Katalog

Curnhuriyet 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER M glbl ftnlemlef alablllr? Bunlon kısaca soyle ozet'eyebiıırız. 1. 1211 &ayılı yocanın 38. maddeaıne göre, Merkez Ban<ası Banka Meclısınce zaman zaman tesbit edılerek kendı ışlemierınde uygukıyacağı reeskont, ısKonto ve faiz hadler m ve açık piyasa polıîıkasının şartlarını ve altın ve dovız oltş ve satış fıyatlarmı ılan eder. Ancak, bu hadler uikenn her tcrafında aynı olacaktır. Bolgeiere gore farklılık yapılamamaktadır. Yasanın 39 maddesındekı yetkıye dayancrak saptanan reeskont, ıskonto ve faız hadierı 1211 sayılı yosanın 45. 46, 48. 51 ve 52'incı maddelennde acıklanan kredı ışlemlennı kapsomaktadır f.'erkez Bankası 39 maddenın verd.ğ' yetkıye da/anarak bankaların mevduat ve kredı faızierını yukseltmelerı uzer ne, reeskont *e avans fcızierınl artırmıştır. Merkez Bankcsının Du yetkıslnın ve bu /etkıye dayanarak aicccğı onlemierın bankalan duşünmeye se^kedeceğı v© duşundureceğı şuphesızdır. 2. Bankaların taahhudlerine karşı bulundurnckıon uTLrıi d'spo'i b lıtsn n c s c c ı oranı Merkez Bankcsmca tesbit olunur (1211 sayılı yasa m;dde <0/a) 3 Mevduat munzam karşıaklarının oranlcrı ve buniara venlecsk falzler 1211 sayılı yasanın 40. maddes nm a fıkrasına göre Merkez Bankasınca be'ırlenmeKtedır 4. Me"e2 Ba".ı,asının 1211 sayılı yasanın 4, 40, 69. 43, 45. 46. 48, 47, 52 ve 53. mcddelerındekl geniş yetkılerı ve tatb.kata ait ışlemler acıklormaktaaır Bellrtilen bu yetkllen acıklama/o vazının hacmı olanak verrreaığ naen ayrıntıya g rı'ememıştır. 25 KASIM 1981 ANKA slsteminde serbest falz uygulamas.na 1 temmuz Bar.kacılığı ıle başlanılmış; kararnamenin serbesî bırakdığı vâdeli mevduat fcızlerı bcnkalar arasınaa «Centılmenlık Anlaşmasu denılen yasal bır yönu olmayan sözlu bir anlaşma ıle dısıplın altına alınmak ıstenılmışse de, gecen surede centılmenlik anloşmc6inın eık sık bozulduğu ve sonunda cebınde yuklüce porcsı oianın istedığı oranda taız clabıldığı bır ortam ycratılmış ve bu ortamckı bır kısım bankalar, bü gıdışın tehlıkelı gıdışi sürotlend.receğı ıçın anlaşma dışında faız veren bankalorın bu tatbıkatının durdurulması maksadıyla harekete geçmışlerdır. Ve boylece 16 Kasım günu /apılan 12. Bankacılar toplantısının gundemlnin toplant.dan önce kendıiığınden behrlenmesme neden olmuştur. Son topiantıda 1 Ocak 1982 tarıh'nden Itıbaren bir ay vâdelı mevduata yüzde 25; ıkı oy vâdell mevduata yuzde 35: üç ay vâdelı mevduata yuzde 45 ve oltı oy vâdelı mevduata yiızde 50 falz verilmesi kararloştırılmıştır. Boylece bankalardaki ihbarlı mevduat vadeii mevduata donüştürulmuştür. Bunun bır anlamı, gelecekte peyaer pey vâdelı mevduatı vâdesız mevduata aktarmaktır. Bankalar centılmenlik anlaşmasmı bozarak neden fazla faız vermektedırler? Bankaiar, kororlaştırılan oranın üzerınds yjksek faız vermeyi haikı, yânı tascrruf sahıbinın parasını, enflâsyona