Katalog

İKİ CUMmJRÎYET 27 THVIIVIUZ 1979 ABtS Laf lafı açıyor.. Kendimizi 0*1şanda tanıtnıaktan, kenüınuzı tanımağa, oradan da Çetin AJtan'ıa «Bızde roman okunmadıgı.na ılışkin sözlerine gelmiştik. Sayın okur. son yazüanmd a FranSJZ kültur ve uygarhgı uzerinde durdugumu unutmamıştır sanınm; kendimlzi tanımak konusu da bızi yıne Fransız .opiumu ile Turk toplumu arasmda kitnı karşılaştır malara götürürse yadırganmasın. Şuna gel mek istiyorum, bır toplumu tanımanm başlıca aracı romandır. Roman denilen yazm türü ise bizde çok geç doğmuştur. Geç dog ması bır yana, romanm bugün bıl e bızda gereğınce okunmaması, toplum bılıncitnizın zayıflığına kanıt diye gösterilebilir. îşte dostum Çetın Altan. bu onemlı konuya par mak basmıştı son yazılannda. Benım üzerine auştüğüm, orasından burasından yoklamağa çalıştığun kultür uygarhk sorunu ile ıhşkısj bakımmdan. roman konusuna değıneceğim bu yazımda. Uluslann kendılenne özgu karakterlen bulunduğu gerçeğının yaygmlığı üzennde durmuştum; orneğın Fransız özgürlüge, Al nıan duzenceye (dısciplıne), Ingıli2 geteneğe düşkundur dıye bılinir. Ruslann duje. ınancaya yatkm duygun bır doğalan oldugu söylenmiştır. Burada bır soru çıkıyor karşımıza; romancı halkının bu gıbi ö.ıellıklerını ortaya nu çıkarjr. yoksa onlan yaratır tnı? İklsinin de doğru oldugunu gosteren örnekler vardır. Konu başlı başma bır ıncelemeyi gerekörecek derinliktedır. Turgenıev, geçen yuzyıl Rusya'sındakı anarşist tipinı büyük bır başan ile ortaya koyarak toplumuna ayna tutmuştur. Dostoyevski ise bır «Rus tıpı» yaratma yolunu yeğlemıştı. Bır toplumda orneğı olmayan insan romanda yaratıhr mı demeyin, toplum romandakı tıplere öykünür zamanla. Çunkü romancı «gelecek insan» ı sezmişur, ya da açıga vurulmamış kimı düşüncelen deşerek yaratrruştır onu. İlle bızden de bır örnek gerekse «Memetçık» tıpıni ele alabıliriz. Bu saf köylu tipı, yazarlanmi/ıin uydurmasıdır. Kenthnın koyluye bakışradan yola çıkarak bir gerçekllğı oluşturmuştur. Dıyecegım. biz uluslan romancılanndan tanırız. Pekı ama, kendinı tanımak bır toplum içın ne zamandan beri gereklı olmuş tur? •Insanlardan biri» Isem. kendim! ve çev remi tanımaga kalkmam hiç de gerekL olmayabılir, ötekı ne ise ben de oyumdur çun ku, ötekinin başına gelen, benım de başı P ROMAN OKURU Melih Cevdet ANDAY ma gelecektlr. Kısacasi. doğar. gizemli bir dünyada yaşar. sonra başka bir dunya'ya goçenm. Dogunun mısük, sofıyane anlayışı genellıkJe bu ıdı, bu anlayış ıçınde roman dogamazdı, sımgelerle dolu masallar doğdu bu yuzden Batıda ise romana yedıyüz yılük bır geçmış bıçılmesı. üzerınde önemle durulacak bır konudur Onlar romana neden. nasıl bunca erken başladılar. bız 9 de roman neden onca gecıktı Hocam Mustafa Nihat Ozunun «Turkçe'de Roman. «Son Asır Turk Edebıyatı Ta rıhı» gıbı değerlı yapıtlarmı rahmetlı ozammız Ahmet Hamdı Tanpmar ın XIX Asır Turk Edebıyatı Tarıhi» adlı onemlı kıtabım, dostum Cevdet Kudrefın Turk Edebıyatında Hikâye ve Roman» adlı araştırma smı arumsıyorum da. bu kıtaplann aaha adlanndan anlaşılıyor kı bızde duzyazılı yazın türlen Tanzunattan sonra Daşlamıştır. Bılemedinız yuzydlık bır geçmışı vardır bu yazının. Bunun nedenı de, bızde duz yazının çok geç dogmuş olmasıdır. Ga^etenın, romanuu. oyunun hep bırden ortaya çıkması