Katalog

ÖRT ANKARA NOTLARI MUSTAFA EKMEKÇİ TURHAIM SELÇUK Bes Öküzüm Bes • • * CHP KOcük Kurultavı'nda Ecevlti Izllyordum. yorgun gârünüyordu Canı bir şevlere sıkılmış gibı bır hall vardı. Bır bekiedığı vormıs do o'mamış, ondan tedırgın olmus gıbi. Ben de falcı gibı mi yazmağo basiadım «Ankara Notlorum ne? Yotn AP Temsılciler Mecllsı toplanocak Temsllcller Mecl'ısi'nden eskt AP'iıiere cağn vapılacağı basına sızmıştı Pek bır daha vazılmadı BeiV\ Sulevman Bev'ın, el oltındon badSımsızlara attığı cenqellerln sonucsuz kalması c^rap'cıierin pek hosura qitmemıstl Bölent Bev'in de ellerimn armut toplamadığını sövlüyoriardi O da kollan sıvamıstı Ah 8 evlüle değln, AP'den şövle bir Ikl klsı avnlso ne Ivl olurdu.. CHP Kücük KuruUayı'nda bakanlor önde oturuyorlardı Genel vönetım kurulu üyeierı karşıda sah*>ede izmlr'den gelen Beiedıye Başkanı Ihsan Aivanak bazı bakanlaria ÖDÛstu bazıionvlo el sıkıçtı Sonra gidlp bakonların arkasındaki ucta bir vere oturdu O da vorgundu herholde. bır ara gozleri süzüldü, tilki uvkusunda gibiydı Sol üstömuzdekl spot lambası, paaat diye Datlavıp. şanoır çungur yere düşünce. Alyanak sllklndl. Ecevit konuşmnsını sürdurüyordu. Bakaniann arkosında oturon bayan delegeler trz •esleriyle tHotkcı Ecevit» dıye baâ;ırıyorlardı Bir CHP'II: B'zlm kadınlar korosu, dsdi.. Ecevit secmlerin Iktıdarı deâıstirmeyeceğlni söylOyordu. Secımlerden sonra da, CHP hükömetteki görevinl Bürdürecektl Süleyman Bey'le Hacı Başbuğ. hükümet ha bugön ha vonn dösecek demlyor'ar mıydı? Bu hem onlara bir yanıt, hem ds örgüiten geienlerl yüreklendlrıne omocıyln sövlenmiş olmalıydt. Bülent Bey'in konu$ması, yorgunluğuna karsm tutartı karsıiandı delegslerce Konusurken, arada bir dört kez ml. bes kez ml su ictl Adamın vudumlannı sayacak deöMdim va bıraktım lcsin Arada blr suvunu yudumlodıktan sonra partlde bazılannm yıllardır muholefete kosullanmanın verd öl alışkanlıkla bardağın bo$ yanını gördüklennl. oyso bordaÇm bir de dolu yanı olduğunu ve dolu vanının gittıkçe yükselmekte alduğunu söyle dl. Bununla, hükümet caiısmalarırıı kucumsemevin. oldukea başarıhyız demek Istıyordu Basarısız bakanlar, bordağın boş yanı mıydı? Ecevit konusurken. dünyanın kendl cevrelerınde döndüâüJnu sonan bazı bakanlar. boyutv larını dikıp, Ecevit'e kulak kesildiler! Ecevit konuşmasında, CHP dışındokl yasal »ol slyosal partılerle soldokl «fraksivon» bazı grupcuklan ayn tutmaya özen gosterdı Daha cok onlara yüklendl. öyle geidı ki, Ecevit orado Başbokan olarak degil de. daha cok CHP Genel Baskanı olarak konuştu, örgütüne «moral» vermesi acısından haklı eibet... örgütten gelenler de, 14 ekım seçımieriyle llglll konuşmatannda olumluydular. 