Katalog

DÖRT CUMHURtTET 28 HAZÖtAN 191$ FOÜTİKA VE ÖTESİ MEHMED KEMAL ABDİfLCAMBAZ İLAN rWWJ\!,,, TURHAN SELÇUK Bu kez iyi çarpılacaklar Anadoju'yo gellp yerleştlkten ve müslüman da olduktan sonra Arap'tan. Acem'den blr cok sözcuk almışız Hlc bır dll sutten çıkmış ak kaşık glbı değlldlr. Elbette yanından yöresınden sözcükler alacak. yanına yöre3İne sozcukler verecektlr. «Gazetecl Lisanıı adlı bır d« kılabı olan Salt Paşa, Batı'dan ilk aldığırnız sozcüğun «Statuguo» olduğunu yazar 1789 savaşlarından sonra barış goruşmelerlne katılan Tatorcık Abdullah Efendl. bu sözcuğu hem bakanlar kurulunda kullanfrtış, hem de yazdığı tezkeraye gecırmlştır «Statuquo»nun dlllmlze İlk giren sozcük olması da ilglnctlr Demek batıdan aldı^ımı? bu sozden sonra hep statukocu olmuşuz. hep statukoyu korumaya çalışmışız Bundon ellf yri sonra glren sözcük ise polltlkadır Blr gırmış, pır glrmiş... Ondan sonro polltlka. polltlk eozlerınl dllımlzdan duşürmez olmuşuz öylekl polltlka sozcuflunu de Farsco tomamlama ıle dıllmlze lylce yerleştırmeye calışmış, «HulusoI polltlklyye» glbi maskaralık.'ür yapmışız. Hele cok partlli slyasal hayata glrdlkten sonra polltlkacı olmayanımız kalmodı, heplmlz polltlkacı keslldlk. Partıler demokrasislnde polltlka yapmayı blz, halkı kandırma anlamına alıyoruz Klm halkı ne kadar cok kandırırso, o kadar lyl polltika yapıyor dlye beğenlllyor Kimsenln altında ne var ÛBtönde ne var dlye eşeledıfll yok Gecenlerde. ylyicl tokımından bınyle oturuyordum «Hadl, sana bır kahve ısmarlayayım da miden buyram etsml» dedı «Kahveyi nereden buluyorsun?» «Blz buiuruz » «Nereden?» tUzumünu ye de boğını sormo Bin llra verlriz nene ıcerız Sız kendınıze bakın Hala Ecevıt e oy verbcek mıslnız?» Sustum, bır şey dsmedim. Bır flncan kahve ısmarlıyor, ardından polltlka yopıyoıdu aklınca Her dönemde bulunmayan her şeyl bulocnKiar ondan 8onra da bızım oylarımı/la aıay edecekior Hnnl dıyecefjım cok şey vardı ama «Soylesem teslri yok. sussam gonül rnzı deflll» onun glbl Gecpnde Demlrel. sempatlk meslektaşım Yavuz Do j not n nBız iMFden para almıyorduk ama kahve vardı, ne habsr? » dlyordu Ankara'da, Meclls'te kahve var Ama co<?unluk yok Bır tOrlu bıraraya gelıp coğurtluğu sadjlayamıyorlar Bu yüz den rio blr cok yasa tasarısı cıkamıyor qünde uyuyor Bir şey soylıyecek olsan «Vay Merllsln manevl klşl liğlne hakaret ettın » dlye höyköröyorlar Eskl mebuslor kador bıle sabır gosteremlyorlar Esklden yazarlar mebuslara cok takılırlordı Klmse de «manevl klslllfllmize sovdün» dlva savcı cağırmazdı «Ensesinden blr tokat atsom Tokat mebusuna » Nereden alıştık bu kahveye?. Alıştık ama, öyle cok kahve lcon blr ulus da değlll* Bİ7İm flnconlnro bakın bölbül canaaj yobancıların flncanlarına bokın kalaylı ten cere glbl kocaman Honl blz ml kahve meraklısıyız, yok8a onlar mı?. Kahve lcln de. yokluğu cekllen başka şeyler lcln de cok polltlka yapılablllr. Nlteklm kocnmon gobekll odam yokluklan durmadan somurüyor. Daha sömürecek de .. tSlzlerl blr flncan kahveye muhtac ettller..