Katalog

31 ARALJK 1980 Cumhuriyel = == = = Ü KTFD'DE ŞÎMDİYE DEK BOYLESÎNE TEPKÎStZ, UMURSAMAZ, MECLISE VERDİĞI ONERGELERİ BÎLE IZLEYEMEYEN, HEMEN HER DAVAYI YITİREN BİR BAŞKA HTJKUMET DAHA GELMEDI. Mnraş ve diğer bmı konulordoki yaktaşmılar, uzlaşmaları anlaşmoyo dönOştOremedl gj = = £= = = DIŞTAN BASKI OLMADIKÇA, ÎKÎ TOPLUMUN ANAYURTLARININ ETKISÎ ARTMADIKÇA, ANLAŞMA OLASILIĞI YOK KIBRIS'TA. SONUCU KESÎNLİKLE TÜRKÎYE VE YUNANİSTAN BELİRLEYECEK. îzzet Rıza YALIN rrt>n8"ta1S80*1n olaylanna bafcarken, uzun blr aradan I sonra başlıyan «tophinv lararası göruşmeler» olgusuna değınmemek düşünülemez. 22 Haziran 1979 da ara verilen bu görüşmelerın. 415 gün aradan sonra, 9 ağustosta «ocış oturumu» yapılmış, ttemel toplantıları» ıse, 16 eylülde, Lefkoşe de Ledra Palas'ta boşlomıştı Dort maddelık «Waldheim gundemiı gereğınce, «Maraş Pratik başlangıç önlemleriAnayasa ve toprak» konulannın. sırayla ucer kez ele alındığı «iklll göruşmelereın, önemle vurgulanması gereken yönü. üç turluk bınncı evrede, bu alanlarda ılk kez etktn uğraşlara sahne olmasıydı Hem de. partlsı dağılma noktasına kador gelen Rum Boşkanı Kıprıanu'nun en azından bu güç durumu nedenıyle görüşmelerın uza masını yararlı görmesıne karşın... KIBRIS'TA BEKLEYİŞ SÜRDÜ K llnlyordu. Anloşılamryan. emlaşılmakta güclük cekılen noktalar, yönetım konusunda, temel söz hakkının Türklerde olmasın dan kaynaklanıyordu. Şımdi durum, Maraş'ın üçlü yönetıml noktasında... Ama dıştan boskı olmadıkca, İkl toplumun anayurtlarının etkısl artmadıkca. anlaşmalan ola sılığı uzaklaşıyor Kıbns'ta... Sonucu. kesınlıkle Ikı toplumun anayurtları belırliyecek... Mustafa EKMEKÇİ Seksen Biterken... • kl KaradenlzU, ticaret yapmaya korar vermışler. I Birr. I Kasaplık yapalım1 ctemiş. Müşterıler, bızden et, kıyma isterler, biz 6e etleri sator para kazanırız. Ama, gel once bır prova yapolım Ben kasap olayım, sen müşterı ol Benden et ıste. ben de vereyuml Arkadaşı. cıkıp az sonra gelmış. şöyle demiş: Ikı şışe pıra verir misun? Oooo, yanlış Isteyeysun. Ptra değii, et Isteyecesun... Gel sen kasap ol, ben müşterı olayım. Gor bak nasıl olayi' O çıkmış, gelmlş Şöyle demiş: Bır kılo kıyma. blr kilo bıftek Isteyruml Şışeleri ceturdun mu? Fıkraya nereden tokıldım; oysa ben. 198O*ln bu son «Ankara Notları»nda, İ smet Paşa'ya değınecek Sabahattın Eyüboğlu ile llgili bır olayı anlatacaktım... Karadenizll fıkrası, belki «diyaloç» eksikliğıni vurguluyor Çok kımsenin başko havalordan caldığını anımsotıyor da. ondan takılmış kafama ne bileyim? 