30 eylülde yapılacak Yarımca Beledıye Başkonlığı seçimlenni alacaklardı Kütahya. «AP'nm kalesı Kütahya»yı bu kez ele geçıreceklerınl «öyledi.™ MAVİ GÖZLÜ DEV'IN MİNNAC1K KADINI Kemal SÜLKER N Ûztm, Ku1>' Onlveralteslnd» hem okıır, f»«en d* OiVenln kalkınması icin bütun üniversitelı gençler glbl tşyerlerinde çalışmalar da yapardı Sonradan adına tsosyalıst yar,şma> denilen üretimde özverı ıle görev alma sırasındo o Işle calışma dışında hıç bır ugraşa yer verıimıyordu Bu nedenle şilr yazmak. o «sosyalıst yarışma> donemmde 8öz konusu oiamazdı Ama şıır yazılmış ve hem hosta arkadaşı, hem de ötekl gencler şıırın ne vakit yazıldığını merok »ttiklerlnden Nânm. tsosyaiıst yanşma» sırasında boşka bır ışle uğraşmadığını do yazmayı zoruniu görmüştu. Ve bunun icln «beytıim Iş saatlnden calmadı bunu» diyerek arkodaşlarına guvence vermeyl önemll bulmuştu. NOzhet Hanımın da bellrttlğl glbl, şHri uvudukton sonra yoımıştı. bılmcaltında yer alan arkada$ının hastalanmosma üzölme duygusu onu uyandırmış ve şlırl. uvku saatınden ayırdığı zaman parçosı lcmde yazmıştı. Ertesı gün de, ştın kâğıda dökmek İcin. $ıirl yaratma sırasında bulduğu dızelenn belli boşlılarını koryolasmm deminne pergel ucuyla clzerek yazmıştt. Nözım'a büyük blr çolr olarak derin llgl duyan N0zh»t B«rkln'e sordum: fKitaplığınızda hertıolde Nâzım'm bu?ön es»rteri vordır. Sö de. eşınız Mehmet Servet Berktn de bılım ve edeblyat çevrelerlnde oranan klşıler olduğunuza göre...» N uzhet Hanım buyük bır tevazu M kendls'vle Mgill e lendlrmeme katılmadı Eşl Felsefe oğretmem Mehmet Servet Berkin İcln: «Öyle efendım, dedl, Servet cok seveni ve beğenenl oton bir felsefecıydl tklmlz de kitap okumayt ssvercjk Bu bakımdan zengın sayılacok bir kltaplıöımiz olmuştu 1996 da kendısıyle evterdığımtz vokıt Istorbul Kabctaş Lısesı Petsefe ve Sosyoloıl öğretmenl Idl Ayrıca Tıcaret Lısesı'nde Iktsat okuturdu Agâh Sırn «Levent» Bey'ın kurucusu o'duâu Feisefe ve lct'nncıyyat Mecmuası'nın sorumlu mudüru Servet'tı Ben de 1927'de vayımlanmağa başlıyan bu derg de Bougle'den cevir'ter vopmışti'r > «Kltaplığınızdakl yopıtlar hokkında bitgl rlco etmlştim..» cHa, evet... dedl Nüzhet Hanım. Bahsedevlm blraz.» Sonra şunlan aöyledl: «Bugün cok mütevazl bir kltaplığım var Buna neden. eş dosta venp de kıtnplcn gerl alamadıc"Pdandır Aslında zengın sayııobı'ecek bır kıtoplığımız vardı Ama Servet'ın ölümünden bır sure sonra kitaDİığımızı Mıl'î Kutüphane'ye armaâan ett k Daho cok Fransız ve Aiman edebıyat ve t'Vır hayatını izlertJık. Yolnız sıze merak ettığım bır hususu anlatmok ıstenm » Gözleri