Katalog

tKİ CUMHURİYET 6 OCAK 198a eyın Geneıkurmoy Başkanı Orgeneral Kenan Evren ıle Jandarma dahil öört Kuvvet Komutanınca Sayın Oevlet Başka nımıza, Türk Silohiı Kuvvetlerı adına sunulan muhtıranın tam metnın! radyo ve televızyonda dlnledim ve ertesl günu gazetelerde okudum. 12 Mart 1971 muhtırasını bu sutunlorda alktşlamakta ivedı davrandığımı çok gecmeden acı scı anladığım lcm, bu kezkı müdahale üzerınde şımdlden olumlu, ya da olumsuz kesın bır •Jüşünce iler) sürmekten kacınmak ve olaylar m gelışmesıni beklemek daha doğru olacok sanıyorum Cünkü böyle askerı müdahalelerden sonra sıyasal durumun ne yolda gelışıp hongl evrelefden gecerek hangi doğrultuyo yoneleceğl, o müdahaleyi yapanlarca bıle kestırılemez. Dış görünuşune gore daha doğrusu, sözleri bakımından muhtıranın olumlu yanları şoy!e özetlenebılır• Muhtıra metni Atatürkçülük ruhunu taşımaktadır; • Sağ ve sol uclar karşısındo yansız blr tutum ıçınde olup, enternasyonal komunızm ve bölüculuğe olduğu kadar faşızme vo ummetCilığe da karşıdır. • Muhtıra sıyasal partlleri olduğu kadar öbüf anayasal gücleri de uyarmak amacını gutmektedir Bu anayasal guçler arasında yalnız yürutme (ıcra) değıl yargı da vardır. Burodo bırıncl ve ıkıncı cephe iktıdarlarına ve daha eskıye gıdıp o zaman da yürütrnenın başmda butunan bugünku Başbakan «YürunmeKle kaldırımlar aşınmaz» deyışıne ve ülkedekl gızlı sılahlanma karşısındakı umursamazlığına faılı hjçbır zaman bulunamayon ve hep mechui kalan sıyasal cinayetler dönemıne ayrıntılı olarak değınmek tstemıyorum Yalnız a^nı kışimn son muhtıra karşısında tBugunkü durumu bız yaratmadık, bunda bızım kusurumuz yok B 2 bunu duzeltmek ıçin ıhlâs ıle ış başına geldık Bu olayiar 30 gun ıcmde olmadı > deylşı karşısında acı acı gulumsemekten de kendıml alamadım Bakalım obur parti lıderlerı muhtırayı nosıl yorumlayacaklar? Doğrudur. bu oloylar son 30 gün Içlnde"olmadı. son on yıl 'çınde de olmadı Koklerı 1957'lere yanı tVatan Cephesl» uygulamalarına rahmetlı Inonü'ye karşı duzenienen Uşak Topkapı. Yeşılhısar olaylarına kadar Iner Ama, 0 zamankl sıyasal ve ekononr ı,< goruş doğrultusu le şımdikl yönetıcılenn Iziedıklerı doğrultu, blrbırın'n tıpkısıdır Zaien bunu AP de yadsımıyor ve eskı Demckrat Partı nın deıcmı olduğunu ner sırası duştukçe üderının ağzıyla, ovünerek haykırıyor S olayiar ve görüşler Muhtıra ve Atatürk Ilkeleri Hıfzı Veldet VELİDEDEOĞLU bu cephe nctldoriartnın başı da «Blz Iktldar aşıkiısı değılız, hızmet etmek ıçın buraya geldık. Bugunku durumu bız yaratmad.k» dıye rahatca konuşmaktan hıç cekınmeyen Sayın Suleyman Demırel'dır. Aynı doğrultuda gözüken 12 Mart muaahalesı. eski uygulamaya donerek sozunu ettığım özgürluklerl önemlı olcüde kıstı 27 Aralık 1979 tarıhlı mektubu Izleyen 1 Ocak 1980 zıyaretının sımgeledığı mudahaıe Ise yasama, yurütme ve yargı erklen ıcmde oimak üzere devlet makınesının bütun carkla/ının günümüzün ıç ve dış koşullarıno uygun bır tempoda ışlemedığl ve Işletılmedığl gorüşünden ve bu durumun ülkemiz ıcın gosterdığı yakın tehllkelerden kaynaklanmış gorünmektedlr Benım anlayışıma göre bır «goreve cağrı» muhtırasıdır bu Ama başta soyledığım gıbı ne getlreceğı bellı olmaz. Yürekten dıleâımlz, lyılık getırmesldlr. Muhtıranın en ferahlatıcı yanı AtatörK Ilkeleri doğrultusunda oluşudur Geçen haftakı yazımda Atatürk ldeolo|ısınl. 