Katalog

Cumhuriyet 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER Yargıtayın bu karan sosyal politika açısın dan da cıddı eleştırılere açıktır ts Hukuku, ışçi ve ışveren arasmdakl menlaat uyusmazlıgmı dengelemek ve ekonomık açıdan daha savıl olan isçı\ı korumak amacını tasır. Her iş huku ku muessesesi sıoı kıdem tazminatınm temeImde de bu amaç vardır Istirahar ?ıbi, çok belırlı bır özure dayanan fıılî çalışmama haîlerm öe kıdem suresını ışletBnempk, ış^ıyı en çok koranması gereklj bır durumda bellı bir yararaan jolssun bırakmaktır Den»eli bır sosyal oolıtikanın buna nza Rostermemeaı Rerekır Unutulmamalıdır ta, ulkem'zde ı«; kazaıan ve meslek hastalıklan nedenıyle venlen ıstıranatter Yar gıtay'ın tartıştığı uzun surelı ıstırahatler arasuıda sayıca çok önemlı ver tutarlar Sonına bu açıdan bataldıftında dıırumun tersliğı daha da ortadadır Çahstıgı ış va öa ıs'^tmemn özel lıgırden ka\rnak!anan bu eibı fııll çau^mama hellerinde, isçryl o i«letmeden kopmus gıbı say mak, tutarh bir enrüs deftildir 30 KASIM 1981 argıtay 9 Hukuk Dalresı, son zamanlarda verdığı, bxr bolumu gunlu< haber orga.n lanna kadar yansıyan bazı karnrlan ıle, kıdem tazmınatına daraitıcı yorumlar getırmektedır Kammızca, Iş Yasasının 14 macldesı nın gerek sozüne, gerekse ozune ters auşen bu jenı k&rarlar, genellıkle kıdem süresımn ve tazmınata esas olacak ücretın hesaplanması na, haksız olduğuna ınandıtımız sınırlamalar koymaktadır. Y Kıdem Tazminatı «YARGITAY'IN, KIDEM TAZMINATINIDARALTICIYORI1MLAT RININ. HEM YASAKOYUCUNUN AMACINA, HEM tŞ HUKT KUNDAKÎ ÇAĞDAŞ GELİŞMEYE UYGUN OLMADIĞI KANIJ SINDAYIZ.» Sosyal Göstergeler? nk"rc'do Türkıye'nm ekonomık durumunu gozden gecıran Ounvo Bankası uzmcnlan demışler kı B I Î » verdığiniz sayılor kuşkulu gorünuyor Oa^^ once IMF raporlarında Turkıye r n ıstatıstık verılenne guvenıiemeyeceğı belırtılmıştı Hem dış dünyada, nBrr, de ıcerde gıttıkcs vovgıfiioşan kanı, Dlzdekı sovıso gostergelerm sağlıklı oltvcdıfı yönundedlr Nı teklm Turkls de bu konudcı bır ncıklcmo yaptı ılert sOrulen erf!os\on orQn!arın>n gercegı yonsıtmaaığ nı vurgjlach Corşı pazar f /nt'annı zievenier bır fıyat etıket lenne bakıyorıcr bır de yetkılı kışilerın soyledıklenne ve şaş . lyorlar Bu yazımız çerçe\esınde bız Yargıtaym ba yoldakı ıkı karanna değınecegız Ancafc., feona ya gırmeden bır noktayı genel clarak vurguıayalıra ki, Iş Hukuku, sosyal gelısme ve degışmelerden en çabuk ve en çok etkılenen hukuk dalıdır. Son zamanlarda kıdem tazmınatı müessesesine yoneltılen eleştınlerden Yargıtayın da açıkça etkılendıği ve bu muesseseyı gıderes daha sınırlayıcı bır gorüşle ele aldığı gonılmektedrr. Ancak, müesseseye yoneltılen ou eleştıriler. dıkkat edıhrse kıdem tazmınatımn emacından. saptınlmasının yarattıgı ekonomık ve sosyal çelişkılerle Ugilıdtr. Dolayısıyla, hem bu eleştirilenn, hem de 14 madde ile iıgılı son yasa değişiklığinin temelinde yatan husus, bu sapmaların onlenmesi geregıdır Yoksa kı dem tazmınatını, yasakoyucunun amacına tamamen ters düşecek bır biçirnde ele alıp değerlendirmeye ve gerekçesız kısıü&maya her nalde uygulamanm hakkı yoktur Şu halde kıdem tazmınatı ile llgili bir yonıın yaparken her şeyden önce, yonun yapüan konuda Yasakoyucunun amacının ne olduğunu açıkça saptamamız gerekır. Kanımızca Yargıtayın son kararlannda lhraal edilen busus budur. Av. GÜVEN ESEN olması da pereklr. tsttrahat sfiresl Işçinln çaüştıgı bir sure degildır Gerçi ış yasasmın 51 nuddesınde çalışıimı? gibı sayılan hıııler arasında istırahatten de söı edümiştir. Ancak 51 maddedekı bu haller kısa ve sürelidir. Olav dakı gibl bir buçuk vıllık bir süre çalı?