Katalog

Cumhuriyet 2 OLAYLAR ve GÜRUŞLER yanaşcn klşıyl, kl$llerl.. Yok, arkadaş yok, ormai yasası surüp glt mektedir, butun ağırlığı ile dunyada Ama, bu boyl Q 8urüp gıdecek mı*> Surup gıdeceğlne inanmak ınsan aklına dupe duz guvensızlık olur Ataturk, tek yo| gosterıcı bılımdır derken, Insan aklına olan guvenını dıle getırıyorAKLA, MANTIĞA, ÎNSANLIĞA DAYANAN BIR DUZEN KURdu Azız Nesın, yaşam oykusune «Boyle gelMANIN YOLU, ADINA «UYGARLIK» DEDİĞİMIZ YOLDAN, mış, boyle gıtmez» başlığını atarken, dunyaYANİ ORMAN YASASINA «HAYIR» DEMEKTEN GEÇER. nın, ergeç. ınsan aklının orman yasasmı altedıp, ınsanca, kardeşce yaşayış donemıne olan ınancını dıle getıııyordu Vedat GÜNYOL Doğu Batı ayrıl gı ışte bu noktada keslnlık kazanıyor bence Dogu daha çok duygulara, Batı ıse akla mantığa dayanmaktaman yasasmı yontmo, düzeltme yola yordamo B'lnden gelenl yapıyorsa da bosuna Bu insan dır Batı Newton dan Galıleo Gaiıleıden bu koyma çabasıdır dıyebılırız Bu ugurda ozel aklı dedığımız şeyı kımler temsıl edıyor bunu yana, katı kılıse dogmalarıyla çatışa çekışe, lıkle Batı da cok kanlar akıtılmıştır Dın adına hepımız bılırız Aydmlar, sanatçılar değıl m ı ' bılımın onurunu koruyabılmıştır Yanı bır olışlenen korkunc cınayetler Hınstıyanlıkta ol Ama onlara do devlet yonetmek nasıp olmu cude hatta buyuk olcude aklın egemenlığınl 3un, Mu8lumanlıkta olsun ıbret verıcıdır He yorl sağlamıştır Doğu ozellıkl e Musluman Doğu le, ispanya da uygulanon Enkızısyon rezaletı Batıda olsun Doğuda olsun bugun top ıse, henuz dogmaların, bılım dışı ınanışların insanlık açısından bağışlanır gıbı değıldır Iş lumların yaşayışlarma yon verenler, ne ya<ıik etkıslnden kurtuıamamıştır te uygarlık dedığımız o ınsan varlığına du ki, kulturden bılgıden sanattan uzak kımseBugun Mus'uman Iran ın yurekler acısi yulan saygı ustune kurulu bır duzen anlayıŞı ler genellıkle. durumu boş ınanclardan kurtulamamış bır Ronesans tsn bu yana turlu engellerı aşo toplulugun seruvenını gozler onune sermekteDunyaya şoyle bır yüksek yörungeden ba« aşa, gunumuze dek gelmıştır, humanızm kav dlr Bır orman yasasıdır orada surup gıden, karsak ne görüruz'? Şunu Bütün dünyada, ramının yadsınmaz saygınlıgında karar kıla aıle ıçl ulus ıCı ulus dışı, uluslararası ilışkırak Insana ınsan varlığına ılışkın hıç bır şey aklı mantığı hıce sayaraK (Esk| bır uygurlılerde, kultursuzluğun agır bastıgı oranda, hep ğa sahıp bu komşu u'keye tez vokıtte .aklın bana yabancı değıldır dıyerek, humanızm çığ orman yasasıdır egemen olan Kardeşın karegemen olmasını dılerız) rını acan Yunon fılozofundan bu yana adı deşe, yurttaşın yurtta$a, ulusun ulusa llışkıAkla mantığa ınsancalıga dayanan bır konmuş bır tutumun gerlsinde altında aşağı lerını yöneten, kanlı kavgalara, atomlu notdu<.en kurmanın yolu adına uygarlık dedığlsında kalan her dovranı$ artık yerlı yerıne ronlu yıldırmalara yol acan davranışların komlz yoldan, yanı orman yasasma hayır deoturtulabllmektedır kenınde, orman yasasının temel taşı, temel mekten geçer Yoksa bugun Iran da oidugu dıreğı, kışısel, ulusal, aılesel