Katalog

fKt •• Ikemizde et fiya*1innm g I I ru goren her ınsan. ou aruşın sebepia" ri üzerinde dunnakta v e artış nedenlerinl araştırmaktadır. Et fiyatlanndaki yükselmeyı. sadece para değerindekj duş meyle açıklamaya olanak yoktur. Para değerinin '•'<> 20 oranında düştüğu yıllarda. et fiyatının % 80 tıatta daha yüksek oranlarda yükseldiğine tanık olduğumuz çok o!muştur. Bu fiyat artışlannı. nüfusumuzun artmasıyla v e evvelce et yemeyen insanlarımızın son yıüardaı fazla et yemeye başlamasıyla da açıklamaya olanak yoktur. Buraya kadar soytedikierimizin et fiyatlar.nın artışmda birer etken olduğu herkesçe bılinmektedir. Fakat bu etkenler, et fiyatlann dakı yükselmeyi tümuyle açıklamaya yetecek nitelikte değildir. Bunlann dışmda, <*\ Prof. Dr. Tahsin TOKMANOÛLU ha guçlü ve daha büyük etkenler bulunmak tadır. I.Ü. Ormon Faküttesı Topoğratyo Kursusü. Etin ureticiden ucuza ahndıgı ve rüketiciye pahalı satıldığı da bir gerçektir, belmakta. göçebe aşiretlerin de öbur hayvan ranın da sahibi olduktarmdsn emîn olma.h ki de bir çok kimseenin savunduğu gibi. en yatiştıncilenn de soruniarı büyumektedir. dırlar. önemh etkendir. Biz bu yazımızda, çok öBu sorunlar ülkemizde büyük boyutlara nemlı birer etken olduguna inandığımız otGöçebe aşiretlerin süyılmayecak kadar ulaşmıştır. Göçebe aşiretlerimiz artık haylaJdarımızdan (ıneralanmızdan) ve gi>çeçok problemleri vardır. biz ançak bir kaç vanîarını otlatacak yer bulamamaktadırlar. be asiretlerimizden söz etmek istıyoruz. tanesine değioebildik Bellrttigimiz uzere Tarunla uğraşan köylüler. oüaklanndan problemlerinin en önemhsi, otlaklar üzerinfaydalanmak isteyen göçebe aşiretlerden Otlaklar « Göçebe Aşiretler deki noulkiyet haklandır. OtlakJardan faybuyük para lar almaktadırlar. Geiişmemiş ülkeierde otlak denillnce dalanan öbur insamlar da aynı problemler Herhangi bir otlağın bir köşesfnde yeti doğal koşuilann etkisiyle otların yetisügt le karşı karşıya bulunmaktadırlar. Mahkeşen bir avuç OUL en önce yetişen hayvan hayvaniarın da geüşigüze) şekilde otladı&ı rnelerde otJak davalan. uzun yıllar boyunkoparıp yemektedir Ikınci ve daha sonra yerler anlaşılmaktadır. Dünyadaki ıns&n ve ca sürup gitmektedir. Çok eski devirlerde gelenler ise, otun yerde kalan köklerirü söevcil hayvan sayısının az olduğu dönetnverilmiş tapular ve padişah fermanîan bu kup yemekTPclirler. Ot köklpri sökuldükçe lerde, otlaklardan gelişiguzel 'plânsız) fay davaları. çok zaman olduğundan daha karde otlağ;n venmi azalmaktadır. Çünkü otdalanma bir sorun yaratmıyordu. Fakat in masık hale getirmektedir. Bu davalann bir îar seyrekleşmektedir. san ve evcil hayvan sayısı artınca, meralar an önce çözümlenmesi zorunludur Aksi Belirli bir sahibj olmayan otlakta hiç yetersiz hale gelmeye başladı v e çeşitli so halde hem otlaklara bakılmayacak. hem de kimsemn verim artıncı çaJışmalara girmerunlar ortaya cıktı. Bu sorunlan çözumlebu davaiann sebep olduğu kavgalar ve cimesi gayet dopaldır. Bir insanın bir araziye yen ülkeler ilerledi ve gelişti. çözemiyenr.ayetler sürüp gidecektir. önem vermes.i. guzelles,tirici ve verim artıler ise geçim