ılan tam yıl olarak kabul edilemez öyleyse tadem tazminatı sureslne katılraazj» özetledığımız bu gerekçenın agırlüt nokta sı, Iş Yasasının kıdem süresı ıçin «çalışma; esasını benımsemış oldugudur Yargıtaya göre yasarun 51. maddesınde sozıi edllen ve kısa süreli olan istlrahatleT dışındald uzun sureıı ıstırahatler kıdem süresinde besaba kaoimıya caktır Kanımızca bu ana gdrüş, hem çağdaş Iş Hukuku gelişmelenne, hem Yasakoyucunun açıkça belirttıgi amaçlara, hem de Iş Hukuku nun genel yorum Ilkelenne tümüyle ters düşmektedir Çtınkü, Yargıtay bu yoruma vanr ken, eskl 931 ve 1475 sayılı yasalann metnın den yola çıkmış, î ş Yasasmın 14 maddeslne 1921 Sayılı Yasayla getırilen onemlı bır kavram değişıklıgıal hıç dıkkate almamıştır. Oysa kı 1927 sayılı Yasa ile 14 maddede yapılan degl şıkllk sonucu, artık kıdem suresinln hesatn Için «fıili çalışma» kavramından tümden vaz geçilerek bunun yerine «hizmet akdlnın devamı» kavramma agırtık verilmiştır Bu bıiınçlı değısıklık, 1927 Sayılı Yasanın gerekçesınde şu anlatımla açıkça bellrtümışUr. < ffetirılen değışıklıtln temelınln, özellikle hizmet akdının devamiılı^ı \e ışçının ısyerine le işlne hağhlığını sağlam» esasına daysndiğı du^unuldugunden; kıdem tazminatına bak kazandıracak bu bır yıllık sürenin, sadece Işyerinde fıılen çAİışılan sureleri deçıl ışçıtun ıstiranat grcv, izın ve dieerlerı gıbı hlzmet akdının J V kıda kaldığı butun durumlan da kapsıvacagı açıktır. Zira aslolan hizmet akdının başlaması ve devamıdır Kaldı kl, çağımız Is Hukufcundaki en modern eğllim, ışçinın dunımnnu sadete çalıştığı surece değerlendırme sıstemınden uzaklaşıp, onn bir ışyenne baglılıın açısından defierlendlrme volnnn girmiştır » Ibkz: Tutanak denrisi, Mlllet Meclisi S. Sayısı b6, Donem 4. Toplantı l, sh 2) Işte 14 maddeye bu gere^çejle getınlen degışıklıkten sonra artık hızmet aidırun devam ettığı tum dönemlerı, çalışma olsun ol masın hesaba katmakta, madde mettnlerım de bu arıaca gore vorumlamakta zorunuk vardır Yukseıt Mahkemenin, buna rağrnen karannda 1927 sayılı yasanuı özüne ve sozütıe hiç degınmemls olrnasrm snlaıreak kabil Aegıldıı Kaldı kı, sorun sadece bir «amaç» sorunu da degıldır Aynı zamanda bir yazı'.ı metın sorunudur Çünkil, 14 madde 1927 Sayılı Yasaaa b3lırttıgmız b j amaca gore kaleme alınnrştır 14 maddeye son değışiklığı getıren 2320 Savıli Yasada da ıfade avnıdır Soaü edllen maadenm bırıncı fıkrasmda t hızmet akdınm de>amı suresınee » devımı vardır Bılındığı uzere gerek U 31 \e gerekse 1475 sayılı onceta Yasalar aynı Lonuda « çalışmış olmak şartı ıle » öadesinı Kullannuşlardır Gördluyor kı, sadece vazın me tmlenn karşılaşnnlması büe, 1927 Savıu Yasa nın eski anlayıştan uzaklaştıgım ortaya kov maktadır Yargıtay ise özetinı verdıgtaüz karannda, «hizmet akdınln devamı süreslnce» tenmını yorumlamaktan nedense kaçınarak, tum agırLğı bır tam yılın yorumuna voğunlastırmışür Bu bır zuhul değılse, bnemlı bir yorum yanlışlığıdır Çünkü sadece bu tenmden, kıeıem tazmınatı içm ya<;al iş süreterınde çalısııması gerektıgınl Yüksek Mahkemenin nereden cıkardığt anlaşılamamaktadır Verdlgımlz kısa dıetc dıkkat edillrse. Yargıtay tUm ıstırahatlerde degıl, ancak uzun süreli ıstırahatlerde kıdem süresının ışiemıyecegı goruşündedır. Kanımızca Yargıtay'm bu vurgula masında da eleştiriîecek vdn bulunmaktadır Ama, temel görtlş açısmdan burada deSmılmesı gereken ana nokta tnı defildir Çunku Yargıtav kararına yoneltnetmiı elestlrl, hangt isUrahat suresınin çalısılmış p b t sayılıp sayümıyacagı degıl; kıdem süresı ıçuı fıılî çalışmantn gereklı olup olmadıgı konusundadır Yareıtay'ın şundı