Katalog

JDN CIJMHURİYET 3 AĞUSTOS 1980 Watergate'den bu yana en büyük skandal • • Kardeşinin Libyalılardan rüşvet aldığının ortaya çıkması üzerine Carter, yeniden seçilme şansını büyük ölçüde yitirdi (Dış Haberier Servisl) ABD Başkanı Jimmy : Carter'in kardeşi Billy Carter ıle Libyalı yetKililer arasındaki ilişkiler zinciri, Başkan Carter'in siyasal kariyerini zedeleyici boyutıar kazanmıştır.. Amerika'da VVatergate'den bu yana en büyük skandal olarak nitelenen «Billy Olayunın baş konlık seçimlerine 5 ay kala ortaya cıkarılması uzerıne Carter'in yeniden seçilme şansının önem li ölçüde azaldığı kaydedilmektedir. CumnuriyetCi Parti'den Başkan adaylığı kesinleşen Konald Reagan'ın karşısında ailesinin bir bireyi yolsuzluklara karışmış bir Başkan adayının ne derecede başarılı olabiieceğl sorusu, Demokrat Parti Kurultayı'na 10 gün kala partili kongre üyelerinl ve ı delegeleri kara kara düşündurmeye başlamıştır. j 1114 temmuz tarihlerj arasında New Vork" ta toplanacak ve Demokrat Parti'nin başkan adayını saptayacak Kurultay icin Carter'e alternatif olabilecek yeni adlar aranmaya başlanmıştır.. Oysa ki kısa süre öncesine değin, Kennedy karşısında delege oylarının üçte ikisim sağlayan Başkan Carter'in adaylığına kesin gözüyle bakılıyordu Şimdi Ise Carter'in lyic e yıpranması du rumunda, Kennedy'nin de Reagan'ın korşısında tunamayacağı varsayımından yola çıkılarok kurultayda delegelerin serbest bırakılması ve Başkan Yardımcısı Walter Mondale ve Dışişleri Bakanı Edmund Muskie'nin de aday olarak ortaya çıkorılmaları üzerinde durulmaktadır. v • • •• • •• m K k M c <r karşılık Billy Carter'in Libyalı yetkililerle yafın ilişkiler icinde olduğunu gören Başkan Carter'in yakın çevresi. iran'daki rehinelerin serbest bırakılmaiarı konusunda Libya liderinin Ayetullah Hurreyni üzerinde etkili olabileceğini düşünmüş ve Libyo'nın arabuluculuğunu Billy Carter'in sağlayabileceğini olanaklı görmüştür. Başkan Carter'in Ulusal Güvenlik Danışmanı Zbigniew Brzezinski ve Bayan Rosalyn Carter'in bu konudaki istekleri üzerine Billy Carter İranlı rehıneler konusundaki orabuluculuk «misyonunu» da gerçekleştirmiş ve nitekim Libya lideri Muammer Kaddafi, bu yılın başlarında rehinelerin serbest bırakılması konusunda İranlı lider Ayetullah Humeyni'ye cağrı yapmıştır. Libya'nın rehinelerin serbest bırakılmasını sağlamış olsaydı, Carter yönetimi tarafından ne tür bir «armağanla» ödüllendiriimiş olacağı ise acıklığa kavuşamarfnştır. Yalan söylüyorlar tBill Olayı>nın Başkan Carter'in siyasal kariyerini sarsıcı boyutlara ulaşmasındoki en önemli etkenlerctsn birj de, kendısirıin ve yakın çalışma arkadaşlarının, olay açığa çıktıktan bu yana olay hakkında hiç bir bilgileri bulunmadığını iddia etmeleri, ancak soruşturmalar ilerledikçe aksinin ortaya çıkmış olmasıdır. örne$in İranlı rehineler konusunda da başlangıcta hiçbir bilgileri bulunmadığını iddia edenlerden Başkan Carter, Ulusal Güvenlik Danışmanı Zbigniew Brzezinski ve