1) Vatanın tam bağımsızlığı, 2) Ulke butünlüğü. 3) Yonet mde bıllmln. yani aklın egemenlığı, 4) Halkın efendıliğl, yanl ulusal egemenllk olarak özetlemıştım. O gun okurlarımdan olduğunu soyfeyen blr emekll albay telefon ederek. kendısının Atatürk ılkelerlnl fCumhurıyetçılık Mılliyetcllık. Layıklık, Halkcıfık, Devletcılık ve Devrımcılık» olarak bıldığlnl. benım o günkü yazımda söyledıklerımle bunlar arasında tam blr benzerlık bulunmadığını blldırerek aydınlanmak Isteğınde bulundu. Ona anlattıklarımı burada da yınelemek isterlmEvet. sayın okurumun söyledığl llkeler, Atatürk'ün kurmuş olduğu CHP'nın Ilkeleri olup,. Ata henüz sağ ıken o zamonkı Anayasamıza da konulmuş Idl Bunlardan bır kısmı 1961 Anayasasında yer almamış olmakla bırllkte. ylne de Atatürkcülüğün temelım oluşturmaktadır Gecen haftakı yazımda sozünu ettığım cvatanın bağımsızlığı» ve tülke bütünluğu» CumhurıyetcHık ve Mlllıyetcılık llkelerınden. (Aklın egemenllğıı lâıklık ve devrlmcllık llkeler nden; fhalkın efendlliğı* ae devletcıllk ve halkcılık ılkelennden kaynaklanmaktadır. Bugün Türklye'de yönetlm başmda veya muhalefette bulunanlar MSP harıc hep Atatürkcü olduklarını ılerl surerler Bu partı ere bağlı klşllerden acaba kacta kacı tom bağımsıziık başto olmak üzere Ataturkcjluk ılkelerinl butünüyle Iceren Büyuk Soylev'ı tümüyle okumuştur, dersınizl Cok yaygın olan ulusal bır eksıklığımız. hep kutaktan dolma bılgılerle yetlnmek eğlllmlmizdır Bu. blr tur kafa tembelhğldlr. * * * • ••• Muhtırada sdzu edılen cAnavasa! guçlen orasında yalnız parlamento ve hukümet değıl, elbette yargı da vardır Şımdı ıcmde bulunduğumuz dönem gıbı oloğanustu donemlerde yargı erkınm önemi de olağanustü ortar Bu erkl kullananların, vatan tehlıkesı .karşısında cok uyanık ve olağan zamanlara oranla cok daha tetıkte oimaları gerekır tGeclken adalet, adaletsızlık yaratır» özdeyışl yargı erkının en küçuk kademesınden en yuksek kademesıne değin bütun gorevlılerce hıç unutulmaması gereken bır ozdeyıştır Bıllnd ğl gıbl yargının tbağımsızlığıı demek, «keyfıltğı» demek değlldır. Kıml mahkemeler ve yargıclar, yargılamalarda daha ıvedl yüreklı ve yığıt davransalardı ve yargının yuksek yetkılılerınden bazısı ve Cumhuriyet Savcıiığı anorşi tahnkcılığıyle suc'amp kendl makamına türlü başvurular yapılan bir parti hakkmdakı araştırma ve kovuşturma'an hızlaidırarak bu ıhborların olumlu veya olumsuz b ' sonuca boğianmasmt sağlasaydı, jlkemızde o günden bugune dek belki de oirkac yüz kisl kurtulur ve bugün hâlâ yaşamlarını sürdurürlerdı Demek kl bugüne gelışımlz; blr yandon özel cıkarlara dayalı carpık blr ekonomı poMtlkası izlenmesi, öte yandan sözünü ettığım partızanlık hastaiığımn önunün alınmaması vs yurütmenın suc'ular karşısında yansız bır utum takınarak onları gereken cıddıyetle ızl.yerek en kısa zamanda bütün kanıtlarıyia a1alet« teslım etmemesi son olarak da bazı odclet yetkılılerınln olağanustü durumumuzu gereğı gıbl değertendırerek görevlermde tetık *<i çevık davranmamaları sonucunda