12 Mart'ın en crvclvll gunteriydl. Aydınlar. duşünürler de gözaltına alınmaya başlanmıştı. Sabahattln Eyüboğlu ile Vedat Günyol. Azra Ettıat glbi aydınların gözaltına olınışları yankılar yapmıştı... Olayı Ismet Paşa'ya kım duyurmuştu bilmlyorum. Çok üzülmuş. büyük tepkl göstermıştı Gercekte Inönü de. Sabahattın Eyüboğlu da birbirlerinl çok yakın tanımazlardı Belki bır törende, ya da bir toplantıda yanyana oturduklan olmuştu. Ama, o kadar işte... Yücel'ın Bakan, Tonguç'un Genel Müdür. Infinü'nün de Cumhurbaşkanı olduğu yıllarda Sabahattln Eyüboğlu. Hasanoğlan Köy Enstıtüsü'nde dersler verdl. Konuşmalar yoptı O yıllardan berl, Inönü'nün, Yücel'In, Tonguç'un calışmalorını tuttu inönu de Sabahattln Eyüboğlu'nu blr duşunür, blr aydın olarak bilir. beğenlrdl... Eyüboğlu kalp bastgsıydı Gözaltıno almdıktan sonra bir gece sabaha kadar. sorgulamada sandalye üzennde oturtulmuştu Kalp krizl geçırmiş blr klşinin, böyle ezıyet altında tutulması bağışlanmazdı... İnönü, o zamanın, sorumlu yöneticlsine Sabahattln Eyuboğlu'na yapılonlorı actı bir gün, şöyle dedl: cSabahattin Eyüboğlu, aşırılıkların hep karşısında olmuş, değerli blr düşünürdur Olayların da dışında kalmıştır lyl incelenmeden gözaltına alınmış Sucu var~ sa, yasal Işlem yapılır. Gercek araştınlır. Ama, böyle bır adam günlerce, iskemle üzerinde hasta hallyle bırakılmaz!» Bu glbl dönemlerden gerlye. Insanı zor durumdo bırakacak birtakım tatbifcat kalır. Tedbırlerln hepsinln. zamanın lcabına göre hesabı verillr. Ama, Sabahattln Eyüboğlu gıbl bir odama böyle davranmamn hesabı verllemez Insanın sırtında kambur dıye kalır1... Sabahattin Eyüboğlu, olaydan sonra, oklandı. Ama sarsılmıştı Çok yaşamadı, öldü... Geçmışın olaylarındon alınaoak dersler coktur. Insanlara eziyet edllmesl. sakat bırokılmaları Insanların, cağdışı blr davranıştır... 1980'in sonlanna doğru, bazı «Ankara Notlanında, çeşitlı yerlerde, poliste şurada, burada yapılan eziyetlen vurguladım Buna llışkin okur mektuplorını yayınladım Öğrendığıme göre, icişleri Bakanı Selahattın Çetıner, kamuoyuna duyurulan olaylarla cok yakından ılgllenmıştır Bu olaylarla ilgili soruşturma acmıştır MılII Güvenlik Konseyl çevrelerınden aldığım Izlenımler de olumlu Halklo ılişkilerden bır yetkili şoyle dedı Konsey, bunların üzerinde titızlıkle durmakta. Şlmdl, acıklayamam ama, bu konuda gırlşımler yapılmakto olduğunu söyleyebıllnm... «Ankara Notları»ndo, bır daha Inönü'yü anacağımı bellrtmıştım Aktardığım konuşmalarını, Sabahat Erdemır (Toktamış)'m «inönü» yopıtlanndan aldım. Pazartesi günü yayınlanan, «Ismet Paşo'yı Düşunürken» başlıklı «Ankara Notlamnda bır sozcüğün yanlış cıkması anlamı cok değıştırmektedır (bulunmasını) sozcüğü (bulunmamasını) bıçimlncJe cıkmış, anlam değısmış .. 12'ncl paragraf şoyle olacaktıı27 Mayıs'tan sonra Idamlara da karşı cıkmıştı MBK ıçınde, ıdamlara karşı olanlar vardı... İkl MBK üyesi ıdamlardan on gün önce, İsmet Poşa'nın Bohçelıevler'de Ayten Sokak'taki evine gıttıler İdamlara karşı davranışta bulunmasını rica edıyorlardı...» Duzeltır, ozür dilerim. ME MUSTAFA ÇAĞTAY «DENKTAŞ'IN ŞEMSİYESI» ALTINDA. Çağatay hükümetini Denktaş ve muhalefetin perişanlığı ayakta tuttu fry oplumlararosı gorüşm»J ler>in yanısıra, Kıbns'takl en önemll ic konu. «Hükümet toplum Illşkiler1»ydl Gercek sorun, Çağatay hukümeti'n n, en uzun yaşamlı Ulusal Bırllk