Katalog

CumhurİYet 13 ARALIK 1980 Batılı sendikacılara yanıt verildi | | | | I MGK'NİN ŞENDÎKAL ÖZGÜRLÜKLERİ KALDIRMA NİYETÎ YOK Erbil TUŞALP ANKARA Milli Guvenlik Konseyi Genel Sekreteri Orge neral Haydar Saltık, «Uluslarcrası Calışma Örgütü bildirgelerinde, Türkıye'nin taraf olduğu anlaşmalardaki tüm taahhütlerimize kesinlikle uyuyoruz» demiştir. ~ Orgeneral Saltık, Uluslarara sı Hür işci Konfederasyonu (İCFTU) Başkanı Otto Karsteın'in 12 Eylül harekâtından son ra Milli Guvenlik Konseyine yap tığı başvuruya verdiği yanıtta. «Milli Guvenlik Konseyinin Tür kiye'de sendikal özgürlükleri ortadan kaldırmak gibi bir niyeti olmadığını» belirtmiştir. Milli Guvenlik Konseyi Genel Sekreteri Orgeneral Haydar Sal tık'ın İCFTU'nun Brüksel'deki merkezine Başkan Otto Karstein adına gönderdiği 18 eylül 1980 tarih 586 sayılı cevabi me sajı şöyledır: fLütfen şuna dikkat edln kl, demokrasiye ve demokratik ku ruluşlara içtenlikle inanan insanlar olarak, hıcbir zaman Türkiye'deki sendikal özgurlüklerin ortadan kaldırılması gibl bir niyetimiz olmadı. tistenen üretim seviyesine ulaşmak ve ekonomik güçlüklerimizl cözebilmek icin grev ve lokavt haklarını geçici bir süre icin ertelemek zorunda kaldık. fHerkes hak verecektir kl, sendikal eylemlerdeki son başı bozukluk Türk ekonomisini cid di bicimde cökertir hale gelmış ti. «İşcilerin yaşam standartları ve düzeylerinin yükseltilmesinin gereğine inanan bizler, işci lerin son aldıkları ücretler üzerinde yüzde 70'lik bir artış uygulamasına karar verdik, ki bu artış onların beklediklerinin cok üstündedir. tŞunu da belirtmek gerekir kl, terör olaylarından suclu bu lunan sendikacılar tutuklanmış tır. Daha önce Konseyimiz tara fından acıklandığı gıbi bu tür eylemler icinde yer almayan iş cilerin ekonomik ve sosyal haklan tam olarak korunmakta ve devletın garantısi altında bu lunmaktadır. Ve bu haklar kesin saygı görmektedir. «Bundan sonra amacımızın, sendika eylemlerini hem işci hem de işveren acısından daha sağlıkh bir temele oturtmak olduğuna emin olunuz. tUluslararası Çalışma örgütü bildirgelerinde, Türkiye'nin taraf olduğu anlaşmalardaki tüm taahhütlertmlze kesinllkle uyuyoruz.» OTTO KARSTEİN'İN MESAJI Öte yandan, İCFTU'nun görüş lerini bir mesaıla Milli Guvenlik Konseyine bildiren Başkan Otto Karstein, törgütün Uluslararası Çalışma örgütü (İLO) anlaşmalarında belirtilen calışma haklan, sendikal haklar ve özgürlüklere saygı duyulma sına inandığını» belirtmiştir. Otto Karstein, mesajında İCFTU'nun 70 milyon üyesi bulunduğunu da belirterek, cDemokrasi sadece demokratik örgütlerce savunulabilir. Türkiye'de demokratik işlerliğin en kısa sürede restore edilmesini talep ediyoruzı demiştir. REAGAN, ADAMLARINI SEÇİYOR BÜTÇE BAKANUĞINA GETİRİLEN 34 YAŞINDAKİ DAVİD STOCKMAN, AMERİKAN KONGRESİ'NİN EN GENÇ ÜYESİ DIŞ HABERLER SERVfSİ merika'da başkan seçilen Ronald Reagan'ın seçtiği 8 kabine üyesinin Californiali zengınler ve Baş kan Reagan'ın yakın çalışma arkadaşlarından oluştuğu gözleniyor. Örneğin Maliye Bakanlığına getirilen Donald