cıkardır, bencılBu acıdan uygarlık uygar dlye blllnen gıbı, hoyratlıga karşı hoyratlık guce karşı lıktır, <ben yaşıyayım sen yaşama» tutumunıce Avrupa ve Avrupamsı ulkelerın, henüz guc, sıkıya karşı sıkı vurkıra karşı vurkırla dur, ayağına eteğıne, ayağının to^una toprağına ne elde edılebıiır yıkımdan asıp kesmeden varmış değıldır Sosyallst ulkelerden bırının lıote? Ylrmlyuzyılı bulan belgelerl, tutanakladeri daha dun soylemedl mı, bız bugune derı, yazıtları, yapıtlarıyla onumuze senlen, adıDoğu ıle Batı ayrımı ustunde dururken, 9 ğln gerçek sosyalıstı yetı$tıremedık diye Yona tarıh dedığlmız, daha cok ve ozellıkle, başBatı nın 1yı, Doğu'nun kotu olduğunu soylenı, ınsanı, bencıllığınden arındırıp, toplum yatakı bır avuç kışının, tutkuları, gelgec hevesmek istemıyorum Batı da, Dogu da, ınsanlık şamına, özverılı, kendlsi kadar ba$kalannı da lerı, zalımlıklerı kıyıcılıkları ||g Insan kanı selolçusunde, bırblrını arattırmıyacak olcude ge düşunen, duşunebılen yaratıklar olarak yetlş lerlne malolan, çoğu kez yuz kızartıcı sureclışkenlığe ulaşmışlardır Ne var kl orman yatıremedık demek Istıyor te, hep, ama hep, orman yosası ağır basmışsası doğrultusundakı yaşayışa karşı İİK teptır. La Fontaıne ın deyımiyle, en guçlüler her kıler Batı'dan gelmıştır Zehın de panzehm Kapıtaiıst olsun, sosyalıst olsun, hangı ülzaman haklı cıkmışlır, çıkıyor da uluslarıçı. de ıcinde taşıyan Batı aklın ışığında varmışke hangı ulus, hangı topluluk yetıştlrebıldı uluslararası duzende, ya da duzensızlıkte. tır bu eonuca Bu sonucun adı da Humanızbugune değln, özel ve kışısel cıkarına, aıle, Uygarlık, Batı'da olsun Doğu'da olsun, ormadır. ulus cıkarını üstun tutan, tutabılen, tutmaya 20 EYLÜL 1981 ff B odrum katının, avuc ici kadur bdhçeilne acılan penceresı onündeyım Dört katlı, Bekız daırel! blr opartman, benım oturduğum yer Ust katlardan, kedı kopek kuş canlısı insanlar, aşağılara yıyecek artıklarını atıyorlar, gelışı guzel Gunun bellı saatlerınde, bır mahçere öonüşuyor penceremin önu Turlu cinsten kuslar usüsuyorlar, ıslatılmı» «kmek kırıntılarıno Bakıyorum da, serçelı, kumrulu, fluverclnlı, bazı bazı da eığırcıklı açlıktan gozu donmuş bır suru kuşcağız uşuşuverıyorlar yemlenmeye, her an, bır tuzoğa, bır ökseye duşuverırız kaygısı, tedırgınllğı, rahatsızlığı İC nde, çalmaca cırpmaca, gagalayıp kaçmaca telaşları lcmde Klml zaman da, etll sucuklu yemek artıkları dolduruyor penceremın onundekl boşluğu. Bakıyorsunuz, mahallece korunmuş, beslenmış kedı yavruları, koku almış olacaklar kl, bırden peydahlanıverlyorlar kaşla göz araeında. Aynı anadan olmuş bu kedıler, nasıl da duşman kesılıverıyorlar, dışleri arasına geçırdıklerl yiyeceklerı kaptırmamak ıcm. Ana kedı, daha bır cıkarsız, hatta hatta ozven ıçınde, mırnav kırnav çağırıyor yavruları Ama, olacak I? mi'> Yavrular, bır et parçası karşisında, kardeşlığı mardeşlığl bır çırpıda unutup, mıde boşluklarını doldurmak amacıyla, korkunc bır savaşıma gırıyorlar bırbırlerıyla. Nedır bu savaşımın adı? Yaşam lcguduEÜ Bu Içgudu, bır orman yasasının buyruğunda gelişıp gıtmektedır. Bu