Başkan'ın eşi Rosalyn Carter. olayın gelişmesi üzerine Billy Carter'in Libyalı yetkililerle dostluğundan yararlanılması konusunda Başkan'ın kardeşine ilk önerinin kendilerl tarafından yapıldığını kabul etmişlerdir. Yine aynı şekilde Billy olayı nedeniyle istifa etmesi bile söz konusu olan Adalet Bakanı Benjamin Clvnettl, Başkan Carter'ı arayarak, kardeşinin kendisinl dış temsilci olarak kaydettirmesi halinde adll kovuşturmadan kurtulabileceği konusunda uneri de bulunduğunu kabul etmiş, dolayısıyla olay açıklığa kavuşuncaya dek hic bir kimseyle görüşmediği konusundaki ilk acıklamalannm «yaıan» olduğu ortaya çıkmıştır. Amerikan Karikatürü Demokrat Partili parlamenterler başkan adayının belirleneceği Kurultay'a 10 gün kala Jimmy Carter'e alternatif olabilecek isimler arıyorlar Ne ile suçlanıyorlar? Billy Carter, rüşvet olayları nedeniyle kardeşinin mevkiinl kullanarak parasal kazanç soğlamokla suçlanmaktadır. Başkan Carter'e yöneltilen suçlama ise, kardeşını Libyalı yetkililerle iyi iiişkilerinden yararlanarak Libya'yı rehineler konusunda arabulucu yapmak istemesi ve Billy olayını resmi makamlardan gizlemesidir. Bilty Corter, kendisine ilk uyarı yapıldığındo Libya'nın ABD'deki cıkarları için çalışan bir temsilci olarak resmi makamlara kaydolmayı kabul etseydi. aldığı tüm paralar yasal sayılacaktı. Billy Carter'in şimdi kaydolmayı kabul etmesinin skandalm adli yönünü Billy Cart6r lehıne rahatlatabileceği. ancak olayın Başkan Carter'o yönelik siyasal boyutunun secim kampanyasınm sürdüğü bir dönemde Başkanın rakip'erince alabildiğine kullanılacağı kaydedilmektedir. übya'dan ruşvet almak ve Washlngton ile Trablus arasında Beyaz Saray yetkiluerinin isteği üzerine arabuluculk yapmakla suclanan Billy Carter'in Libya «serüveni» 1978 eylülünde başlamıştır. Bu tarinlerde kendini Libya'nın dostu ilan eden Billy Carter, ağabeyinin Başkan olmaması halinde elde edemeyeceği bazı olanaktardan yararianarak, 1978 eylülünde ve geçen yılın ekiminde olmak üzere iki kez Libya'ya gitmiş ve hiç para ödemeden, orada kalmıştır. Libya'da bulunduğu sürece kendisine Amerikan bayrağı asılı bir resmi otomobil ve bir de özel şoför tahsis ed'lmiş, dörverken de kendisine pahalı armağanlar verilmiştir. O tarihlerde Libya • ABD ilişkile Libya serüveni rinl canlandırmayı amaçkıdığını kaydeden Billy Corter. Llbyalıların bu «konukseverliği»ne bir Libya heyetini ağabeyinin fıstık ciftiiklerinin buiunduğu Plains'de 5 hafta süreyke konuk edereK KOT şılık vermiştir. Libya heyeti ABD'den ayrılırken COk değerli olduğu söylenen bir gümüş kakma eğeri Billy Carter'e armağan etmiştir, Adalet Bakanlığı o tarihlıerde Billy Corter" den Libya yetkilileriyle arasındaki İlişkiler konusunda bilgi istemjş, ancak Billy Carter bu konuda brlgi vermekten kacınmıştır. Arabuluculuk yapıyor Billy Carter, Libya'ya geliş gldişlert sırasında aynca übya petro ile Amerikan şirket lerl arosındakl ticarı llişkilerin gelişmesl amacına yönelik arabuluculk