Katalog

SEKÎZ CUMHURÎYET 16 ŞUBAT 1980 Seçme Smavma Hazırlık Programı M HARF VE ŞEKİLLERLE DÖRT İŞLEM Toplama. çıkarma. çarpma ve bölme gibi Işlemler, her bir harf bir rakama, veya her bir şekil bir rakama karşılık olmak üzere yazılarak bilinmezler ortaya çıkararak sorular düzenlenir. Bizden istenen bu harf veya şekillerden herhangi birinin sayısal karşıhğının ne olduğunu bulmamızdır Örnek 1 : A 4C Yandaki toplama lşlemlnde göröCC4 len harflerin herbirinin karşıhğı bi+ ACC rer rakamdır Bunu gözönünde bu2488 lundurarak bu işlemi sayılara dö> nüştürdüğümüzde A'nın değeri ne olur? A) â B) 6 O t 1 D) 8 E) 9 Cözüm'eme : Bu top'ama isleminde mademki her bir harf bir rakama karşılık olarak yazılmış,txr, yapılacak şey harflerin yerinde uvgun rakamtan \ arsayarak bu Jşlemi sonuçlandırmaktır Birler basamağında C yerine ya 2 rakamı ya da 7 rakamı konulabilir, çünkü 'bunların 4 ile toplamı veya 18'i verir Önce C yi 2 kabul ederek işlemi geüştirirsek onte' bısamağında bir sorun çikmas, yüzler basamağında ise C yerine 2 olarak koydugmnuzda A s 6 olarak bulunmuş olur Bn isleml 7 ile yaptığımızda elde brr fle onbT oasamağına geçeriz Burada da C yerine 7 koyarsak bir fazla toplam buluruz ki bu da bize 7'nin geçersiz olduğunu gösterir Yandaki toplama lşlemlrn çözümlediğimizde B'nin sayısaJ değeri aşağıdakilerden hangisl olur? A) 6 B) 5 C) 1 D> 0 * E) 7 Çözümleme : Ba tip işlemlerde fki sayınm tOplamından oluşan eldeler çok büyük önem ta§ır. Çünkü ömeğe bakarsak 7 + C = E olup hiç elde yoktur 2 + B = 3 olduğundan, açikâr B o 1 » O halde doğru yamt (C) du Örnek 3 : ABC 4 BC 4B 4 j 4~J Yandaki çıkarma tşlenrfnl çözumlediğlmizde A'nın sayısal değeri aşağıdakilerden hangisl olur? örnek 2: AB62 7 4» 9 6 7 B C ^5 7 A S 3 E da işleme başiamış oluruz. Onlar basamağındak) C, 8 olacaktır. Yüzler basamağında B ve C yerlerine yazılnıca 2 den 4 çıkmayacağından binler basamağından 1 alınz ve bu durumda A bir eksilmiş olur. Binler basamağında da artandan 2 çıkannca o (sıfır) kaldığına göre A'nın 3 olduğu anlaşılmış olur. örnek 4 : 4 C6 y B7 "3 1 AA + 4 4 6 7 5 8Â Yandakt çarpma lşlemlni çözümlediğimizde A'nın ve B'nin sayısal değeri aşaeıdakilerden hangisidir? 16. Bir ABC de a = 5, b = 6 , c » 4 «n. dîr. Bu üçgene benzeyen ve çevresi 20 cm olan üçgenin b' kenarı kaç cm dir? Çözüm: 15 5 6 4 a b c a'+b'+F 15 b' a 120 b' = 8 bulunur. 17. Şekilde A s = (ADE) = 36 bf» [DE]//[BC]. | B C ! 20 | DE | m 12 dir. Tarab alan ne kadardır? Çözüm : Benzer üçgenlerin alanlan oranı benzerlik oranının karesine eşittir. s' /12 \* s' 9 s'+s 25 = t= = s'+s " 1 2 0 / ^ s ' + s ° 25 * * s' "sT B Çözüm: 1 Çozüm: C» f 15 20 2: A)3;2 B)l;4 D) 2 ; 0 E) 5 ; 7 Çözümleme : A'nın değerhri bulmak lçln rakamlann toplanmasına bakanz. A + 6 = 8 olduğundan ancak A'nın değeri 2 olabilir. Çünkü hemen yanında 1 + A = 3 olmuştur. Aynca yukarda 6 ile 7'nin çarpımının son rakamı 42'den dolayı 2 dir. C fle 7*nln çarpımımn son rakamı A yanl 2 dir. B ile 6 nın çarpımının son rakamı 6 olduğundan ve artan olmadan B'nin C ve 4 ile çarpımının son rakamı 4 ile 4 olduğundan B'nin 1 sayısı ile gösterilmiş. olması gerekir. O