gulüyordu Ben de meraklonriım. tBuyurun anlatınız lütfen » dedım. «Oktav Akbal Bey'in hlkâyeleri"te günluk yazılan benl cok etkiler Gecenlerde bır yazısmda Voyage autour de ma chambre'dan tOdamdo Seyohat» söz açtı Ben o kıtobı cok yıllar once okumustum O kltabın eouise olduğunu tnhrnm ederinn Acaba o kıtobı neredsn bulmuş da ondan rukâyeiennde eö/ ettı? Yoksa hikâvelerfide sözunu ettiğl büyuk babanin kıtaplığından mı? Bunu merak edivorum.> «Sizınle yaptığım konuşmaları olduğu glbl yoyınladığım voklt. Oktay Akbal'ın mutlaka okuyacağına Inanıyorum. O vx3klt sızin merakınızı giderlr » Nüzhet hanıma kızan Nazım duygularını "Gövdemdeki Kurt,,ta şiire döktü • «NÂZIM ÇOK KISKANCTI. SEVDÎĞI ÎNSANLARDA GÖRDÜĞÜ BÎR ÎLGİSİZLİK. YA DA BAŞKASINA YÖNELEN BİR YAKINLIK SEZDt Ml, ÇABUK KIZAR, ÜZÜLÜRDÜ. DAĞISTANU ARKADAŞI GENÇLE NEŞELİ SOHBETİM NÂZIM'IN SÎNÎRLERİNÎ BOZDU VE BENİ EPEYCE HIRPALADI. BÎRBİRİMZE KÜSTÜK. O DA SON SÖZÜNÜ BU ŞİtRİYLE BANA BİLDİRDİ..» tNANDIK Inandıkl. Inondık H«r clzglsl rokamlorın [Imlnden cıkan tayyaremlzln havalanmasına ucmasıno koriı kara ouluttan göğ« kansmasına Inondık!.. Inandık bcynlmlzls'U lâzımdı!acmak İcln yoldukt. Ona meyclan fcurguiayorak Ona meydcna yer Avuclanmız kan doldu!. «Ivrt te) örguleri tırnaklonmızlo Meydanı aldiki. Ontı cektk meydanaiY:kadık ellerımizdeki kanı mavl iscl gömleğlnl sırtımıza gec'rdiM Slmdl onu ucurmovo hazırlanıyoruz Ucmaması kaabll değill Motcru bozulursa takarız yenl motori. Kanatlan sakatlanırsa Hangarlanmız kanat d o l u , Ucmoması koabil değill. Ucacok o ucacakü! •« ' •• ^r Buna rakamlann dlllyle Inandıki inandıkü İnondık beynlmtzl» UDEtNAYA 16 T«mıma Leolnln Yenl Ekonomlk Polltıkası kapıtallzlm Ile sosyanztan arasındakl mDcadelede rnutiak zaferl amaclamıstı. unun ıcın de Işçi smılı lie köylüler arasındakl bağ, sosyaıist endusUıleşme ıle kırsal kesım urünü arasındakl bırnğın gelıştrılmesı gereklıydı Toprak komuıaştırılmış, sarayılesme orogromianmıştı Köylüler kendılennln oian topragı sevıyor üretımı artt rıyor, hasad gunü tüm toplumun gozled bir yıl öncekını aşan ürun mıktarına çevrılıyordu. Nözım da bu toprsk ve urünü arttırma sevqısı ıle yüreklerı carpanların heyecanım Moskovoda 1922'de yazdığı tToprak Sevgısı» şıırıylo dıl« getırdı: Coğu halkın gereksiniml malların halkın ellne ulaşamadığını soyledıler. Yağ. bunların başmda geliyordu. Mazot sıkıntısı öa öyleydı Bır II başKanı çogu yakındı ya can güvenlığı olmayısından yakında, ılçeye partı levhasını asamadığmı soyledı. CHP Kucük Kurultayında, düşünüyordum Cok kimsenln kafGsını yoran sorun, ülkenın ıcinde bulunduğu durumdu Her şeyden once, gerçekci olmok, olup bıtenlere, olacaklara oyle yaklaşmak gerekıyordu «Secım'ert aldık. gıdıyoruz1» havast, 14 ekim akşamı, cok şey bekleyenlerın umutlannı kırabilır. karamsarlığa götürebllırdı Gerçekte 14 ekım seçımlerl, bır brokıma genel secımlerı yaisıton bır gos^erge de olabillrdı. 