sıkmtısı içersıne girdiler. ncı çahşmalar yapması için araziye sahip Karşılasılan sorunlann basında otlakSonuç ve Öneriler olması. hiç olmazsa üerde oradan faydalaların hakça dağıtılması ve dagıtılan parçanabileceğinîn garanti edilmis olması gerelann güvence altmda bulundurulmasi ge!Ozet olarak diyoruz kl. otlaklanmız ldkir. mektedir. şilere ve kurumlara dengesiz olarak dağıtılmıştır, bunlann dengelenmesi ve hakça Eski dönemlerde. Insanların bir kısmı Otlaklanmızın bakımı ve tanm alanla* bir du/en içerisine sokulması. dagıtılan partanma elverişli yerlere yerlesirken. öbürlennın gezginci lıayvanlardan zarar görmeçalann güvence altma altnması. yani •îinır ri yalnız havyanrılıkla Keçinmeye çahşmiş mesinin sağlanması için göçebe aşiretlerin. kavg! laınnın önlenmesi Daha sonra da bîlar ve göçebe kalmışlardır uygun yerlere yerîestirilmelen gerekir. 20 rım alandaki verimt artıncı çahşmalann Bugün ülkemizde yaşayan göçebe astinci yüzyılda göçebe şeklinde yasamak inyapıhnası gerekmektedir. retier. eski göçebelerın uzantılandırlar N » <san ak!m:n alabılecegi bir şekil değildir. rede dogal olarak yetişmekte olan merj Önemle üzerinde durduğumuz . egitim dava Otlak soruniannı çözebilrnek için. önce bııJurtarsa. hayvanlannı oraya götürmeksının çozuîebilmesı ve göçebe aşiretlerin ço nered r ve ns kadar otlağıımz oldusunu. tedirier Yerleştikieri bir alandaki bitMlerl cuklannn okutulabılmesi için. burüann bir sahiplerinm de kimlor olduğunu kesmlikle ortalama bir hafta içersinde hayvanlanna yerlere yerleştirilmeleri gerekir Diğer sobilmemlz gerekir. Başka bir deyimle. otyedirmekte. sonra yeni yerlera göç etmfk runlar için de durum böyledir. göçebelenn laklanmızm kadastrosunun bir an once yatedirler. yerleşmeleri şartnr. Ancak öbür köylüler pıiması gerekir. Aksi halde söylenen sözgibi yaz aylarında yaylalara çıkabllîrler. bu Tanm slanlan çoğaldjkça otlaklar azal lcr ve alınan kararlar uygulama alaaına çıkamayacak ve ka|nt üzerinde kalacaktır. Bu sebeple bııaz da ulkemızciekı kadastro ve tapulama çalışmalarına göz ataiım. 5602 nolu tapulama yasasma göre, il ve üçelerin belediye sınırlan içindeki ta^ınmazlann kadastrosuna, şehir kadastrosu veya sadeca kadastro denilmektedir. Belediye sınırlan dışındaki kırsal alanların kadastrosuna da, >Arazi Kadastrosu> denilmektedir. 1964 yüında çıkan 509 sayılı yasa. Arazı Kadastrosu yerine «Tapulama» deyımıni getirnnştir. Buna göre otlaklarda yapılan kadastro çahşmalan. «Tapulama» kavramınm içensine girmektedir. Brrincı Plan döneminde hedef ahnan tapuîamanın yüzde 2.3.5'u. tkinci Plan döneminde yüzde 51'i. Uçüncu Plan döneminde ise hedefın yüzde 59 li gerçekleştirilebilmıştir Üçüncü Plan sonunda. yani üç donem sonunda Türkiye genelinde yapılması gereken tapuîamanın ancaJi yuzde 39 6 sı yapılabılmıştir. Kalkınma pianlannda. kadastro ve tapuiama çahşmalarına büyük önem verilmiştir. Fakat uysulama bu istegin çok geris,:nde kalmişı.r Yukarıdakı rakamlar bu durumu açıkça ortaya koymaktadır. Bu rakamlar geneüıkle tanm alanların.) kapsatnaktadır. çünku çahşmaiar daba ziyade tanm alanlannda yapılmıştır. Bunlann ıçeris:nden