Katalog

DÖET CUMHURÎYET 17 AGüSTOS 197D ANKARA NOTLARİ MUSTAFA EKMEKÇ! TURHAIU SELÇUK Politikacılar ile Gazeteciler ..• BüyDkada'daki Anado'u Kulubunün ycndığıno cok klmse üzulcü. Ama, koca roıs ile Orhai Eren, conıarını kurtardıkları ıcın sevınçlıydıler. SöylsnMere göre, kcca reis ile Orhan Bey, yangın Ciktığmda kıtiuDün oyun salonundaydılar. Ne arıyorlardı ne bileyim? Bektaşıye sormuşlar hanh Ereıler, hem oruc tutmuyorsun, hem de sohuro kalkjyorsın b j ne ış?. Satıura da kalkmryalım da gövur mu o'alım yanl...? demış Bektoşi... Gazeteler, cok bır şey yazmadıklan Için ceçellm oralan. Bu «Ankara Notlarısnda, AP'deki gelışmelerl ışSemek istıyo'dum. istanbu''da bir ilâc depo3unda yakalanan ilaçları vurguiamak, aynco Bazı gazete'er, sobahm erken saatlennde gercekteşmiş bu iluc kacckçılıÖını neden yazmadılor acoba? İşlerino ml gelrredi... AP'de «veto» ediien avukot TalGt Seyhon'la, ç»rafettın Elcl'nin acıklamalorı da llgınctl. Ama, bugün gazetecüere pclitikacılordon açmak istiyorum... Olay, bır sure once gectı CHP Genel Yönetim Kurulu Oyeieriyıa, CHP'II Bakanların ortak tcplantı yaptığı sıra. Top'anti sabarüft dö'dune değn sürnüştü... ^dalet Bakanı Mehmet Con, sobahın dördünde CHP Genel Merkezınden cıktı, Cankcyadaki evıne vardığındr, ev koronliklar icindoydi. Odaya girıp lambayı da yakmadon soyunup yatmak istedi. Ayokkabıîannı C'kordi önce, sorıra coraplonni. sonra da pantolonunu. Östunde ceketı, gravatı gömleâi ö/lece duruyordu. Birden bır flaş patlodı. Oğlo kücük Ali'ydi. Yatncmış, babasınt bekleyip muzlplik •tmeyi kafo6ina koymuştu. O'en bu ne? dlye sordu Mehmet Ccn... Gecenm bu scat.nde fotoğrnfcrtığa mı Doşladın? Ben bu fotoğrafı senl 6evmiyen bir gazuteye satanm! dedi Me^ınnet Can, soborKi kcrşı Ortlu kohkartalorından btrlnl daha atti: Ûlen. san de ml c!O$mafi oldun blze? dod1... Kucücük cccuk. babasını tanryordu kendince! Hakkorl Senatöru Nocl C<dal. fıkrayı kendisiyle 1 1 gi't b r eAnkara Notlanından sonra anlatti. Ankar<j Notları'nda Naci Cidal'ın. Almonyo'do satıcı kızdon ısaretlerle nasıl pıjama isteyip. derdinl anlattığını. dll blten senatör Ssbahattın Adalı'nın dit dökerak yapcmadıgmı tarzancayla gerceklestird'ğlnl yozmıştım. Ton Ora! da. horlcryon bir politlkacı tlpl clzmi$tl... Cck ince de olsa, bir tgnevi sezmlşti Nacl Cldol Şöyle dedi: Köyde landsrmaya. kentte gazeîeclye gOverm!yeceks^rt1 Anlatti sonra... Kö\de iandarmanm btrl, rruMarm evfne ugYamıs. Muhtar oru tavuklarla, yumurtalar<a ağırlamış. ar~ kasından pilav gelmiş sofraya. Jandorma knrnım lylce doyurmuş. Muhtnr. konugunu daho da ağırlanmk !cin, ocağo cay koyrnuş. Jandarma caydan bir yudum clrtca, muiitara dönüp şövle demis: Uian muh'ar, bu çay çok güzel. Gallba kaçak. YQru karOkola Sporun Anatomisi SPOR.TEMELDE, OYNAŞMA GÜDÜSüNÜN, OYUN GÜDÜSÜNÜN ÖRGÜTLÜKURALLI UZANTISIDIR SPOR, YAPILDIĞI TOPLUMUN DEGER YARGILARINI YANSITIR; BATİDA YAYGIN OLAN VÜCUT GEÜŞTİRME, SOVYETLERE GÖRE OTOSEKSÜELLİKTİR Doç. Dr. Kurthan FİŞEK SB.F. ÖĞRETİM ÛYESİ Birinci Dünya Savaşı'mn J ektiği ' " tohumlar Olimpiyatları gövde gösterisine çevirdi SPOR SOSYO EKONOMİK YAPIDAN SOYUTLANAMAZ.AMA, «AZGELİSMİŞ ÜLKEr4İÎŞl