bir rastlantı sayılamaz elbet: çünkü bu yazın türlen düzyazıyı gerektıriyordu. Pekj ama, bizde düzyazı neden bunca gecıktı? Yenj b'r yapıt Guzın Dino'nun «Turk Romanmm Doguşu» adlı kitabı. bıze bu ko nuda gereklı butun bilgılerj vermeKle kalmıyor, yukarda sözıınü ettigim gecıkmeuin yorumunu da getınyor Vazar. Turk romanınm doğuşunu anlatırken, elbette Avrupa romanı uzennde durmayı da zorunlu buımuştur Çünkü bizde roman, batı romanına (başka neye olacaktı!) öykunmo olarak doğmuştur. (Bati^a öykünmenın o g'lçlu Osmanlı toplumunu batırdığına ılişkin Inr ünümuz insanını dolaylı ve dolaysız olarak en çok enerjı sorunu etkılemeye başlamıştır. Gelecek te bu etkı şıddetını artırarak onun yaşamma yeni sı nırlar. kısıtlamalar getırecektır. Bu güne dek her ülke için alışüagelmış, eneniye bağlı ekonomik degerler tablosu alt üst olmakta. do layısı ile ülkelenn ekonomik yapılan hızlı bir deglşıme; oluşuma zorlanmaktadır. Bu zorlamalar ve degiş melertn faturası Türkiye gl bı. kalkınmakta olan ülkelere çok agır gelecektir. Bu faturada. petrole yapüacak her fıyat artışının kaîkınma hızını yüzde ıo dolayında azaltabilecegı, herhangi bir petrol ambargosu ile ülke ekonomisinin birden çökebiiecegi. ülkenin tüm dışsatım gelirlerinin ıpotek altına gırebilecegi gerçegi bulunmaktadır. Aynca ülkenin kaderi çok büyük bir oranda petrol bağlantılanna ve bu baglantılann yapıldıgı ülkelenn ıç ve dış politikalanna bırakılmış olacaktır. Oysa kj, bu ülkeler, hem kendi iç polıtıkalarında, hem de dış pohtıkalannda açıkhk kazanmış bir oturmuşlukta değıldırler Petrolün faturası bu durumda ekonomik boyutlan da aşar gö runmektedir. Eneni. dolayısı ile petrol; daha genış kapsamlı düşünuldüğunde «Ulusal bağımsızhk» kavram lanna kadar götürmektedir. takım süzümona savlann. bizde roman yazılarak ortaya atılması ne tuhaftır' Bunu Leylâ ile Mecnun masalı bjçenmtnde tüslu1 bunda) yazsalardı ya ) Duzyazı. gazete. ro man oyun turlennın başlaması. ulus oia rak kendırmzi yaratma ve tanıma eğıiıtvkinm gostergeleridır elbet Ama bunun vakrı gelmış mıydı gerçekten° Bakalım. goreteğız Güzm Dmo, «Turk Romanının Dojzuçu» adlı yapıtında özelhkle Namık Kemdl'in •Inhbah» romanını mcelıyor. Gerçı Intıbahdan önce Şemsetun Samı nın «Taagşuku Talât v e Fıtnat (1873) adlı romanı çıkmıştır. ama Ahmet Mıthat'ın yazdıklannı da katarsak. bu uç yazann romanian aynı dönemj kapsar yeni bir seçkmler çevresının ortaya çıktığı bır dönemdır bu «Aslı na bakıhrsa. Turkiye'de sıyasa! yenıleşme, orta sınıf özlemlerin;n bır ürunu aeeıldır. ancak kendi varoluşu içın savaşan gelenek sel sıyasa) yönetimın yenılenme kaygusundan ilen geimiştir. Bu yönetım başlıca eylem gucü olan Yeniçerilerin yenrıe bır bürokrası ve yeni değerlere göre eğmlmış bır ordu yaratmıştır» dıyen Güzm Dino. konunun en önemlı yanma parmak basmaKta dır. Şoyle kı. yaygın ve yerleşık anlayışa göre, batıda roman burıuva sınıfının yarattıgı bır turdur. Yedıyuz yıüık bır geçmişi var batıda romanın Fransızlar. zamanlan nı Chrestıen de Troyes (XII. yüzyıl) İle başlatırlar, bugun de tath tatlı okunacak bır nıtelıkte olan Pnncesse de Clevein (Mademe de La Fayette) yazılma tarıhi 1678 dır. (Onu bugunlerde yenıden elime aldım ) Bızde romanın (genellikle duzyazı türlerinın) bunca gecıkmesinın