halde doğru yamt (O'dir. örnek 5 : randaki bölme Işlemini 6 3B A 1B çözümlediğimizde B'nin 5 1 ~3 sayısal değeri aşağıdaki1 AB lerden hangisi olur? 1 1 9 0 0 8A 68 1 4 A) 6 $ekildeW verîlenlere dik üçgenin diğer doğru parçalannın nnı bulunuz. ^ ° h = 9k s=> h = 3 \/ h'+k» e= 36 r •=> ~ = > 9s • 16 36 «=> s o 64 br* olur. s y DİK ÜÇGENLERDE BENZERLtKLER Teorem: Bir dik Oçgende hlpotenüse att ytife seklik üçgeni kendine benzer iki üçgene ayınr. A A A ABC HBA HAC Çozüm: h*+6 J a 10' kild«ikl verîlenleTe g8rt lk üçgenin diğer doğnj parçalannın uzunlulda* nnı bulunuz. C t> h* s 10» 6» h = 8 fi 3 2 1J h> e p k B)0 O 2 D)7 E)8 Çozümleme : 3 ile B'yi çarptığımızda sonu<am 51 çikması içîn B'nin 7 olması gerekir çünkü; 17 x 3 o 51 olmaktadır. O halde doğru yamt (D) dir. örnek 6 : (0 + /$) î » ! 4 ; « > A : # 0 = 2 ttadelerine göre aşağıdakilerden hangisl doğru olur? B) 0 O 3A 2 B) # < 0 £ . 13 b* c 6) b • c = a • b 3) b1 . a k b» k 1 f 4) b + c* » a c» ~ p 8) x' + y*, #y*, 2xy tfadelerinde x ve y yeyerine herhangi öd sayı konursa bir dik üçgenin kenarlannı veren öç sayı bulunur. AÇIKLAY1C1 ÖRNEKLER : güre dik üçgenin diğer uzuntakiaraM hesaplaymız. 2) c = a p 1 i + h» = 4 16 = (106) (10+6) J34 ^ 32 ^ 3 / 3 2 *\ A) 6 B) 9 O 4 D) 8 B) 2 Çozümleme : Yukandafcine benzer bir şekBde hartler yerine rakam koyarak sorraca bulma* ya çaüştnz. B yerine 2 koyarsak birler basamağuv D) # > ( 0 + | E C | » 29. (AH| o 13 olduğuna göre dik ftçgenln diğer doğnı parçalannın uzunluklarHH besaplayınız. FİZİK (KİIODERN/KLASİK) 39 Çözüm: P = m • a dır. m t= 9 kg. verflmlştîr a tvmesl nln değerini grafıkten bulalım. İvme a = • • e tg a dır. 3 ©rafiğe baktığırnızda04 saniyeler arasında İvme a, = tg 45 = 1 m/sn' 4 • 9 saniyeler arasında İvme s tg30 V3 Bİİaf ÂKyÜREK Bu da sonsuzdan gelip sonsuza giden bir eğrl dte. KİMYA (MODERN/KLASİK) örnek : Monoalkolerin genel formölü olduğuna göre, ağırlıkça ^o 60*ı C olan alkol aşağıdakilerden hangisidir? (C: 12 H: 1 O: 16) A) CH,OH B) CHsOH O CHjOH D) C«B,OB E) Çözüm : Molekul ağırlığmı bulup seçenekler» te karşılaştırmak yada n sayısını bularak direk formülü bulmak gerekir. ° o 6O'ı C olduğuna göre % 40'ıda H». 2 O 'dur. / C, H,..,O 60 = 40 12 n " 2n+2 + 16 5 40 n 2n+18 10n + 90 s 40n 30n o 90 n s 3 • <^H».^) Nevzat GÜNGÖR Sabri KAYA a « 0 için m = m a 0 İçin a Yamt: (D) örnek 5 : Hareket hallnde bnltman blr trenîn tavanına asılı duran bir sarkaç, düşeyle 30° lik açı yapryor. Trenin ivmesi kaç m/sn* dir? (g = 10 m/sn2) (1976 yılı Ü.S.S sorusu) B) 1 0 \ / T m/sn* E) 5 \ / T Çözüm: Tren hareketsizîfen düşey tuda duran sarkaç tren hateket ederken harekete zıt yönde ve yana doğra düşeyle 30* ffis açj yapıyor. (Otobüs fren yaptığmda öne doğru. hızlandığında geriye doğru düştüğünü hatırhyahm.) Bu açı değismediğinden tren düzgün doğrusal hareket yapmaktadır. Sarkaç bu dırrurmnra koruduğundan denge durumundadır. Bundan sonraki tasnn çeşitll ydllarJa çözebiliriz. (Denge konusundan hatarlayımz). Kesişen üç kuvvet denge halinde ise bunlardan herhangi ikisinin bileşkesi •üçüncüsüne eşit ve zıt yönlüdür. ( Jb2=^ C sabit: ü s^ C) 5\ZY 912,5 saniyeler