meralar aynlacak olursa, tneralardaki tapulama cahşmalarının çok daha duşük oranda olduğu gorulecektir. Otlaklardaki tapulama çahşmalan hızlandınlmalı. konu bugüne kadar yapılandan çok daha etk:li bir şekilde ele ahnmalıdır. Aksi halde. meralarımızdakı bugunku yaçma duzeni ve plansız otlatma devam edecek. Otlaklann verimi artmayacak, zamanla daha da azalacaktır Otlakta ot bulamoyacak hayvanlar. bugunküden daha fazla oranda ormanlara gırecek. Sonunda hem ets;z. hem de ormansız kalacagız. Goçet J aşiretler de ilkel yaşantılarınj sürdureceklerchr. Otlaklardaki mulkiyet problemi çözulmedîgı ve sınır kavgalan sona erdirilemedışrı sürece. et uretimını amaç edınen modern ışletmeler kurulamayacaktır Bunun dogal sonucu olarak et fiyatlan artmaya devam edecektir Bu konuda hukukçulanmıza %e hatta miihendislentnıze buyuk görevler düşmektedir Tapu ve kadastro davasmı. hem otlaklanmızın, hem d9 ormanıarimızın gelistirilmesi için en onemli dayanak olarak görüyoruz. Yetkilîlerden tapu ve kadastro davasmı bugüne kadar yapılandan çok daha etkıü bir şekilde ele almalannı istiyoruz ve bunu öneriyoruz. lem ağıri:kta olduğu bir «Kalfalık Sınav Kurulu» tarafmdcrı yap'lacaktır. «Bu sınovlor uvguiamalı. sozlü ve yazılı olora« ya da bunlardan iktsi veya 69). 11. Yosamn sınav kurullorm* da. cırak calıştıranlara tanıdığı ayncalığa ek olorok. Ym'de sınavlann değerlendlrilmesinde de bu oyrıcalığı artıncı hükumier getirilmiştır. «Adayın başanlı sayılobılmesi lci^> kalfalık sınavındo 5 kışilik sınav kurulu üyelennin en az 3'ünun ustalık sınavında ise 7 kişılik sınav kurulu üyelerinln en <w 4'ünün fadayrt başanlı \eyo üstut boşarılı not vermesi» ge • rektiği öngörülmektedır. (Ym 72). Sınav kurullarının bileşiml ile bu hükümler, devlet temsilcilennin kanılarını sıfıro ındirmektedir. 12. Çıraklorın, kolfaiık sınavına aynı ilde girmeleri bir zorunluktur. Ancok MÇEK gereK li gorürse, cırak başka bir ilde sınavo gırebılir. Boylece MÇEK cırak çalıştıranlar yararına iş değişim oranını sınırlama ve cırak kalfalann haklarını koruma girışimlerlni baskı oltıno olma olanağını elde etmektedir. 13. Girdiklerı kalfalık sınavını yitıren cıraklann, olanak olursa, nasıl bir yoğun eğitim prog ramı ızleyecekleri de MÇEK tarafndan belırienerek cÇıraklık Eğitim Merkezi Müdürlüğü» rte bildirilmektedir. Ym 81). 14. Milli Eğitim Bakanlığı'nın denetlemelen. sosyal güvenlik ve calışma yaşamı ile ilgıiı konularda, ilgilı bakonlıkların bu konularda gorevli müfettişlerince yapılan denetlemelerın sonunda verilecek para cezasının takdiri MÇEK'na oittir. (Y 52). 15. Esnaf ve sanatkor yonın da cırak olarak colışırken kalfa olanlar, iki yıl sureyle ustolarının yanından ayrılmazlar. Ancak MÇEK buna izn v«rebılir, Bütün bu sayılan ödevler, yoruma gerek göstermeyecek kadar tek yanlı düzenlenmiş olup, Anayasa'nın ceşıtlı ilkelerıne ters düşmektedır. MÇEK'de odakloşan 2089 sayılı Çırak, Kalfa ve Ustalık Yasası, bu ku rumu calışanlardan yano düzenleme amacna tamomen ters olarak, ortocağ ilışkilerini yenıden canlandırmo özleminl toşımaktadır. Türkiye'de, kapitalizmin bugünkü gelışme aşamosında. cı