ıçgudu açısından, Insan toplumlorına dönereek, gordüğümuz şoy, başka bır nltellk toşımıyor. Orman yasası, surup gldiyor, ylrmlncl yuzyıı Insanları arasında blle. Zengin yoksui ayrımı, orman yasasının bir sonucu değil mı derslnlz? Tllkl tavuğu, kurt tilkıyl, arslan kurdu yer ve egemenlığınl kurar. Bır arslan egemenllğldır dunyamıza yon veren, vermekte olan. Bugun dunyayı lkıy e bolen, eağU sollu kamplara ayıran nedlr, ne olabılır, bu orman ycsasını. Insanca boyutlara olculere sokamamaktan başka? Insan aklı, bılıncl, sağduyusu dunyayı, eşıtce paylaşılan, varı yoğuyla, kardeşce, Insanca blr duzeye ulaştırma yolunda DoğuBatı Ayrımı Ses ile Sessizlik... ERELERDEN geçıp bugunlera nasıl geldığımızı ca* bucak unutmak olası mı 9 Bır yazar tanıyorum 1980 yılının yazında bu arkadaşın cevreslndekl tehlıke cemberı daralmaya başlamıştı Mektuplar, evln du* varına ya2ilan yazılar geceyansı telefonlar, köşebaşın* do beklıyen arabalar falan fılan Emnlyet Mudurluğunden yaza<~a bır koruma pollsl yolladılar Ama gun oyle bır gun kı, zavallı koruma polıslerını de koruduğu kışılerle bırlıkte olduruyorlar, bir yerıne ıkı kışı otekı dunyaya gıdıyor. Yazar polıse sordu Benı nasıl koruyacaksın arkadaş'' Memur sıvıldı Ceketını actı, Kırıkkale'sinl göster^ı soruyu yanıtladı Bununla .. Olası mı? N Acık koauşmak gerekırse olası değil Geldıl^. mı kalabalık oelıyorlar capraz ateşe tutuyorlar bırdenblre avlıyorlar, sllahları daha ustun.. Ne yopahm? Gerçek buysa senı de boş yere tehlıkeye atmış oluyoruz Yazar, koruma polısını gerı gonderdı. Kucuk bır olay bu iMII OKTAY' 7\KBAli HBIVIB Cansever'in Bütün Siirleri...,, C B i l i m Dünyası /\>em BELGİL Abdüs Salam'ın Nobel Ödülü • vrupa Plzlk Demeğının 5. A Genel Kurul toplantısı 7 11 ™ eylul 1981'de Boğazıçı Ünıversıteslnde yapılmıştır Adı ge çen Ünıversıtenuı, Türkıye Bilımsel ve Teknik Araştırma Ku rumunun (TÜBİTAK'ın), UNESCO'nun ve GAMA înşaat Şırketının katkıları ile Turk F» zık Derneğınce düzenlemış olan toplantıya Fizlk Bılımı'nın obür unlülerı arasında (orne ğın Zıt Maddeyı bulduğu ıgm 1933 Nobel Ödülünü alan Ingllız Dırac) 1979 Nobel OdulunU paylaşmış Pakıstanlı Prof Abdus Salam'ın bulunması tılkemızce coşkuyla karşılannuştır Nıtekım Islam Dunyasından bu Ödule hak kazanmış ilk bılgın olan Profesore Istanbul Üruver sıtesınce Şeref Doktoru unvanı verılmıştır. Ayrıca, Sayın Devlet Başkanınuz Kenan Evren de kendislnı Çankaya'da kabul etnüştlr. Prof. Abdüs Salam, söz konuau ödülü, Amerikah meslekdaşları Sheldon Glashow ve Steven Weinberg ile birUkte almıştır. Bilginlere Ödül, günümUz Fizlğinin büyük Borunlarından blri olan ve Elnsteln ta ralından da, çok iatediği halde çözümlenememi? bulunan Blrleşik Alan Kuramı (The Unlfied Field Theory)'nın çözümüne katkıda bulunmuş olmalan nedeniyle verllmlştir. Nedir bu kuram? Konunun lyı anlaşılabllmesl lçln blraz «mlnder dışı»na çıkmamız gerekecektlr. guç, 2) Elektromanyetık güç, 3) GüçlU «Güç» 4) Zayıf «Guç» 1) Ingılız Newton tarafından 1687 de bulunan, daha dogrusu açıklanan, Evrensel Çekim Ya sası (Kütlesel Çekim