karşı korumak ıçin değil, kendı artan vâdell mevduatlarına yıl sonunda verecekleri yüzde 50 falzı karşılamak ve mevduat artışı saglamak icln yeğlemektedlrler. Orneğın, 20 milyar lıra vâdell tasarruf mevduatı olan bır banka yıl sonunda 10 milyar lıra faız vereceğinden, gelecek yıl toployacağı vâdelı mevduat ıle hem 10 milyar lıra falzin odenmesıni korşılamok ve hem de genelde mevduatında artış sajlamok zorundadır. Bu acmazdır kl, bir kısım bankalara para sahıbinln tetediğl falzi verdirmektedır. Bankalar arasındakı centiimenlik anlosmasının bozulması ve faiz yarışı Merkez Bankosının bazı önlemler almasını zorunlu kılmış ve kılmaktadır. Zaman zaman bazı I? çevreierl do Merkez Bankasınm bankalarla llgill önlemler almasını ıstemektedirler. 15 Şubat 1981 fiünu Merkez Bankası reeskont ve avans faızlerinl artırmıştır. Bankanin oldıgı önlemın nedenınln para maliyetinın bankalarda yükselmet ı . bankoların Merkez Bankası reeskontlarını daha çeklcl kılacagı icin, Merkez Bankası aldığı ftnlemie kredilerinln maliyetlnl piyasadakl banka faiz oranlcrına uydurmuş ve bir ölcütie de bonkaların kaynaklarına başvurmaeını Faiz Yarısı ve M. Bankası BANKALAR, KÂRLILIĞIN YANINDA KAMU HİZMETÎ GÖRDÜKLERİNİ DE HATIRLAMALIDIR. FAİZ YARIŞININ YANINDA YARATILAN OLUMSUZLUĞUN SONUCU BUGÜNDEN DUŞÜNÜLMELİDİR Cumhuriyet ve Üniversite Falın Rıfk. Oankaya'nın 376. sayfasında yazıyor: « Eski Türkiye'de «Cumhurtyet» sozü «şcpka» sozu kadar kötu ve korkulu it?:. Yobaz lugatındcki manasıyla «gâvurluk» mahiyetlndeydl. Gerçi Tanzlmat'ian sonrak' edebiyatta llk Haüfeler rejimirnn Cumhuriyet demek olduğu gibı bir ikl fıkrcya tesaduf edi'ebüir. Fr!at eski Türkiye'ds hlcblr zaman Cumhuriystcüik diye bir flkir akımı olmamıştır. Oimcsma cia imkân yoktu Bir Osmanlıya Cumhunyetci demek, o lamcn ıçin «gâvur» demek, bugün Için «komünist» demek gibi birşeyoi..» Mehmet Als TUNABGYLU caydırmak Istemlştir Ayrıca, alınan kararda bankalcnn faız oranlarını yükse.tmelerı haıında resskont ışlemlerıne u/gulcnan faız de 2 puan yukseitılecektır. Gecen surede. bu karar uygulcr.cmamış ve banka'ar ısımsız ve genei olarck sozlu uyarılara muhatap olmuşıjrcır Bu arada Merkez Bankası 1 Eylül 1931 tarihlnden ttıbaren reeskont haddıyle, avans ışiem.erınde uygulanan kredı fcız oranlarını yen.den be'irlemıştır Sanayı kreaılerının faız mıktarı yuzde 30, 50 olmuştur Tuıkıye HaU Bankası tarafmdan kuüandırdan mes'ekî kte dilerde falz'yüzde 17, 25 ve TC. Zıraat Bankası tarafmdan tarım kredı kooperatıfler.ne kullandırılan krediler.n faızı yüzde 20 oiarak uygulanacaktır. Mesıeki ve tarım kredılerinde faız orcnı 1 Kasım 1981 tarıhınden ıtibaren geçerlı olacakl:r. rını n üzerıne keslniıkle çıkmoyacaklardır. Haksız rekabete izin vermiyoruz.» Ban*aıardcn herhangı bırı bundan boyle cantıimenlık aniaşmcsını bozarak belırlenen fcız oran!crının üstunde faız verırse, Merkez Bankası Başkanının sozlarme gore, muşkul duruma dusecsğı g<bi, Merkez Bankası haber vermsdsn tereddütsüz o bankanın reeskont kred.sını kesnıelı ve varsa Dovız poz.syonu tutrra yetkısını ıptal etmelıdır r B.