Reagan, ülkenin en büyök ya tırım şirketi Merill Lynch ve Co.'in sahibi. Servetini hesap lamanın mümkün olmadığı az NATO eskl Komutanı Haig: Dışişleri Bakanlığı bekliyor Los Angeies'ın tanınmış ve zengin aılelerınden olan 63 yaşındaki Wıllıam French Smıth Calıfornia'da cok sa/ıda büyük firmada yüklü hısselere sahip. Reagan, secim kampanyasmı yöneten ve devir teslim işlsmlerını yuruten W llıam Casey'l, CIA başkanlığına getırdi 67 yaşındaki Ccısey, 2 Dünya Savaşı yıliarında da Amerıkan gizli ıstıhbarat servisinde Avrupa'daki faal yetlerle ilgili bilgi toplayan bölü mün başkanlığını yapmıştı. Senatör Baker; Bakanlık Kongre üyeleri arasmda bekleyen SAVUNMA BAKANLIĞI Savunma Bakanlığına getirilen Caspar VVeınberger, Nixon doneminde bakanlık yap mış, hükümet ışlerinde deneyimlı bir k şı. Sağlık. Eğitim ve Sosyal Refah Bakanlıklarında bulunan VVeınberger, da ha önceki yıllarda Californıya Eyaleti Maliye Bakanlığı görevini de yürütmüş. Bütce Başkanlığına getirilen David Stockman 34 yaşında ve Amerikan Kongresi' nin en genç ve yetenekli üye lernden biri olarak nitelenlyor. Stockman ekonomıde Friedman ve Hayek ekolünün ateşli savunucularından biri olarak tanınıyor. DİĞER ATAMALAR Reagan diğer atamalarırtda ise Başkan Yardımcısı George Bush'un secım kampanyo sını yüruten Malcolm Baldridge'yi Ticaret Bakanlığına. Pennsylvanıalı ışadamı Drew Levıs'i Ulaştırma Bakanlığına ve 1976 secim kampanyasın da kendisinin başkan yardımcısı adayı olan Senatör Rıchard Schweıker'i Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığına getirmiştir. Bu arada Cumhuriyetci Par tl'nin bircok önde geleni de bakanlık ve danışmanlık beklemektedır. Dışişleri Bakanlığı bekleyen >ki rakip Alexander Haig ve George Schultz ile Senatör Baker ve Kongre üyeleri VVatson ve Meese sıradakilerin önde gelenleri arasındadırlar. Orgeneral Saltık Uluslararası Hür îşçi Sendikalan Konfederasyonu (ICFTU) Başkanı Otto Karstein'e gönderdiği mesajda «Uluslararası Çalışma Örgütü bildirgelerinde, Türkiye'nin taraf olduğu anlaşmalardaki tüm taahhütlerimize kesinlikle uyuyoruz» dedi... A Mustafa EKMEKCİ sayıdakl kişilerden bin olarak tanınan Reagan, ABD'nln en buyük bankacısı olarak ta I ÖZEL AVUKATINI ADALET BAKANI YAPTI nınryor. Donald Recgan'ın Amerıka'daki takma adı ise «Wall Street lıderi». Ronald Reagan Adalet Bakanlığı'na da kendi özel avukatını atamış bulunuyor. Huy... aruştay kararlannın uygulanması, geçmiş dönemin hık deyicilerini nasü da tedirgin etti; ne yapacaklannı şaşırdılar.. Işi pişkinliğe vurup, başka konulardan dem vuranlar vardı. Bazılan şöyle düşündüler: Ben komünistlere saldıracağım. En iyisi bu! Böyle diyenlerin de bazılannın yülar önce adları koraüniste çıkmıştı. Biri vardı, zavallı babası, Mustafa Kemal'in askerlerine karşı. Şeyh Sait'in yanında çarpışmış, bir cephaneliği ateşleyeceği sırada havaya uçmuştu. Hep Atatürk'ün aleyhinde yazdı, durdu. 