Partisı (UBP) hukü metı olmakla beraber, ıc sorun lan, toplumun özlemlen doğrul tusunda değıl de, 1981 seçım lerınl yenıden kazanmayı amaç layarak, partidekı catlaklıkları, karşı cıkışları, hakarete varan tutumlan görmezlıkten gelmeyi yeğlıyen UBP yetk hlerının özlem ve Isteklerl doğrultusunda cozümlemeyı yeğlıyen «tepkisiz» bır hükümet olmasında glzliydl Etkı ve tepklden yoksun bu hükümetın uzun ycşamlı olması, hem zaafını. hem de UBP'nde başka seceneği bulun madığı lcin şanslılığını gösterlyordu. Tepkisizlik ve umursamazlık S ımdlyedek böyleslne btr tepkisizlik ve umursamazlık içınde bir hükümet görülmedığıni söylemek olası... Meclıse verdığı önerllerı gerl ceken. hemen her davayı yıtlren, yasaları Anayasaya bunca aykırı görülen bır başka hükümet daha gorülmedı Kıbns'ta. Rum hükümeti araş'a llişkın görüşme ve onerılerın Rumlarca sızdırılması olguları arasmda, Türk Rum ılışkılerı. çeşıtll ambargolar nedenıyle gergındı Rum görüşmecının, yapıcı ve olumlu sonuclara götürecek bır gorüşme bıçımıne yönelık sozlerı, bu gerceği değıştirmemışti Oysa Rum toplumunun etkın ve yaygın tnr kesımlnden, Rum hükümeti üzerinde. anlaşmaya varılması yönünde ağır blr baskı bulımmaktoydı. M 1980 yılında. kltleri savunurken. özel kesiml, bu kuruluşlar la tehlıkell bıcımde rekabet durumuna getiren de bu hükümetti Kârda olan blr İkl KİTını, zarara yönelten de bu hükümet... Devlet Başkanı Denktaş'ın, bu satırlarin yazarına. KITIer de suııstımallerın bulunduğunu, resmı bir ağızdan açıklamış olması, konuya yenı bır anlam kazandıran bır noktaydı. DEPRENLER YÜZBİNLERI ACUAR İÇİMDE BIRAKTI 10 eklm 1980 cumo günü öğleden Bonra Cezoyır'ın kuzeybatısında Richter ölçeğıne gore 7 5 şiddetindekı bır deprem El Asnom kentınl yerle bır ettl Blr dakika tfbl uzun blr eOre devom eden deprem 160 km capındo blr bölgeyi etkileyerek 6 000 kişinin ölümune neden oldu. 250 000 klşıyı evslz bırakan deprem, yaklaşık 20 milyar dolar maddl hasara yol oçtı. 23 kasım 1980 pazar günü italya'nın guneyinde Rıchter olçeğıno gore 6 6 şiddetindekı bır deprem Salerno körfezinın kuzeybatısındoki bölgeyi yerle bir ettl Hava koşullannın kötü olması ulaşım olanaklarım azaltırken, depremden kurtulanların hayatta kalma mücadelesini de zorlaştırdı. 60 yıldır Italya'nın gcrfdüğü bu en büyük depremde 3 000 kişı öldü, 1300 kişl koyıp llan edlldi. 5000 klşl de yaralandı. 200 000 kişinin evslz kaldığı depremde Italya hükümeti felaketzedelerın yardımına koşmada ağır aavranarak bürokroslnın kötü orneklennden bırinl verdığl lcin Devlet Başkanı Pertıni, tüm sorumlulann cezolandınlmosını istedl. Bunun üzerlne İçışlen Bakanı Ragnanl istıfa etti. fakat Başbakan Farlanl bu istıfayı kabul etmedl. Denktaş şemsiyesi UBP'yi kurtarabilir t s\ t\ r\ Türk ve Rum toplumlonno, ceşıtll cevrelerden, örneğln AET ütkelerinden gelen baskı, öncelıkle Türk toplumuna yönelik. «yardımJordon yarartonıiabilmesl lcin çıkar yolun, anlaşmoya varmafc