değindığımız perekçesı ancak kıdem tazmınatı içm fıilî çalıçmanın gerekll olduSunun kabul edılmesi durumınıda bir anlam taşır Ancak ou takdlrde ıstırahat süreslnl tartişmanın bır anlamı olabllir Kıdem tazminatı içm hizmet akdının devamı yeterh soruldugu sürece bu gerekçe.er elbette konuya yeıu bır bams eetlrmerrektedır. Daha doğrusu konuva tüm vabandüır Yme de bir noktava özellıkle deftlnmek ifrekır ki, Yargıtay"m uzun stırelı kısa stlrell ıstırahat avınmı hukuk teknıŞı açısaıdan isv bet'ı bır yaklaşım olmamı^tır t ş Yasasmın 51 \e 52 maddelerıne Yüksek Mahkemenin verdıgi anlam bır an içın kabu. ed^se bıle, bu ayırırmn obiektıf tastasımn ne olacaÇı kararcan anlasUmamaktadır Yarsıtay bıındau böyle ne kadarUk bır istırahatm Kerpkll saydıeı çaıışma kosuıjnu bozmavacaŞını aramak sıbı, çok subjektıf, çok değlşken dolavısıyla çok zor bir koauya Lendını mahkum etmıstır A Bir baska örnek Yargıtay'ın kıdem tazmmatHU daraitıcı kararlarna bır ıkmct örnek kıdem tazmınatı besabına esas tutu'acak ücretin saptanmasınd» gorulmektedir Bılmdıgi gıbi, yine î ş Yasasınm 14 maddesı kıdem tazminatına esas ucretta hesabmda, çıpla!' ücretın \anı sıra ısçive sağ laniıış ve para ile olçulmesı mumkun \a da bıazat parasal olan menfaatlerin de gbıonüne aUnacağı hukrnunü koyrnuştur Uygulamada genışletılmış ucret dıye anılan bu ücretın hesabına Yarpıtay e«asen bır süredır smırlamaiar setırmekteydî Örne»ın 19?9 vtlmda verdigi bir kararında toplu ıs sftzlesmelerinde ver alan bay ram harçhftı ıle izm harçlı5ı pbı ödeme'enn tazmınat hesabma vansıf İTiıvacafiını ongormuştü. Bu kez de aynı dogrultuda duşünerek Tahsıl Yardımı adı altında yapılan odemelenn tazmı nat hesabma katılmıl|*aca§ını k°rara baglami'j tır Yuksek Mahfcemerin 1161981 çün ve <W1/ 6402 E 981'827] K savılı kararma KÖre, «tahsü vardımı, odeme kosullan ıtıbarivle kıdem tazmınatına esas almacak ücrete vansi'^ cak rutelıkte de*ıldir» Yareıtav'ın başka bır gerekçe lçermıven bu karannda tıarsl olçülerl kullandıSı anlasılmamaktadır 'nvgiılamada yav gm olarak b'llner husus \asa ya da sodpsmeve dayanan, devanalılık Eösteriı» anzJ (geçici^ rvitelıkte o'mavan oc'emelenn tezrrmata vansıtıl ması volundavdı Tahs^l vardımı eene'l'kle ^a pıldıSı Kibi, vılda biı kez öderıse bıle hak eden işci içuı kuskusıır sozle^Tneye dayandı»i devamlılık eristerdıgi v» geçici sayılamıvacagı içın, tazmlnat hesabma esas ücrete vansıtılmak fterekırai «ödeme kosulîan itıbarivle» bıçiminde tfade edilen gereltçenlıı vetpri ö ^ ı d e aytoılık olmadı&ım özelUkle vurgıuamak ısteriz öz^tle Davletırı ocıklodığı ıstotlstık bılg lere karşı kuşkulu bakıslar ortıyor Tumıye CumhuriYetl 1923'te kurulmuş üc yıl gecmeden «Merkszi istatlstık Dairasl» calışmaya başlamış 1926 da ıstofstık bdımımn onemını kavrayan Cumhunyetm lıK yönetıcılerı. 1930'larda Sovyetler Bırlığı'nden sonra ekonomıyı plana bağlayan ikıncı devlet olarok tarıhe cdımızı yazmışlar 27 f/ayıs devrımı ertesınde (1962 ,'lırdaj 53 sayıtı yasaylo DIE (Oeviet Istatıstık Enstıtusi'» tle bır atılım daha yapılmış çapacul. p'an 6iı, se^best pıyasa cıkarlarınm korgudülerine bağlı eKonofnıV gıd şı ve yatırımları cenel ve ulusal bır pıan lamoya boglomok sıyasosı 1961 Anavosasına gecmlş. OPT (Oevlet Plonloma Teşkılatıl bu amacla oluşmuş Amo «PIOP degıl, pılav Istenz» dıve ortaya cıkon cıkar guclerının el'nde DPT vozloşmıs DıE bozulmuş, kordövüsö ıcınöfc gelmışız 1980"'ere No <ıa< kı 12 Eylul 1980'den sonra do DIE ve DPT'nın ge.eklı onorım ve düzeime yoluno gırdıglnl soylemek oıubız Heie DIE de gercekierı sovunan uzmarılan kcpı dt?cn emıe yonelımı oğır bostıkca bosmış .. CVayın