12 eylülden sonra o da «Atatürkçü» kesilivermedi mi? Vaktiyle tuttuklan. savundukları kişiler mabJcemelere çıkıp, Ifadeler vermeye baslayınca, yüreklerinin yağı da erimiyor değildi hani.. TV'de bile bazılan. ne yapacaklannı şaşırmış gibiydiler. Akşaın 19.00 haberlerinde verdiklerini, TV'de görüntüsüyle veremiyorlardı. Göruntü verirlerse, mahkemede bazılannın sağ kollannı uzatarak verdikleri Nazi selamını da görecekti izleyenler. En iyisi. onu es geçmekti.. Bazı kamu kuruluşlannda keşmekeş sürmekteydi. Bir yerlerden telefonlann geldiği söyleniyordu: Hiç yerinizden kıpırdamayın. Sizleri kovuncaya kadar oturun, çalışın. Kovarlarsa gidersiniz! Hiç. bu anlayıştr kamu görevlisi mi olur? Ne iş yapar. bu anlayıştaki kişi? Geçtiğimiz dönemleri, anlamak. anlatmak kolaydır. Partizanlığın, kayıncılığın, yasalara aykırüıklann at koşturduğu dönemdi. Ama, onu orada bırakamamak. alışkanhklan daha da sürdürmek anlaşüır, anlatıhr şey de#il. Karadeniz Bakır îşletmelerinde, partizanljk o dereceye varmıştı H. bir küçuk örnek vereyim.. Altı aylık dönemde, 189 personeün işine son verlldi. Gereksiz yere şirket 86 milyon lira tazminat ödeme zorunda bırakıldı. Görevden alınmalar. ilginç bir duruma da bürünmuştü. Bazılan şöylo dilekçeler veriyorlardi: «Görevime son verilerek, tazminatımrn ödenmesini saygılanmla dilerim...» Görevlerine son verilip milyonlar tutan tazminatlan ödenenler hafta geçmeden aynı göreve yeniden alınıyorlardı. Bunun en son örneği şirketin Mali Genel Müdür Yardımcısı Bayan F.Ö. idi.. 12 eylülden hemen sonra. istifalar durduruldugu halde. F. hanımın istifası 15 ekim 1980 günü kabul edilmiş. kendisine 1 milyon 537 bin TL ödenmişti. F. hanım 3 kasım 1980 günü yeniden Genel Müdür Yardımcılığına geürildi. Üretim Genel Müdür Yardımcısı H A. da tazminatı ödenerek işine son verilenlerdendi. Daha sonra. yeniden Genel Müdür Yardımcılığına atandı.. Canını dişine takarak çalışmış, Karadeniz Bakır îşletmelerinde üretimi artırmış bir Genel Müdür, Murat Turan'a ise. Size görev verelim, nereye gidiyorsunuz?» diyen olmadı. Murat Turan tazminat da almadı. 12 eylülü gerçekleştirenler, bir an önce demokrasiye geçerek asıl görevlerinin başına dönmek istiyorlar. Bunun gerçekleştirilmesiyse. yıllann olusturduğu bazı huylann. bırakılmasına bağlı.. DDY Genel Müdürlerinden Zühtü Oral'ın yeniden göreve getirileceğini yazdı gazeteler. Elinde Danıştay karan olduğu halde. Oral daha görevine başlamadı. Ama Danıştay kararlannın uygulanması. yönetimin hukuka saygısım göstermesi yönünden ilginçtir.. îşkence yapanlar da yargılanmakta, işkence olaylannm üzerine titizlikle gidilmek istendiği sezilmektedir. Yargıçlann güvencesi de. onun kadar, hatta daha çok önemlidir. İnsan haklanndan yana olanlar. insan haklan bildirgesindeki ilkeleri de elbet uygulayacaklardır. D Nancy Reagan, yatak odasında tabanca bulunduruyor VVASHİNGTON Amerıka Bırleşik Devletleri yeni Başkanının eşi Nancy Reagan Calıforniadakı evlerinin yatak odasındaki cekmecede, kendinı ve eşini gerektiğj zaman korumak iç n kucük bir tabanca bulundurduğunu söylemiştir. Sıkı bir denetım altında bulunan Beyaz Saray'a taşınınca, bu silaha gerek duymayacaklarını söyieyen