nedenı. orta sı ftıfın Wr türlü oluşamamasıdır. PeW ama Kamık Kemal «Intıbahı yazdığı zaman san ki burjuva sınıfı dogmağa başlamış mıydı? Yo... Bu yuzden de Namık Kemal gerçekçi bir biçemle anlatmağa çalıştıgı olaylann ıçınde bocalamış durmuştur. Kaç kez okumağa yeltendim. bıtırmeğı başaramadım bir türlu İntıbah'ı Bu roman ancak mcelenmek uzere okunabilır Gerçekte o romanın (batıda kı anlamda) bir okuru hıç bir zaman olma mıştır sanıyorum. Çünku. Guzın Dıno'nun da çok yerinde olarak belirttıği gıbi. tiizde roman, burjuva oncesı bır donemın uninü olarak ortaya çıkmıştır Kadının evde kapalı tutulduğu bır çağda s^k romanı elbette gerçekçı bır yontemle ele alınamaz. bir takım masals) ıvıhk kotuiuk karşıthklan ıçıne gömulur gıderdı Daha 1888'de Murat bey. bu durumu şöyle tınlatıyordu «Erkek ile kadzrun cıddı olan meyıl ve muhabbetle rının bi7de baadet . teehhül peyda olmasına ve edep ve hayalarını gözetmek luzumu nu hıssedecek kadar namuslu oîan bır çıft içın hayatı muşterekm perşembe günu koltuk resmı üe küşad olmasına nazaran.» Bu durumda roman yazıîmasna neden heves duyulduğunu anlamak epevce guçtür. Bu işın cıddı yanını bulmak içın Halıt Zıya'nm «Aşkı Memnu» romanını beklemek gerekır Ondan sonra Türk romanı yapı ba kımından. çeşıth sanat ve düşün boyutlan bakımından gelişme yoluna gırecektır ama... Ama bu vazın türunu besleyecek. onu kendisi için gerekh bulacak bır toplumsa] 0 sınıl oluşmuş mudur toplumumuzda Buna kolaylıkla Evet dıyeraeyeceğız Ancak. şunu unutmamak gerekır ki. toplumsal koşuliarla sınıfsal yazınsal olaylann koşutluğu ya da ılişkıleri konusu oır çırpı da çozüme bağlanacak kesınhkte bır konu değildir. bunu bilıyorum: ben bu yazımda yalnızca kendimızi tanımak aç'smdan roman sorunu uzerinde durmak. böylece de batılı ülkelenn bu konudakı durumlan ile kendi durumumuz arasmda bır karşılaştırma yapmagı denemek ıstedim Fransa'yı. Fransız'ı tanımak mı istıyorsunuz. Fransız romanını okursunuz. olur Ama bızde. Çetin Altan'ın dedıgı gıbı roman daha okunmadığına gore. kendlmizı tanıdığımız savunulabıhr mı'' Öyle ise kendimızi nasıl ta nıtalım'' Evet. bizde romanlar yazılıyor. ama okursuz olarak, ilerisi içın yazılıyor Kendini tanıma gereğını duyacak toplum içın jı gereksinimi yılda mılyonu eşan tonda fueloil veya ekonomik ömründe milyarlan aşan dolar tuketecek bır en düstnyel kompleksten bahse dıldıgı ortaya çıkar Ülken'.n retrol o^rak bu faturayı nasıl ödpyeceğinın de plânlanmış olmasını ısterdık Bu bölgenin her türlu enerji sorununun katı yakıt olarak lınyıtle cozümlenme olanaklan fazlası ile bulunmaktadır Petrol konusunda kı yanlışı duzeltmek için elde edılmesi çok guç ve pahalı olan sıvılaştmlmış linyıt gazmı önermek. sonradan da fueloil kullanımma mec bur olmak durunıuna gelin"•'memelıdir. T P>A O "na ba*lı Batman ısı santralı ortalama 100 0O0 ton'nl fueloil tuketecektır Etıbank'a aıt Kırka Bor tesıslerınde 8 000 ton/yıl ve Denızcıhk Bankası TAO Pen dik tersanesı tesıslerinde 10 000 ton/yıl fueloil onümuzdekı yıllarda petrol ve dış para açığımıza eklenecektir. Aynı düşünce sistemi için de özel sektor yatınmlan ve mevcut tesısler katı yakıta ve linyite bağlı hale gefarilebılırse dığer bınncıl ve ıkincıl enerjı kanyaklan ülke potansıyeline ve gereksinme lenne uvgun