ılgınc yonı şu DİE d» dışlonan uzmanlar ısiatıstikierde önemll ve temel kO'Orlor, etklleyecek yanlış'a' yopıldıöını ılerl suren ve &oyısol venlerm doöfulorı yansıtması gerektlginı sav.jnar. kişılerdlr Bu soruno egılmek gerekir Cunku bır kurumun guvenıllrlığl cok uzun yıllorın deneylerıyle ve sınov.arıyla soğlanır «Güvenl'iıilk» bir kez yaratandı mı, yoranın sarılması cok zorour Nitekım slmdl uzman or ellerine venlen sayılara bakorken düşünüyorlar Acaba doflru mu? Örnek ömeğin, Yargıtay 9. Hukuk Dalresl, 23 4 1981 tarüünde verdıgi 981/2564 E. ve 981/5518 K sayılı bır karannda, işçınin uzun suren ıstırahat sürelennin kıdem tazminatı hesabına dalul edılemıjeceğını içtıhada bağlamtş bulun maktadır. Yargıtayın sahip olduğu bu göruş aslında yenl değıldır, daha önce Yuksek Mah kememn «grevde geçen surelemie ilgılı olarak aldıgı kararlar da aynı dognütudadır Bılındıgı gıbı Yargıtay, 6 4 1978 Unbınde verdiğı bır kararla lşçuün grevde geçırdığı sürenın kıdem tazmınatı hesabına katılamrjacağını vurguıa mış ve bu goruşunü daha sonra oa çeşıtlı ka rarlannda yınetemıştir Yargraytn gTevle ılgılı bu kararlanna dayanak tuttuğu gerekçe aslın da sadece «grev» olayı içîn degıl, istırahat gıbı, ızin gıbı çalışma olmadıgı halae hizmet Bkduun var oldufu dlğer durumlar lçın de söz konusuydu. Nitekım, aynı görüşü Koruyan Yargıtay, o zaman ılerı sürdugu gerekçelerın doğaı sonucu olarak bu kez ıstırahatte geçen surelerin de kıdem tazmınatı hesabma kaülam'yacaguu vurgulamış ve Yasakoyucunun tadern tazminatı müesseseslne verdifı temel anlamı bızce açık blçımde zedelemıştır Yargıta yın bu konu ile ılgüı gerekçesı şoyle ozetlenebılır: «Yasada tam yü kavramtndan söz cdümiştlr Ancak «tam yıl»m gerçekleşmesı için sadece bızmet akdtnin devamı TeterH olmavip, Işçlntn bu strada ve kanuni iş sürelert içınde çalısrcış Sonuç Sonuç olarak, Yargıtay'm kıdem tszminatını daraitıcı yorumlannı fazlaca teknık aynntı\a gırmeden serglleme\e çalıstık Bu vorumla rm, hem yasakoyucunun amacına hem de ts Hukukundakı çağdaş Eelısmeye uvKun olmadıgı ınancmdavız Çalışma banşmın. karsıliklı menfaatlerm iyı denge'end'Sı bir ortamda daha sağ lıklı biçımde yaratılaca^ı karus.nda ozelllkle vurgulamak ıstens. flrado Pif KİT'LER ve KÂR YILMAZ CORUM ısaca KİT diy* anüan Kamu lUisadl Tesebbuslerintn zararlarını azaltmak aınacıyla dnemlı değişıklikLer yapılmak üzeredır. Bu kuruluşların kârlı çalışmasını herkes ıstemekle beraber, devletln aslmda kâr amacı gUdemeyeceğını ve KIT'leri de kamu hızmeti gormek ıçin kurduğunu unutmamamız gereklr. Kaldı ki, bugün KITleri suçladığımız, süreklt zararm nedenl olan Iaxla personel ve yönetım yetersızliğl yalnız bu kurumlarda degıl, her turlü kamu hızmeünde göze batan genel sorunlardır. Sıyasal partüenn yakın geçmiste izledığımıa aevleti ışgal etmek çabası, butua memur kadrolannı asın olçude kabartmış bürokrası ve yönetun vetersizlıginaen yakmmafc da gunlük gaz«te haberi haline gelrmş bulunmaktadır. Eğer düzenlemeye KlTlerden başladıysak, zarardan önce gelmesi pereken hizmet sorunlan vardır. Devletı ozel kışüerden avıran belırgin larklardan bîn, halka hızmeü kârdan üstun tutan anlavışta bulunur. Ülsemızdekı KtTler de kamu hizmetı görnıek içm kurulmuş, fakat hızmete değıl kara bnem veren şekılde dıi zerüenmıstıı Yasalann, zarara neden olan personeli cezalandıran ve yor.etıcılerı zarardan sorumlu tutan mad delen bu duzenlemenın crneklendır K t n e n n kuruluş amacı olan kamu hızmetını yapmaması, ya da yaparken vatandaşa karşı suç ışlemesı konalanna ıse ruç oneTi venlmemıştır. Aşağıda anlatılan gerçek olaylarda ve yolsuzluklarda kurumun