SPORCÜSü DA ÂZGELİ$MİŞ OLUR» DİYE BİR KURALYOKTUR Modern Olimplyat Oyun•Spor> denildl^inde akla gelen !lk, en büyülc ve en gorkemli toplu gösterl. Bir buyuk spor şcten... Ülkelerinin guç ve yetenek simgeleri olan b:nîerce gencın dostça yanştıklan bir alan... Cltlus, Alüus, Fortius... Ya ni daha hızlı, daha yuksek, daha güçlu.. Beş anakaranın ve onîarın insanının birliğini sirr.goleyen içiçe beş halkalı, beş ayn renkll bir bayrak~ •Climpiyat Oyunlanrda ülkemizin onuru ve sporur zaferı içın kurallara uyarak dürust yanşacpgımıza ve gerçek sportmenhk 7*uhu içinde mücadsle edeceftimlze and içeriz» diye başlayıp glden Olimpiyat Yeminl. Yunan efsanesine göre Kral Iphitos'un çabasıyla gerçekleşen ve yalnızca beş gün sürecek bir spor şöleni için üç ay öncesinden baş latılıp bir ay sonrasına uzatılan ekecheiria, yanl Olimpiyat Barışı geleneği.^ «Egitim ve kultüre ilgiyi artırmak. gendiğin evreasel spor aşkı yoluyla uluslararası anlayışı geliştirmek» için yanıp tutuşan bir Frftn'îiz eiHtimcisinin. Beron Piprre de Coubertin'in dtrilttiği bir gelenek Bunlar OîimpiyaÜar» söv cügunün düşünmeye bile ge rek kalmadan gelen ilk çağnşunlan Acaba gerçekler öyle mi? Yoksa. çu sözler mi daha dogru; Esktden Olimp^yatlan yapmak için savaşlar bı rakılırdı. Şimdi. savaşmak için Olimpiyatları bırakıyoruz.» Galiba ikinclsi... Çunkü, Olimpiyatlar. yenlden canlamşmı lzleyen dönemde, savas ve siyasetten hiç soyutlanamadı Çankü, örgütlü takım soor'anna doğru Uk adım olarak Sheffield F.C.'nin İngiHere'de ku ruldugu 24 Ekim 1BS7 tarihinden bu yana. spor. yazgısını ne siyasetten ayırabiidi, ne de sınıflardan... Savaşı'mn «kostümlü proVBSI», bir ırkra ötekine ustunluğönün deneme tahtası durumuna getirdi. Bu üç. Bi rınci ve İKinci Dunya Savaşı'mn yenik ulkelerine 1020 Antverp ve 1948 Londra Olimpiyatlanna katılmu iznl verilmedi. Bu d5rt. 1968 Meksika OÜnpiyat'.annda A merikalı ikj siyah hız koşucusu Smith ve Carios siyah eldivenli sıkılı yumnıklannı havaya kaldırarak, 3972 Münih Oyunlarında da y.ne iki Amerikalı siyah Col lett ve Matthews sakız çiğne yiD çene calarak Amerikan uluial marşımn çalınışım bir «kara iktidar» gösterisine dcnüştürdüler. Bu beş. 1976 Montreal Olimpiyatlarında. Siyah Afrika ülkeleri. ırkçı Rodpzya ve Güney Af rika yönetimlariyle ilişkilerini kesmeyeu Yeni Zelandalı sporcular katıhyor diye. oyunlan boykot ettiler. Bu altı. Kuruiduğu günden ben ulusal ve uluslaarası siyesetle böylesina iç içe gecmi9 bir şNerpn, 1972 yılında. Kara Eylül terönine boy hedefi obnası dogaldı. Bu da yedl. Ashna bakılırsa, Olimpiyat Oyuplannın. özellikle •yapıhs b:çımi» açısmdan. milliyetçüiğ, körüklemek egilim:nde oldu^unu görmek için yakın tanhlerde dolaşmak da gerektniyor. yeniden do guş yıllanna döneiim. Napolyon savaslann''an sonra Prusya'da J.F. Jahn savaşta başanyla beden eğıtimi arasındaki ilışkinln ku ramnh|nn] yapm:ş. uygulamada da burun başanlı örneklenni sşrgılpmisti. 1871 Fransız . Prusya Savaşındaki yenilgiden sonra. Fransız lar, Jahn'ın öğretisinl kendilerine 6rnek aldılar. 