okhığu» türu telklnlerde kendısinl gösterlyordu. Kıbns'ta hükümetın Rumlar olduğu yönünde beliren eğlllmlere kcrşın, Rum tarafına da, bazı yardımların onayı Içln, canloşma» yolu gösterllmekteydi. I y OU 'dekı tüm onlemlar de Yetmeyen yaklaşım veortak noktalar Dünyayı bu yıl da bol bol kirletiik Reşit AŞÇIOĞLU lıieşmls Milletler Insan hakları glbi önemll bir 60runun ele alınıp tartışıldığı bır dunya kuruluşu olduğu kadar cevre kırlılığl sorununun da aynı ciddıyetle ele aiındığı bır kuruluştur. Çünkü ınsanoğlunun solukladığı hava, ıçtığı su, ya da yedıği lahananın durumu, Insanlığın durumuyla cok yakından llışkılıdır. zıranına yonelıktl. UBP, kazatnsa da kazanmasa do, dış etkenler yıne soz konusu oımazsa, UBP1 nde, bır genel başkan, veya bir başbakan değışıklığ kacınılmaz gorunuyor UBP Genel Sekreterı ve Tarım Bakanı Irsen Kucuk. Devlet Bc^l<oiı Denktaş yansız kalırso, yönetime el koymaya hazırlanan en guçlü adam... Kamu görevlılerlnın maaşlarını bıle odeyemıyen, bütcesınde büyük acıklar bulunan Turkıye'den durmadan yardım ıstiyen borclarının silınmesını dlleyen KTFD ekonomık alanda olduğu gıbı, öteki alanlarda da Türkıye'ye bağımlı bır yıl gecırdl. 1980 de... 1981 h0" ı y o ubazı yaklaşımlar, ne yaratılan umutların gercekleşmeslne, ne de uzloşmaya varılan ortak noktalann anlaşmaya dönüşmesıne yettl Kıbrıs'ta... ikl torof da esnek davranmazken, Rum tarafının, önderlerinin tutumu nedeniyle cok katı olması, üstellk hükümet po zunu sürdürmesl, Türk tarafının gereksındıği yardım ve gücu kendı kanallanyla almak zorunda kalması, ikı tarafı, doha da ayıran başlıca etkenlerden bırj oldu. B havada ve sularda yayılıp depolanan DDT mıktarının 150 000 ton daha fazla olduğu göz önünde tutulunca butün bu zehlrin belll olmayan fakat tehlikell blr birıklmle organlarımıza sızdığı kesin. Yıyeceği ve havoyı bozan bu llacların lctlğlmiz sularda ve denızde de toplandığı bllinlyor. Küçük Denktaş'ın etkisi kabnadı eçen yılın yazısında bellrttıgımız gıbı, Kuçuk Denktaş, (LefVoşa Mv Raıf Denktaş). UBP ıçındekı etkısınl yıtırmış durumda... Partı dışında kaldığı ınancını vermıye ca lışan kurucu ve ılk başkan ba ba Denktaş (Devlet Saşkanı Rauf Denktaş), duşüncelerimlzın tersıne, muhalefetin yanlış yaklaşımları bır yana, TC hükü met ve deviet yetkılılerının. bu arada TRTnın gızlı reklama varan tutumlan nedeniyle etkın lığlnı sürdürüyor. Sürdürecek de... Uçan laboratuar abrlka dumanlanntn tarım ürünlerinl doğrudan ve denlz ürünlerini döküntü nedeniyle dolaylı olarok mahvettığl gerekcesıyle Kanada'nın ABD'den ve Iskandinavya ülkelerının ingıltere'den şikayetcl olması, bu yıl, laboratuvara dönüştürülen bır ucaktakl bilginleri Kuzey Denızınde surekl| ucuşlar yaparak cevre kirllMğinl olcme çalışmalarına yönelttl. Öte yandan cevre klrllllğınl önlemek icın ABD hükümetinln sanayıcılen üretım sürecınde uygun tesıs ve aygıtlar kullanmaya zorlayışının sanayı dalıno 20 mılyar dolar yük