arasmda ivme aj = tg 60 = \Z3~m/sTP Not: Grafikteki 60° lik açı 2. nci bölgede olduğundan eğim açısının (ivmenin) işareti () olur. Bize 7. nci saniyede uygulanan kuvvet sorul» duğundan cismin ivmesi a, olup ömek : Katlı oranlar yasasmı doğrulamak içln aşağıdaki bileşik çütlerinden hangisini seçerSiniz? (Ü.S.S. 1975) A) NaCl Ue NaClO, B) CH« Ue CHC1, C) KNO, ile NaNO, D) HC1O, ile HBrO« E) CH, Ue dHt Çözüm : Tanıma göre aynı ikl elementin oluşturduğu bileşik yanlızca (E) seçeneğindeki C2H, lle CjH, 'dir. (Tanımın sonucudur) örnek : Herbiri eşit kütlelerde oksijen kullanılarak N,OS ve NO, elde ediimiştir. N2O5 teki Azot fcütlesinin NO,'deki Azot kutlesine oranı nedir? (Ü.S.S. 1978) A) 5/4 B) 4/5 1 C) 3/4 D) 2/3 E) 2/5 Çözüm 1 ; Sabit N(gram) O(gram) Nmiktarı . miktan NÎO. 2 14 5 16 4 • 14 10 16 NO, 1 • 14 2 16 5 • 14 10 16 Değişen azot miktarlan arasındaki oran 4 4 14 "7i" *" "5" olduğundan yanıt (B) seçeneğidir." 5 Çözüm 2 : PRATİK ÇÖZÜM tstenilen oran düzenine göre, 2 elementten oluşan büeşikler alt alta yazılır. 2. bileşikteki miktan sabit tutulan elementin atom sayısı ile 1. bileşikteki miktan deği§en elementin atom sayısı çarpıhr paya yazıhr. 1. bileşikteki miktan degişmeyen elementin atom sayısı ise 2. bileşikteki miktan değişen elementin atom sayısı ile çarm ı \/T \/3 3 tür. = 3 Newton Olur. Yamt: (C) Örnek 4 : Kütlesı değışen bir cisme haröket doğrultusunda sabit bir kuvvet etkimektedir. Bu cisrr.in Kütle ivme değişimini gösteren grafik aşağıdakilerden hangisi olabilir? genel tormülunde yerine konursa C3H,.3*»O = > CjH,O = Yamt (O seçeneğidir. buftmu*. 4 KATLJ ORANLAR YASAS1 (DALTON)! tki element birbirlerlyle birleşerek blrden fazla bileşik oluşturuyorsa bu elementlerden blrinin sabit miktanyla birleşen diğer elementin değişen mSctarlan arasında basit ve kaUı bir oran vardur. Azotun sabit N(gTam> O(gram) miktan 2 14 1 14 3 16 2 16 14 14 Değişen oksijen miktan 32 24 a = g tg 30 » a Yanıt: (A). SÜRTÜNME KUVVETİ u • Bileştt N,O, NO, Sürtünme Kuvveti (R): Birbirine dokunan yüzeyler arasmda var olan kuvvete denir. Hareket eden dsimlere, hareketleri sırasında, harekete zıt yönde kuvvetler etki eder. örneğin duran bir cisme, gitgide artan bir kuvvet uygularsak kuvvet belli bir değere gelene kadar cisim harekete geçmez. Hareketi engelleyen bu kuvvet ile cisim arasındaki pürüzlerden kaynaklanan sürtünine kuvvetidir. Veya kuvvet uygulayarak hareket verdiğimiz bir cisim üzerinden kuvveti kaldırdıgımızda, cisim giderek yavaşlryarak durur. Bunun nedeni de cisim ile yüzey srasındaki sürtünmedir. Değişen oksijen miktarlan arasındaki oran Ü JL 32°4 Oksi)en sabit olsaydı değişen azot miktarlan arasındaki oran 5 olurdu. Pratik olarak bileşiklerin kath oranlan aşağıdaki gibi bulunur: «Miktan sabit tutulan elementin atom sayısı diğer bileşiğin miktan deglşen elementinin atom sayısıyla çapraz olarak çarpılarak oranlanır.» püarak paydaya yazıhr, istenilen değer p Q ^ ~ oranıdır. (ÇAPRAZLAMA) N l Çözüm F = m a>a= problemde Kuvvet (F) = Sabit Sabit bu da y = ^L tipinde bir fonksiyonduı ra ^ 5 2 2 4 => gy = ğ istenilen sonuçıur. = olurda. Azot sabit olsaydı.