çozumler içınde entegre edilebılir ve enerjı sorununun faturası ha fifletilebılir. İsrail ve Biz.. srcrl ile Türktye arosındakı lllşkiler gıderek tatsıî, belkı de kekremsı bır nıte'ığe donuşuyor, Bu gıdışte kımın suçu var? Bır kez Yahudılenn tanhle hesaplaşmolarındo blr tersl'k ızlenıyor. Bınlerce yıl yersız yurttsuz yaşayıp bınbir cıie çeken Musevıler, sonunda Akdenız'ın Doğu kryısına postu serdıler. Amo ne pahosma? AngloAmerıkan desteğıyle bugünkü israil devletını kuran Yahudıler Fiiistınlılen yurtsuz bıraktılar, Ortadoğu'da emperyalizmın ve sıyonızmın rampasını oluşturdular. Yeryuzünde uluslararası sermayenjn tüm parosal guclerinı ardıno alon lsrail'ın Araplarla catışması, uyanan mazlum ulkelerle emperyalizmın kahredıcı çelışkısıne oturuyor kı bu durumda geleceğin yazgısı bellıdır. Ve Turkiye'de de emperyolizms karşı uyanış güclendıkçe Israıl'le ilişkiler zorlaşacak, Ankaro Ücüncü Dunyo'yo acıldıkca Israil'e kopanocokfır. Tanhsel gıd şe ters düşen tum dıplomasılerın ıflâsı doğaldır. I ABD'nın akaryakrt tröstlen Ortadoğu'da Arap petro\unü babaiannm molı gıbı kultonıyorlardı. ÜlkeT»?. de bu düzene bağlamışlardı. Araplar uyanorak yeraltı kaynaklarınc sahıp çıktıkoa, Türkiye «7 Kızkardeş»ten koparok irck. Lıbyc, İron koynaklartna yonelmek zorunda kaidı 1954 petrol vasasını hozırloyan Amerıkclı Max Ball'un sağso kulaklan cmlasın, otdüyse toproği bol olsun, üfkemızde ulusa! petrol davasma Amenkancılık adınG karşı cıkan tum Morrısonculora da nazor boncuğu takalım. Bır yılüa dışsatımdan sağlanon tum dövızını fıam petrofe yotırmok zorunda kalan ülkemız, Amerıkanın ya da İsrail'ın hatın ıcın Irak, Lfbya, Iran gıb' ülkelerie ıltşkılermı nıcın bozsun' Nıcin Sedot Begm ortoklığının ovukotı kesılsın? Möslüman mahallesınde sıyonızmın salyangozunu satarak dış ödeme dengesi sağlanır mı? Budur Geri Kalmışlık... Oktay AKBAL G Eyet «Umursamazlıklara, aylaklıklara cennet olan bir ülkemız var» dıye yazıyor Ayhan Hünalp... Çekırdekten yetışmış bir muhabır. «Benım işım haber almak haber satmak» diyen bir gazetecı, ayrıca ozan ve yazar... Geçen gun gazetemızde çıkan bır yazLSinda umursamazlıklanmızı sergılemış. Bır tekıne İMle yantış dıyemezsınız bunlann. Oylesıne bır tutum ve davranış içindeyiz kı. sankı bu ülke. bu kent bızjm degıl! Bır turlu sahıp çıkmıyoruz kjendjmıze... Vız gelıyor yanılgüar, yanlışhklar. ihmaüer, vurdumduymazhklar! Bin öburunu dogurur bunlann. Bu küçük bır şeydır. deyıp geçemeyiz «Mahallemızde bınlerce TV içınde vergısini ödeyen az ganbandan birisi benlm» dıyor. Saymış 'küçük' gibi gelen "boşvermeleri'. Hepsı birikince. hepsi bir araya gelince topîuradaki çürümüşlük belirginleşıyor. Konuyu izlemek. sorunu sürdurmek diye bir şey yok bizde. Bu noktaya kadar getınr bırakınz. en onemlı. en yp.şamsal uğraşlan. Bizden bu kadar, der geçeriz. Senin başardıgını ben tamamlayayım demek yok! Kimi zaman kendi kurdugumuz yapıtı da yıkmaya başlanz. Madem ki biz aynldık o yerden, o görevden. yıkılsın gıtsin, başan onun olmasın' O zaman hep al baştan yapıyoruz her işte .. Yarıladıgımız yapıyı başka birt gelip yıkıyor, kendisi yeni bir yapıya başlıyor; biz yine gelince o yere, o yapıyı yerle bir etmek görevinı şaşmaz bir özenle yenne getinyoruz, haydı yeniden başlanıyor başka bır yapının