Yasası), Evrende, cisımlerın, birbırlerını, kütleleri ile Doğru, uzakllklarınln karesi ile TERS o rantıh ol&rak çektiklerlni ifa de eder Galaksı kümelerinde kı milyarlarca yıldızları o ga laksilere bağlayan, Merkürı, Venüs, Dünya, Mars, Jüplter, Saturn, Uranüs, Neptün, Pluton gezegenlermi gîlneşimızin çevresinde döndüren, Ay'ı dıin yanın obür uyduları kendi ge zegenlerinln çevresinde döndılren, yeryüzünde gelgit oUy lannı vöneten güç bu gilçtür 2) Geoen yuzyılda «mıknatıs jlicil» ve «elektrlk ırücü» diye iki a m gUcün varlığı kabul edillyordu. Iskoçyalı Ingillz Maxwell'in (18311879) bunların ayn değil, aynı şeyler olduğunu kanıtlamasından sonra bu ikl güç «elektromanyetik guç» adı altında birleştirilmış tir.. 3) Güçlü «guc» atom çeklr değmin lçindeki proton, nöt> ron gıbi parçacıkları blrbirle rine bağlavan güctür. Bilındi ği gibı, protonlar pozitlt ( + ) elektrık yüklü parçacıklardır. Aynı elektrlk yUkUnü taşıyan cisimlerın birbırlerini itmelerı gerekırken protonların birbirlerinı Itip dağılmamaları, bunları bir arada tutan bir gü cün varlığmdandır îşte GUçlü GUç (force forte) diye buna denmektedir Buna kuvvet li etKiîesme (Interaction forte, strong' interaction) da denmek tedır Bu güç, elektromanyetik guçten 100 kez daha guçlüdür. 4) zayıf güç (Interection fa ible, Weak interactıon) atomun, durduğu yerde, kendiUğınden parçalanmasına neden olan gUçtur. Bu gUcü uranyum, radyum, toryum, radıoobalt Kibi radyoaktlf maddelerde RörUyoruz tşte Prof AbdUs Salam ve arkadaşları bu 4 doga gücUnün aynı sevler olduğunu kamtlama çabasındadırlar. SÖzün bun dan öteslni Sayın PrOfesörun ağzından dmleyellm: «20 vıl önceslne kadar, fizıkçıier, enerjınin 4 temel biçımdo olduğuna ınanıyorlardı. Kutle çekım enerjısı, elektromanyetik enerji, kuvvetli ve zayıî etkıleşme denen, çekirdek eneriısınin ıki bıçımi. Bu enerjı tuılerınin birbirlerine donuştüklerı bugun anlaşılmıştır Kütlesel çekım enerjısi barajlarda hıdroelektrık enerjıye dönüşmektedır. GUneşte oluşan çekırdek enerjisl, dunyamızı ısıtan guneş ışıkları aracıhğı ıle elektromanyetik enerjıye dönüşmektedır «Yirml yıl kadar önce ben ve meslekdaşlarım, zayıf çekır dek enerjisinin, temelda ejektromanyetık enerji ile özdeş (aynı şev) olabıleceklerlni ıleri sürmüştük. Bu öneri, aadece bır enerji biçırmnin başka bır enerji biçımine dönüştinu belirtmiyordu Vardığımız so nuç daha da derindi. «GörüşUmüze göre, elektrik kuvveti ile çekırdek kuvvetleri arasında temel bir fark olmamalıydı. Yani bunlar özdeş olmalıydılar. Normal koşullarda belli olmayan bu özdeşlUt:, laboratuvarlarda, uygun koşullar altında gözlenebilmellydi. «Kuramımızı doğrulayan ilk olay, 1975'de, Cenevre'deki Avrupa Çekirdek Araştırma Merkezınden (CERN'den) geldi. Kesin doğrulama, 1978'de, Ame rıkada, Stanford Dogrusal Hızîandıncısından (Linear accelerator) geldi. «Şımdi sıra, üçüncü enerji bıçimi olan kuvvetli çekirdek enerjisinin bu bırleştırmeye girip gırmediğini anlamaya geldi Bazı arkadaşlarımla ben, bu bırleştırmeyi one sürduk, duşflncemızı doğrulayacak deney ler önerdik. Bu deneylere