ıind ğı uzere. Me kez Bankası para polıtıkasınm en onemli kurumlaırdan bırıdır Ve Merkez Bcnkası'nın bır adı da (Bankaların Bankcsı» dir. Bankanın temel gorev ve /etkllerı 11 Hazıran TS30 tarıhlı 1715 sayılı yasanın yenni alan 14 Ocak 1970 tarihlı 1211 sayılı yosanın 4. madaesınde acıklanmıştır Banka, pora ve kred< polıtıkasım, kalkınma planlan ve yıllık programlara uygun bir tarzda yurütmek; Hu<uTietıe rr.LŞtereKen m,llı paranın ıç ve dış degerını korumak amacıyla gerekll onlemıerı Fa.z /arışında Merkez Bankası centılmenclmak; mıllı paranın hccm ve tedavuluno 1211 lik anlaşmasmı bozan bankalara karşı reeskont kredılermı kesme gıbı bır on,eme baş sa/ılı yasa gereğınce düzenlemek ve bankcla ra odunc para verme ışlerinı kuruluş kanununvurmamıştır; tutumu da o.umlu vo ılımlı oısmırlar ıcınde yurutmekie yukumiu muştur Bu demek değıldlr ki, hep boyle ola dakı dur Işte bu son görevdır kı. O'nu «Banka caktır lar Bankası» yopmaktadır. Dış krediler harıç, Merkez Bankası tasarruf sahlplerinln yabır bankcnın dığer bır bankaya borc para vernındo kredı aianları da duşünmek zorunda oimesi teamül ve tatbıkata aykırı olduğu ve banduğunu 12 toplantıda açıkco belırtmistir. Merkacılık teknığıyle teiif edilemedıği halde. bankez Bankası Başkanı Sayın Osman Şıklar şoykalann Merkez Eankasına başvurmaları olagan le demektedir karşılanmakta ve bankanın mali bünyesı ne ıBankacılık sisteml Içlnde bulundugumuz kadar güclu olursa olsun hic bır banka ıMerdönemde tasarnıf sahlbl halkın yanında, krekez Bankası kaynaklarına muracoat etmeyedl kullanan müsterlyi ve sanayiclyi de düşünceğım» dıyemez Bankalar bu hususu gözonünmek zorundodır. Vâde süreslnln kısaltılmasıyla de bulundurarak Merkez Bankasınm oldığı dogan falz artısına ragmen, kredl falzleıinde önlemlere uymak zorundadırlar. hiç bir artıs olmayaoaktır. Bankalor kesln ve nlhaî olarak bugün alınon kararlara uyacakBankalara ödünç para veren Merkez Banlardır. Bütün bankaların genel müdürlerl bu kasınm bazı yetkılerının olması ve gerektıfllngün bana soz verdller. Önümüzdekl günlerde de bu yetkılerln kullanılması doğaldır ve zodeklarasyonlo halka duyurulacak falz oranlarunludur. Merkez Bankası, bankalara karşı Bankaların Bankası Sonuç Merkez Bankas nın vasal yeîkı'erınl kulianırken gerçekc olduğu. ekoncnı ve banka.ar üzerında olurnsuz sonuclar yaratmaktan kacmdığı ve onlemlerı almadan bır süre bekledığı gorulmektedır Bankaiar. tutum ve davranışlarında kârlılıkla beraber. kamu hızmetı gorduklerim de hatırlamo'.