Bayan Reagan, «daha önceleri kocam işleri nedeni ile sık sık evden oyrılmak zorunda kalıyordu. Koca evde tek başıma yaşamam yüzünden bir tabanca edindim» dem ştir. Kocasının cok iyj ateş ettiğini söyleyen Nancy Reagan, bugune kadar kendisinin tabanca kullanmaya gerek duymadığını eklemiştir. Gerekirse Beyaz Sarayda bazı değişikiikler yapabileceğini belirten Nancy Reagan, bimediği konularda eşine akıl vermekten kaçınacağını, boş zamanlarının coğunu, uyuşturucu maddeler ve alkolle mücadeleye ve cocuklara ayıracağını sözlerine eklemiştir. (.a.a.) Eşini ve kendisinl korumak amacıyla tabanca lundurduğunu açıkkjyan Nancy Reogan bu 17 YILLIK UYGULAMA ISIGINDA 10 zgür sendikal örgütlenme, toplu sözleşme hakları gibi grev de temel sosyal haklardan biridir. Anayasanın 47. maddesinde düzenlenen grev hakkı. kamu hakkı niteliği ile yasoma, yürütme ve yargı guclerini bağlamaktadır. Dlğer bir anlatım ile, ne yaso koyucu, ne yargı, ne de yasama gücü, calışonlara tanınan bu hokkı kısıtlayamıyacaklardır. Sosyal devlet sınıflararası dengeyi sağlamak icin ortaya cıkmıştır. Sosyal devlette devletin yansızlığı llkesi vardır. Devlet gerek toplu pazarlık görüşmelerinde, gerek bununla ilgili hukuksal silahların kullanılmasında yansızdır. 1963 yılında yüruriüğe giren ve grev hakkının kullanımını duzenleyen 275 sayılı yasa. aynı zamanda devletin grev hakkına müdahalesini de düzenlemiştir. Kamu yararı gerekcesi ile grev yasakları düzenlenmlştir. Genel grev, siyasi grev yosaktır. Bununla yetinilmemiş, Bakanlar Kuruluna grev yasaklama yetkisl verilmiştir. Sıkıyönetim uygulamalarında grev yasağı gelmiştir. Bununlo da yetinilmemiş. Bakanlar Kurulu karan ile grev hakkı ertelenebilir, denmiştlr. Grev hakkına ayrıca yargısal müdahale getirilmiştir. Bütun bunlardan sonra bir de grev kıncılık işlevi yapan «grev oylamasu gibi duzenlemeler ger cekleştirilmiştir. Sükran KETENCİ \mm Y 0 "* Yargıtay kararına göre süresi, dolmadan taraflar sözleşmeyi uzatamıyacak ANKARA Yargıtay, süresi dolmadan önce tarafların bir protokolle toplu sözleşmenin süresinj uzatamayacaklarını açıklamıştır. Yargıtay Dokuzuncu Hukuk Dairesinin bu konudoki bir dava ile ilgili kararında, Imzalanan protokolun gecersiz sayılacağı ve sözleşme yapma özgürlüğünü 275 sayılı kanuna aykırı olarak sınırlama sonucunu doğuracağını bildirmiştir. Bu arada, aynı Dalre'nin bir başka kararında da toplu sözleşmenin taraflarca süresl icin de feshedilmesi halinde, sürenin bitiminden önce işkolu düzeyinde yeni yetki verilemeyeceği kaydedilmiştir. Öte yandan, Yargıtay Dokuzuncu Hukuk Dairesi'nin hak grevj ile ilgili olarak ele aldığı bir dava sonucunda alınan kararda hak grevine gidebilmek icin. diğer koşulların yanında, cözel hakeme» başvurma İcin bir teklıfin yapılmış olması ve bu teklifin de altı ışgünü İcinde kabul edilmemiş olması ge rektiğine karar verilmiştir. Yargıtay Dokuzuncu Hukuk Dairesi, ele alınan başka bir davayla ilçili olarak da, Bölge Çalışma Mudurlüğü'nün yasal prosedür dışında bir toplu iş sözleşmesini hükumsuz sayma sının