Avrupada, Amerıkada ve Hındıstanda baslandı Sonuçlar olumlu olursa, tüm çekirdek kuvvetlerının, atomu bır arada tutan elektrik kuvveti ıle aynı şeyler olduklarını kanıtlamış olacağız «Ondan sonra da sıra, kütle çekım kuvvetinı elektroçekırdek kuvveti ile birleştirmeye gelecek. Yani, bir elmayı yere duşuren ya da Ay'l yorüngesınde tutan kutle çekım kuvveti, çekırdek ve elektrik kuvvetleriyle bırlıkte aynı bir birleşik kuvvetın bir kısmı olacaktır. Bu gun inanılmaz gıbi gorünce de, bunun doğruluğuna manıyoruz. ilk kez Eınsteın tarafından ılerı sürulen bu düşüncenın doğrulanması 50 yıi atabilir (Kammızca bu iş, çok daha kısa bir sürede gerçekleşecektir). «Doğanın ayn gıbi gdrünen güçlerı arasında bırlık arama duşüncesı bız fızikçılerın ortak duşuncesidır » Kışıler bu durumda iclıler. Ya Kitleler' Kltleler sjskundu Sıte sıte koy köy, sokak sokok sılahianma yarışı başlamıştı Saldırıya karşı koymak gereklyordu Toz dumandan ne ferman okunuyordu, ne yasa Kıtlelerın sıyasal eğılımlerını eyleme donuşturup ısteklennı yansıtma olanakları kalmamıştı Bazı gozupek kıtle orgutlerl birşsyler yapmaya calışsalar bıle çabalar sılah seslen ve akan kanlar ortasında gume gıdıyordu Halk, yasal haklarını dlle getıremlyordu Ölum korkusuyla karışık bır urkekllk slyah blr bulomaç gıbi kentiere yayılmıştı Sıyasal partıler lcmde bu karanlık durumu protesto ıcm eyleme geçme la teklerl durduruluyordu Aman toplantı ya da gösterl yürüyuşü yapmayın; terör eylemcllenne fırsat vermış olursunuz, demokratlk yuruyuşunüz kanlı bir seruvene donuşeblllr ölu toprağı serpllmlştı halkın üstune,. Kıtleler susuyordu Neden' Cunku teror oyle Istlyordu Ekonomık baskıların Ol= tında ezılen yıgınların «davranamaz, konuşamaz, haklannı arayomaz» duruma getlnlmesl terörun Iplerlnl ellerln» de tutanların acıksecık strateıısıydı Bu polıtlkanın Daşcrıiı olmadığı soylenemez. •Gölgen yofe senin, ayafe izlerin yofc Neden mı? acılar bannmamış kı sena* Mutluluh yok. mutsuzluh yofe» Edip Canseverın şiin kendme ozgudür. Her ozan kendınden öncekılere baglanır Cansever'ı öncekı kuşaklann ozanlanndan Jbjç bırıne baglayamıyorum Şıırı, o duzyazıya çok ben2eyen, çok yaklaşan, yıne de duzyazı olmayau şuri, ilk bakışta önemli hıçbir şey anlatmaz goninür, ama duyan, anlayan, sezen okurlann gözünde büyiik derlnlikler gızler. Yaşamlarıdır ozanları başka kılan... Es, yaşamalardan geçen ozanlarda bıle gerçek bırer ozansalar ayrı nıtehkler gorulur Ama yaşamı kendıne ozgu bır kışının şıırı, otekılerden kalın çlzgilerle ayrılacaktır ıster letemez.. Cenaever bır Istanbul ozanıdır Faüh'de, çocukluğunu ilk gençlığıni geçırmış, babasının yanmda Kapalıçarşıdaki bır dukkanda kuçuk yaşta tıoaret dımyasına gırmlş, daha sonra bır kuyumcu dukkanı ışletmıştır. Butun bu ugraşlar üstunden deruzm dalg^la^ı gıbi geçmıştır. Ozanlıgını bozmayan yaşam dalgaları gıbı.. Yiae de yaşamın tuzu bıben sinmıştir dlzelerine . Bır ozan olarak yaşamıştır tum ömrunce ozan bakışı, duyuşu ıle... 1950 oncesınde tanıdım Cansever'i.. Çok gençti îlk kitabı •Ihmdi Ustu* 1947'de yam 19 yagındayken