yapmıştır. Amerikan Char. ter Oil Corp. petroı şirketinin daha fazla Libya p9trolü almasını sağlayan Billy Carter, Libya'nın bu şirkete sattığı her fazla varil başına 35 lira komisyon almak üzsre Libyalı yetkililerle anlaşmaya varmıştır. Billy Carter'e aynca Libya hükümetı tarafından ABD şirketıeriyle ticari ilişkilerin geliştirilmesi icin iki taksitte 15 milyon llra verilmiştir. Olayın Amerikan Adolet Bakanlığı komisyonlarınca ortaya cıkarılmasından sonra Billy Carter bu parayı Libyalı dostlanndan borç olarak aldığını öne sürmüş, ancek borc aldığını gösterır herhangi bir belgeye rastlanmcaığı icin hakkında soruşturma açılmasıno karar verilmiştir. Senato Komisyonunda eoruşturmanın sördürülmesine karşın Adaıet Bakanlığında adl bir suçlu olarak yorgılanmaması için Billy Carter'in Libya cıkarları icin calışan bir terrsilci olarak kendisinl Amerikan resmi makamlarına kaydettirmest gerektiği belirtilmiştir. Geçen yıldan beri bu yolda yapılan uyorılan sürekli reddeden Billy Carter. soruşturmanın ağabeyinin siyasal kariyerini ciddi biçimde zedeleyeceğinin ortaya cıkması üzerine ve Beyaz Saray'dan yapılan baskı sonucu kendini Libya'nın çıkarlarına hizmet eden bir temsilci olarak Amerikan maKamlanna tescil ettirmiştir. Billy Carter'in Libya serüvenlerl bu kadarlo da kolmamaktadır. Billy Carter Libya ABD llışkilerinin yıllardır «serin sularda» sürmesıne SIRA YENİ ÇELTEK'TE Mİ ? 4 Erbil TUŞALP Bolivya'nın yeni lideri Meza: <420 yıl iktidarda kalacağım, •ı» (DIŞ HABERLER SERVİSİ) Bolivya'da darbecilere karşı halkın kararlı direnişi, yoğun baskı uygulamalan nedeniyle şimdilik etkisiz kalmış görunürken. darbenın lideri General Meza ülkede demokrasiye geçişin söz konusu olmadığını ve kendisinin 20 yıl süreyle görevde kalmayı plânladıgını söylemiştir. •Bolivyada gelecek kuşaklara marksist kanserden tümüyle temizlenmış bir ülke devredilinceye kadar iş başında kalacağım» diyen General Meza, bu konuda Şili'nin faşist diktatöru Augusto Plnochet İle aynı görüşte olduğunu kaydetmiştir. Hatulanacağı gıbi Pinochet Allende'yi devırereK işbaşına geldiği 1973'teki kanh darbenin ardından 1992 yıhna kadar iş başında kalacağını soylemışti. Pinochet'ye hayran olduğunu ve bir olanak bulduğu takdirde onunla konuşmayı ve Şili dekı deneylerinj dınlemeyi çok istediğini kaydeden General Meza, «Biz tum askerler çok iyi dostuz. Çünkü aynı eğitimden geçmiş bulunmaktayız». demiştir. Frankfurter Allgemeine gazetesinde yeralan habere göre Bolivyanın yeni lideri Meza. darbenin hemen ardından verdiği demeçlerin aksine Bolivya'daki yeni rejimin. diğer ülkeler tarafından tanmması yolunda çaoaharcamaya başlamıştır Darbenin ABD dahil belli başlı hiçbir ülke tarafından tanınmayacağının anlaşılmasına karşm General Meza ilk demeçlerinde yeni rejimin uluslararası boykot sözkonusu olsa bile varlığını rahatlıkla sürdürebileceği görüşünü savunmuştu. Ancak General Meza'nın dış ülkeler tarafından tanınma yolunda önemli girişimlerde