Katalog

ONÎKt CUMHURİYET 20 EYLÜL 1979 Burgiba'nm Tunus'u HMED MESTIRI, Tunus ta şu anac yasaı o anakian en gemş bıçımde kullarton muhalıf «Sosyaı Demokıot rioreket»m ıdon '960 ıcrda jzun sure bakanlık vopan Mcs! rı Ahmea BeT Saian ı derugın ıck partı cı sol Kanatla cat s'Ktan ve enık düşljkten sonra oai<aniı»cran a/rı!~ı. Anca* Ben Salah ve vandcşlar nın tasfı/esroer sonrc gerı dardu Sosyalıst Oestur Pari s cındeki e'k nl q>n anırdı ve 197» de* 8 Kongreye ecjemen oıan «e*onofr>ıde ve s vaset'e ı be'aneşme» aKımım vonett Jona sonro Başkon Burgıbo nın jğıDıgmı ş ma K Başnakan Nuırodan yana kovmaoı uzenne vanaaşıar yia bırlıkte tasfıye edıid Mestırı ş u oncıc funus to tum avunatiarır al ştıg ouyuK Di' bınada b r vandcn avukot'ığ nı surduru/or, ote /andan l o bırı Aropço dıqerı Fransızco K noftalık gazeterın çe.resmde topfonrmş olcn eSosval Demokrat Harexet»'n sozc üı.ğunu yopıyor. Mest rı ye soruldr ve yonıtları şoyle. Okay GÖNENSİN A iba, haîefini secti 1978in "Kara Perşembe,,sı Tunus'ta dönüm noktası oldu o Mestırı Burg ba sonrası ıcın hazmık .. SOSYAL DEMOKRAT MÜHALEFETİN LİDERÎ: "OYUNUN KURALLARINI BAŞTAN KOYMAK İSTİYORUZ,, • ESKİ BAKANLARDAN AHMED MESTIRI, «BiZE, (GİDİN PARTİ KURUN) DEDİLER. AMA IZIN VERMEDILEFU DİYOR. ıi'1"1 .'. u Tunus'tc tek partl sıstemlnın durumu ve cok partmi ğe gecış konusunda ne d^şunuyorsunuz' Tunus ta artık tek oortl slstemml sjrdjrmek oıanakstz Bız de ?ek pa ye karşı olduğumuz ve partı ıçınde damokrası tulunmadığı ıcln o/rııaık Tek partıye karşıyız, amo cok oartıl düzenın sakıncalarını 1a bılıyoruz. Bu nedenıe cok partılıl qın sak ncolarını gıdermek omaoıyla ıtet daro bır «ulusal pakt» onerdık Oyun kuralım boştan koymak ısted k Bu önerımıze 2 vıla vakın süre yanıt ge rned Basbokar Nmra bu onerımızın Sos/a rst Destur Pirtısı'nın 10 Kongres nde tarîısılacağını soyledi Ancok Ba$kon 8urgıbo nın partı ne 'levıetı ayıran olumlu tutumunc karşın 3aşbakan kışısel suc'oma arda buiunara* tartışmayj enoelıedı Portı kurma konusundo gırışımlsnnız var mı? Orçutlü bır nareket değılız bır düşunce nkımıyız Sosyalıst Destur Part sı'nden ayrılırken bıze ıgıdın pari <ww rtedıier ama ızır vevnedılef ^aşbokan ın v > ces'tll e yonetıcılenn lud'Olannm oksme «progromsız > değılız program ı " 1 5 yıl once herkes taratından tartışılması lcın ayrıntılı olaran vayınladık Ocak 1978 oloylorı konusunda goruşlerınız nedır? Bu olayı Tunus toplumuna unuîturmak bunun lcin de öncs tutuklu sendıkacılo" serbest bırakmak gerekıyor Dış DOI tıkcda ıktıdrrdan farkl blr yaklaşımın>z var m ı ' Hoyır Ya mz bczı oyrıntııcırdc vs yontemlerd* hjrklı duşunüyoruz. 1 ŞÇI B rıığ merkezının önündekı I avlu/a aıgmaya ça.ışan cok sayıda >*cı yuKaraa devaro eaeı loplaitının soiucjnu beklıyorlsrdı UGTT n n geneı grev cagrısına ll.m ışcıler uymuştu nukumetın uzlaşrnaz tutumu gü verl * "uvvetlcr nın sen tepkılerı ^avayı tyıce gergını »,tırmıştı Sonro kentın dış semtler nde toplanmış olan bazı ışcı qrupıannın merkeze doğ ru yüruyuşe gectıkler haben geldı Oğrencıler de onlara kaiılrraya calışıyoriordı Sendıkacıların br bolumu hukumet kuvvetıerının yuruyuş ve genel g^e/e narşı sert lavranabılecegıni. hatta «Sayah ın mılısıer » denı en ^osyaııst Destur Partıs mı' 'onlarr ıie catışma cıkabı eceğını sovunuyor ve onlem alınmasıru ıstıyorlardı UGTT nın Habıb A^jr bcşKanlıgmddTı ust yonetım ıse bu govde gosterısmın buvuk olaylaro yol acmayocağı goru c r şundevdı Aşur ve arkadaşlan olayı De tu Par tısi ıcında kıso sure once patlak veren catışmanm bır parca<;ı oıarak goruyorlar'iı ve «Lıbya yan lısı> olarok suclanıp tasfıve edılen bozı bakanla ra destek saölamck ıstıyorlcrdı *•• 26 ocak 1978 gunu tum beıleklere tKaro persembe» olarak yerleştı Guvenlık kuvvetlerı ve r Sosya st Dest Partısı mılıslerın n tepkıs' ocımasız olmuştu Resmı acıklamaya göre olu sayısı 50 Batı basımia gore 150 Tunus takı muhalefet cevrelerıne gore ıse en az 400'du Yurüyuşculere helıkopterferden yuksek bıno'arın catılanndan ateş acılmıstı Tutuklu sayısı 600 u ışcı ve sendı kacı oımak uzere 1 000 kadardı Olov bırcok az ge ışm ş ulke >cm son derece olağan turdendı Ama 1956 da bağımsızlığın elde edılmesınden bu yana «Yuce Sa^aşcı» Hab b Bur gıba'n n onderl.ğ'ndekı Sosyalıst Destur Partısı nın sıkı denetımı jitında «cturçun» say labı ecek bır b ı > vcsa vJ3am ardurmus olan 1ı us to boylesıne karlı bır olayın meydona gelmıs oımosı buyuk şaşkınlık yaraiıyordu Turustular bıle ınancnıyor du olan bıtene Sıyasa mucadele hep Des'ur Par tısı n n ust kadeTe erınde surrruştu 19&5ie 3ur g ba yı jzıaşma^ lıklr suclayon fskı Gerpı bek reter Ben Yusuf yılıar sonra Almonya rn o rurül muş. 1960 laraa pa't ıc nde sol b • kana1 oluştu ran ve cfaha sonra tutuklanan Ben Saloh rapıso neden kacmayı başarmış ve Halk Bırlığı hareke tı'nı kjrmuştj Tunus Komunıst Partısı'Tin 1953'!e yosaklanması ve lıderiermın yurt dışıno kcmolar da halk arasında fazla yankı uyandırmış 3'oylordan de.â Idt. Rad*al akım or dışında hıCblr mutıaletet cev resı de gemş kıtle ıcmde saygınhğını surduren Haö " Burg b o n n durumunu tarttşma konusj vapm yor tKnra Perşembe»yı hazırlayan oıoylar Tek partı olan Sosyalıst Destur'un 10 Kongresmde gerçekleşen «sessız hesaplasma» sonucu «sert kanat^ önemlı ölcüde tasfıye edıldı. Habıb Burgıba her yorde cYuce Scvcşçı» sıfatıyla anılıyor. 26 Ocak 1978'de meydana gelen olaylarda resmi acıklamaya gore 50, muhalefete göre ıse 400 kişı oldü. 30 sen dıkacı mahkum oldu. Cinde de suclanon hep Burg ba'nın cevresı oluvordij * * • eKara perşsmbe» bugun Tunus ta tum siycsal ortamı belırleyen olay olarak varlıâını surduruyor Muhalefet rtalen utuklu buıunan 30 sendıkacı ve tam sayısı bı'ınmeyprı cncak 300 dolayında oldukları sanılan dıger biyasal tutukluların kurtarılmosı ıcm cabaiarını surduruyor Sıyasal tutuklulara yogun bıcmde şkence uygulandıqı ve bu uygulamaların surduğu muhoi'>ff>tın uzerınde durdugu ddıalu dan b rı *** Sosyaiısr Destur Part sı yonet.cıierl ıcm tss olaylar nep «<omunıst er krıpto komun stler ve Baascıların kışkırîmo annın urunu » Ancak Da<3'rsi7lı^ mucaieieai ıcınde doğmuş olan ve tum b^nzeT'erı a'b' icınde süreklı ceşıtlı kanatlor ^arındıran tanoc o^gut» nıtelığındekl Sosyo'ısf Destur Partısı de 'esmı acıklamalardak tum katılıklaro «arşın kendı acısındon «Kara perşembe»den der^ier cı^arıyordu SDP nın 5 9 eylül aunler nde yapılan 10 Kongresı'rtde bu