raklık kalfalık ilışkisini surdürme, ucuz emek kullanobilmek ve cırak • kalfaları iş hukukunun koruyucu şemsiyesinden cıkarmayı amaclamaktadır. Anayasa'nın calışaniara ta nıdığı kazanımlar da, hoksız bir bicimde «öğrenci> olarok nltelenen bu cocukların elinden alınmak Istenmektedlr. Uluslararası Çocuk Yılı'ndon cok önce verılen bu gibi kazanımlam, bu yılda geri alınmosı glrişimlerinin yoğunlaştırılmasını onlamak ancak paradan gözlük ler kullanonlar icin olağondır. Çalışma yaşomında. cocuk ve genclerl korumonın yolu. aılelennın onları colışmo vaşamına ıtmeyecek bır yaşama düzevine kavuşmosına ve ılkokul sonrosı, mesleki öğrenim olanaklarının gereksinmeye koşut olarok yoygmloştınlmcsındon ve ordından cıroklık • kolfalık . ustalık kuruinuou tarlh sayfalorına gömmekten gecmektedır. •JCÜ bır nrado yapılabılır» (Ym CUMHURİVET 7 AĞUSTOS 197. 19 Mayıs ile 21 Mayıs.. nadolu ihtltali, her kltopltkta bulunmosı gereken turden bır yapıttır. ilk baskısı 1963'ta yapılan «Anodoiu ihtilalı»nın yazorı Sabahattın Seiek bır gun bana: Yokm tarihimızm onemli kışılenyle akraba gbi oldum, demişti. Selek'ın sozünu sonradan cok anımsadım «Yjzbaşı Selohattın'in Romonı»nı yazmak ıcm 19'uncu yuzyıiın sonundan 20'ncı yüzyılın ikincı ceyreğine değin gecen süredekı tarihsel kışıleri incelemek zorundp kalmıştım. Tarihı sınıfsai ootışmalor oluşturur, oma insaniorın rolierl de yadsınamoz. Yokın torihimlztn kahramaniarını tonıdıkca, her birlnin tunctan birer yontu gibi kişılıkieri ortaya cıkıyordu Bu kişilikleri yorumlamak olanağı vardı. ama değiştirmek olasızdı. Bir adama bakıp aenebılır ki: Tavuk blle kesemez. Bu, bir laftır. O adam, sovasta on binierce kişiyi gözünü kırpmadan ölüme sürebilır. Ya do mangalda ku! bırakmovcn bırı, olayların dalgoiannda dumenı kınlmış tekne gıb' akmtıya kapılır. İnsan, yasamm sınavındon gecerek kişiliğim bulur. Klşilığl beltrten eylefndn, söz değıl.. Eylemin gerceği, yosomın her yanına oğ'r bosor. • Edeb'yato sevgı, tarıhe soygıyı silebılir ml? Bır romancı. tarihseı kışlterı yorumlavabiUr. amo tarihsel olgjları tersyüz edemez. Kemal Tohir'in «Yorgun Savaşcı» romam bu bakımdan teievizyon dizisl yapılamoz Gazetede okuduğuma gore bu konudakı koran TRT Yonet'm Kurulu verecekmiş? Nasıl koror verecek Yönetım Kurulu? Çunkü oiay ne bır edebıyot. ne de bır yayın podt kası sorunuaur. Ooğrudan doğruyo Ulusal Kurtuiuş Sovaşımızın somut gerceklerine ilişkindır. O somut gercekleri de klmse değiştiremez. 19 Moyıs 1919'do Mustofa Kemal Poşa, Ucüncü Ordu Mufettısi kimlığiyle Samsunc cıkmıştı. İkı gun sonro, 21 Mavıs 1919'da 56 ncı Tumen Kumandonı kımliğiyle Aibay Bekir Sami. yanında yaveri Yuzbaşı Selohattin Yurtoğlu'vio bıriıkte Bandtrma'ya cıkıyorou. Aibay Bekır Saml, Ege'de utusal dırenişi örgütlemek Istiyordu. Mustafa Kemal Pasa ise bır başka stratejiyi ka'asmo koymuştu Anadolu'nun doğusundan basloyOrak Idıs çlovonaklorını do sağlayon) bir direnme örgütlenmesınde yenı bir devietin cekirdeğını oluşturacaktı. Boşlongtcto her ikı horeket de istonbu! cıktşiıydı Ancak Aibav BekT Saml, Ege'deki ceşıtlı cabalorındon sonra Bursayo cek'idığ'nde İstanbul • Ankara cekişmesın.n ortalık yerine duştü Batı'da e$raf kımıldanıyor, du$mon tiertıyor. askersel olanaklar yetmiyor, Igyonlor suruyordu. Ovsa doğudan örgutlenerek odım adım Ankaro'da karargohını kuron Mustafo Kemal Poşa bir başko ufkun adamıvd> Bu tarihsel serüvenln birbinne gecmis halVolormı lyıce bilmek gsreklr. Kemol Tahlr, Yorgun Savaşcı'yı yazarken bazı anılardan ve Zlya Şokir"in gozete tefnkolarmdon cok yarorlonmıştır. 