmadığı dünkü duruşmada savunma avukatı Şener Yardım, yayımlanan şiirlerde herhangi bir suç kastı olmadığını, Yılmaz Güney için yazılan şiirde de yalnızca Güney'in sanatçı kişiliğinin övüldügünü söyledi ve beraatini istedi. Esas hakkındaki müUalaasıi nı bildiren Askeri Savcı da Behramoğlu'nun müsnet suçla rı işlemediği kanaatine vanldığını belirtti ve beraatini istedi. Bunun üzerine mahkeme heyeti, Behramoğlu'nun «müsnet suçlan işlemediği kanaatine vanldığını» belirterek beraat kararı verdi. Gelirler Kontrolörleri: Vergi Yargısı: Ülkemizde vergiye ilişkin uyuşmazlıklar İtiraz, Temyiz Komisyonları ile Danıştay tarafından 3 kademede çözümlenmektedir. İtiraz ve Temyiz Komisyonları ağır iş yükü altında bulunmaktadırlar. Bunun doğal sonucu uyuşmazlıkların çözümü gecikmekte ve ödevlilerce konunun sürüncemede bırakılması cazip hale gelmektedir. Gerek İtiraz gerekse Temyiz Komisyonlarında asgari 2 yıllık iş yükü bulunmaktadır. Uyuşrnazhk konusu bir olay 2 yı! İtiraz 2 yıl Temyiz Komisyonunda ve en az 1 yıl Danıştay'da beklemekte ve karar için 5 yılın geçmesi gerekmektedir, Bugünkü vergi uyuşmazlıkları sisteminin tamamen ortadan kaldırılıp yeniden kıırulması zorunlu hale gelmiştir. ,4 Bankalar Yeminli Murakıpları: 23.6.1958 tarih, 7129 Sayılı Kanunun 1. maddesi gereği Bankalar Yeminli Murakıpları, Bankalar Kanunu ile diğer ka nunlarm Eankalarla ilgili hükümlerinin uygulanmasmı kont ro] ederler. Ancak, bu kurul mensupları, 7129 Sayılı Bankalar Kanununun bir çok hüküm lerini değiştiren 28 Sayılı Kanun hükmünde Kararname ile banka işlemlerinden doğan ver gi kayıpları için inceleme yapmaya yetkili kılınmışlardır.. Vergi Kontrol Memurlan: Vergi Kontrol Memurlan, 2996 Sayılı Maliye Bakanlığı dır. Vergi incelemelerinin yapılmasmdan maksat, Vergi Usul Yasasımn 134. maddesinde «Ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu araştırmak, tesbit etmek ve sağlamak..» şek linde açıklanmıştır.. Ülkemizde klasik anlamda denetim, ödevlilerin kapanmış bulunan hesap dönemlerine ait kayıt ve belgelerin irdelenmesi şeklinde gerçekleşmektedir.. Ancak, Maliye Idaresinde ver giyi doğuran olayın anında belirlenmesi için zorunlu olan çalışmaları fiilen yürütebi lecek bir örgüt bulunmamaktadır. Etkin bir dış denetim, vergi kaybına neden olabilecek eylemlerin ödevliler nezdinde ilgi kazanmasını engelle yebilecek, kamu gelirlerini sağ lam kaynaklara dayandıracak, tadır. ' 19761979 yıllan arasında beyanname veren yükümlülerin sayısı 972.664 den 1.556.480'e tır manmıştır. E«yannameli yükümlü sayısı ile incelenen mü kellef sayısı karşılaştırıldığmda, merkezi denetim birimlerinin vergi incelemesinin yaygın laştırılmasmı ellerinde olmayan nedenlerle de olsa, gerçekleştiremedikleri görülmektedir. Vergi denetiminia yaygınlaştırılmaması çeşitli nedenlere bağlanabilir; Merkezi denetim örgütlerinin kadroları uygun olduğu halde yeteri kadar eleman alınmamaktadır. Ve alınan elemanlar çeşitli nedenlerle kurullarda uzun süre tutulamamaktadır. Örnegin, merkezi de Türkeş için yeni bir suç duyurusu yapıldı ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu) MHP Genel Başkanı Alpaslan Türkeş hakkında Ankara Sıkıyönetim Komutanlığına yeni bir suç duyurusu yapıldı. CHP Erzincan eski Senatörü Niyazi Ünsal, MHP ve Ülkücü kuruluşlarla ilgili olarak hazırlanan iddianamede sözü edilen mektubun «çalındığını • gaspedildiğini ve kışkırtma ara cı olarak kullanıldığını») belirterek sorumlular hakkında kamu davası acılmasını talep etti. Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı Askeri Savcılığına yapılan başvuruda, MHP Iddianamesinin okunması sırasında .sanıkların yeni bir suc işlediklerinin ortaya çıktığı belirtiliyor, Yarın: Vergi kavıplannm önlenmesİ...