1889 yıhnda, Fransız eğitimcifei Baron Pierre de Coubertin. climpiyatlann yenidon canlandınlması olanaklannı araştırmak için hükümettnce resmen görovlendirildi Coubertin'in de öve oldugu Fransız milliyetçisı grubun o dön?:ndeki tek amacı «kit le sporunun para . militer değeri konusunda iktidardaki seçkinleri inandırm&ktı» (MandeU. XII). Evrimin belU bir dönemde sporun •milliyetv! mlhtarist» bir gelenek edindi gini. bunun sporun kendisinden çok egemen güçlorın ona yüklemeye çalıştık lan işlevlerdin kaynaklendıgıoı böylece göMükıen sonra. karşı kutuptaki «sus pansuvarh milliyetçilik» gö rüşunü els ala'jUiriz. Burada sapla saman kanştırılmaktadır. Hedef şaşırması, ya da şasırtıracası vardır. Oysa. eleştirilmssi geıvkan Olimp'yatlann ve sahr.e olduklan sporlann kendileri değıl. yozlaştu~ıiarak sokulduklan biçimdir. Dört Pan Helenik tören den bıri olarak baölavan ve savaşa ara VBriierek düzenlenen ük Olimpiyat (İ.O. 776), barış ve kardeşliğl sımg^isyen, defne dallanyla betimlenen bir dostça yanşmaydı. «Bu oyunlann en önetnli tarafı da daha ziyade takım sporu yerine kişisel spora yönelmesi idi» (Koryürek, 4). Romalılprın Yunan topraklanna girmesiyle bu geleneksel oyun!ar sirke donüştu. t. S. 349'da da Theodosıus tarafından sona erdırildi Schul berg iki dönemi şöyid karşıla'jtınyor«Grek sporculan özgür yutitaş ve amatörduler. Romadakilerse. boliuk ve $an içinde kokuşan bir imparatorlukta, aşa^ıhk bir güruhu eğlendirmek için biri ölene kaflar döğüştürülen gladyatör l?rdi (Schı^iberg. 15). Hızla Modern Olimpiyat Oyunlan dönemine geliyoruz, . . Olimpiyatlarm ikincîsinde. Paris 1900'de k'örek, olimpivatların dördüncüsunde, Londra 1908 de futbol, çim hokeyi ve sutopu programdadır. Koryürek'in eskl olimpiyatlarm «Ea önemli tarafı» olarak nitelendirdiği bireyseliik ar tüc yalnız degildir. Öduller lüşilerin yanmda ulusal ta kımlara, yani ülke adlanna verilecektir. Dahası. Birinci Dunya Savaşının uluslararası düşmanlıga dayalı bir yandan şoven, öts yandan a a anılan daha belleklerden siiinmemişkea 1020 Antverp Oyunlannda, «ülke onuru» gibi kavramlara. «UİUS9İ marşların çahnması» glbi uygularaalar» başvurulması. spor savaç bcnzetiminp dayanan bildigimlz geliîmelerl başlatacak, banşı simgcleyen olirn plyatlan sporculann dostça ve kendl adianna ynnştıkh n bir kitle spor g&sterisi olmaktan çıkarak ulus'ann î'kîarın. ülkelerin «Göv de gösterisi» yaptıklan bir arena durumuna getirecektır. Eunun sruçlusu «spor» ol rnasa gerek... Spor. içinde jrep'.Hıgı top lumun belü bir andaki du rumunu yansıtan. tüm çeliş'tileri, kötulükleri olumlu "e oiumsuz yönlenyle sergîleyen bir aynadır. O kadar... gidlr. Sczgelişi. «Vucut gc liştirme» uğrasısının «güç lü erkek» simgesiyle özdes tutuldugu Batı'da bu etkinlik turu nasıl yeygın bir izleyici ve uygulayıcı kitlesine seslenebillyorrn, tam karşıtı yön.de «narcissism» (yani insanra kendi vucuduna tapınmasına dayanan bir tur otoseksüellik) diye yerildi^ bir Sovyetler Bırliği'nde de hiç gelişme olanagı bulamamaktadır. Ay nca.lıkh beyezlann kapattık lan yuzme havuzlanyla tenls kortlanna siyahlar sokulmadığı içia rîa'si kara yüzucu ve tenisçiya p>ek raslannıaz. îlk siyah Agır Siklet Boks Şampiyonu Jack Johnson'u uyduruk bir «fuhşa teşvik» suçlama sıyla hapse atıp