21 Mayıs 1919'do Bandırma'da başlav'D 14 temmuz 1920'de Eskişehir'de son bulan bır lorih parcosı soz konusudur. Hic bir romancı, bu tarihl değiştiremez. Hele 21 Mart 1920'den başloyarak 10 Nlson 1920 günune değln Mustafo Kemal Paşa'yia Alboy Bekir Samı'nin yaveri Yüzbaşı Selahattln Yurtoğlu orasında söregelen glzll lllşkller ve 14'üncu Kolordu Kumandanı Yusuf Izzet Paşa'nın Ankoro'ya gönderllişl. Ulusal Kurtulu* Tarihlmlzin oyrıntıları belli ilgınc sayfalarmı oiuşturmoktodır. Kemal Tahir bu sayfolan romanında değlştlrmiştir. * TRT Genei MudOru Cenglz Toşer*tn veya TRT Yönetlm Kurulu uyelerinln bu konuları özenle ıncelemeierl gerekTiektedir Çünku bir konuya değgin bılıncin gerekll bılgılerle dononımı, kışlyi soğlıklı karara yöneltır. Türkiye'de Et, Mera ve Göçebe Aşiret Sorunlan A HESAPLAŞMA Muammer Karaca Belediye Başkanı Burhan ARPAD Tiyatro sanctcısı, cobuk unutulur En unlulerı bıle. Sanot gucu, sahneye çıkabıldıği sureyie s'nırlıdır. Cllkenin tıvotrosu üzenne yazanlor. çoğunu görmerlikleri sohne sonotcıiortndan soz acınco, gücluydü, folcn ve fiion rollerıvle tıosanyo ulaşmıştı. <iıv© boşkatannaon oktofmoycrgılario vetınirler. Istanbulun Turk tiyatrosuna ormpğan ettiç); büyuk komedyen Muammer Koroca'nın odı şimdılik unutirtmadı. Politıka olaylorını Türk sahnesinde ilk ele alan, toplum yerglsinl bcsarıv'a uyguloyan Muommeı Koroca gunümüzd© sık sıK hotırlanıvor. Edncn Bey Duvmasın, Ciball Karakolu. Senatür, Uyandırma Bokonı odını yakıştırdığı güldürülerinde Bokanlıklor. Bakcnlor, secim kuralları. bırkaç cumieyte acrmosızco taşianıverirdi. Muammer Karoco hep gülümseyerek v« göMurüvla hatırıamr. Oysa, Muammer Kcroca ciddı Insandı. Bütün şakalannda ciddilik ögesı oğır bosor. AsıK yüzlu olmayan, sornurtmoyan bır ciddilik.. Muammer Karacc'nın Cumhuriyet Türkiya'slnde önemli görevler almış ünlü bürokrotlar va bil'm cdamlarının yetiştlğı bir aiie cevresinden gelme olduğunu belırtmek gerekıyor. Muammer Karaca, IstanbuHuydu. Burokrot bir oiloden yetişmesıne rağmen, İstcnbui'u kıvı bucogıylo tanırdı. en uzak semtlerın hatk cevresiyle tanırdı. ölümunden yıllorca önc© bir rÖDOrtaida Muammer Karaca'nın Beledlye Başkonı adaylığı, ılçinc haber yopmc alışkartlığıyla, zorlama bır sakacılıkio ele alınmı$tı. Muammer Karaca: tHerşevden onco ben İstanbulluyum. Fatıh Sultcn Mehmel'ten bu yana İstonbulluvurrı » dtyo başlayon sözlerinde, istanbul Belediyâ Başkanınm İstonbullu olması gerektiğini ilk koşul olorak liert suruyordu. O gazete yazısındc şakava getiriimiş bu sözlertn epeyce qercek oayı olduğunu. scn vetmis vMın İstanbul Belediye Başkanlorım hotırlayınco benimserrek zorundayız. Bır tek Or. Cemii Topuziu Poşa, her