bulunmaya başladığı kaydedilmektedir. Bilindiği gibi dar beden bu yana Bolivya'yı tanıyan tek ülke, darbeye fiilen katıldığı yolunda önemli îpuçları bulunan Ariantin'dir. General Meza'nın aynca, Bolivya'nın And Paktı örgütunde kalabilmesi için de çaba harcadığı belirtilmektedir. And Paktı'na Bolivya'nın yanı sıra Latin Amerika'nın demokrasiyle yönetilen az sayıdaki ülkelerinden Ekvator, Venezüela, Kolombiya ve Peru üyedirler. MHP Genel Başkan Vekili Gun Sazok'ın öldürülmesı olayından sonra Corum ve Merzi fonda aynı anda faşist saldırı başladı Merzifon ve Suluova'da devrimcilerin yaşadığı mahalleler sarıldı ve saldırıldı. Merzifon'da «Ülkü cü Esnaflar Derneği» arandı. Kentin tanınmış ülkücülerınden Sedat Gsnçkon ve dört arkadaşının gözaltına alınması ıstendi. 28 Mayıs 1980 tarihinde C. Savcılığınca gözaltına alındığı bi linen bu kişiler sorgu hakimliğine ellerini kollarını sallaya sallaya geldiler. Merzifon'daki faşist hareketin adları belli öncüleri, yandaşla rına «Komünist savcı, komün'st savcı» sloganlarını attırdılar. Faşistler Mahzen Nusretiye. ve Harmanlar mahallelerinde saldırıya gectiler. Nusretiye mahallesindski bir caminin minaresinden alevi yurttaşların evleri otomatik silahlarla tarandı. Gümuşhacıköy ilçesinde savcının evi kurşunlandı. Savcı askeri trlrliklere sığındı. Bir caminin minaresinden sabah 02,00'ye dek mevlüt okutulup halk kışkırtılmak isten di. Merzifon hava üssünden jetler havalanıp ihtar ucuşu yaptılar ve aralarında Sedat Genç kan'ın da bulunduğu 40 kişi gözaltına alındı. AP ilçe yöneticilerinden bazılan Sedat'la uğraşılmamasını salık verdiler güvenlik görevlilerine. Amasya AP ve CHP il başkanlarının son olaylardan çok önce Şubat 1980'de Süleyman Demirel'e vali Abidin Coşkun'dan yakın1 malarına yanıt verilmeyişi böylece istenildiği biçimae sonuçlandırılmış oldu. jVali, ; güvenlik iorgutu ! elemanlarının iyanlı i davranışından i yakınıyor I «Komite, halkı bütünleştirmek, demek» Kimler destek veriyor Amasya'da faş.;st horeketi yönlendirdiği öne sürülen İbrahim İnceoğlu adh polis, faşistlere silah sağlarken evinde altı tabanca ile bir likte yakalandı. Demirel azınlık hukümetinin işbaşına gelmesinden bu yana, siyasal nedenlerle sekiz vatan daş yaşamlarını yitirdi. Amasya cezaevindeki sorunlar, cezaevi Müdürü Dursun Avcı'nın 29 gardiyanı görevden almasıyla yeni boyutlar ka zandı. Oezaevindeki faşist tutuklular sol kesim den 6 kişiye ateş açarak yaralanmalarına neden oldu. Amasya cezaevinde tam 7 aydır mahk»fne ye çrkartılmadan bskleyen kadınlardan, hopishanede doğum yapanlar bile var. Suluova' nin Pazar mahaHesinde, bir polis otosunun kurşunlanmasından sonra toplu tutuklanmalar dan nasibini alanlar yanında Elif Kotrmaz Satı Tuma, Fatma Yayla, Arzu Uncu. Hatice Korgı, Gülsün Kındar mahkemeye çıkartılacakları günü beklemekteler. Yenl Çeltek maden işçilerinden Holim Ergin'ln kartsı Birgül altı aylık hamile Iken girdiğM hapis hanede bir kız dünyaya getirdi. Halim'i