ı ve Merke; BankcS'nm yasal yetkılerlnl kuüanmastna neden olrr.cmo'ıdırlar Faız yarışının sonunda yaratacağı olumsuz etkenleri bugunden düşünmelı ve calışmalarını ona göre düzenlemelıdırler Yatırımların yavaşladığı ve üretimın istenılen düzeyde olmadığı bır ortamda yüksek falzin calışanları atâlete sevkedeceğı, ış hayatını aksatacağı şüphesiz olup, bu olumsuzluklar ekonomide durgunluğa neden olacaklardır. Ekonom.dekı durgunluktan bankaların da etkıleneceği unutulmamalıdır. MalİYe Bakanlıgrndan Atatürk un tunutulmaz Maarif Vski'i Necati» (ki eğitımı mıllı eğıtım yapaııdır) Turkı^e Buyuk M,i et Meclısı nın Ü3 mayıs 1S26 gunlu otururnunda Cumhurıyetın unıversıtesını tanımıayan şu konıışmayı yapmıştır « Üniversite doğrudan doğruya bağımsiz bir kurumdur. Ulusun manevi gucunün temsiicılerinden b.ridir. Kabul etmek gerekir ki üniversite denüen kurum doğrudan doğruya Milli Eğitim Bakanlı^ı nın buyruğu altında bir kurum değlldlr. Eger ge ışıçuzel herhangi bir kişl universlte kurumuna şu biçimda, bu h:cimde davranın diye buyruk verecek ofursa orda üniversite yok demektir Arkadaşlor, Kjrumcrın hukuk ve yetklsini korumak doğrudan dogruyu o kurumlan yaşatmak demekt'r. Bir ü'kede üniversite bağımsız yoşar ve oğretim bakımırdan profesorlerın goruşleri alınsrak genel cizg.ler ceküirse o vakit universıtenıiı gercek verimlerinl kabul etmek gerekir.. Voksa Üniversite Raktorunun, ür.ivartite kurulunun ve Üniversite Divanınm yaptığı program gellsigüıel bir Bakancc. bczulacak olursa o univsrsits gercek odevini yapmış olamaz. (...) Onurı içlndlr kl ilkokullarımızda, ortaokullarımızda ve liselerimizde uygulamokta olduğumuz bu özelliğl ortadan kaldırarak, üniversitsye doğrudan buyruk vermek yetklsinde değlllz.» Yarırn Yüzyıl önce Türklye'de Millı Eğıtım Bakanınca söylenen bu sozlere kulak vermsk gerekıyor «Ataturk'un Mıllı Eğıtım Bakanı» 5 hazıran 1925'da Istanbul Ünıversitesinde şu konuşmayı yopmıştı, < Ulusun ünlverslte'ye bağiadığı umııdu haklı gösterecek güclü kanıt da say:n profesörlerimizin, öğretmenlerimlzin bllimsel yayınları ve yapıtları olacaktır. Üniversite Turklye'nln Bütün aydın takımmın bllimsel odağıdır. Buradan cıkacak aroştırmalar ve yopıtlcr Türk aydınlannı yükseltecektir. Sizin yapacajınız ycpıtlardir kl yurt aydınlarına yenl ufuK'or cç.occk ve Türkiye'ye kültür aicnmda uluslararası bir onur kazandira caktır. Bir ulusun uygarlık yetersâini vo yaşam gücunu en yuksek kertede temsil eden kurum unıversite olduğu icin üniversltemlzln her alanda ötekı uygcr ulus'arın universiteleri düzsyine cıkmaya zorunlu olduğunu ozellikle belirtmek Isterim.» Cumhuriyet f823'd8 kuruldu Daha 0c yıl gecmeden ünıversltenin bağımsızlığından VQ evrensellidınden S02. acan Mılli Eğıtım Bakanı Necatı'yı düşünunüz: Atatürk'ün Bakanıdır bu... Tasamıflanıuza Devlet garantisi,Yalmz T.CHazînesi'nin Aradan yanm yuzyn gactı Şımdi Turkıye'de ünıversıtenın bağımsızlığından, özerkliğinden sakıncalı bırseymıs glbl söz acılıyor Başta unıversite rektör'erı kekelıyorlor. Oysa Ataturk Cumhurlyetinde bağımsız üniversitey e ulaşmanın bır amac olduğu meydandaaır. satısa