olmuştur denllebılır. *•• 27 Mayıs 1960 Devrıml halfc Ile ordunun Atatürkçülük doğrultusunda elele vererek gerçekleştırdığ bır devrımdl Ulkeye sosyol adalet düzenin getırecek bır Anayasal ortam hazırladı 12 Mart 1971 müdahalesl. Atatürkculük doğru'tusunda gözükürken tek yönlü uygulamaylo kısa sürell bır faşızme dönüştu 27 Mayıs müdahalesl kendıslnl demokratlk olarak nıteleyen blr yonetlmın gercekte demokratık özgürluklerl ve Insan haklannı kısması sonucunda doğdu tamoVtadır Tıpkı her bfri ffltn oyn oyn orgonlarım tuton körlenn onu bırb nyle Mgısı olmayan ayrı ayrı nesnelere benzettıklerı gıbl. Bunıar Atatürkcülüğün tümünü bırden görmeyen. goremeyen, ya da görmeyl Işlerine uygun bulmayan sözde Atbturkcülerdlr Konuyu blraz daha açayım: Gardrop Atotürkcusu denılen Ataturkculer, onun llkelerlnden yalnız Cumhurıyetcılık. Mıllıyetçilık vo Layıklığı bemmserier Öbür Hkeiere yan cizerler. Örneğtn, Atotürkcülüğün temei ekonomlk Ilkelennden bırı olan devletcılığl kobul etmezler. Kısaca (KIT) den len ıktısadı devlet teşekküllerını ve devlet fabnkalarını. devlet madenlerınl. el'ennden gelse, devlet ormanlarını cafcaflı adıyla tHür teşebbüs» dedıklerl ozel menfaat kuruluşlorına devretmek Isterler Bıze dışardan borc para vızesınm muhürunj kendı elınde bulunduron IMF'nın gozü de bu KIT'lerdır Amacları. devlet kuruluşlarını özel sektore devrettirmek ve boylece bızım gıbl gerl kalmış ülkelerın oncak devlet gırışımlerl sayeslnde kalkınablleceğı ve ağır sanay ınl kurabıleceğl umudunu temelınden baltalamaktır. Bu tutum. Atatürkcülüğün yalna devletclllk ilkesme değıl. tam bağımsızlık llkesine d * aykırıdır. Halkcılık llkesl sadece demokrasly* kay naklık etmekle kolmaz. sosyal odaletın ve ü t kede fırsat eşıthğının kurulmasına da kaynaklık eder Gardrop Ataturkcülerl icln bu llke da yok sayılır Oysa bu "Ike, Cumhurıyetın bağımsızlığının ve ülke bütünluğunün temelıni oluşturur Bu temel yanı'halkın sosyal adalet icinde yetıştırilıp eğıülmesl ne denli sağlam tutulursa yukarkl (Ikeier de o denlı sağlam olarak ayakta kalır Halkın eğıtılmesıyse her Türk blreyınde bağımsız bır kışll ğın oluşturulmasıyla mumkun olabılır Bu da özgürlüklerln kısılmasıyla değıl, kışılen özgür duşünceye alıştırmakla ve karşısındakının düşunceslne saygı göstermeyl katlanmayı onlara öğretmekle olur. Boyle yetışmemıs kafalara ve toplumlara, her Ideolofının damgası kolayca vurulablllr ki, bu cok tehlıkehdır Devrlmcıllk llkesine gellnce; bu. AtatürkCÜIuğun duragan, statik bır Idaoloji olmayıp, coğul, dınamık. cağın gıdışlne ve Isterlerine gore yeni bır düzen arayıp kuran bir ldeolo|l olduğunu gosterır Bu da, Ataturkcülüğü, CumhurlyetcMık Mılllyetcılık ve Lâyiklik ücgenl ıcinde donduran gardrop Atatürkcülerlnln hic Işına gelmemektedır Onlar İcln her yenıllk atılımı. her retorm ısteğı her sosyal adalet uygulama61 komünıstlıktır Ellerınde bu karalama oldukça ulusun bır adım ilerl gıtmesınl sağlayamazlar Sağlamak l'steyenlerl .de karaya bulayarak engellerler Halk düşmanıdır bunlar. ••• Bütün dlleğım son muhtırada önemll blr yer alan Atatürkcülüğün bu anlatmtş olduğum bütünluk ıcmde vs hıc saptınimadan uyguianıp yürütülrres dır Eğer