acılo'dan «sessız bır hesaplaşma»vc fonfk olundu Partı aygitmı vıüordır elinde tutan Muhammed Sayah onderl ğtndekf «sert kanatı kürsuye egemsn oimasm karşın Merkez koiııtesı SPC m nde onemü b r yen Igı aldı «Ka ra perşembe» olayını mılıslerıyis kışkırttığı öne sürülen Partı Dırektöru Sayah 80 KIŞII k MerkK Komıtesıne ancak sonuncu olarak gıreb'lıyor. tün yakınları tasfıye oluyordu ••* Bugun 74 yaşmda olan Habıb Burgıba daı sonra ne olacağının yanıtmı da Burgıba'nm ken dısı acıkca verdi Halefı Başbakan Hedı Njıra ıdı Bağımsızlı mücadelesını ınce polıt.k hesaplara davanan ılım b>r cızgi ıcmde basarıya gotjren bağımsızlıktaı sonra do Batı ıle lyı ılışkılenm surduren Burg bc fTunusa ozgu sosyalızm» olarak nıteledıg duzer sürdürecek kadroları yıne kenrt sı secıyordu Tek partının bugunku yone'ımı ıcm c'cr par t II lıberal bır düzene gec'6 sozkonusu değıl Ar cak Burgıba sontısı ic n Burg ba'nın ksnd sınde guvence alon bu kadro toplumdakı gelışımı yın tsk partı ıcmde sıstemm ana yapısını boznıayc cak bır bıçımde kanalıze etme cabasında Bu ne denle Başbakan N'ulra, partınln genış kıtleler ccılmosı aynı sekılde dusünmeyen ama duç manca da davranmayan Insanton da bünvesınd toplamosı. onldrla dıyalog kurması gereğınde söz edtyor cKqra perşembajden sonra tuîuklc nan Işçl Blriigi eskl Genef Sekreten Aşur*un, evlr de göz hapsınde tutulsa öo hapısaneden salıverı mesl. kontrollü bır yumuşamanın başlangıcı ofaro nıteienıyor. «Kura Perşembecnın ertesı gunü Tunus Halk Birligi Hareketi: Kitlesel ve Devrimei Muhalefet 1960'larda bakanlık ya pan, sonra tutuklanan, 1973'te hapisten kaçan Ahmed Ben Salah'ın lîderliğindeki «Halk Birligi Hareketi»nin halk arasında cok geniş des teğe sahip olduğu her Jces tarafından belirtiliyor. Burgiba'mn oğlu: "Çok parti, devleti güçsüz düşürür,, HABİB BURGİBA'NIN OĞ LU VE ÖZEL DANISMANI BURGİBA JR., İKİ ESKİ BAKANI LİBYA'DAN PARA ALMAKLA SUÇLUYOR. |ABIB BURGİBA Jr. Tunus boğımsızîık savaşının önderi ve ömur boyu devlet başkanı Habıb Burgıba'nm Fransız olan llk eşlnden doğon oğlu. Muhahflerin tBıW> adını taktıkları Burgıba Jr. 52 yaşında. vobancı ortaklan da bulunan blr bankanın yonetımınde. Sosyalıst Destur Partıslnln sıyasal burosu üyesl. devlet başkanı Burgıba'nm özel danışmanı. ama yine de guncei sıyasal olaylarda on plano cıkmomoya dzen gösteriyor. Habıb Burgıba Jr. 78 ocak olaylanrv şoyle yorumluyor «Paro ve kışısel çıkar ıçın calısan Ikl bckanın ıhanetı oiaylan büyuttu. 4,5 yıldc 12 kadar vilia satın almayı başaran o zamankı icışlerı Bakanı Belhoca qore/den aimmodan once sendıkacılara teıefonıa smır ver vor yol gosteriyordu. O zamonkı DT$ sıer Bakanı Mosmudl Ile ıkısı Ba5ba'<an Nuıra'yı Lıbya'dan kredı a madı d.ye sucluvorlardı Işcı Blrllğı Başkanı A = J ' ia oniarla bıriıktl. amo fa/io zeki değıkJI. Belhoca'nın Ic şlen Bnkanl'ğ. görevlnden 3'ınmas nüan sonro do kendi bosıno S'rçev'er yapab»|<*<"l'3ın! sandı ve 5<1omlannı soknâr döktü Ourumu Ise ordunun yennde mudahaıesı kurtardı UNUS'ta devrlmcl muhalefet oldukca ağır koşullor altında savaşımı sürdürme cabasında Tüm muhn efet grupları arc=mda ıse tHalk Blrliğl Hareketıı (MUP) en genlş tnbnrc sahiD a'anı Lıderı Ahm°d Bpn Sa'ah