yüceltilmesine... O da yanm kalacak, o da yıkılacak, kimseye bir yarar sağlamayacak, boş yere masraf. boç yere emek, boş yere üzuntü! Benzin karneleri dagıtımından önce bir yazıında taçıt vergilerinin ödenip ödenmediğinin sorultnasııu önennışüm. Kimilenne sordular. kimılenne sormadılar. Bu kadarcık bir araştırmada bile buyük sayıda taşıt sahibmm vergilerini yallardır ödemediği ortaya çıktr, vergı daırelennin önünde uzun kuyruklar oluşta Hünalp da yazıyor ya, taşıtlardaki radyolann acaba vergilerinin verüip verilmedıgıni soran vaj mı? Kendi kendimize sorumluluk yüklenme bılinci yok. IUe de bizı baskılarla bunaltacaklar, sıkışüracaklar. cezalandıracaklar, ondan sonra borçlarımızı ödemek zorunda kalacagız, Devlet 'kendinı gösterecek'. devlet bireyleri korkutacak1 Işverenlerin, Işçi Sigortalanna borçlan ne kadarmış, bilır misiniz? Tam ondort milyar lira!... tşverenlenmız bu borçiannı bır türlü yatınmyorlarmıs sıgortaya... Neden niçin? Paraları mı yok? Hayır. Parasız nasıl sürdurürler işlerıni? Var. ama kayıtsızlık. aldınşsızlık. umursamazJık daha agır basıyor. Kimse gelıp zorla almadıkça, ödenmesini istemedıkçe, vermekten kaçınıyorlar bu parayL Bug a a y a n a obur gün dıye uzatıp duruyorlar! Ne kadar geç öderlerse o kadar kârlı olacaklar. Bu hesap da var elbet Paramızın degeri olduğu yerde azalıyor Bu gunün bin lirası yann beşyüz lira olursa, borçla yaşamak. 'Borç yiğıdın kamçısıdır' demek yayguılaşır! Görevunı yapmak, yüklendiğimiz ödevi yerine getırmek dıye bır sorumluluk vardır. Devîet hepımızın çabasıyla güçlenir. Küçügü büyügu de yoktur görevıa sorumluluk nedir bılmenın. Goz yumma, ışi oluruna bırakma gıderek inlı ufaklı çıkarlar saglayarak devletin bize yukledigi görevleri yerine getirmeme aiışkanhgı toplumda yaygınlaştı mı, şımdı oldugu gıbı günden gune o toplum bır batağa saplanmaya başlar. Bugün Türk toplumu boyle bir bataklıga ıtılmış durumdadır. Herkes kendi paçasmı çamurdan kurtarma yanşında... Bu çaba başkaJannı o çamura itme anlamını taşır. Herkesin bırbinni çamura ittigı bır toplumda ba~ taklık dennleşir. yogunlaşır Kımse çamura bulaşmaktan kendinı kurtaramaz. Goethe'nın okuma kitaplanna geçmiş o güzel sözunü anımsıyorum. • Herkes kendi evinin önunü supursun butun kent tertemiz olur.» Hepimiz kendi görevimizı yapmalıyız. Yasalann istedıgi sorumluluklardan kaçmamalıyız. Herkes yapsın. herkes yasalara uysun, ama ben yapmasam ne çıkar dedık mi bu salgın bir hastahk gibi yayılır gider ondan ona. Bir ctasözü daba var anılması gereken, 'Bahk baştan kokar.. ' Toplumun Iıder' saydığı îrtşıler, toplumun ön saflanndakiler "kötü örnek" olurlarsa kimsenin kimseye bir diyeceği kalmaz Dün söylediklerini bugün yadsıyan, tam tersini yineleyen; dünkü daT,Tanış!annı unutup bugün "ahlâkçı ve erdemc4 kesilen politikacılar bu mşkinlik, umursamazlık hastahgınm kaynaklandır. Encrjinin Akılcı Kullanımı ve Yeni Yatınmlar KATI YAKTT KONUSUNDA ÇALIŞAN ISI SANAYİCİLERİNİN YENİ KATI YAKIT KULLANIVIA, BİLGİ, GÖRGÜ VE TEKNOLOJİYE HAKİM OLMA ÇABALARI ÖZENDİRME YOLU İLE GÜÇLENDİRİLMELİDİR.. Durum böyleyken İsroî?. Törklye'de gof üsfüne gaf yopıyor Ankara'do Mısır Elçıliğine duzenlenen basKindan sonra İsroil Buyukelçılığı gerekslz bır cabaya gırı$ıp Te)Avıv'in Işına gelen yazılordan olu$an