çüctı O gunun modası Orhan Vell'ler bıçimlnde, ıçtenhklı, yalın bır dılle yaşamın sevıncını duyurmaktı *lkındı Ustu» ük deney oldu. Son günlerde yaymlanan «Butun Şıırlerı»ne bu ilk kitabmdan bır tek şnr bıle almadıgına gore, hatta iklnci yapıtı 'DıHık, Duzenhk*ten bıle ancak üç şiir seçtığine gore bu ilk kıtaplannı kendısi de blr yana itmış oluvor demektir. Oysa bır ozanın ilk deneylmlen, ilk dlzelert o ozanın kişiliglmn oluşmasında, tanımlanmasında onemli ipuçlan verir okura . 1lerde Cansever «Bütun Şiirleri»nın yem baskısuu yaparken bır tanesını bıle saklamadan tüm şiırlerını okuruna sunmalıdır denm ben... Fatıh'teki apartımanm üst katında, guzel blr Içki sofrasının başında yalnızca şıir konuşarak geçırdığımız akşanıları dariltiyorum belleğımde .. Salâh Bırsel, Cansever ve ben... O gunlerde Bırsel'ın saglam bıçımcıhgı genç ozan Cjnsever'ı etkıbyordu. Bırsel m etkilen görulur «Dıriıfe DuzenUfe»tekı kımı şıırlerde .. Ozellıkle soyleyış açısından... »Nasıl da kaynaşıyordu meyüan Degişmemlfti kırlann hah Otlar hdanlar gıbıydlnız Uzakta sımdU... Ama »Umutsuzlar Parkı», •Yerçehlmü KaranHU, 'PetroU, 'Nerde Antıgone», •Tragedyalar» ile Cansever gerçek klşıhglni buldu. Oyle bir kişilik kl ne o kımseye benzıyordu, ne de klmse ona.. Tek başına ozgun bır ozandı artık Sevenlen de çoktu, bu şarlen duzyazıya benzetenler de... «Konujsom dınler mıydımz Kırıte döhük aşhlan • Ne kaldı şımdi Dibe çöktuler bir bir Yavaş yavaş ıslanan Gereksız. eşyalar gıbi». «Yay landıkça daha tyi anhyorum gahba Bu anlamlı sevgiyı Önumuzde bıraz peynır bıra Hıç bıtmemış honuşacahlanmız sankı» •Kımi bulmuş ki yerıni, htm ne almış sanhı mulluluktan Ey yoömur sonlan, loş bahçeler, akşam sefaları Soyieşm benımle bıraz gelmış bulundum* gibi dlzeler alır kişiyı götürur ozanın evren.ne Kl o evrende he pımıze yer vardır. O dızelerde anlatılan belkl de bizızdır, bır gun ergeç duyacagımız, yaşayacağımız. ya da duyup yaşadığımız ama anlamına, billnclne varamadığımız yaşam anlandır .. Cansever'in bugune dek yayınlanmıg bütün $iir kitaplanndan seçmeler Cem Yayınlartnda çıktı. Ozan bu seçmeyı kendisı yapnuş, yeru kitabı »Eylulun Sesıyleyı de son bolume eklemış .. Kışıhk sahıbl ozanların butun şıırlennı bır a«ada bulundurmak, bır roman okurcasına o ozanıu evreninde yıtlp gıtmek daha etkill oluyor •Konuşsam uzun uzun Olum var beklemekte pıı&uda» dıyen ozan gıbi biz de bır okur olarak bu dızelerı uzun uzun okumak, olumu yagamı, sevıyl düsünmek olanağına kavuşuyoruz. «Soat onda kalhacakmış vapur tster halksın ıster klahmasm, bana ne yoîculufeton» demesine bakmaym ozanlar gerçı vapurlar kalksa da kalktnasa da bır gezıye çıksalar da çıkmasalar da, yanı yaşamın ıçınde ve dışında kaldıklannı sansalar da şıırın içmde. gobeğindedirlfr Şıir yazmak ıçm yaşayan bır ınsandır ozan başka şey içm değıl... Edıp Cansever de boyle mutlu bir kışıdır işte «Pekı Ne olup bıttıydı var mı anlayan» dıye soran hep soran hepımızı de bu anlamı duymaya, sezmeye çagıran .. Şımdı Turkıye bır gecıcı donem yaşıyor Kurucu Mecllsln calışmaları anaygsal r«|ims geclşln