her zaman ymeledığım gıbı Atcturk'un olümünden berı onun ıdeolo|ıs' öğretıde ve uygulamoda gelışt nlseydi hem Türkıye ılerı bır aşamayo ulaşmış olur hem de Atatürk Ideoloıısl Ûcüncü Dunya ulkelerlnm kapttalızm ve komünızmin dışında yer alon ortak ıdeolojlsl olurdu Uyarı Mektubu Kîmc Verildi ? ugön ayın 6*st, hafta sonuna geldlk, ancaK 1 ocak Uyarı Mektubu'nun kıme verıldığl belll olmadı. Cunkü kimse üstüne alınmıyor Gazetelerl lzllyorum. bu konuda herkesm kendıne göre blr yorumu var. Arodan günler gecıyor, parti liderlerl konuşuyor. Başbakan demec veriyor, Meclis ve Senoto Başkanlan acıklamo yapıyorlar, ama «Uyarı Mektubu»nun kıme verlldiğl Mr türlü anlaşılamıyor Sahl. kime verılc bu mektup? Ortolıkta fueloll yok. soğuktan donuyoruz, dlslerimlı blrbirıne çarpıyor. Apartıman yönetıclsine soruyorunv Yakıt ne zaman gelecek? Yönetlcl: Bos ver. dlyor. w n söyle bana t u tUyan Mektubu» kime verildi? Başbakan konuşuyor Vollohl bana verilmedl. ben mektupta yazıtan tuçlann hicblrlnl Işlemedim kl, hem ben daha 30 günluflüm, yeni doğdum, ben muhatap değılım. AFnin hınk deylcllerl bir koro oluşturuyorlan Uyan AP'ye yapılmomıştır. Dün kopı calındı, elektrıkçlymlş, ellndekl yüklu foturayı uzattı: Ne kadorT Abı nasıl olsa fidersln canım; ben sana şeyl soracaktım, şu mektubun sahlbi klm? Türkeş'le Feyzloğlu'na göre, uyan mektubunun bu hükümet zamanına raslaması talıhsızllk... Falk Türun ve All Elverdl glbl meşhurlar durumdan pek hoşnut değlller... Necmeddln Hoca oldum olasıya vurdum duymaz adamdır, hiç üstüne alınmadı Zaten blzim polltıkacılaro mektubu ladell taahhütlü yollasan naflledir. Boylece 27 oralıkta postaya verılen ve 1 ocakta Işlem gören mektubun kime yazıldığı konusundakl tartışma sürüp gldiyor. Tuvalet kâğıdı almak lcm bakkala gııiyorsun. Beylm tuvalet kâğıdı yok, cunkü hammodde»! dh •ardan gellyormuş. döviz bulunmadığı İcln taharetlenmek olanaksız. Ancak ben birşeyi merak edlyorum. slzln kulağınız delıktir. su Uyarı Mektubu kime verildi? Her kafadan blr ses çıkıyor. herkes birşey »öylüyor doğrusu ne? Eczacı: Cok önemll Haclor plyasada bulunmuyor, ben de kac gecedlr uyuyamıyorum, saga sola dönerek sabaht edıyorum. Neden? Acaba Uyan Mektubu kime verildi? Merkez Bankası Genel Müdüru nosıi olsa transfer yapamadığı İcln uyorı mektubundan başka şey duşünmüyor Fabrlkalann.çoğu yakıt ve hammaddo yokluğundan çaltsamıyorlar. Fabrıka müdürlerlnın en önemli sorunu ne? Onlar da uyarı mektubunun kıme verıldığıni tartışmakla günlerını gün edtyorlar Guvenlık görevlisı de nöbette düşunüyor; polisler korokoldo tartışıyorlar Acaba Uyarı Mektubunu kime verdıler? Köy kahvelerınde sosyete salonlarında herkes düşOnüyor, anarşıstler teroristler meraktan catlıyacaklar: Kıme verildi yahu? Hastaneler soğuktan çohşamadıği icln hastalar zoraki taburcu oluyorlar. öncekı gun ağır hosta bır dostu zıyarete gitttm. doktor. Umutsuz dedL Glrdım Içerı Gecmış olsun... Sağol. diye mırıldandı hasta. galiba öleceğlm ama gozüm açık gıdeceğım. soviesene şu Uyarı Mektubu kıme verildi? B Oıyeceğım şu kl tpartızanlık» dedtğımız hastalık bır kez devlet "yonetım ne devlet kadro'ar'no gınnce, eğer bunun onü vaktınde alınmazsa