bır broşuru gazetelere dağıtmaya başladı Özellikle Ecevıt hükümetı Içışlerı Bakanını kınayan yazıiarı makaslayıp gazetalere aıanslaro yollamak. garıp bır gavretkeşlığ! sımgeiıyordu. Dışıslen Bakanlığımız, Israıl Elçılığı Maslahatgüzorını coğırarok olayın yakısıksızhğını vurguladı Bır önemli nokta daha var kl Turklye basınında v« Dışışlermde coğu kışının gözünden kactı. Dört Fillstlnll gerılla Ankara'da Mısır Elciliğinl bastığı gunlerde AP Aıansından ftaynaklanan şu hober çıktr « İsrail hukumetımn, Mısır Elcilığlne blr boskın duzenlenerek rehınelerin kurtarılması konusunda Mısır hukumetıne yardınn önerısi yaptığı bellrtilmektedır» Bu haber doğru mudur, yanlış mıdır? Coğunlukla iki devlet arosındakı böyle ctemaslar» gızlı kalmakta, gerektığınde «tekzıp» edılmektedır. Ancak Israıl'in, İdı Amin Uganda'sına yopîığı unlü Entebbe baskınını anımsamamak elde değildir Türkıye'nın egemenlik haklarını hlce sayorak uygulonacak bu tur gırışım içın İsrail ile Mısır orasında bır illşki kuruldu mu? Neden olmasın? Hasan ERİŞKONdilimleri içinde kullanılır de gerlere gecikmeden getinlmeli, plânlanmalıdır. Bugunlerde, eneni konusu, degişık çevrelerde her yö nü ile yoğun bir şekilde gö rüşulmekte ve onenler geti nlmektedır. Görüşmelenn. önerilerin agırlığı. degişiktir. Özel otolara venlen kısıtlı benzme yeni kısıtlamalann getirilmesi pohtık çev relerce uzerinde çok durulan ve açıklanan bir önlemdir. Bu önlem ekonomiye ne getirir. ne göturür hesabı tartışma dışı bırakıhrsa, konu tüm petrol tuketimi içindeki düiminde % 1 ölçüsünde bir oynama yapar Ka! dıkl gerçekte. benzin, rafine rilerimizın üretmek zorunda olduklan bır yan uründür. Bu yan ürün de, akıln petrol ve rafinaj politikası He daha uygun çözümlere kavuşturulabilir. Enerjı ve pet rol sorununda çok küçük yüzdelere giren konularda, geniş halk kitlelertne özveri önerilebilirken. yeni yatuT.m lara. yeni yaünmlann getireceği gerçek yüklere. endustrinin genişleme ve yeni leme çabalanna nasıl yaklaşıldığuıın ve yaklaşılacaginın öncelikle tartışılması. önletnler alınmasi da akıla olmanın bir gereğidır. nerjı tüketerek sağlanabilecegi gerçegi karşısında, yatınmlan kullandıklan enerli açıs.ndan çok. ülkenin sahıp olduğu eneni potansıye lının kullanımı olarak değerleme yapılmalıdır. Yatınmlan sürmekte olan 6nemli tesıslerden bırkaçı burada fueloil kullanımlan actsmdan değerlendirildiginde birinci ortak nokta. projelendirme devresinde. ener ji ile ilgili degerierin bugünkü değerier olmadıgı ikincisi İse. petrol konusunda ge lmen asamalann daha önceden kestinlmediğıdir. Petkim tarafmdan Aliafa' da gerçekleştirilmeğe çaljşüan ve dev petrokımya tesislerinde gerekli proses buhan 4x350 ton/saat kapasi tell ve fueloll yakan kazan larda üretilmek uzere planlanmakta ve bir Japon firma sı ile proje yurütulmektedir. Bu projede tam kapasitede çalışma halinde ortalama 700 000 ton/yıl fueloil tüketilecektir. Gerekli fueloil ikmaü aksadığında. proses buhan elde edilemiyeceginden üretim duracak. on binlerce insan gücü ve milyarlarca liralık yatınm eksık veya boş kapasite haline öd nüşebilecektir. Bu yabrun stratejik bir madde haline gelen petrole ve 70 senöne muhtaç oldugumuz dış para İle tehlikeli bir riske itilebilir mi? Aynca bugünkü koşul ve fiyatlarla katı