yönüyle Istonbul'o ya'mşır btr beledıveci. Dir cŞehremını»ydi diyebilirız. ikıncı Dünva Sovcsı sonrası Isianbul'undo bircok şey yaptığı icin odı «imorcı»yo cıkmış bir Belediye Başkanı bHe, Istanbuia vakışmayan vanlışlar vapmıştır. İkl örnek ve'evımKuruceşme kömür deootan ve Oolmabahce stadyumu Hatıriayabildlğım kadarıyıo mutoreke yıllanndan baş lavarcK Bogazıçılı'lerin yaktnmalarına yol acmış Kuruceşme depoiarı. daha genış bır olono ve demir tesislerle tce veriestirıldı. Dolmobohce sorayınm enseköküne de oyaKtopcuiarı ıcin bır ovun oianı oturtuldu. Yıllarco kımsenT. vaaırgamodıgı bu ters davramşa karşt cıKan oz sovıdo KIŞI orasmda. Muommer Karaca do vor Ortok dosruınuz ve değerlı komedyen Şeret $enpınaf'm gonrjeroıği bır gazete kesiğınde. 'Bir turtzm idarecısi' toVrtia adh bır okur mektubu var. Şeref Şenpınarm oc»ıoTiosından okur mektubu. Muammer Karaco'mPdır öiıiTiunden SCKIZ on yı! önce yazılmış o mektupto. Ooimobonce stadyunnunun daha büyütulmesinden yano o anloro karsı cıkıyordır «H'.c bır medenı şehırde saravın vomacında stadyum yoktur Louvre'un Buckingham'ın yanına böyle lenduo oturtuiması oralordo kımseıın hovsaiasına sığar şey deâ'ldır Bızde »raktivte bır hata yapıldı. Hatayo devam etmeTtelı Stoayumu kucuk ve gerçek sportlf tşler lcm kuüanmolı Bu arodo civordaki nef'S comlıklordon cırkın fekiam leviaıan do toplatılmalı. Stodvumu yopon mimar bıle ön yüzde kobartma heykeller düşunmuştu, reklam değil. Vıne nıc bir mederti Oıkede sehrln tam ortasına Stodvum oturtulmoz Su cadde, Boğazdan gelip sehre glren tev bu'vardır. Bunun ortasına böyle bir kalobalık fobr'kcsı kuruiur mu? Mecldlyeköy stadı ve Şlşlı camıi âmekierı aers aimok ıcm yetmiyor mu?» Muammer Koroco'nm sözierinl. günümu? Istanbul'u gercekleri bütun çirkinlığl ve acıiığıyia dogruluyor Beş mılvon insonın barınfiığı İstonbul'u daho pasakh, daha karmaşık. daho cirkln olmakton azbucuk kurtarabilmek icn Istanbuliu bır be'edıve boskoni, başannın İlk koşulu Hic bır porti ve hic bir başkan, ya do başkan adayı bu yargıdan olmmomalı. Istanbui'u yüce cınariarı. onıt câmllert, en son yolı lon ve köskleri. kapısını hanrmeil ve asmaiar sormış tohta evcıkier1. sordunya ve kupe ciceği soksılı balkonlanrt sıralondığı van sokaklorıvla bir 'Yokın gecmlş Istanbul'undo i'C değlı bir çüre yasamış olcnolı. Belediye iplerinl vönetecek kl$iler. «Tasımo su M degırmen dönmeı.» e Bu halk özdeyışinin doğruluğunu, gönumuz Istonbul'u ova* ovo2 haykırryor, gözler önüne serlyor. Duymasını ve görmesinı b ' alışmo yaşamında «çırak» adı altında colıştırılan cocukların calışma kosulları na llişkin ılke ve yaptırımların ceşitli yasolar icıne doğılmış buiunması ve yasaların coğunlukla yaşama gecinlememış ol masının sancısı. cıraklar icin cı koniccak bir yosanin, soruno cözunn olacağı konısını kamu ovuno egemen kılmıştır. Buno karşın, 2089 sayı ve 20.6.1977 tarıhle cıkarılon Cırak. Kalfo ve Ustalık Yasası. cıraklar icın vorolan yasal olonaklan doha da geri götüren. buna karşın cırak calıştırontar icın «cenne!» yoratan koşullon berabennde getirmiştir Hef şevden önce, yosa. cıroklorın calıştıhldıklarını