hukuki sonuc doğurama yacağı kaydedilerek, «Toplu iş sözleşmesinın hükümsüzlüğü. ancak yasada öngörülen prosedürün yerıne getirilmesl suretıyle tesbit olunabilir» kararına varılmıştır. (ANKA) 17 yılhk uygulamada yargı ve yürütme organları sendikaları denetleme yetkilerini kullanmadılar cok müdahalelerde buluncblllrler. Aynı şekilde sendikaların mall denetimi ile ilgili yasa hükümleri de hiç yetersiz değildir. Ama 17 yıllık uygulamada. her nedense yürütme ve yarg sendikalan denetleme yetkilerini hic kullanmamışlordır. Yürütme ve yargının yerine getirmediği yükümlülük, Işcinln hak kını kullanamaması sonucu ortaya cıkan carpık gelişme, bu hok ve yükümlülüklerin yerlne getirilmesi ile durdurulabilecektir ve durdurulmalıdır da.. Grev ödemesi ine Işverenlert şüpheslz hıc ilgilendirmeyen bir dlğer konu, sendikaların grevde Iken üyelerine ödeyeceklerl ücretlerdir. işverenlerin. sendika grevdeki işciye ücretinin tamamını ödemesi gerekir görüşünün karşıtı, grev ve lokavttaki iş yerine de işveren sendrkasının kârının tamarnını ödemesidir. Karşıtı bir yana, bir de olabilirliğini araştırmakta yarar var sanırız. Nedense kamuoyunda işcl sendikalan mali gücleri cok fazla, paraların carcur edildiği kuruiuşlar gibi tanıtılmışlardır. Sendikalar en yüksek aldat toplamaları halinde. işcinin ücretinin yüzde 1'ini almaktadırlar. Bütün cari giderleri, personel, kira masrafları, eğitim har camaları yanında bu paraların bir bölümü grev fonlarmda top lanmaktadır. Bir diğer anlatımla. bir sendika tüm gelirlerinl grev fonunda toplasa, yani hic personel masrafı, kira, eğitim gideri harcaması yapmasa en az 810 yılda bir, bütün işcislnin katılacağı bir grevde işcinin bir aylık ücreti kadar ödeme yapabilecek duruma gelir. Kısacası, Işçlsendika ılişklSinde, İşci hakkını savunma, işciye sendika ici demokrasislni işleîebilme ve kendi cıkarı hakkında kendi iradesinl kullanabilme hakkını sağlamaktır. Aksi, işcinin hakkını savunmoyı işciye değil de, devlet adına siyasal iktidarlara yaptırmaya kal!:ıŞTiak, işci hakkını korumo deâi'. gasp ettirmeden başkaca bir anlam taşımıyacaktır.. •9uU |QOfl ELLİ YIL ÖNCE Cumhuriyet İSMET PAŞA'NIN ÖNEMLİ NUTKU: «MİLLETÇE FEDAKARLIK ETMELİYfc» ANKARA 12 (Tolefonla) Milli Tasarruf Haftası nedeniyle dün Başvekil Ismet Paşa önemli bir nutuk vermiştir. İsmet Paşa uzun nutkunda özetle şöyle demiştir: cEfendiler, bizi bekleyen zor günlerden kurtulmak için döviz harcamalarını kısıp kendi mohsullerimizi kullanmok ve milli bir yaşam tarzına alışmok zorundayız. İhtiyacımızı kısarak ve kendi mahsul ve mamulatımıza ağırlık vererek ancak açlıktan kurtulmomız mümkun olacoktır.» «Milli Guvenlik» kavramı emel sosyal hok ve Anayasal bir hak olan çrev hakkına, yasa yolu ile getirilen müdahalelerde, «kamu yararı» gibi cok tartışmalı bir kavram gerekce gösterilirken, hep Batıdan örnek alındığı da savunulmuştur. Örneğin sadece Amerikan hukukunda var olan grev erteleme hakkı Amerika'da yasanın cıktığı 1947'den bu yana sadece 34 kez kullanılmıştır. Bizde ise 12 Eylül Harekatı