yakıta göre çok pahalı olan bu çö züme gitme yerine tesisin buhar ve elektrik gereksinmesi birlikte düşünülerek linyit yakıth termlk santrallarla pekçok sakıncayı birden ortadan kaldırmak yollan aranabllir ve bulunurdu da. Bugünkü dünya koşullannda, petrokimva tesfslerinin temel hammaddesi olan petrolü yakıt olarak kullanma çelişkiU bfr durum yaratmıyor mn? Gelecekte belki petrolü bu tesislere hammadde olarak dahi bulmamız mümkün olmayacak. Kanımızca Aliağa'da büyük bir endüstri, petrol ve petrokünya bölges} gelişmekte dir. Gerek elektrik enerjisi, gerekse proses buhan gerek sinimini entegre bir sistem fçinde düşünmek ve çözmek olanak dışı defiidir. Aynca petrokimya tesislerinin elektrik enerjisi gerekMnJml de eşdeğer petrol olarak hesatslanırsa, Interconnecte şebeke yüku He bîrlikte ener isroil, yeryuzünde öyleslne şımarık bfr polıtfkonın temsıiclsı kı her şey umulur. işgal edılmış Arap topraklannda yerleşlm birimlerlnı kurmaktan tutun da, dunyanın otekı ucundakı blr devletm toprakla'.na Indlrme yapmak. Lübnan sınırlon icmdekı yoksul köyleri bombatamak, komşu devletlerin sınırlarını ciânemek ve akla gelmedik ışler tezgâhhyarak tam bır «korsan devlet» ki^iUğ\n\ benlmMmsfc İsrail'in yeryüzundekl görunümünil Cîziyor. Bır de MtSr'la anlaşıp Ankara'ya havadan bir Indııme yapsaydı, bu tablo tamamlanırdı. İsrail, Amerlka'yla, siyonlzmle. •mperyollzmle bütünleşerek cağdaş dünyado ve hele öncelikle Ortadoğu' da yaşayamaz. Turkiye ise Ortadoğu'nun ve Ücüncü Dünyanın koşullorını benlığinde gldereh doha cok duyuyor. İkı ülkenin polıtıkosı temelde böylece çatallaşıp karşıtlaşıyor, gün geçtıkçe zıtlaşryor. Bugün her ülkede önemli boyutlarda enenı sorunu bu lunmakla bırlıkte. bu sorunun etkılen hepsmde aynı şiddette değildir. Şiddetın derecesı, ülkelenn eneni po tansivelleri ile bu potansiyelleri daha akılcı kullanmalanna göre değişmektedir. Clkemızde de enerji sorunu bir anda ortaya çıkmamıştır. bugün gelinen nokta daha önceki yıllann planlamalan ve alternatif seçtaleri sonucudur. Yannki noktalara da bugünkü seçimlerle gidılmektedir. Dunün enerrye ba#h ekonomik degerler tablosuna göre yapılmış ve plânlanmış yatınmlar; birincil ve ikincil enerii kaynaklan ile ilgili varsayımlar sonucunda, petroi birincil enerji k&yna.gı olarak baş sırayı almış bulunmaktadır. Enerji. üretimin temel girdisidir. Bu temel girdi petrole, petrol de dışa bagımlıdır. Ülkenin ka deri dışa bagımlılıktan herhalde petrol sebebi ile de kurtarümalıdır. Dünyada enerji konusundaki çahşmalann temelinde, büyük oran da, petrolu uluslararası bır silah olmaktan çıkarmak. alternatıfler geliştirmek gayreti bulunmaktadır. Türkiye öncelikle, yenî ya tınmlannı petrolün etki ala nının dışuıa çıkarmak zorundadır. Sahip oldugumuz alternatif enerji kaynaklan ve ekonomik degerlerle pet rolün etkı alanından kurtul ma olanakian vardır. Yeni araştırmalar. yeni bir enerji dengesi getirinceye kadar. katı yakıtlara, özellikle linyite yönelmek kısa ve orta devredeki sorunlara uygun çözumler getirebilecek niteliktedir. Orta ve uzun devreler için mumkün enerii kaynaklan da gerekü zaman Her yönü ile akılcı olmak Petrol ve birkaç j'eni yaürım Yatınm ve planlama sürecindeki yeni projelerin bir kaçına petrol gereksinimi açısından bakıldıgmda