yeni koşullan Icinde başlıyacak Her toplumsal kesım, yeni kurulacak duzenın kendme donuk mantığında bır bekleyışı surduruyor Genellıkle eskl dönemlerden «ders» alınarak ve «deneylmler» den yararlanarak yeni bır yasal yapı oluşturma polıtıkasının ağır basacağı soylenıyor. Ne var ki yasaları yenıden yapsak blle tüm toplumu yenıden yaratmak olası değildır. Yeni yapılacak yasalarla reıımın ancak iskeletınl ku> rabllıriz Bu Iskeletın etl ve kanı kuşkusuz halk olacak' tır Toplum,sal guoler ve buyuk kıtleter yenıden konuşmaya başlay*oca»ne^*oylıyecekl«r bıUyor muyuz? Samrım, hayır. Şlmdlllk hızmet, halkın konuşmasını sağlamak Icm terorun susmosım sağlamak yontemıyle çercevelenlyor. Maliye Bakanlığı'ndan MALİYE MÜFETTİŞ MUAVİNLİGI GİRİŞ SINAVI Mallye Teftlş Kurulu Başkanlığı'nca 14121981 pazartesl gunu saat 09 30'da, Ankara ve Istanbul'da Mallye Mufettlş Muavınllğl glrlş sınavı açılacaktır. GİRİŞ 8INAVINA KATILABİLMEK İCİN: a) Devlet Memurları Kanununun 48 Incl maddesinde yazılı nltellklere sahlp olmak, b) 111981 tarlhlnde (30) yaşını doldurmorma bulunmak, c) Slyasal Bllgller, Işletme iktlsat, Hukuk Fakültelerı ıle Orta Doğu Teknik Unıversıtesı ve Boğazıcl Unlversitesl Idarî llımler Fakultelerlnden, Iktlsadî ve Tlcarî illmler Akademllerlnden (ve^ ya bu vasıfları haiz olduğu Mıllî Eğitlm Bakanlığı'nca tasdlk edllecek yurtlci ve yurtdışı fakulte veya yuksek okullardan) bınnı bıtırmış olmak, gerekmektedır. Isteklılerln sınav Icm gereklı belgelerl© sınav konularını belırten kıtapçığı, adları geçen Fakulte ve Akademılerle, Ankara'da Teftış Kurulu Başkanlığı'ndan, Istanbul ve Izmır Defterdarlıklarında Malıye Mufettışlerlnden, bızzat veya mektupla sağloyarak, başvurma ve kayıt ışlemı ıcm engec 3011 1981 Pazartesl gunu calışma saatının bıtımıne kadar Malıye Teftış Kurulu Başkanlığı'na başvurmaları ilön olunur (Basın 20775) 7857 Zekânın birleştiriciliği însan zekâsı, yapısı geregl, olayları kUmeleme ile izah etme eğilimındedır. Başka bir de ylşle, zekâ, birbirlnden ayrı glbi gürunen olayları, blr lki nedene bağlamak Ister. Bu küme lere, bız, Doga yasaları adını vermekteylz. örnegln yağmur, kar, dolu yağması, rilzgâr esmesı, denızlerdekı akmtılar (or neğin Golf Strım akıntısı), bulutların oluşması ve koşuşması . gıbi ılışkısız sanılan olayların BAŞ nedenl guneş ısısı dır. öbür nedenler arasında yUkseklık, enlem çizgilerl . gi bı şeyler vardır. Çeşitli olayları bır ıkı nedene bağlama gereksınmesı ınsanlık tarılu kadar eskıdir. Çok tanrılı dınler, doğa olaylanm İzah ıçm yer tanrısı, gok tanrısı, bolluk tannsı, denız tanrısı, guzellık tanrısı gıbi nedenler düşunmuşlerdlr Sonraları tek tanrı düşuncesı berümsenmlş, bu sefer de olajlar onun isteklenyle 1 zah edılmıştır. Eski Yunan fılozoflan da taş, toprak, su, bıtki, Insan, hayvan, yıldız, gezegen, hava, mâ den gıbı bırbırlerıyle hıç ılgı sı yokmuş gıbı gorunen maddeleri bir tek nedenle ızaha çalış mışlardır. Madderun çeşitli go rünumlerım Thales SU'yun, Anaximenes HAVA'nın, Heraklı tos ATEŞ'ın, Xenophanes TOP EAK'ın, Empedokles bunlann hepsinın karışımının