29 llin, oy dağıl.m oranları. genel seçımlerdekı Türkıye ortalamosına cok yakındı. AP'nın gücü olduğu ıller vardı, buna karşılık, CHP'nın güclu olduğu İstanüul'da secıme gırllıyordu Istanbul. AP'nin guçlu olduğu ıllerı dengeliyor ve yurt olçüsurde, oranlarda buyü* seçımlerie. büyük benzerlık gosterıyordu Yalnız 1977 değıl. 1969, 1965 Söçımiennın oy dağılımındakı benzerlıklen de + 1 . ya da 1 gibı kucuk rteğışıklıklerle yansıtıyordu CHP'nın düşunen çelebi bir Iterl geienl, bu benzerdkiere dıkkat çektı. soyleşıtıız sırasında. ono gorö, secımler «ciddı bıt gösterge»ydl. lyi ınceleyıp. gerçekci sonuciara varrrak gerekırdi.. CHP ıkiıdarda secıme gıdiyordu bu kez Ama CHP bu sansı vuıianabıiecek mı"' Sulevman Bey olavdı Isbaşındo go'urdök nasıi kullanacağın» Genol secım hovası OıTıodığı Cın saqdakı portılerin AP ye ov ^erme.eri usa va^ın gelıyor Sol partılerın ise özellıkle Istanbul'» da oldi'kca vuklü oy toplayocakları sövienıyor 'Sîe, fürn buniara gerçekci voklaşıp öyle oeğeriendlrrng vnomrıiı CHP ıidsrleri demeye getıriyor'ar uslan basmdokıler CHP'nın 209 üyesi var Meclıste. bu unutulmarr,aiı. Hoş aeldıne gelen yoşlı kadın anneme ne cok b«nztyordu O uzun yıllar köyde oturduâu icın görmü$sem bile anımsamıyorGum Yakımmızdı Annemle holo dayı Cocukları oluvoriordı Sonra o da gelip. yıüardır çjitmediğım ılcede evlenmıstı Konuşmamız, ne ne uu B'Zimki, calışmak dedl. bak scna bir fıkro an(atayım: Cıffcı öVnzierıyls tarlada cttini sürüvormus Azroü (canalıcı^ aeirmg «Voktın tamam. şımdı oiece'ksın, contPi aiccacıiTi.. » ^iem'S Cı'tçı. Azraıl'e Su cızgmın başına kadar sürmem gerek, Izin ver üar\a . demış öküzune de sestenmiş: Sekız gunlük ömre. dokuz gunlük natako gerok, Bes ökuzum bes .. Cizginın başıno varınca da nıhımı tesllm etmlş. O hesap... «Bes îvüzfim b»s» demek ne demektl, acaba? «Ooyan oközum riovan'» anlomına ge'rnekteydl sanıyorurn. Bes Farsco bır sozcuk. sözlükte, «Yet«»r. yetlşlr, tamom, kâfı, cok» onlamiarıno gelı/ordu. Halk, «bu kadar olur» onlamıno da kullanıyordu. »enln «n bostt hünerin; ylne en bosit hunerın senln; buzun usturtde bir paten gibl kıvranmotu. Soguk, sıcak, Kaltak. durt Yumuşak, beyaz knrntışlannte beynlm* gınyorsun, kemlrlyorsunl * Orara 9ir*m«zstn) Onu kemlremezslnl beya2 fcıvrrfıslanylo beynlme glren kurdu çurük bir dls ceker glbl sökiuml Epeyce