ekleyeceğl tahmın edılıyor Ayrıca hükümet otarak da ABD yılda 7 miıyar doları cevre kırlılığınl önlemede harcamakta ABD'de ve sanayıleşmiş Batı Avrupa ülkelerinde cevre kırlılığınl önleme, tüketim eşyasının malıyetini, suyun malıyetınl. hatta hovanın maliyetıni bıle ortırdı. ABD'nın Vırgınıa eyaletındekl James nehrlne Kepone marka bır llac döküntusü 1975 yılında balıkları zehırledığınden 5 yıldır avlanmaya kapalı tutulan bu nehır bu yıl yenıden ışletmeye acılırken llac döküntusünden sorumlu Allıed Chemlcal fırmasından 13 mılyon dolar ceza alındı... 6 Uçlü yönetim gündemde nce Maraş konusunda uz| laşmak ıstıyen ve konuyu pratik başlangıç onlemlerl, dolayısıyla ekonomık ambargo ile bırleştırmekten kacınan Rum lar ılk gundenberi, gecıcı statüde anlaşmaya hazırdı Bu bl Bırleşmış Milletler kuruluşlarından U N E P. (Cevre Korunması Orgutü) tarafındon bu yıl yayınlanan raporda az ğelışmiş ülkelerden bırınde yetıştırılen lahanalarda haşarat oldürücü ılaî mıktarının ılerlemış ülke lahanalarından 2 000 kat fazla llaç bulundurduğu acıklandı. Dünya Sağlık Örgutü (WH0) dünyada yılda 500 000 kışının bu tür ılaclordan zehırlendığıni haber verdığıne gore zehırlenen ınsanlarla zehır arasındoki ılışki kendılığınden ortaya cıkıyor. Hayvanlar üzennde yapılan r ••• «Denktaş şemsiyesi» 4 ( a » enktaş şemsiyesi», UBP* I I nı, kurtarabılecek «tek aM nahtar» nıtelığıne ulaştı, 1980 ıcmde... Rauf Denktaş başkanlıgındakı kabıne toplantıları, Başbakan ve bakanlarla bırlıkte duzenlenen koy gezılerı, koylunun yanında hükumete karşı tutum gostenlen, UBPne secımlerı kazandırmaya yonelık tı. Oysa Rauf Denktaş'ın, Kıbrıs'a sekız yıl once donüşunde vadettığı gıbı KIT'ler üstunde, yansız kalması, partıler arasın da denge unsuru olması, Kıbrıs Turk toplumuna yapacağı en buyuk lyılık olacak... Ö deneyler yüksek dozaıda DDT verıldığınde hayvanlann solunum, kalp. karacığer hastaiıklarına yakalandıklarnı, sınır sıstemlerinln bozulduğunu ve kusma görüldüğünü sapatmış durumdalar. 1960 lora oranla 1970'lerde tstanbul'u simgeleyen görüntülere Romen tankerinin enkazı da eklendi Selim YALÇINER osında, 1980 yılı ıcinde en çok yer alan konuların başında yanan Romen tan kerı Independenta da bulunu yor Uzenne yüzlerce haber ya zılan en az o kadar do fotoğrafı yavınlanan Independenta, yangının sonmesının b nncı yı lında hâlâ magrur belki yavaş yavaş çokersk, ama öylece, Haydarpaşa onlerınde duruyor Dunya denızcılık tarıhme denız trafığını etkıledığı halde bulunduğu yerde en uzun sure kalma rekorunu defalarca kırarak gecen bu cjemı ile ılgılenen yok mu? 1930 ELLİ YIL OIN1CE Cumhuriyel BİR DİVANİ HARP KURULUYOR! MENEMEN VE MANISA'DA BİR AY ICIN ÖRFI IDARE İLAN ED1LDI nemen'de bır ay müddetle ANKARA 30, (Telefonla) Örfı Idare uygulanacak Bugun Başvekıl Ismet tır. Ayrıca hemen teşkıl Paşa Meclıste bır konuşedılecek bır Dıvam Harp' ma yaparak Menemen ote sanıkların yargılanmalaylan hakkında geniş ları