çeşitli gorunusleri ile izah etmek iste mışlerdir. Böylece, zekamn, her maddenın mahiyetinı ayrı ayrı Izaha çalışması yerıne bır tek nedenın sonucu olarak an laraası isteğı gerçekleştırılmış tır. Günümuzde, madde çeşıtlılı ğl, once, bu gun sayıları 100 ü aşan (107) basıt cısımlerın çeşıtli oranlarda birleşmeleri ıle izah edılmış, sonradan ış daha da ilerı gotürulerek atomlarla izah edılmıştir. Buna gbre, çe şıtlılık, elektron ve protonların her maddede ayrı sayılarda o luşundan doğmaktadır. Eınste ın ise enerjı ıle maddenın aynı olduklarını kanıtlayarak ışı da ha da basıtleştırmıştır. Bu genellemeden sonra ko numuza ddnebilıriz. Bugun tızıkçiler, Evreni yoneten 4 Kuvvetın bulunduğu gbrUşundedırler 1) Kütlesel çekım gü cü, yani, eskılerın «C&zibei arz» dedıklerı, bu gun Evren sel Çekım Yasası dedığımız Cumhuriyet 20 EYLUL 1931 Sanayii Tevşık Kanunu ANKARA 19, (Telefonla) Sanayl Umum Mu durluğu, Sanayıı Teşvlk Kanunu etrafında tetkıkler yapmakla meşguldur. Umum Mudur Şef Şerlf Bey Istanbul, izmlr ve Bursa da fabrlka sahlplerı ıle temaslarda bulunmaktadır Şerıf Bey bun dan sonra vekalets yeni tekllfler yapacaktır Yerli tezgâhlar kapanıyor İZMİR 19, (Husual) Japonlarm yerll pamuklu mensucatımız uzerıne ac tıkları rekabet netıcesınde Kadıköy ve Boldan'da yerli tezgahlardan kırkının kapandıâını, Mıllı Iktlsat ve Tasarruf Cemiyetl Relsl Hasan Bey söy lemlştır Kendlsi 7 ekimde Ankara da toplanacak olan Tlcaret Odaları Umumi Kongresınde hazır bulunarak bu vaziyetl Izah edecektır. Ziraat Enstitüsü Amell Ziraat Mektebl mezunlannın Ankara'da açılacak olan Ziraat Ens tltusüne kabul edllmelert duşunulmektedlr. Ulvi, Galatasaray'dan çıkıyor ANKARA 18 Mılli takım kalecısı Ulvl, buraaaki Genclerbırlığı Kulubunun antrenorD oldu. Ulvl, Galatasaray'dan bon servıslnl getırtmektedlr. HUKUK SİGORTA ELEMANj Ana konusu deniz ve kara taşımacılığı olan bır şırketm hukuk ve sıgorta ışlermde gorevlendırılmek üzere. Istanbul Hukuk Fakultesı ya da ODTÜ. ' iSoğazıçı Unıversıtesı îş Idaresı mezurıu. (Hukuk mezunlannın avukatlık stajını yapmış. baroya kayıth. aynca denız hukuku konusunda bılgılı olmaları tercıh nedenıdır ' 30 yaşını aşmamış. ( 25 yaşmdan buyuklerın askerhk yaomış olmaları şarttır ) lngıhzce bılen Dir erkek eleman aranmaktadır îsteklılerin. bır îotoğraî ve ozgeçmişlerini içeren elyazısı mektuplarıyla Cumhuriyet Sahıbl: Cumhuriyet Matbaacılık ve Gazetecılık T A Ş adına NADİR NADİ Genel Yayın Mudurü HASAN CEMAL Muessese Mudurü EMİNE UŞAKLIGİL Yazı Işlerl Mudurü OKAY GÖNENSİN Basan ve Yayan : Cumhuriyet Matbaacılık ve Gazeteclnk T.AŞ Cagaloğlu Turkocagı Cad 3941 Posta Kutusu: 246 İSTANBUL T s l : 20 97 03 BÜROLAR ı • ANKARA. Konur Sokak 24/4 YENIŞEHİR Tel. 17 58 25 17 58 66 Idore 18 33 35 > IZMIR t Halıt Zıya Bulvarı No 65 Kat. 3. Tel 25 47 09 1312 30 • ADANA • Ataturk Caddesı Turk Hava Kurumu \ş Hanı, Kat 2 No 13 Tel 14 550 19 731 TAKVIM 20 EYLUL 1981 Imsak Günet Öğle Ikındl Akşam Yateı 5 01 6 43 13 07 16 34 19 10 20 43 Doğanın 4 gücü "P.K. 884 Karaköy/ISTANBUL' ödresine başvurmaları nca olunur.