vadsıyarak. onların öğrencı olarak isyerlerınde buiundurulduklarını benımsemiştır. C Çırakların Eğitilmesinde Kilit Organ: MÇEK irr,. CALIŞMA YAŞAMINDA ÇOCUK VE GENÇLERİ KORUMANIN YOLU, AİLELERİNÎN ONLARI ÇALIŞTIRMAYACAK, SADECE EĞİTECEK EKONOMİK GÜCE ULAŞMASI, ÇIRAK. UĞIN TARİH SAYFALARINA GÖMÜLMESİDİR Dr. Gürhan FİSEK İş Güvenüği Müfettişl rak ve kalfalann İse. hic bir temsilcisi yer almamaktadır. Yasayla, sayısız yetkılerle donatılmış bu kurul (MCEK) böy lece. kesinlikle belirli bir cevrenm güdümü aitına girmektedir. Cıraklann yetiştirilmesinde, yetkilerln II duzeylnde oğırlık kazanmasi yerel özelliklerin ve ilişkilerin de bu kuruma yonsıyacağına kanıt saytlmalıdır. Yerel kurullarda ve siyasal par tl örgütleri ictnde. özellikle esnaf ve sanatkârlann tartışmasız ağırlığı da hesoplanırsa, bu yerel düzeydekl tsermaye> güc lerinin cıraklann yetiştirilmesinde, kendiler'ne yasal yetkiler tonınmasa blle etkili olabileceklerlni düşündurmektedir. Yine de yasa bu konuda acık bir kapı bırakmamış ve bir kısmını aşağıda sıralavacağımız yetkileri MCEK'ne tanımıştır. 4. Çırokların Işyerlerlne dağıtılmaları da MÇEK'nin yetkisi içindedir. (Ym 20, 21, 22, 27). Cıraklann işyerlerine dağıtılması, belirli günlerde ve bu komitenin saptayocağı esaslaro göre, toplu hatde yapılır. (Ym 21). 5. Yosa'nın 5. maddesi cırak olacaklann en az ilk öğrenim görmelerini koşul koyduğu halde, MÇEK uyguı görürse, ilk ogrenimi tamamlamadan do cı rak olunobllir. (Ym51). 6. Çırağın yasaya göre ccıroV» sayılmodan önceki hizmetlerinln değertendlrilmesl de MÇEK'ne bırakılmaktodır. 7 Yasanın cıkışından önceki colışmalann, cıraklık süresnden Indirilebilmesi ya da kalfalık sınovına girilebilmesi icin, bunun usulüne uygun olarak kanıtlandığının MÇEK'ce onaylonması gerekmektedir. 8. Kalfalık ve ustalık srıav kurullan icin ikl katı aday gös terme yetkisl MÇEK'nindir. Dev let temsilcilerlnin belirlenmesin de de aym ilke gecerlıdir. (Y 29/2, 34). 9. Sınav kurullarında görevlertnl yerine getirmediğl veya görevini kötüye kullandığı onlaşılanlarn MÇEK'nin önerlsl ve volinin onayıylo görevlerlne son verilebileceğl öngörülmektedir. MÇEK bu llkeyl, istemediği kişilerin görevlerine son verllmesl, benimsediği kişilerln İse gereklilik olsa blle görevlerine son verilmemesl olanağına sahlptir. 10. Kalfalık smav soruları Mllll Eğitim Bakanlığı'nca hazırlonsa bile, bunların değerlendirilmesl, yine anılan cevre ^ • * * * * Yasa iyice incelendlğinde, bu yasanın daha cok esnaf ve sanatkâr yanında calışanlar duşünülerek hazırlandığı kolayco onloşılır. Yasayı yaşama gec'recek kurullardaki, esnaf ve sa natkârların ağırlığını başko bicımda acıklamaya olanak yoktur. Kaldı kl, esnaf kücük sanat kâr ve kapsam dışında kalon kücükorta bov sanayicllerln cırak calıştırmalan da. onların üretimlertnin örgutlenmesinin bir gereğidir. Cünkü anılan işyerinde üretim. • • • • • Teknik bilgi eksiküğl Kıt olanaklar Geri teknolojl Verimsız calışnia İşyerini büyütme ve daha büyük ölçekli bır sanaylci olma eğılimi üzerinde örgüt lenmıştT. Ucuz emek kullanmadıkca bu kesimin bek'.entilerine kovu şarak. bir üst ölceğe