zaran olmadıgı içın ılgılüenn cezalanmadığı görülecektir. Oysa, devlet bır ozel şırkete kamu gorevı verdıgi zaman, bu görevi yapmayan, ya da yaparken suç ışleyenlen memur gıbı cezalandırmaktadır (Ceza Kanunu 279) örnegın, devletın t a n m kredısl dagıtmak gdrevinl bir özel bankaya verdığınl rarsayalım. Özel banka t a n m kredısını dagıtmaz ıse gore« ıhmal suçunu ışler, eğer tan m kredısım bır tacire venrse gorevı kötirye kullanmakla suçlanır ya da tanm kredısı venrken koylüden para alırsa rüşvet aimak suçuyla cezalamr Tanm kredısı dağıtmak için kurulan T C Zıraat Bankasına gelrnce, Kredl lşlemınde bankanm bır zaran olmadıysa yukandaki yolsuzluklann hıç blri suç defildir Yasalann eşıtlıkle uygulanmasmı emreden Anayasa'nın 12 maddesıne bu durum aykın gorundüğü halde, KİT'lenn zaran kadsr ügi toplayamamıştır. Geçmışte de yıne Sılahlı Kuvvetlenn yoneuml degışmeye zorladıgı bır dönemde T C Zıraat Bankasmm bir polıtikacınm yakınıria verdıŞl kredıler soruşturma konusu olmuştu. Kredının verılısınde bazı usulsüzlukler bulunmaki a beraber, taşınmaz mal ahımnda kullanıldığı ı ç n karşılığı vardı yani bankanın zaran soz konusu degüdi. Zamanın Bakanı, tanm '•îredısı vermek içm kurulan Bankaya aıt büvuk mıktarda paranm bazı kısılerin taştnmaz mal aiıınında kuUanılmasını uygun gormuvordu Bankanın hiç tanm kredısı vermeden bütün varlıfım boyle ışlerde kullansa büe yonetıcılerine zarar olmadıgı içın bır ceza venlemedıgn üstelık kovluye kredl venrken ruşvet istenmesmin yme Bankaya zarar vermedıgı uerl sunllerek suç savümadığı ıçtıhat kararlan da gosterilerec Bakana anlatıldı Yasalann, bankadan beklenen kamu hızmetırun geleceği ıle hıç ılgılenmedigi iyıce ortaya çüonıştı Fakat Bakan b'rkaç sorumluyu değışurmekle yetındı Kışıler ve gruplann yalnız bırbm üe uğrastığı donemde, vasalan dJzeltmek venmsız bır ugraş savılıvordu KITleri bır holding şeklinde organlze ederek, polıtıkacılann etiası dışına çıkarınca her şeyın düzeieceğını zanneden eskı bır umut gerçekleşmeye doğru gıtmektedır Oysa politika her zaman, yolsuzluğun kaynağı degıl etkenlennden bırı olmuştur. Bu nedenle, KÎT" lerder pohtısayı çıkarmayı başarsak büe v»lnız polıtık yoSsuzluklan onleyebılmz ömeğın, bankadan usulsüz kredi alan bır iş adammın müdurun ya da polıtiKacının yakını olması arasında sonucu değıştıren bır £ark yoktur. KIT'lerm ıyı ve etkın çalısması ıse, önce kurumş amacı ıle uygulama arasmdakı çelışkılenn düzeltılraesme bağbdır KIT'lerın kurulduğu gunden bu >ana kamu hızmetrndekı aksamalan ve yolsuzluklan üzerınde hıç duruimazken, zararlan onlan amaçlanndan saptıract* kadar buyn'ulmektedır Yapılması amaçlanan kamu hızmetının ıyı gorulmesını sağlayacak yasal düzenlemeler eksikken. KtTieri kât sağlamaya zorlamak yeterU degüdır Örreğın, Devlet bankslannın esnaf ve tanm kredı•e'ını azaltıp, daha karlı olan tıcaret kredılerme yönei mssı gıoı olumsuz sonuçlar bejdenebılır Vatandaşı sı ontıya sokan fakat zarar olmadıgı Için ceza venlemejen çeşıtlı hızTiet yolsuzluklan kuşkusuz devam ed»fektir Bu duşüncenm kışısel bır varsayıma defü, sayısız soruşturma raporu ve içtıhat kararlanna dayanan ıtamtlanmış bir gerçek olduğunu vurgulamak lsteriz Eger bundan sonra KÎT'ler de ozel sektör gıbi halkın hizmff sıkiftılanna önem vermeden yalmz kâr peşınde koşacak ise, Devlet tarafından yasalar ile kurulduk lannı unutmamız her halde daha iyi olacaktır okurlardan... Toplu yerlerde sigara içimi yasaklanmalıdır Son yıllarda sigara tüketlmi sanayileşmiş Batılı toplumla'da gıttıkço düşerken, yurdumuzöa aksine çok büytlk bo '^itlpra varan bır artış göster mıştir. Ve de bu artış