* f Oldu » «Mübarek Ramazanda vatondas yemeğlne koyacak blr kaşık yağ bulamıyacak > «Doğru » «Honi tup gaz, hanl gazyağı?...ı tYok » Kımblllr daha neler söyleyecekl. Bır toplumun ahlâkı blr günde bomlmadığı glbl blr gflnde de duzelmez öyle bır du/en kurmuşu7 kl, ahiâk odına ne eoylosen çlnanay 1950'den sonro oyle blr dü?en getlrmlşız kl llle de blr takım adamları zengln edeceğl? siyo cırpınmışız. Blr tokım adamları da akıl almaz ?enqlnlıqe boğmuşuz Amacımız ne Imiş? özel keslm elıyle ülke kalkındırmak' Şımdl donup ardımıza bakıyoruz, ylyicl takımı paraylo, pulla devlotln ellerlnden Uıtmasıyla oyl« şlşınmış kl devlet gorıdo kalmış, halk da olduğu yeıda sayıyor No kolkınma var? Ne nurlu ufuklar? Ne buyük Türklye? Nfi su ne bu? Heosl de lâf ebellğl! Hanı koltuğu blr daha ele blr geelrse gene fflfebe!'ğl ederek hülkı kandıracak... Koltuğu ele geçlremeylnce kolrukta oturanı vıkmak Istıyor 214 Bu ulkenın bütün dertlerı blttl de herşey 213 ... 915 ... 2?0 . . 225 .. glbl layılara mı kaldı? «NA1O icın ne duşunursunuz.?» «Bos vgr» «Ölen CENTO'»» «Öiulede ııfiraiyamayız» «Ortak Pazar?» cAdam sende » «Salt2 anlaşmosı?» «Bı?e ne > Gutün ışlen guçlerl soyılorı butmak hökömetl dovırmoki Cunku cicl mama ufukta görundu Ecevlt In ne solcııHıgu kaldı, ne sogcılığıl Ecevlt, ylylri takımının duzenlnın yıkılmaması lcln calışıyor haberlcrl yok Ne dlyor Ecevlt«Hukumet bunalımı yaratmak hlc blr partlye yarar sağlamaz» Bu sozlerl blraz acalım Yanl demek Istiyor kl, benlm hul'uınetımı yıkarsınız sıze de yaramaz bana da yaramaz ulke daha buyuk bunalımlara girer Daha buyuk bunalınıiar ncdır? O gunleri b'r duşleyebılseler dudakları uctık.ar Her dorıemde şışınmlş ya bu ylyicl takımı yenl bunalımlarda da şlş.necefilnı sanıyor Bu kez kazın ayağı öyle deflll Hele blr denesınler de görsunler bakalıml Yankesıciye sormuşlar: «Nasıl ^arparsın?» «Vallahl ben çarpmam Carpılacak adam ağır. usul usul yanıma gelır, ben de elımi uzatır alınm Sonra da bana çarptı derler » Bunlar ağır ağır, u"5ul usul carpılmaya doğru gellyorlar Bir çarpılacaklar ama, değme gılsın tum çarpılacaklar, ama haberleri olmoyacakl KOMŞUNUN TÜTÜNÜ Bulgarlstan da bugün dokuz Elgara fabrıkası var ve bu fab nkalardo 25 tlp slgara üretılmekte Sıgara uretlmlmn yuzde 9O'ı flltrell olup yuzde 1O'u filtresırdır. Bulgartabac