atlamosına olanak yoktur. Cıraklorm işlevi, bu kücük ölcekli işverenlerin büyümesi Icin bosomak olmaktır. Gerek varolan calışma yaşamı ve gerekse 2089 sayılı yasa, Işleyişinl, bu genc vücutların basamak yapılmasına bağlamıştır. Buna karşı, Anavasa'nın 43. maddesinde öngörülen «cocukların calışmo yaşamında özel olarak korunacoğı» yolundaki ilke, böylece gözardı edilmiş olmak tadır. Çırok. Katfa ve Ustalık Yasosı'yla Anayasa'nın yalnızca 43. maddesi değil. bir cok ilkesl çiğrtenmlştir. Anayasa'nın bu clğnenen ükelerini tartışmaya ne yerimlz, ne de konumuzun sınırları eivermektedir. Biz yolnızca, «MahalH Cıraklık Eğitiml Komiteler!»ne (MCEK) tanınon yetkilerle. uygulamanın olumsuzluklannm daha da kesVinleseceği görüşünu Işlemek Istiyomz. MahalH Cıraklık Eğitiml Komitesi (MCEK) aşağıdakl üyelerden oluşmaktadır • Mitll Eğitim MüdürD veya temsllcisl, • Esnaf ve Sanatkârlar Psrneklerl Birliğl Başkanı veya temsilcisl, • Mahalli Esnaf ve Sanatkârlar Dernekleri Birllği Başkan!or Mecllsi'nce secilecek 3 temsilcl. • Ticoret ve Sanayl Odası Temsilcisi, • Milll Eğitim Mudürlüğu'nce mes'ek okuUarından secilecefc bir temsilcl. Görulduğü gıbl. craVlan Işyerlerinde bulunduracaktann (konımızco Işveren) beş temsll cıs'ne karşı. devietın :kl temsil cısi bu kurulda yer almakta; cı MİMAR veya İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ARANIYOR Yeni üretilmekte olan inşaat malzemelerinin tanıtımı için Samsun, Adana, Bursa Bürolarında çalıştırılmak üzere; 28 yaşını aşmamış, Almanca veya IngHizce dillerınden birıni çok iyi bilen, Askerliğini yapmış, MİMAR veya İN$AAT MUHENDİSUR) aranmaktadır. llgilenenlerin. kısa özgeçmişlerini bir fotoğrafları ile adresine göndermöleri rica olunur. Aday'ar Gayretîepe'deki Şirket Merkezinde öngörüşme için davet olunacaklardır. (Data: 1926) 6125 P.K. 162 Karaköy ISTANBUL MÇEK'nin Yetküeri 1. Cıroğin protik eöitlmlnden sorumlu olan işyerl sahibi ile teorik eğitıminden sorumlu olan cCıraklık Eğitiml Merkezi Müdurlüğüı (Valiye bağlı) arasındaki eşgüdümü MÇEK sağlayacaktır. (Ym. 137) 2. MHIl Eğltlm BaVan1ığı"nco hazırlanocok «her mesteğe oit teorik ve protik öğretim progromlonnın» fYm 30). ccaroğın yapacağı Iş ile bunlann sıra ve surelerlnde cevre özelliklerl dikkate olınorok» değ'Sikük1 yapma yetkisl (Ym 45) (^CEK ne varilmlştir. 3. Çırok calıştırocok Işyerlerlnin ve olacoğı cırak sayısının beltrlenmesl MÇEK'ne bırakılmıştır.. (Ym 18). UĞUR MUMCU 'ÇIKMAZ SOKAK,, (20günde4. Baskı) • ERTUĞRUL KÜRKÇÜ, ORHAN SAVASÇI MÜNİR RAMAZAN AKTOLGA. 1LKAY VE NECM! OEMIR FEVZI BAL. YUSUF KÜPEU, MİHRI BELLl. MUSTAFA YALCINER. 12 MART ÖNCESİ VE SONRASI EYLEMLERİNİ ELEŞTİRDİLER • SON YIUARIN OLAYLARINA IŞIK TUTUCU ANI VE BELGELER. ELEŞTİRİLER VE ÖZELEŞTIRILER. • OKUNAN VE TARTIŞILAN KITAP tÇlKMAZ SOKAK». YENİ CIKMAZ SOKAKLARI ÖNLEMEK İSTEYEN SATIRLARLA OLUŞUYOR. Tekin Yayınevi, Ankara Caddesi No: 51, Cağaloğlu İst. 27 69 6f Kalp ve Göğüs Cerrahisi Vakfı «TürkKalpVakfı» Hastalannı Kabule Devam Ediyor Şişlı Büyükdere Cod. Palazoğlu Sok. 33/1 Tel: 48 53 66 FİT9E VT ZFKATLARIN17 TURKIVf 3AKATLAR UERNEGı İSTANBUL ŞUBESI T6LF : 21 88 82