azgınlaparak surüp gıder Bunun onunu alma fırsatı 1961 den sonra oldukço 1yi kullanılmış, Inönu'nun koalısyon hukümetlen de/'et nrıakınasını yansız bır davranış ıcnde yurutmeye calışmıştı 1965 ten sonro AP'nın tek başına ıktıdara gelmesıyle bu hastalık yenıden nüksetm ş ve gıttıkce hızını artırarak Bır ncı ve Ikıncı Cephe ıktıdarlorı donemınde devletı odeto parselleyıp bölüşme aşamasına ulaşmıştır. Her bakanlık sankl Türklye Cumhuriyet Devletı'nln bakanlığı olmaktan cıkarak cep'ie Iktldarlarını oluşturan partılerden bırının veya öbürünun bakanlığı durumuna gelmıştır. lşte Atatürkculuğu herkes kendlne gore yorum BILIM DÜNYASI Ankara ve Belediyesi. OKTAY AKBAL llöl Söpermarket. Oadaş Cayevl, Oğuzlar Bakkolıyesı, Mılll KültU' Soroyı... On katlı. on beş katlı gokdeienler .. Sokak başlorında ıDemet Gül un sınıru, tDemet Lâle'nın smıru gıbı yozılar .. cBır de pasaport kontrolu olsa yabancı bır ülkeden boşka blrlne gecı^or gıbı olacağız» dedım Onu da yopıyorlarmış, bır takım gencler tsınır»da bekleyıp kıml* soruyorlar, ona gore gecıs ıznı verıyorlarmış. Herkesm fkurtarılmış bolgesl» varl Sağcının da solcunun da Bır sokağın yan taratı blnne. obür yanı oburüne bağlM Oevlet ıclnde devletcıkler' Demet Gül devrımcılerin elındeymiş Demet Lale MSP ve MHP yandaslarının, Demetevler komandoların kontrolunda blr bölgeymış Dükkânların, kahvelerın, mağazaların üstündekı tabelâdan anlıyoruz zaten hangı eğılımdekl bır bolgede olduğumuzu.. Ankara'nın Demetevler mahallesl Hangl mahalle? Bir kent. beş yüz bin nüfuslu... Ama baştanbaşa «kacak» mşaaîla kaplı Yani yasa dışı bır yer, bir yokülke!.. Resmen yok, ama gercekte var, hem de nasıl var. Karmakorışık bır düzende kurulmuş koskoco gokdelenlerle... Nasıl yapılmış. klmler yapmış sotmış. vergı verenl var mı, bu yapıların ne denll sağlam ve güvenıllr olduğuna daır Inşaot boşlangıcında bır rapor alanı?. Uc gunlüğüne Ankara'daydık dostum Burhan Arpad'la bırlıkte... Ankara Beledıye Başkanı Sayın Ail Dıncer'ın cağrılısı olarak fBaşkent I. Danışma Kurulu»na katıldık. Ikl gün Izledık konuşmaları... Beledıye uzmanları ımar konut ve emlâk politıkasıni; eğıtım, kültur ve sanat calışmaları; ekonomık gorev ve hlzmetlerl Ankara'nın altyapı sorunlarını; kent İCİ ulaşım ve metro tasarısmı, cevre düzenleme, sağlık ve temızliK sorunları anlattılar, bu konularda ahnan ve alınacak önlemlerı belırttıler Kentın otuz üc yaşındakl Beledlye Başkanı All Dlncer şoyie tanımladı calışmaiarını: clki yılda ortaya c i ' kacak gercek bızce şudur: Ankara Beledıyesi en önde geien «oncu ve atılımcı» beledıyedır Bır kısmı gercekleşen bır kısmı ıse gercekleşm6 yoluna gıren proıeleri Ile Ankara Beledıyesı Cumhuriyet tarıhl boyunua Devletın bıle başaramadığı pek cok gırişımın altına Imzosını atmıştır Yıne Ankara Beledıyesi Türkıye'nın en onde gelen tYotırımcı üretken ve kaynak yaratıcı» beledıyesıdır > Ankara Be'edıyeslnln Ikl yıllık toplam gellti nedlr bllır mısınız7 3 mılyar 404 mılyon lira . Pekı gideri ne? 4 mılyar 851 bın lıra' Başkanın da dedığl gıbl, tüm gellrl personennın maaşım bıle odemeye yetmıyor Beledlye nın' «Kesemız delık, ama cok sükür boynumuz bükük değıl» dıyor