Yeni Oeltek'te grev gözcüsü iken bulduk. Boynu bü küktu. Düşünüyordu. «Haziran'ın üçünde doğ du, direnişte doğum bekledik. Grevde cocuk büyütüyoruz. Hetn de hapishanede Bizim Suluova'da; Pazar Girne ve Ata mahallelerinde durum nep böyle.» dedi. Modeniş Sendikosı Suluova Şube Başkonı Osman Fohri Şanlı'ya «haplshanenın nedenini» sorduk önce: Alevi sünni kışkırtmacasının rahatlıkla körüklenebilmesi icin Yeraltı Maden İş'to yörvetim boşluğu yaratmayı amaclodılar. Ava glden, en büyük kuşa sllah atar. Beni ya kalamakla örgütlenmenin gerileyeceğini sandıtar» diye karşılık verdi. Osman Fahri Şanlının sekiz aylık tutukluluk öyküsü kendi ontotı mıyla şöyle: «29 Ekim 1979 törenlerin* izlerken, Işcl ax kadoşlarımızdan Muharrem Cank'lının polis o tosundan indJrildiğini gördüm. Doğal olarak ilgilendim. Kaymakam vekilliğine bokan orka dasa gidip, ne gerekiyorsa yapabileceğiml, göz altına olınan kişinin uyesi bulunduğu sendikanın Genel Başkan vekili ve Suluova şube baş kanı olduğumu söyledim. Polisler üzerime sal dırdılor. Mehmet Sönmez odlısı «sen Yeroltı Ma denİş Sendtkos, Şube Başkanısın, s«ni bize Allah gönderdi ama o kurtulama2 bundan böy te» dedi. Gözaltına alındım. 2 bin lira kefaletle serbest bırokridım. Ertesı gün üzerinde taban ca yokalatan bu işcl orkadaşa avukot tutmak icin A*»\asya'ya gittik. Dönüşte, önümüzü kes tiler. Önce polis otosunu kurşunlomak suçu ile iceri alındım. Tam sekiz ay bekletildim. En sonunda bize iftira edip de, sivil istihbarat gö revi ile mükafatlandınlan polislerden İbrahim İnceoğlu, faşistlere silah sotarken yakalandı cezoevine düştü. Ve yok yere suçlandığımı ıti raf ettl. Bu olayın başından beri bir tezgoh olduğunu başka bir belge ile de kanıtladık. Polisin elinde «Suluova'da son olayiara sebebiyet verecek kişiler» başlığı İle bir listenln en başında benlm odım ve yanında M carpı Işareti olduğunu kanıt olorok kullandık. Olaylara sebeblyet verecek diye bir öngörüş, olsa olsa kötü bir amacın belgesi olabilirdi.» 33 günlük deney ve komite sözcüğü Osman Fahri daha sonra, grev öncesl 33 günlük üretimin öykübü ve işyeri komitelerine ilişkin sorularımızı yanıtladı. «İşveren ocağı kapattım deyince, biz pekj diyemezdik. En azından kapatma gerekcesi olan zarar faktörününün doğru olmadığını orta ya çıkarmomız gerekiyordu. Şeker fabrikalarına maliyetinin çok altında kömür satmamaya kararlaştırdık. 33 günlük deneyde, çıkartılan kömürden elde edilen kârı cebioe koyup giden, işçileri ocağın sorunlarıyla başbaşa bı rakanlar yoktu. İşci üretenin kendisi olduğu gibi yönetenin de kendisi olabileceğini anladı. Biz bu ilkeyl toplu sözleşme metinlerimize de koyarız. Yeni bir şey değil yani. Sendikal an layışımızın temelj bu. Ürettiğimiz kömürün pa zarlomasını yine halkla birlikte yaptık. Köylerde imam, öğretmen ve muhtardan oluşan komiteler aracılığı ile karaborsayı ortadan kaldırıp halkımızm yakacak sorununu çözdük. Yeraltı calışmakırında, işverenin engellemesiy le ortaya çıkan