bzellık le gençlerbrüz arasında meyda na gelmiştır. Bu durumun sebebl nedir' Bu g:dışe toplumumuzun sağlıgı ve geîeceğınin guvencesı açısmdan nasıl ve ne zaman d ır denılebüccc\ Oysa, ülkeıoızi* oyle günler yaşanmıştır kl, vatandaş, sıgara içın hem kendısi hem de ulke ekonomısı açısmdan çok değerli zamanmı kuyruklarda bsKİeyereıc geçırmış, aylarca basın, radyo ve TV konuyu ka muoyuna büyuk bır ilgı i.e yansıtarak, sigara kullanma fık n r i adeta top'umun bilinç altma işlemışlerdır Bir teraldan da bu yaygın kampanyanın et k'si altında devlet değerli dovizlenmızı fason slgara yaptırrnak amacıyle vwt dışında harcamak mecbunyetınde kalmış tır. Dığer taraftan iarablan bu psıkolojık ortamdan yararla nan kaçakçılar pıjasaya bol mıktarda yabancı sıgara surmek olanağını bulmuşlardır. Böylece hem halkın parası gitmiş hem de sağlıgı zarar görmüsttir. Sigaramn kullanrrmnm yurdumuzda bu denll yayılişın'n muhakkak ki çeşitH nedenleri v3rdır Bunlann belki de en bnemlisi 12 Eylül dncesi yaşinılan bunalımlı dönemdea geçerken gençlerln sigarayı bir kurtancı olarak görmeleri ve ona sanlmalandır Bilim adamlan bugün artık, sıgaranın sagugımız için gerçek bir tehuke cîduSunu or taya çıkarmışlardır. Sigaramn sağlığa olan zararlan dışında bır de ekonomık yonü var Devlet sigara ıçılmesinden dogan hastalıklann tedavlsl içın milyonlarca lira harcamakta ve gene milyonlarca liraük ts kaybına uğranılmaktadır O halde ne yapmalı. başta devlet, saymakla bitmeyecek kadar çok zararlan bulunan bu zehirli maddeye karşı ciddi şeküde mticadeleye başlanmalı dır. Bunu yaparken Ilk iş olarak 18 yaşından kUçüklere sigara satısı yasaklanmalıdır. Kendisi zehir kullanan bir klm senin aynı zamanda diger kimselerl de sehlrleme dıye bir hakta yoktur. Halkın toplu olv rak bulundugu yerlerde sigara içıunesi kanunla yasaklanmah dır Bir çok uyçar Ulkeler sim d'ien bu yfcnde bnlemîer aı mışlardır Hepsinden önemlısı agaç yaş lken büktllür Ata sozünün hatırlattıgı gerçekten ha reketle, sıgaranın zararlanna kar^ı toplumumuz daha ılkokul çagifldan itibaren egıtilmege başlanılmalı bu tüm dgretim yaşamı bovunca egıtırrının bır parçası halınde sürdurulmelidır Radvo Televızyon ve bası nımız sigaranın îararlan hak kında yayın vaprralı. haljomızı bu konuda bilınçlendirmelidlr. Gençlere mümkün oldugunca çok spor yapma olanaklan sağlanmalı. sosyal (aaliyetleri artınlmalıdır. Bütün dünyada bilim adamlan insan omrünü uzatmak için savaş verirken. bizım hal kımızın sagUğını zehirli sigara dumanlan içerisinde yitlrmesi ne goz yummamıa dusünUlemez. B4TCK BtNGÖL OfDTÜ DOĞA KULÜBÜ ÜYESt Enfiusyon hızı yüzde 50 55 mı'» Yüzde 30 35 mı» Buyüme hızı yözds 1 5 m u ' Yoksa yüzde 0 5 m ı ' Dışsatım artışı yuzde 37 mı, yüzde 47 rm' Sayılarla oynamak kolavdır. cncak yanlış ıstatıstıkler üzerlne kurulan tesorımlar da kolay yıkılırlar Insanın kendl kendıni aıdatması enınöe sonu.ndo kıslsei bir cercevede kalabu'r Ama sağlıklı sayısal göstergeler olmadan geleceğı görmek ve gostermek yoı yordam bulmak olası mıi Halk açısmdan konuya yaklaşımda bır başka önemll ölçu daha vardır Entıasyon oranlarının küculmesi genel ekonoml lcın b<r oninm taşır Ancak enflasyon oranı duşse de, halk yığınlorının (memur ışçı. koylu esnaf) gelırlerındekl artış, «n(la6yon oranının gerısmde kaiıyorso sonuc pek deöısmez halkın geçtm sıkıntısı hafıflemez, ağırlaşif. K • Saâlıklı yaklaşım nedlr? Enflasyon oranlarının ınlşlerl cıkışlan arasınoa uzmanlar şu soruya yanıt aramalıdır^r Memurun ışclnln. kAylönün csnafın «Gerçek gellri» artıyor m u ' Ek»ıliyor m u ' Ancck bu sorularo sağlıklı yanıt verebılmek lcm Istatıstıklenn