Dıncer Bu yokluk, yoksulluk arasında pek çok varartı hızmet gotürülmüş kentlılere Istanbul Beledıye Başkanı Kotı! de gecenlerde yaptığı bır basın toplantısında bunlara benzer yakınmalarda bulunmuştu Büyük kent beledıyeleri günden gune cıkmazlara düşuyor cıkmazlardan bataklara... Iktıdarda ıste'r AP ıster CHP bulunsun, Beledıye'nln sorunlarına koklü cozüm getıren olmuyor Üstelık Ankara ve Istanbul Beledıyeleri CHP'nın elinde. başkanlan büyük oy cokluğuyla secHmiş... Nedense her ikl Başkan da bugun CHP Genel Merkezıne tters duşmüşı durumdolar! Bu da ıçın ayrı bır garlplığıl.. Ankara Beledıvesi cocuk yılında 1 mllyon kltap bastırdı cocuklar ıcin Koskoca blr Batıkent kurulması İcln, Metro'nun yapılması Icin hızlı calışmaiar var Genc blr başkan kendını vermış halkının hizmetıne... tHalktan yana. emekten yana uygarlıktcn yano bir savoşım» vermenln gereklıliğıne inanarak dıdıniyor, uğraşıyorlar. Toplantmm başka bır ılgınc yanı da gecekondu. ama o onar katlı yapıların da lcinde yer oldığı gecekondu bölgelerl muhtarlannın anlattıklorıydı Halkın sesini dınlemek gereklr Sanırım en güncel en yaşomsal gerceklerl halk temsılcılerl dile getirlyorlar. Başka bir yazıda da onlara değlnmek üzere... FÎLMCÎLÎKNEREYE GİDİYOH? merikan filmclllğlnl TVnln sondürdüğü. bugün uluorta soylenmektedır Bu. üç haftodır surdurduğum yazıları izlemiş oianlar bunun boyle olmadığını gormuşlerdır Amerıkan fılmcılığı Amerıkadaki ve dunyadakı tekelcı durumunu yltırdığı ıcındır kı doha az pora kazanmaya başlcmıştır. TV buna tuz bıber ekmıştır. Tekelcılığın kalkması ve TV nin etkısı şu alanlarda şoyle olmıştur Her konu gibl Uyarı Mektubunu da kendlmlze ben tettlk Ama bugün hükümetten başiıyarak tüm sorumiulaı mektubun kime verlldiğinı gerçekten merak edıyorlarsa bıraz daha bekleslnler. Nasıl olsa postacı kapıyı rW kex oolar. • H Â Vehbi BELGİL kodın. erkek blr takım klmseler haftalıkları mılyonlarca dolarla stüdyolara bağlanmamakta. gerektığınde cağınlmckta ve sadece calıştıkları sürede ucrete hak kazonmaktodırlar Teknısyenler de stüdyolara bağlanmakta uzmanlıklarıno gerektığınde bos vurulmaktadır Bu yüzden Perde Sanatkör lan Derneğımn 24 000 üyesınln yarısı işsız durumdadır Bunlar sık sık gesterl yürüyüşlerl düzenleyıp yabancı fılm getlrllmesınin azaltılmasını, Amerlka dışında yapılan fılmlere mü saade eden devletln fılm sonaylıne yardım etmesını Istemekte dlrler Bır zamanlar başka ülke lerl hlmayecıHkle suclayan Amerikan fllmclllğl şımdl kendlsl aynı yola gltmek Istemektedlr. dolara cıkmakta fokat mflyon lar getırmektedır Fılm sanayıındekl değışıklık slnemaları da etkılemıştır Artık bınlerce kışllık sınemalar yapılmamakta yapılmış olanlar 300400 kışllık 5 6 S'nemo haline cevrılmekte bunların her blrınde başka blr film oynatılmak tadır Sınemada calışanların yerlnl bılgısayarlar almıştır Bunlar, fılm başlayacağı sırada kendl kendııerıne gonga vurmakta. ışıkları yavaş yavaş karartmak ta, perdeyl acmakta, antrakt vermekte. kapıları acmaktadır. Bu yuzden her sınemada bır kışi yetlp de artmaktadır bıle Hatta bılgısayarlar fılmlerl oynotmakta. kasetlerl de değlştirmek tedir. Parls'ln blr semt slnemasında ikl kızkardes 500 kışllık 8lnemalarını şöyle calıştırıyorlar: Kardeşlerden birl bılet keserken ötekl kapıda bılet topluyor. Seylrcıler dolunca birl fındık fıstık satıyor, ötekl fılm lerl oynatıyor Antroktto Iklsl de satıcthk yapıyor Film bittik ten sonra saionu temızleyip evlerlne gidıyortar Amerika'da da bu yolo gıdilmlştlr. Bu arada. 