yavaşlama beraberinde yangın ve grizu tehlikesini de ortaya çıkarmca grev uygulaması zorunluluk olarak geldi. Komite sözcüğü de ürkütmemeli insanları. Komite halkı bütünleştirmek demek. Ve de bizim örgütlenme biçimimizin temelinde bu var. Bu sözcük toplu Iş sözleşmesi metinlerinde de var. Konseyler üzerirre, her 20 Işçinin söz ve karar sahibi olabileceği komiteler biçiminde örgütlendik. işin oslı bu.» Amasya Vallsl Abldln Coşk'un, Türkiye'de iki llcesl hassas bölge ilan edilmiş tek iiın A masya olduğunu söyleyerek başladı söze. Gümüşhacıköyde aşırı sağın olmadığını ancak yeni yeni hareketlenmeler görüldüğünü, Merzifon'da Ise başlangıçta iki tarafta güç dengesinin bulunduğunu anlattı. Vali Coşkun «Son beşaltı ay icinde MHP'nin güçlendiğini söylemek mümkün. Corum olaylarının başlaması ile Cumhuriyet caddesi şehri ikiye böldü. Sağ tarofta aleviler, sol tarafta sünniler. Benim bu ilcemiz için söyleyeceğim, particilerimiz ne der lerse desinler alevisünni aynmmın olduğu ke sindir» dedi. Güvenlik örgütü elemanlarının yanlı dav ranışlarından yaKinan Amasya Valisi Abidin Coşkun, çevre lllerdeki olaylardan sonra Amasya'da da olayların beklendiği söyleyerek «Tokat kaynıyor, Samsun karışık, Corum sokindi sonuc ortada, Sivas'ı biliyorsunuz. Benim açımdan şimdilik bir kaygım yok ama bir gün bakarsınız Corum gibi oluverir Amasya da» biçiminde konuştu. Vali Coşkun il ve ilçelerde genel oramalar yaptırdığını ve operasyonlarda, daha cok Jan darma kuvvetlerini yeğlediğini belirterek «uyku uyumam söz konusu değil. Ben başlarında olunca polis daha cesaretle işe giriyor. Son ra polise güvenmiyorum» dedi. Kent içindeki olayların sağ ve sol siyasal parti ve örgütlerin aynı cadde üzerinde bulunmalarından çıktığını söyleyen vali, «MHP yet kililerine başka yere taşınmalarını söyledim. Alındılar» dedi. İNGİLİZ HÜKÜMETİ, PETROLDE KENDİ KENDİNE YETERLİLİK SÜRESİNİ UZATMA ÇABASINDA LONDRA (a.a.) ingiltere Ener|i Bcricanı Dovid Hovvell. Avam Kamarası üyelerine yaptığı açıklamackı, Bayan Thatcher hükümetınin. İngiltere'nin petrol alanında kendi kendini yeterlilik süresinl uzatmak için, Kuzey Denzindeki petrol ve gaz yataklarının işletilmesinin ozaltılmasını istediğini belirtmiştir. İngiltere'nin petrol alanında kendl kendine yeterliliği, birkaç ay sonra, üretimin günde 1.7 milyon varile çıkmasi ile başlayacaktır Bu, yıkJa. yaklaşık 85 milyon tonluk bir petrol üretiml onlamına gelmektedir. Üretim n gelişmesi, hiç bir kısıtlamaya uğramadan sürerse. İngiltere önemli bir ihracatçı ülke olacaktır. Resmi hesaplara göre ingiltere, muhtemeJen 250 milyon ton petrol ihraç edebilecektlr. Ancak, yeni kaynaklar bulunmaması halinde 1990 yılından itibaren, İngiltere'nin petrol üretiml, tuketimin altına düşme tehlikesi ile karşı karşıya kalacaktır. Bu nedenle, ithalat zorunlu olacaktır. Uyumuyorum, güveniyorum Bir işçi lideri Sekiz aylık tutukluiuK yukünu uzerinden otamadan bir grev kavgasırta glren Yeroltı YARIN: NEİÇİN KAPATILDI