ter doktürru Bu sonuncuydu blr daha olmay«cakit Yumuşok, TOPRAK SEVGİSİ Blz dunyaya düşmedlk Dübbu Ekber'ın kepçeslnden f1> Anamızın karnında kan olon toprakiı ıspanatc dokuz ay besleüıkten sonra blzl fırtodık yeryüzune. Babamız da unutmuş, öğretmedı blz* toprakta arşmiarın mulkıyetinl babamız gibi bız de mavl pantaionumuzun kçındoki yamayı orîecek kadar toprak Için blle olsun tapu alamayacağımızı anlaymca gonmmuzu kanlırdık 550 mlyon kılcmetre murabboma 12). Öyle bir kaptınş oldu kl bu: Stmdi bize san kırlardo tüten toprağın dumanmı Duzcs tütünu g:bı lcmek kâfl çelmiyor. Dolduruyoruz govdemızm cubuğunu ıstak kamur kokan Silezyo uccklarının 2 000 metresıyle. Öyle bir kcphns oldu kı bu: çımdi iclmlzden rjtrl dor> motortu tayyaresiy'3 topraktan fırlayarak kuii'lso cazıbeden onun altında oenrese dunyo guneste valdiZlanan bır Ycrîa portokalına ylne o bu yaldızlı yuvarlak yemlşl soymaK icln ceninden çıkanr cakısmı Bu oyle blr kaptınş oldu k> bbı Zuhalle Merih crasında osmo apartımanlar scllanonc kadar katın kösels ökcelerimizln civllerlnl töroGIeyen toprağı seveceğizil. MOSKOVA «GÖ\T)E]SIDEKİKURT» NASIL YAZILDI s Ize bir gerceğl daha anlatayım» dedl Nüzhet Berkin. «Ndzım'm benl hicveden şilnnden sdz edeceğım » Merakla dınlemeye baç'adım. Söyle dıyordu«Gövdemdekı Kurt» başlıklı şiın bilirsmlz Onun nastl v» nlcm yazıldığını aniotcyım. önce şunu belırtmem gereklr: Nâzım cok kıskanctı. Sevdığı msanlardo gordüğü bır ılgıSızlık, yo da başkasına yoneten bır yakınlık sezdi ml, cobuk kızor. üzülurdu. Moskova'dovdık. Nâzım'ın bır arkodaşı vardı, Dağıstanlı bır genc . Ben de tanıyordum. Nâzım gibı uzun boylu, yakışıklı, erkek guzeliydt Bır ders arasındo Nâzım hocavlo bir şeyler konusurken blz dışardaydık. Dağısfanlı genç bırseyler anlatti, ben de guldüm Bu sırado Nâzım oıze doğru gelırken gülüşümü duvrrtuş. o Dağıstanlı gencle sohbet edışim onu Cüeden cıkarmış, Moskova'do Nâzım'la yakınlı0ımız günden güne kuvvetlen'yordu o sırada Ancak evlenme kararıpa henÜ7 varmamıştik Ben teredduri ve korku ıciPdeydım Yakışıklı Dağıstarılı gencle sodece bır mektep orkadaslığı da olsa o sıralardc Nlâzım'ın bu masum yakın'ığı hoş gorecek >u hâıstınde olduOunu kabui etmek yeh r.nde o!maz sanınm Daâıstanlı gsncle npşeü sohbetım Nâzım'm sinırlennı bozdu ve benı epevce hırpaladı Bırbirımize küstük. O da son sözunü bu şıinyle bana bıldırdl: «Sen benlm minare gövdeme beyaz blr kurt q!bl girriin» veşo're. Ama sonra, bu sohbe'in sınırları hakkmdo güven duyan Nâzırr.'ta bar^stık ve eviendık » O şlırı yeniden ar\;nnsadtm. Nâzım'ın yergı ustalığını kanıtlayan şıirlerınden binydl bu: benim B