300 40Q koltuklu kır slnemaları coğalmaya başlamıştır Bunların park yerlerl boldur Gecelerl, seyircıler, film lerl arobalannda Izleyebllmektedırler Onlar fllmle meşgulken cocukları da arabalarmın arkasında uyumaktadır. Böylelikle. smemaya gıden ciftın cocuklorına bakma işl de cözümlenmektedlr. Bu arada, eskl ağır fllmlerln yerinl 67 ay süren dızi filmler almıştır. Bunlar cok ucuza cı Büyük Film Stüdyoları a) 1908'den sonra Hollyvvood' un keştı üzerıne fılm şırketlerının bınlerce dönüm toprak alıp bunların üzerınde tılmkentler kurduklarını söylemıştık. Fılmierın daha az para getirmesı. bu toprokların elden cıka rılması sonucunu doğurmuştur. örneğın, Metro Goldwyn Ma yer. Hollyvvood'da Culver Cıty" de 650 dönüm satmış. Ingılteredekı Borehamvvood stüdyosunu 4,5 mılyon dolara blr inşaat şırketıne devretmış. Avustralya ve Güney Afrıkodakl sınema salonlarını elden ctkarmıştır. b) Unrversal sirketl. arazlslnin 420 dönümlük kısmını turlzme acmıştır. Şımdi meraklılor burada eskl buyük fılmlerln yapılmış olduğu stüdyoları gezmekte. fılm cekımlerını Izle mekte, kovboy fılmlerı, Bınbir Gece Masalları gıbi fılmer İcln yapılmış yerlı tesıslerde resım cektırmektedırler. Hemen bütün stüdyolar. filmlerde kullan dıklan «property» denon eşyaların bir kısmını 'sotmışlardır. Poramount Stüdyosu. cok gelışmiş ses stüdyolarını TV şirketlerıne, serbest yapımcılara, hattâ eskl rakiplerine kiraya vermektedır. Ar yılı değll, kâr yılı. c) Artık Cectl De Mllle vdri görkemlı, pahalı dekorlarla do fılm cevrılmemektedir. Ehramlarla ilglll bır fılm ml cekilecek? Ver etlnl Mısır. Jet uçakları sızl blr Ikı saatte Istedlginız yere götürüyor. C) Bunun yanında Clnemoblle denen otobüsler yapılmıstır. ikl katlı olan bu 510* tonluk otobüslerm üst katında artlstler teknısyenler yatıp kalkmakta alt katınaa laborotuvarlar yer almaktadır Filmda oynayacaklar, fılmln cekıleceğl yere bunlarla gıtmekte, cekılen filmler yerlnde hemen banyo edllmekte lyi olmamışlarsa yenılenmekte, ve sonra dönülmek tedır Ne yaparsınız pabuc pahalı Gidilen yerde ucuz elemeği ve fıgüran, at .. nasıl olsa bol Fılm şlrketleri tstar slsteml» ne de son vermlşlerdir. Artık, Yeni Yapnncılar Eskinln ağır başlı, bumu havada vapımcılarının (şlrket yapımcılannın) yerlnl genc. attlgan. savurganlığı sıfıra yaklastıran yapımcılor almıştır. Bunlar filmlerinl en az masrofla yapıp en cok kazanan filmler halme getlrme cabasındadırlar. Clnemobile en cok bu gıbileıin Işlne yaramaktadır Genc yapım cılar blr sahneyl eskiden olduğu gibl, 3035 kez prova etmemekle, bir Ikl provodan sonra fllme almaktadırlar. Az masrafla cok geiir sağlama yolunu bütün şlrketler llke hallne g«tlrmışlerdlr. örneğın 10 milyon dolara mol edılen Hava Alanı (Airport) filml bugüne kadar 100 mllyon getlrmıştir. Bu arada seks fllmlertne de hız verilmlştlr. Bunun ıcın mah