İle yönetiml sona eren. AP azınlık iktidarının 1980 yılı başından Itibaren ertelediğl grev sayısı 70'e ulaşmıştır. Grev ve toplu sözleşme haklarının kullandırılamaması SAVAŞA KARŞI DİRENİNİZ! NEWYORK 11 (a.a.) Meşhur bilgin Einstein Belgenland'dan cıkmadon önce telsiz telgrafla şöyle bir nutuk neşretmiştir: «Savaş denüen ifritl öldürünöz. insanlann gelişmes! savaşa aykırıdır. Her an sovaşa karşı olunuz!» Meşhur bilgin daha sonra yüzlerce gazeteci ve fotoğrafçıyla görüşmüş ve şakalaşmıştır. r boyutuno ulaştırılan grev ertelemelerinde, radar üssundekl Amerikahların gerekstnmelerini karşılayan İşcilerin grevinin, «milli guvenlik» gerekcesi ile ertelenmesi gibi carpık örnekler le karşılaşılmıştır. Kısacası Amerika'do mahkeme kararı olmaksızın kullanılamıyan grev erteleme hakkı. Türkiye'de Bakanlar Kurulunun özellikle son yıllardoki uygulayışı İle «yasal grev kırıcılığına» olanok vermiştir. I AMERİKA'DA 1947'DEN BU YANA GREV ERTELEME HAKKI SADECE 34 KEZ KULLANILMIŞKEN TÜRKİYE'DE AP AZINLIK İKTİDARININ 12 EYLÜLE KADAR ERTELEDİĞI GREV SAYISI 70'E ULAŞTI... letilmlş. 1963'ten sonra uygulaması olmamış. Belcika'da savaş yıliarında benzerl bir uygulama yaşanmış. ingiltere hukukunda grev hakkına doğrudan müdahale yok. 1972 yılında Bakanlar Kuruluna verilen grevl durdurma hakkı, iktidara gelen işci partisl tarafından hemen bir yasa değişikliğı ile kaîdırılmıştır. Alman hukukunda da grev hakkına müdahale jktur. rülebillr. Amac belll de olsa. İşcl hakkı söz konusu olduğuna göre, bu sorunların da tartışılması ger&kmektedır. Ve tar tışmasız bunların en önemlisi. «sendikaların denetimi» sorunudur. Gercekten de 17 yıllık uygulamada sendika icl demokrosl işlemediği icin, sendika lci denetim de işlememiştir. Sendika ici demokrasinin işlememesinde en önemli engel olarak, antidemokratik tüzükler görülmek tedir. örneğin yöneticilerln sultasına olanak veren bir «doğal delegelik» sorunu vardır. Bazı sendika tüzüklerine göre doğal deleçe sayısı, sendika genel kurulunu belirleyecek düze ye ulaşmıştır. Yürurtüktekl yasalar İcinde yürütme ve yargı, Isterlerse sendika ici demokrasinin işlemesini sağlama yolunda pek Batıda nasıl? vet Amerika'da 1947'den bu yona, o da mahkeme karan ile uygulanan 34 grev ertelemesi dışında, grev hakkına başkaca hicblr hukuk müdahalesi görülmüyor. Fransa'da bir olağanüstu haller yasası var. Savaş halinde askere alıp calıştırıyor. 1938 yılında çıkmış olan bu yasa 5 kez ış Sendikalann denetimi • şveren sendikalan son I yıllarda yoğunlaştırdıkları ' kampanyalarında, Türk sendikacılığının carpık gellşmesinl baz yaparak, işcl hoklarını savunma adına bazı sloganlar yaratmışlardır. İşverenleri, hiç llgilendirmeyen Iscl cıkarlarının işverenler tarafından savunulması şaşırtıcı gö E İNGİLTERE HİNDİSTAN'IN YAKASINI BIRAKMIYOR LONDRA 11 (0.0.) M. Churchill verdiğl gayet heyecanlı bir nutukta Britanyo'nın Hindistan'ı etkin bir blcimde kontrol etmeye devam edeceğinl söylemiştir. B î T Tİ UIIIIBIIIlllllüüiyUIIUIIIIUIIIliUUIlUIUIIIliiilllIllllUIIIIIIIIIliIIIIIİIIN