ve soyısal gostergelerm doğruluğu saotanmal rlıı Eğer sayılar kuşkuluysa sonucların ne değerl kalır? Belediyeden 3 yanıt Gazetenızın 8 Eylül 1961 tarlhlı nu8hasında yayınlanon «Otleklen başlıklı okuyucu mektuplan sutununda yer alon Atışalanı Yenımahalle Karaosmanoğ'u sokağının su sorunu nakkındakı şıkayet yozısı llgllılerce ıncelenmıştir Gerek mevcut tesıslenn, gereksa üretılen suyun yetersızlığı nedeniyle bolge abonelerıne oncak, perşembe cuma ve pazor günlerl münavebe sısteml ile, su verılebılmektedır Sözü edilen bölgeye daha yeterll su verılebılmesı icin Beledıyece gerekll calışmalor yapılmoktadır ISTANBUL'DA BIR SOKAK • 17 Eylül 1981'de yayınlanan tistanbul'da bir «okak» boşlıklı yazı llgılılerce Incelenmıştir Bahss konu Yeşıldlrek ve benzeri yollorda yaya ve aroc trafığlnl engelleyıcl blcimde park eden orac sahlplerl Trafık Polısıne yordımcı olmaya calışan Beledıye Zabıtosı Trafık ekıplerınce cezalandınlmak ta, gerektiğınde oraclar Beledlye cekicılerl Ile cekılerek yol ve trotuvarlardakl engeller ortadan kaldırılmaktadır Istonbul Beledıyesınin bu konudakl denetımlen bütün şehırde aralıksız surdürülmekteciır. TOSBAĞA SOKAĞI • 19 Ek m 1981'de yavınlanon «Boyoğlu'nda bir sokak» boşlıklı yozı llgılılerce Incelenmıştir Bahis konusu Yenl Corşı Tos bağa Sokağı arac trofığı bulunmayan ve yoya trotığl de c+*. onemsız olan tall bır yoldur Bu sokoğın yakınında bulunan Galatasaray Usesl onündekı alan Beledıyece düzenlenmış olup düzenlemeye cevredekı ozel b r banka da agac fıdan orı dıkmek suretiyle kotkıda bulunmuştur Calışmalor yapılırken fldanlann dıkill olduğu soksı ve tenekelerın toprakları Ile birlikte daha sonro koldırılmak Ozere To«bağa sokağına Istlf edlldlğl ve bu yıdın Ozerıne cevre halkı tarafından da cop atıldığı görülmuştür Şıkayet konusu yerdek! birlken CÖD ve molozlar Beledlye ekıplprinre kaidırılarak sokak temiülenmıştlr Bilgılennlzl rlco edetim. tbrohlm ERSEYREK Bosın Yayın ve Turlzm Müduru C Cumhuriyet 30 KASIM 1931 GAZt HAZRETLERI Geçenlerde Ankara"yı zl yaret eden bır Fransız ga zetesi muhabirine Gazi hazretlen şu beyanatı ver nuşlerdır « Blzde ilk teslre kapılmamak lanmdır Vaktiyle sizin seyyahlanruz, sızin bıiyük vazaTİannız Istanbul, îzmir \e Bursa şehırlenndeki müşabedelenne göre Türk ruhuna daır blt huküm vennışler dir. Fakat onlar Tlıriuye'vi degil, batınm sehirlertnı gormüşlerdır Turk mılletınin ruhu, Anadolu'nun büyıllevıci fakat sert yay lalannda anlasılabilir TUrk milleti. beşıgine dönmekle yenüenmiş ve gorduSumn deSışıklıklerı yapabilmistir Vaktıvle vergller altın da ezıimış. fazla çaîışmak tan usanmıs TUrt k*7İU su Balkan'lar ve dıger jerlerdekı harp mevdanla nnda kanını ve faaliyetinl dbkmeye gidiyordu. Anadolu gayrımevcut farzedl liyordu Bu?ün ise TOrk koylusu, faalıyetınl, emeğınl ana topragına sart edlyor neler varattığıru da kendina gbrüyorsu nuz Kuvvet ve kudret mületiD enernsinden gel mpktedır Ben bır rehber den, bır hamıden başka bır şey değıum Gerek dahilı, ve gerek harici siyasette gayem, Ttirk mil letlne sulh ve sükun daire sinde çahsmavı temin ey lemektır Kendılenni güya babtlyar fcılmak bahanesıyle ınsanlan vekdigerinl boğazlamaya sevk ve teşviıî etmek eayr! tnsanî bır sıstemdır în^nları bahtıyar edebılecek vegane tedbiT, on lan bırb^nre vaklastıra c«k, sevkedecek ve tmns ıçinde ıhuvaçlannı temin edecek bır faahyet sarfet mektir » BAZI FİLMLER IZMIR'E NEDEN GETİRİLMEZ? Size ffüzel bir kentten yaayorum Geçmış uygarhkların gorhemlı özellıgınden Iz mır'den 5u an uygarhgın, doğanın, sanatın yoüaştırdtgı bır kentm acısmı yuregımde tafiyarah. Hep befeledtm Gün gehr düzelir