kemeler, seks filmlerinl mahkOm etmekte oğırdan almaktodırlar. Seks fılmlerl 150200 bin karılmaktadır. Bunlanr» yopımında en onemlı aşama ustun planlamo yontemıdır Artıstıer sabah 7.5'tan akşam 7,5'a kadar calışmaktadır Her ortıst dl zının hangı sahnelerınde hangl elbıselerle kac kez görünecekse aynı gunde veya bır ıkı gun de gorunmekte boylece 6 aylık bır dızı her artıst Içın blr ikl gunde bıtırılmektedır Bu arada bir cok yapımcılar kaset fılmlerınm fılmcilifl* kurtaracağı kanısındodırlar Bu gün nosıl 1520 şarkı Wr ka sete, banda dolduruluyorsa filmler de kasetlere doldurulmakta, ucuz bir fiyata sotılmaktadır Muşterı. bunları •• vlnde duvara veya beyaz blr perdeye yansıtarok oynotmak tadır. Bununla bırlıkte, kaset fılmcllığl henüz fazla gellşmerriştır. Yapımcılar bugün daha cok TV fllmıne yönelmlşlerdlr. Uzoy filmleri, bilim . kurgu fllmlerl büyük ilgi toplamoktadır. ÇAÖOAŞ TAYINLARI Perde Aralığından Nadir Nadi «AOARKJ DONCM0TN «NIUM. UUttMtZlH MJCUMIIU DUHUMA Bizde Durum TV. fllmcJlığımızl fazla etkllememiştir. Cünkü fllmcilığlmiz llkel yöntemlerden blr türlü kurtulamamıştır. Stüdyoda değll dışarda fılm cekmek Wzlrr öteden beti uygulodığımız yöntemdlr Fılm hilelerine dayanan stüdyoculuk bizde henüz yoktur O kadar kl. daha 1901 'de. 1902'de bütün ülkelerde yapılan fılm hı'elerl bızde hâlâ blllnmemektedır. Bu yüzden de fllmlerimiz bir Ikl türün dışına cıkamamoktadır. TV. Türklye'nln'anoak yorH sında seyredlleblldiğınden slnemalar iıundan fazla etkllenmemiştir Ancak, bir Ikl büyuk kentimlzdekl blr Ikl büyuk slnema kapanmıştır Kücükler, seks filmlerl soyeelnde ylne 4 yapmoktodır. •«*» cnotciM cozıen ONOMC MATACAKSmO. L M , «konrst CACOA» TATIHUM rORKOCACl CAO M *t IS1ANBUI ••••••»•»••••••••••»•»»••»•»••»•••••••••••» Başka Ülkelerde TV başka ülkelerde de fiimclllğe cok ters etkl yaprromıştır. Cünkü hlc blr Olkenln fllmclliğl Âmerikan filmciliğl kadar Ilerl gltmomiş, sanoyl hollnl al mamıştır. Günümuz fllmclllğl orayif Içlndedlr Filmclllk gecmlşte de bır cok sarsıntı atlatmıştır. Set slz fllmden bıkılmaya başlandığı sırada sesll, sözlu, sarkılı filmler: siyah beyaz fllmlerln bıkkınlık verdiğl sırada renkll filmler plvasayı kaplamıştır. TV cıktıktan sonra genlş perde (slnemaskop. vlstavlsion), üç bovutlu fılrr denenmıştlr. Fakat bu sonuncusu tutmamıştır HIFI yani seste yüksek »odakat blr Ikl ftlmde denenmlştlr Fakot, bunun tutması icln bütün sinemalarda değışıklik gerekmektedlr. Yenl gellşmetec. fllmclllöl taramaı coğına Itmlştlr. Eleman Aranıyor Ithalât ve Riracat yapan büyuk bır sanayı kurulusu Dış Tıcaret Bolumunde gorev alacata • Unıversıte veya lıse mezunu • Çok 1yi Ingılızce bılen • Askerlıkle ılıskısi olmayaiL '•28 yasmı asmamıs TMMOB MAKÎNA MÜHENDİSLERÎ ODASI Istanbul Şubesi «tŞÇİ SAĞLIĞI tŞ GÜVENLtŞİ» Afiş ve Karikatür Yanşma Sergisi { 4> •> E L E M A N aramaktadırj ligilenenlerin, kısa özgeçmışlerinl' bır fotoğraflarıyla btflıkta P K. 162 K a r a k o y I S T A N B U L adresıne gondemıelen ııca olunur. 721 OCAK 1980 Harbiye Şehir Tiyatrosu Salonu Ödiil DaŞıtımı Kokteyl: 7OCAKSaat: 18.30 • • •••••••••••••••••••»»»«o»•»•••••••••»•••••» YALCIN REKLAM AJANSI OATA. 2510 117