şaşırtıcı sonuçlara vanlır. Kışi ba şma, eşdeğer petrol ölçüsü ile. en alt düzeyde enerji tüketen ülkemizde, gerekli kalkır. tıanın daha çok e Sonuç olarak Ambarh Termik Santralı tam kapasite ve iyi şartlarda çalıştınldığında 1 500 000 ton /yıl fueloil tuketebılecek durumdadır. Burada mevcut 2 x 150 MW ve 3 x 100 MW göre eşdeğer fueloil kazanlan 3^200 M V eşdeğerli A linyit kazanlanna dönüştürülebilir. İç para ve teknoloji ile bu donüşümün gerçekleşme şansı vardır. Binm enerii maliyeti bugünkünün altına düşer. Silahtarağa termik santra11nin sağlam bölümleri ile çok daha kısa sürede ve daha ucuza linyit bölgesinde yeni bir termik santrala geçilebilir. Enerii açığı azaltılıp, enerii dış ödemeleri azal blabilir. Petrol silahının etki alanı daraltılabilir. Eski yatınmlar yeniden gözden gecirilirse Denizcilik Bankası T.A.O. Genel Müdürlüğünden PENOİK TER8ANESİ LİMANAĞZI MENDİREKLERİ İKMAL İNŞAATI İŞİ İHALESİ İCİN MÜTEAHHİT ÖN SECİMİ YAPILACAKTIR Yaptırılacak olan iş yakloşık 150 0O0CH30. TL keştf bedelli beton bloklu duşey sedde tıpınde mendlrek ve rıhtım Inşaatı olup ıhale dosyası ve muteohhıt ön secınrıi icln öngârülen şartlar İstanbul Kaynarca/Pendık Tersanesındekl İnşoat İşlerl ve Projelsr Müdürlüğünde incelenebilir. isteklilerln muteahhlt ön secımıne tştırak edebılme lerf lcin 15.8.1979 günü en gec saat 17.'ye kadar ıstenen belgeleri İstanbul Kaynarca/Pendik TersanesındeKi inşoot İşlerı ve Projeler Müdürluğune teslım etmelerı gerekmektedir. Postada meydano gelebılecek geckmeler dikkate alınmayacaktır. 2490 soyıfı kanuna tabi olmayan Bartkamrz müteahhit seçıp secmemek veya istedığını seçmekte tamamen serbesttff. VÛFATLAR İCİN ta fOnlartnıs) P»JIM«D tSUU< CENAZZ tŞLEHİ btr «iefonl» U(o TC o m a noaım Mlar doktar rapot deno rutt•»a. u»tta> auası d»Tir duatan, h*lT«, nkar tftierl rmpıüT nmıııtnıH» «• attıiık)» uı«n> ISLAM CENAZE İSLERİ ItOT ı BBtrn muvatlem TEL: 47 20 06 • 40 68 86 olmak Qxan rurı OMT* ıtt ıda^ lc*. rvt âm, Tun âısmâıo a n » uktt rtpthr GOrrtlD IM •tarilr (Turkel: 5853) Basit bir hesapla yılda 2.53 milyon ton fueloil ve 500 000 000 dolarhk bir dıç para yukünden kacmak olanaklan vardır Bu olanak iyi kullanılmalıdır. Yukarıda bahsedilen tesisler İçin ortalama 20 yı! ömür kabul edilse ıo milyar dolar. bugünkü degerlerle. Içerde tutulmuş olacak. tesislerin dışa bagımlılığı önemli ölçüde azaltılmış olacaktır, Türkiye şartlannda katı yakıt kullanma genellikle daha ueuz ve daha az riskli olmasına karşm daha çok ilk yatınm harcamalan gerektirmektedır. Gerek yeni bir tesis kurulurken. gerek^e fueloil kullanan eski tesisle ri katı yakıta çevirirken ge rekli yatınm harcamalan uzun vadeli. duşük faizli bir kredi sistemi ile desteklenmeli. katı yakıt konusunda çalışan ısı sanayici'erinin ye ni katı yakıt kullanma bılgi görgn ve teknolojiye hakim olma çahalan özendirme yolu ile güçlendirilmelidir. {Basın: 18404) 5865 ÜNİVERSİTE ADAYLARI HABERLEŞELIM 1978.1979. USS. SINAV SORULARI, Cevsplan ile bırhfcte, soıu B«nkacığı,EI Genel Yetenek küapo§ı| LlSE.1.2v3. ve Liseyı bıtıren oğrencılere ücretsiz olarak postalanacaktr. RK. 173. Beşıktas .İST. Q l B a ı b n , (Cem Reklom: 5862) HEDEF, DEV BtR DENÎZ GÜCÜ!... TÜEK DONANMA VAKFINA YAPACAĞINIZ YARDIMLARLA B ü HEDEFE ULAŞABİLİRİZ