yangu lar anlaşıhr dıye Arna yoh ne bır devınım ne bır çaba Bügüüer ugısız Bır fuar dönemıni gerıde bıratetıfe Sanattan yana bomboş kof Arabeskın saltanat surduğu, eleştırı gucünden yoksun >oz bır gülmecerun ahp faayım gıttığı bır donem. Bın bır hayfeıns (I) ıçmde o da bıttı Bır festıval geçıp gıttı Kendj hendme Toplumla bütünlefmeme yanügısını özunde taşıyarak Neredeydi gerçek sanat yapıtlan, bızı ahp bır adm ıleriye götureceh Hanı bıze çogu dogru anlayıp vorumlama yetısı vere ceh etkınlıkler? Neden bu kent sanattan vana bu denlı cüız konuyor zaten sanattan nasıbını alan kent sayımız ıkıden yu fearı çıkmaz va Toplum ıstedığmı izler dıyorlar Tekne denı bu mu"> Topluma ızleneceh yapıtlar sunulmazsa onun seçım olanağı hısıtUmmtj olmaz nu' Ömefe olarak tzmır'in en sinemalannda gosterılen son filmlen sayoyım; «Durdurun Dünvavı». «Uyanık Aptallar» «Kanlı Nıgar> Hadi bırakahm «Amar cord»lorı, «Sanchez'm Çocukları»nı «Masum»Iorı, «Babam ve Ustam«t bır yana Nerede •Bereketh Topraklar Uzennde», •Duşman». «Ha7al> «Yusuf ıle Kenan ?• Bu hlmler geçen \ıl Ankara'da göstenldi ve haftalarca ızlendı Yurt dışında ödüller kazandüar Neden Izmır e oetınlmıyor? Aca ba ekonomık koşulları rm uygun degıl'' Vofesa Izmırli sanatseverler önemsenmıyor Sanatçılanmız ve sanat ürünlerimlz dığer uluslarınkılerle boy ölçuşürken neden toplumumuza üetümıvor bu yapıtlar? Bu yazıxı yazdıktan sonra Cumhuriyet te Izmır'de sanat kooperaüh kurulduğunu ıhşkın haben okudum Her zaman yanlarında olduğumuzu ve çabalarını destekledığım<zı sbvlemek ısterım Bıtırırken. festıvallerımız dıyebueceğımız festıvallerde kültür merkezımiz dıyebılecegımız mer'kezlerde sanat ve kültürden yana dovçun etkınhkler ızlemek umuduyla Oya GÖKÇE Karabaglar f Bir ortaokıü öğrencisi okulunu yazıyor Oğretmen yokA sınıflar pislik icinde Sıze okulumuzdan söa e derek, biraz olsun llgüüenn dıkkatini çekmek tsttyonım. Okulumuz Şışlı'nın Hurivet ma hallesınde bulunan Hümvet Ortaokulu 7 smıflı kUçük bu okul O kadar sorunumuz var ki, anlatmak olanaklı değtl Gellp görmezsente tnanma7sı nız. Sınıflar pislik İçınde, sı ralar fcırık, kıs oldu&u zaman elektnkler bozaık olduğundan karanhkta soba=ız titreyerek pardesulerle ders yaptığımız bır yer. Böyle olsa bunu da kabul leneoegiz Dersler de boş geçı vor ve ÖSrencilerden bazılaTi tasdiknamesıni alıp okuldan eıdıyor Bunlar valnız bu yıl degıl, eskldenben süreçelen bır durum En önemlisi TUrkçe ve matematik dersleri bos geç rnekfe ve f^»remıei)pr yavaş yd vaş tayınınl istemekte. Acaba biz bu sorunlara necten mahkum edilmisız? Bizım diğer okullardan aynlrtıfeımız rnı var' Obür oktıTiar'is hgrpt, men sankl «deniıde knm, onlarda öjretmnr» gibl bol.. Geçen yıl btr matematUc öfretmenl gelmiş, volun yokus olmasından dolayı demışti kl* «Ben hergiın «ellp bu yokosu ou sorunlanmızı gazetenızde tstPr yayınlaym lster paMnlamayın Blz vılmadan mektup yaüarak perekirse idarenirp eelerek stzl rahats» edeceğız VeH POLAT Hürrlyet OrtMkttlu Sahlbl: Cumfturiyet Matbaacüüs ve Gaıetedlık T A Ş adına NADÎR NADt Gecel Yajm Müdurü HVSAN CEMAL Muessese Müduru EMİNE t"«AKLIGIL Yazı tslen Müduru . OKAY GÖNENStN Basan re Yavan • Cırmhuniet Matbaacılık ve GazetecıUc TJV S CagaJoğlu Tılrkocagı Cad 3941 Posîa Kutusu: 2W tSTANBUl T E l • 20 91 03 BÜRULAR: • ANKARA Konur Sokak 24/4 YENÎŞEHIR Tel \1 58 25 17 58 6S îdare 18 33 35 • tZMtB: Haltt Ziya Bulvan No R5 Kat 3 Tel 25 47 09 13 12 30 • ADANA Atarürk Cadriesi TUrK Hava Kurumu 1? Ham. Kat • 2. No • 13 Tel • 14 550 19 731 H K V t M 90 KASIM t<Wl öğle tkind» 13 0? 15.23 CumhurİYel tmsak 6 20 Gftn* 8 03 Aksam 17 42 Yatst 1919