ânvanndan etmek kolaydı çunlrü 1900lerin Amerikası ak pak bir ulkeydi: «Benira Vietkonglarîa bir alıp vBreraediğim yok» dlyerek Vietaam'a gitmeysn Muhammed Ali'de de ayoı oyun denendi. ama siyah bc7nz dengesinin ırk savaşın. ror ladığı bir orUrnda ba oyun tutmadı. Vietnam savaşının kınjmasına bagh olarak spcrla nn en militaristi olaa Anıerikan futbolunun on plana çıkması, kadınlann <£jH 'ço eşit ücret» isteklerinut yoğunlaşmasıyla blrlikt? kadın tenisçilerin ağarlıklannı duyurmalan, işçi eylemlerinin yofunlaşmasıyla bir likte profesyonel sporculan n da kuîüplerine karşı ör gütlü ekonomik savasıma girmeleri, toplumda spor arasmdald belirleme belirlenme ilişklsinin baska Ü ginç urnekleri... Spor sosyo ekonomik yapıdan soyutlanamaz. Dog r a Ama, bu dogruyu söylerken. birlikta getirebüecefi bir yanlışa da düsmemek gerekir Azgelişmiş ul ke sporrusunun ille de azgolişnıiş olrnası gerekmez. llerido bu konuya döneceğ!miz İçin. kısaca, toplumdan soyutlanamayacak olen şcyin spor» oldugunu sdylemekle yettn^lîm. Yoksa sporcunun degil... Nacl Cidal. kahkahalarlo flülerek ekliyors Onun için, köyde landormaya. kentte gczetecly» güvenmiyeceksm... Sen dost bellersin, aman aramız ne iyi dersia Bir gün bakarsın alayhlns yazmış! Kah kah kah... Neden, cAnkjra Notlarıtna gazeteclliktan, gazatsciterden girdim? Önemli bır konu do oncianHani, tArkodaşım söyle, sona nasıl bir adam olduğunu soyleyeyımt derler ya. bunu «Okuduğun gozeteyi soyte. eana nasıl bir kışi oldugunu sdyleyeyimiı diye de soyieyebılırsıniz bır bakıma Kahvesız durulabildi de, gazeteslz durabllır mi? Bır de gazeteciler. yazarlar var. Onların görevl okura hcber uloştırmok, yorum ulaştırmak. Haber, yazı ulaştıranları kadar, gazeteierin her dolındo çalışanların öneml, bırl öbüründen az d©âil Daha cok, goze görünenler Ozerinde konuyutur, tartışılır.. Filan sağcı yazarın, vaktıyle azılı bir solcu olduğunu bılıvor muydun? Yıllar sonra, sağcılığı kabak glbt cıktı ortoyal Burnunu kim estetlk ameliyotlo düzelttlrmlş bakoiım? Poütikanm da göbeöindodirier coğu. Ama, soyieyeytm basınımızm coğuyîa bu durumo getmesinde, bazı politiKacılann büyuk sucu vardır. OP dönemınde bır cbesleme Dasm» deyım! vardı. Satmayan, okunmayon gcueteler lianla, reklamla besienir, onların yaşamaiarı değfi, zeng.n olmalan sağlanırdı oöyıece. Birlikte calıştığımız yılıcraa. ds;k pabucuna bakıp acıdığımız bıri vordı. Mült'miiyoner şimdi. Yazdıkları da yenir yutulur çeylerden değli. Koşullanmışiıklaria dolu. Yandaşiarı, paydaşlan hüküm mü giydl, mohkemelere saidınrlor, yorgıclam., Cumnurboşkanna, Anayoso Mahkemeslne, Danıştoya, ana/asal ne kadar kurıım kuruiuş varsa ona. öasmı aa toplumunun bir kesıtl ülkenın elbet. Blrinl öbüruncien ayn düşunerpiyoruz. Oevlet kodroları, fosolarla taşıgelerie dolu olur da, basında bunlar olmaz mı? Dönekleri bulunmnz mı? TRT de «naylonı gazetecilerden oyıklanabMmış degıl. O da basınımızm bir kesıtl işta. MC clonemiBrınde, ycsalara aykırı olarak TRT'nln başına getirlimiş olan Şaban Bey, AP'nın «merkez yoklamasuylo Konya'dan göstereceği aday adayı. O zamanlor, lAnkora Notla Şaban Bey, tarafsız deği. Bu, MC'nln takımından.. diye yaza