blr kllo Samsun sigarasını 3 dolar 58 cent'e ure tiyor Flltre kâğıt ambala|la mayı ve taşımacılıflı Bulgartabac yapıyor Tekel Genel Mudurluğu bır kılo Samsun slgarası karşılığı olan 3 dolar 58 cont'l tutunle karşılamakta Bul garlstan'a blr kilo slgaro değeri karşılığında şark tlpl tutun verlyoruz Orhan özet bu konuda yapılan calışmaları şöyle özetledl «Ulkemızde sıgara darlığı ya tınmsızlığa dayanır Bugun Tur kıye'de bır sıgara fabrıkası ancnk uc yılda kurulablllr O nedenle fılıtrell slgara darlığını. bugun gorev başında bulunan hukumete ve Gumruk ve Tekel Bakanına bağlamak cafl dısı bır goruş olur» tSayın özet, şu anda fllltrell slgaro üretıml ayda ne kador?t «2 mllyon 600 bln kllo > «Sanıyorum Yugoslavya'da Hlkmet ÇETtNKAYA Tütünümüzü verip, Samsun sigarasını alıyoruz. Fıltıe, kağıt, ambalaj ve taşıma gıderlerını üstlenen Bulgarlara, bır kılo Samsun için 3 dolar 58 sent 'Şark tıpi,, tütunü de işçılik ücreti olarak ödüyoruz Buigarıttan da bır sıgara fabrıkasının ürellml Bulgarlstan'da kooperatif, üretici aileye istediği kadar toprak kiralıyor. Örneğin Kırcali'de tütününü toplayan üretici, ikinci dikim yaptığı Haskova'ya gidip kiraladığı topraklarda ürününü devşlriyor. Marlboro, Astor, VVinston gibi sigaraları yapan Bulgartabac,, Tekel'e de Samsun üretiyor uretlm daha önce başlamıştı ı «Evet Şu anda hem Bulgarıstan, hem de Yugoslavya ıle blr yıllık anloşma Imzaladık Tu tun karşılığında sigara urettlrlyoruz Şımdılık Samsun sigaraSının uretıml yapılıyor Yugoslavya'da ayda 1 mllyon kılo Bulganstan da 500 bın kılo urutıleceğıne gore, blzım uretımımizden 1 mılyon 100 bln kılo az bır uretım Ile (1,5 mll yon kllo) yuzde 60 blr fllıtrell sigara artışı olccak şubat ayın da Yugoslavya'ya blr kllo S" y sun ıcm 3 dolar 60 cent karşılıflında tutun verıyoruz » SİGARA İHRACATI Samsun sıgarasının Bulgarls tan'da uretılmesıyle Bulgarta bac'ın fılıtrell sıgara tlpı sıgara sayısı 25'den 26'ya cıktı Ivan Trendafılov dokuz sıgara fabrıkasının guney bölgosın de Haskova, Fılibe, kuzeyde VIdln Plevne Şumnu Ile Sofya'da bulunduğunu acıkladı Bulga rlstan'da dokuz slgara fabrıkosında yaklaşık 40 bln Işcinin calıştığını sozlerlne ekledl Sordum «Işcılerln Cıcretlerl calıçma ko sullarına göre defllşlyor mu?» Trendafilov«Elbet değlşlyor Ortalamo 200 leva artıyor fabrlkalarda ça lışan Işcller Ûretiml yükselttlklerlnde prim verlllyor kendllerlne » cOrtalama prlm ne kadar olu yor?» «Çalışma saatlne göre oranla nıyor. Aylık ücreti kadar prlm alan IşcMerln sayısı hayll yukeek » «Hangl ülkelere tOtOn Ihracatı yapıyor sunuz?» Ivan Trendafilov yerlnden kaik tı ve blr dosya alıp geldl. Ülkelerln tütün Ihracatlarını ve