mlnore boyundo cam gövdem». yumusak beyaz. blr kurl glbl glrtfln. kemlrtlln» Ben, ba'soklormdo «oluean Makdonaldı besleysn Inglilz tşçlsl gibi tosıyorum sen) ICIITMM u şiirın Btılganston ve Turkt e bfiçımlarında clti'daVi tanh 1923. oysa. Nuzhet Hanımın I defterlnde 18 şiır olarak yer aıiyor ve aıtırıda saaecö iK'osnuio ib<^2» KGVÜ> DUIUlunuyor. Bunu ızieyen «Bız Havoümız • Yaptığımız \ş» başlıklı çnrın tarıhı ıse 9 Kânijnusarı ( O c c ^ Moskova 1922) dır. Nuzhei Hcnırna teşekkut eaıp saygıdeğer elını öptüm Evden avrılıp aaırriar.mı a'arKen o ar\G Kodat bnmedığımız, okuyunca da çok sevdığım şıırlen kamuya duvurmama yarO'mcı oian Nuzhet Berkır'e sonsuz tesekkur duygjıar'm aıabıldıgıne agırlık kazandı 1 Çck ly bılındığı gibı NâziTi H kmet, yaşam gerceKierlnden konu alaıak sıır yazan bır sanatcıydı Onu dünyanın en onde gelen şoırlerınder. bın yapan anioyışo 1921de etm ş ve Moskova'da yenı donemın yenı vosormn ooîosmda vağrblarak vetışmışti 1922'de kapıtaltst toplumıarır» dLSTionlık ve bo/kot dolu tepkısi ıçınde Sovyet naıkı her ne gereKıyorsa onu kaoıto'ist uike!erden değıl oz caboları ve kenrj ienne özqu calışrra oozenlerıyle yeniden /aratmo zorundavdıiar Nâzım da bu bılınçli ve duzenlı caiışmava katılmıstı Sovyet naiktarının uçaK gereksınmesını karsılayacakıardı Buna caiısıiıvordu Ûstelık SKPnm 10 Kongresmde Yenı Iktısadı Poiıt'^a (NEP) kabu> edılrrıstı Ns var kl NEP'e karsı voğun bır korsı cıkış başiamış. Lemn ds uzağı gören ve gercekiere eğılen bır l'der olarak NEP'ten aecıol oıarak gen cek'lme getedmı a r k a d c i a n i o aniatmıs, arkas.ida yeni güclu dayanaklar kurmadan "en gıtmenın bek'enen yararı sağ layamayacoğını kavramıştı Ba nptienie arkayı so^inm tutmak cmacıylo Partı ıcınde t c s f r e zoruniuğu belırmistı Bu tasflyenm gercekleşmesinden son'a partmın toplumsol bıleşımı 8iltyorum kabohot ktntde' 6y ruhu Lerdiar Karnorası kodın1 Ev uzun entarili tuysuz Puvankarel Kar$ımdO! demirleri kıpkızı! blr şömendöfer ocağı glbl yamnak rındo cok istekll ve billnçli bır atılımla hazınonan kalkınma programındo qorev almıstı (1) Oubbu Ekber, kuzey gökkııbbeslr.io qörj!»n iVI taVım vıidı^dan Or&o Maıor o Osmanlıcado verılen ad. Sımdı Buyuk Ayı denıvor. 550 milvcn kllonretre murabba'1 Sovvet'er Bırltğl'nde 1922'leröe tarım u'unü verebılen yaz oiçumunu belirtıyof. 550 mılyon knometre kare... NAZIM1N «YENt» ŞÎİRLERÎ • (2) ste Nâzım Hıkmet bu dönemde Lerin'e o!an Inancı v« <JIslplınli calısmanm zorunluğuna olotı yaıkınıığıyla hovo olanlorı ve ucak vapmo progromında yer a"nıstı Bunu Udelnaya'da 16 temmuz 1922'de yazdıgı şu şiiriyle karutiodı; YARIN: ÜÇ ŞÜR