düşunülmektedır. bılgi vermıştır Bu duruma gore Manısa ve Me B Muhalefetin durumu S ktidardakı hükumetle, diya I log Oıonağı bulamıyan mu haıefet ve yandaşlan, stra tejık yanlışlıklarla bırbırlerıne verdıklerı zararlar neden yle, dağınık bır yıl yaşadılar En önemlı konuları. orneğın suııstımallerı, kacakçıiık konularını bıle el ele verıp. koylüye lyıce duyurup anlatamadılar. Ama ılcelerde coğunluğu oluşturan kamu gorevlılerı, dolayısıyla aydın kesım n duyarlılığını beledıye secımlerınde ayakta tutmasını başardı Bu du yarlılık, tepkısel muhalefetten bılınclı muhalefete, olumlu değerlendırmeye bıreysel yeğlemr oyu yerıne, partısel yeğleme oyu kullanmaya yoneltılebılırse UBP'nın Kıbrıs ta yıllar dır süren bocalamalarına son verebılır Kıbrıs Turk toplumu, öziemlerne yanıt verecek bir yonetıme kavuşabılir. Olmaya devlet cîhanda.. u örnekler «Olmaya devlet cihanda bir nefes sıhhat gibi» sözüne yenı bır boyut getırryor O da alınan nefesın kal tesıdır' Plansız, cıkarcı sanayıleşme gırışımlerı solukladığımız havayı. ıctığımız suyu. yedığımız sebzeyı kendımize Karşı tehlıkell bırer sılah <* 'rumuna getlrdi «Con boğazctan gelinı derken ne yedığımızl cok tyl bllmek zorundayız Mıktara ve klasık anlamdakı kalıteye cağdaş bır kalıte unsuru eklenmiştır Bu kolite çevre kirlıliğı acısmdan incelenecek bir ögedır Eğer bunu bılmezsek «Can boğazdan gel diği» gıbi «Gıdebilir» del B ANKARA BÜTUN İNKILAPÇI RUHİYLE AYAKLANMIŞ VAZİYETTEDİR ANKARA 30. (Basmuhanirlmizden telefonla) Bütün Ankara'yı Menemen hodiselerınln tesirt altında buldum Burada hemen herkes facıayı yal nız nefretle karşılamayı kafı bulmayarak müteşebbls ve meretteplerinden yakın ve uzak cümlesınm layık oldukları cezaya sürotle uğratılmalan lüzumunda ıttıfak edıyorlar Hemen her mahfelde bu meselenın aynı hararetle konuşulduğunu gördüm Ankara butun inkılapcı ru huyla ayaklanmıştır denı. lebılır YUNUS NADİ Kuşkusuz ceşıtll kuruluşlar, bu arada Denızcılık Bankası Independenta ıle ılgılı Amo ol muyor bu cırkın manzara artık neredeyse Istanbul'un tanıtım göruntulerı arasına gıre cek .. İngiltere acıklannda kont rolden cıkaro^ kaaya vuran Panoma bandıralı Torrey Can yon gemısı gectığımız yıllarda Ingılız Kralıyet Hava Kuvvetlerı tarafından bombalanarak batırıldı ve faturası da oloydan sorumlu oldukları bıldırılen Fransızlara verıldı Yunan bandıralı Olympıc Bravery gemısı ıse. Fransa kıyılarına tıkmasından bır hafta sonra parcalanarak yok edıldı Haydarpaşa'dakl Romen tankerı ıse buyuk blr dokunulmazlık Icmde varlığını sürdürüyor hem de şehır denlz trafığını hıce sa^arcasına Kabotal Yasası'nın 2 maddesı. Turkıye sahıllerındekı enkazı kaldırma işlerının tümü nun ancak Turkler tarofından yapılabıleceğını bıldırıyor Sadece Independenta ıcın soz ko nusu olamayan bır durumda, «Geml kurtarmaı içın yabancı gamılerın calıştırılmasına Bakanlar Kurulu kararıyla Izın verllebıhvor İşte bu son kayıtla mssele askıya alınmış durumda.