Sosyallst Destur Partlsl lclnde 1960'larda ortaya cıkan «sol» kanadın Jrderı Ben Solah 1960'larm Iklnci varısında bır süre bakanlık da vaptı ve tanmda genı$ blr «kollektlfleştlrme» hareketi başlattı Bu glrisimln en büvük muhallfî ylne aynı dönemde bakan olan ve şu anda «Sosyal demokrat» muhalefetı yöneten Ahmed Mestfrl di Ben Solah Mestlrl grubunun usteslnden geldi. ama şımdıkl Başbakan Nuira v« yandaslarına von'k düçtü tutuklondı ve 1<373'»B hapisaneden kocmavı ve Cezaylr'e sığınmayı başardı Ben Salah daho sonra Fransa'yo oecerek tHalk Birlığl Hareketiınl kurdu ve 1963"te vasaklanmış olan Tunus Komünist Partısl Ile birlıkte colısmoyo ba$lodı Ben Salah'm örgütü su anda Tunus'ta herkps tarafından en vaygın muhalefet hareketi olarok kabul edı'tyor ve Işcılerın vanısıro oğrencıler ve memurta' arasında cok semoatızanı bulunduğu belirtıllyor. MUP'un ıcerdekı yönetıcılerl kını konularda evrensel devrimei qörü<;l=n sovunurken kîmi konuîarda do Hkep mılUvetci aöruşlerin propagcndosını yapıyorlar ÖTieğın yurt dışnda Tunuslu pöcmon ışcılerın colışmava devam etmesl «ulusal ihanet» kavramıyla ocıklanıyor. Uluslararası konu'arda Ise örneğin Küba'nın Afrıko polıtıkosı olumlu karşılanırken cKürt» adı tasıvan Wr ulus bulurmodığı da sovuiulabıüvor. «Tunus Devrimei Halk Partlsr» 'PRPT) dohi cok öğrencılcr arasmda vnvaın blr örqüt SavundJĞu qörü c| pr «Ocüncü dünvacı» vaklostmlara vakın. PRPT n"i!<tanlarmın vanısıra sıfc sık DOils tarafından yakolonan ve mahKun o'on mılıtonlar da «26 ocak* geleneğınl sürdürms cabasmdckı sendıka mılıtanları Son olarak eskı sendıka gazetesl tEşsabsı aizlıce cıkartmak ısteyen ?0 kadar ısci cesıtll hapıs cez"'"rma mnhkum oldu , Ö3renc '°r orasında do b°r ü ' ^ d e o'duğu qıbı değ s k Markstst rorO^lere ve gruplaro rastlamvor Ama öârencı h^rol'ofjerı =u arcip "A^nif^ V talpp'er» dıj?pvınc*e v» boykot aıbı e\leml°rle ^jrd^rü'uyor Ancok bıı t jr eyl°miere d° * onet'm hocaorusuzltıkie bak'yor ve «boykot kışkırtıcısı* dıye adiandırılan öğrencıier crasmda 10 yılı askın hapıs cezalanra carptırı'anların savısı 02 deâ I r H Burgibr Jr eOrulan SÖVIP vonıtlryor Tutuklamoıar konusundo dun"Odo qeniş tepki oldu. Evet ıtomunıstıerın DSF s ve kapıtoiısüerın CISL Tunus'o karşı ışbırlığı c nr)e hareket ettllar. Tunus'ta cok partılı sısteme geclş konusunda ne duşünuyorsunuz? B. J r . Ne kadar cok part, olursa devlet o kodar gücsüz düşer Halkın güveni surdükçe, SosyaI st Destur Partısı bugünkü yerınl koruyacakttr. Başkcr. Burgıba'dan sonra sıyasal sorunlar artar m ı ' B. Jr. Başkan Burgıbo gançlık duşunü gercekleştırdı ve ülkenln boğımsızlığını sağladı.. Ama aynı zamanda da kendı çcbosını sürdürecek kadroları yetıştırdı Burgıbfzmi sürdürmek ıcm blzim şansımız da burada Türk Devrlmı konusunda değlşlk görüşler nereden kaynaklanıyor?» Babam 1951'de Turkıyeye yaptığı. zıycretten donduqunde fTurkıye'de ıslamıyet ıle devletın bırbır nöe" koparılmasının yarlış olduğunu» acıkco sSylemiştl. B 2 böyle bır kopmanın ortamı fonatıklere ^ıraktığmı Atatürk'ün de Turkıve de dını bcslukta bıra^tığım savunuyoruz. Burgıbo Jr. On pıana vıkrr>ah ıvor 1977 sonianndo Tunus ta bır kıtle gosterlsi YARIN: Toplumsal Anlaşma