sundugu Devlet Tahvilleri ve Hazine Bonolarrnda Denebillr kl: Canım, ünlvenıite 1981 Anayasasıyla verflen haklorı yetkllerl kullanabildı mı? Bır anarşl yuvasına dönuşmedi mı? Kendini yemedı mı? Yanıt: Ünlversita 1961 Anayasasının ilkeleri Içinde yaşayabılseydı; anarşıye değıl, blımselliğe yonelirdı. Ûnlverslteye bu olanak hlçblr zaman verilmedı Eğer Türklye'de özgurluklenn, özerklıklenn, bağımsızlıkların suclandığı bir mantık geçerlı ollursa. cağ daşlaşmaya olanak yok demektir. Bu tehlıkelı ve ters montıktarı kendi kendimizl korumalıyız. (jŞOYLOnCE) (Cumhuriyet 3 25 KASEM 1S31 Kaçakçılığa karşı alınacak tedbirler Ankara 24 (Teiefonla) Burada kacakçılık mese lesl etrafındaki hossasiyet artmaktadır. Meclıs üyelerı arasında cezal tedblrlere müracaatın zo runiu olduğu, hudutlar bo yunca İstikiâl Mahkemelerı kurulacak olursa ka çokçılığın kati olarak önüne gecilebıleceği soylenmektedır. Dahılıye Vekill yakında Ankara'ya dönecektir.. Şükrü Kaya Bey yaptığı Incelemeler hakkmda bır rapor verecektır. Bu raporda guney hududumuz da kacakcılığa manl olmak İcin olınmosı lazım gelen tedbırierden de bahsedilecektır. Şukru Kaya Bey döner ken Izmır'e de uğrayacak sahıllerde ıncelemeler ya >acaktır. Guney hududumuzda en fazla Surıye'de kı Ermenılerın kacakçılık yGptık cn anlaşılmaktad r. Surıye hududundan geçırılen eşya daha zıya de ıckı, sıgara ve trikota| eşyasıdır Yenı teşkıl edilen aske rı gumruk kıtalarının fay dası gorulmektedır. Slırt, Urfa ve Mcrdın'de de ka cakcılık vazıyetı hakkın da ınceleme yapı!acaktır. HAZINE, halkımızm tasarruflarını en verımli ve Devlet garantisi altında degerlendirmelerini saglamak için bundan boyle: 1 a) % 30 net faizli 3 ay vadeli v e b) % 32 net faizli 6 ay vadeli Hazine Bonoları'nı her gün 2% 34 net faizli 1 yıl vadeli ve faizi üçer aylık kuponlarla Ödenen Devlet Tahvilleri'ni her ay (*) T.C. Merkez Bankası, T.C. Ziraat Bankası şubelerinde devamlı olarak satışa sunmaktadır. NOTJ Hazine Bonoları'nm ve Devlet Tahvilleri*nin faizi yürürlüktefci vergiler, ödenve şekli ve vadeler dikkate alındığmdaı Cumhuriyet SaMM: Cumüurtyet Matbaacıhk ve Gazetecilüt TJI.Ş. adına NADIR NADİ Genel Yayın Mıidürü HAS;i\ CEMAL Müessesa Müdürü EMtNE UŞAKLIGIL Yazı İşleri Mudürü OKAY GONENSIN Basan ve Yayan: Cınnhurıyet Matoaacılık ve Gazetecılik T A Ş . Caîaloğlu Türkocağı Cad. 3941 Posta Kutusu: 246 İSTANBUL TEL. : 20 97 03 BÜaOLAB: • ANKARA: Konur Sokak 24/4 YENISEHIR Tel.: 17 58 25 17 58 66. Idare : 18 33 35 • IZMİR : HaUt Zıya Bulvan No : 65. Kat: 3 Tel.: 2S 47 09 13 12 30' • ADANA: Atatürfe Caddesj, Türk Hava Kurumu t s Hanı, Ksi: 2. N o : 13. Tel. • 14 5=so 19 731 T A KVI M 25 KASIM 1U81 Öfcle Ikındi 13.01 15 30 a 34 net faiz 51.4 b) 32 net faiz 46.1 faizin randımanına eşittir. ) lS27K£3iiı günleri arasxnda ve bundan sonra her ay belirtilecek günlerde. tmsak 6.15 Giineş 7^8 Akşanı Yataı 17.44 19J21