yaza bir kaldım. Cok kimse da soyledi, yazdı cizdı. Danıştoy karorianna korşın, TRTnin başındo tutuidu Şabon Bayl Faşoior, faşigeler dolduruldu bu kcmn kuruıaşuna. ıBuyruk kutlarıayla dolduruldu.. Süleyman Bey, secimlefe. Mldarda gitmek ısterker», TRT'yi kulianabüeceğınl mi düşünuyordu? Bir rrkcdaşı, YeMeCe kurulacagı zaman Süleyman Bey'e: S!z deli m'Siniz? Böyla Iktidar olur mu? Dlye sorduğundo çu karşılığı vermiştl: Bu ışın yürumeyeceâlnl blliyorum. Bümeyecek kcdar dell de değilim. Ama, TRT*y! elimde tutmak IstıyorumTRTyl eiinda tuttu. Ama, tuttuöundan da e!de bir şey kalmadı. Süleyman Bey. şlmdilerde TV'ye cıkmıyof. Be'kl da, 90 sonıyellk bir sure içln cıkmayo değmsz diye dOsunüyordur. Yckındu TV'de de seoim propagandalan başloyacak. O zaman bol bol nesesinl bulur isteyen. •*• «Spor» olg\ısunun dogru ve gerçekleri yansıtan bir tanımma varabilmek için. ilk aşamada bir yandan Loren:'in «spor saldırganîık gudüsü için banşçı bir boşalma yoludur», flte yandan Hoch'un «spor kiflelerin efyonudur» görüşlerindeki yan hslan sergilemeye çalışrriiŞtık. İkincj aşamada. beîîi ba zı spor olaylanmn neyi sim gelfidiği konusunda öznel ön yargılardan kurtulmak. gerçeklere inmek gerekiyor. Ama dogru, ama yanlış. sıraladığımız çagrışımlann evrenselüği nedeniyle. Olimpiyatlar, bu ikinci açamcnm doğal başlangıç noktası olsa gerek... Burada da bir Lorera • Hoch karşıtîığı goze varpıyor. Dünkü yazıdan anımsanacaktır: Lorenz Olimpiyat Oyunlanmn •milüyetçi» duy guîan körüklsmediğini, aksine sCndürdüğünü söylerken. Hoch onlan «suspansuvarlı minivctçilik» olarak nl telendirmişti Lorenz'in göruşü gerçeklere en uzak olanı... •Olkemin cnuru için» dlye başlayan Olimpiyat Yemini ilk kez 1920 Antverp Oyunlannda edıldi. Yani Blrinci Dünya Saveşı'nı izleyen ilk OUmpiyatta... Bu bir. Kazanan kişi ve takımlann ulusal marşlannm çalınmasına ilk kea 1920 Antverp Ohmpiyatında başlandı. Yani Birinci Dunya Sivaşı'ru izleyen ilk oyunlarda... Eu ikL Na7i Partisi 1935 Berlin Olimpiyatlannı İkinci Dünya Bunlar sporrn toplum geneliyle iüşkisi... Ama, >eter mi? Elbette hayır. Sporuc bır de kendi özu. fizelliği var. Schiller'den Marcuse'ye bir dizi dusünu rün görüş birliğinde olduk lan, ondan da öte. yalnızca insanlar degil. hayvanlar danydsının önemli bir böîümü içıa genelledikleri bir özeliik... Oyun güdüsünün, oynaşma güdusünün uzantıs) olma özeiligi... Konuya bir de bu açıdan yaklasmak gerekiyor. Buraya kadar M çözunıIemelenmi7de. ge'.sneksel tanım ve yakiasımlann eksik. ya da yanhş yanlarını sergilemeye, buradpn gi derek de sporun dogru tanımının bazı Oğelerini belirlemeye çalıştık. Goze çar pan ilk özeliik, sporun. için de yapıldığı topiumun b& ğeni ve degerlerini yansıttık^an başka toplumun ona yukledifi işlevi yerirıe getird:*i ve ortamın çeliskilerini oldugn gibi sergiledi KAYNAÎCLAR Richard Mandell. The Na» Olympics, McMillan, New York, 1J71. Cunoyt Koryürek, Olimpiyadlar, Akbank Yayım. İstanbul, 1876. Budd Schulberg. Loser and Siiü Champion, Nev English Library, London, 1972. YARIN SPOR SÜRECİ VE OYUN HEDEF, DEV BİR DENİZ GÜC.ÜL TÜRK DONANMA VAKFINA YAPACAĞINIZ YARDIMLARLA Bü HEDEFE ULASABÎLÎRİZ.