Ithalatlarını gosteren blr cİ70İgeyl masasının uzerıne koydu. Sonra ulkeslnln tutun Ihracatı hakkında bılgl vermeye başladr «Bızım tutun Ihrac ettiğımlz Olkeler Sovyetler Blrligl, O Almanya, Macarlstan, Cekoslavakya, Yugoslavya Fransa, Ispanya, Porteklz, Isvec. Danimar ka Norvec Flnlandlya ı Şaşırıyorum tüm Avrupa Olke lerıne Ihrac edlyorsunuz tutunu nuzü?» «Hemen hemen öyle... SALT ingıltereye Ihrac etmlyoruz » «Nedenı?» «Nedenl yok Saydıgım Olkeler bıze yetlyor» Ardından özur dlllyor Tütun ÜJkede üretilen sıgaranın yüzde 9O'ı fıltreli. 76 bin tonu bulan yıllık üretımin 1213 bin tonu ıç tüketıme ayrılmış gerı kalan 63 bın ton sigara dış ülkelere satılıyor. Sıgara dışsatımı 1947'ye oranla yüzde 921 artış göstermış Ihıocata hazırlanmış blr tütün balyası throç ettlklerl klml ulkelerl unut mus. Saymaya başlıyor: «Tunus, Cezaylr, Fas. Mısır, Irak, Japonya, Avustralya ve Amerlka...» 250 MlLYON LEVA Bulgarlstan tütün Ihracatından 250 mllyon leva dovlz elde edlyor. Bu sayıya sıgara ihraca tından elde edllen dövlzl katmıyoruz. Bulgarlstan'da şubat ayında Samsun slgarasının üretılmesıy le slgara tlplnln 26'ya ulaşacağını bellrtmlşlik Şlmdl Bulgartabac'ın Orettlğl slgaralara söy* le blr göz atalım Sıgara sanaylnl Ivan Trendafılov'dan dınleyellm «1978 yılında yaklaşık 7576 bln ton slgara üretllmlştlr Bu uretlmln yüzde 9O'ı fllltrell clgaradır» «lc tuketlmlnlzl acıklayablllr mlslnız?» «Slgara uretlmlmlzln 1213 bln tonu lc tüketim Gerlye kalan 6283 bln tonunu Ise Ihrac edlyoruz » «Sıgara ihracatından elde ettlğlnız dovlz?» «Yaklaşık 350 mllyon leva ..» «Sıgara Ihracatına ne zaman başladınız?» «Kesın tarlh veremem Ancak eunu bellrteylm esklden slgara Ihracatımız yoktu Yıldan yıla arttı Örneğln 1958 yılında 58 mllyar adedl buldu Bu eayı 1947 yılına oranla yüzde 921 art mıştır » «Hangl ülkelere slgaro Ihrac edıyor sunuz?* «Tutun Ihrac ettlğımız tüm Olkelere Sovyetler Blrliğıne. Amerlka'ya isvec'e Fransa ya...» «BT, Stuardesa, Rodopl, TU • 134. Inter, Yuvel, Fenlks ve Vega sigaraları glttlkce fazla aranıyor» «Yabancı patentll slgara uretlmlne kac yılında başladınız?» «1976 yılında başladık » «Hangl slgaraları üretiyor tu nuz'» «Marlboro. Astor, NV Wlniton ve HB » «Bu sigaroların üretlml ne ka dar?» Yanıtsız kalan sorumu blr kez daha ylnellyorum Ama bu kez de yanıt alamıyorum «Neden susuyorsunuz? Trendafilov?» «Yoo susmuyorum Eğer Izln verırsenlz yabancı patentll slga raların üretımınl ve ıhracatını acıklamayayım » Sıkmak Istemıyorum Trendafı lov'u. O'nun Için blr başka kc> FRANSIZCA STRASBOURG ÜNIVERSI TESİ ME2UNU ÖĞRETMEN TARAFINDAN FRANSIZC/» DERSİ VERİLIR BUTUNLE MELI ÖĞRENCIIER SINAV LARA YETIŞTİRİLİR. DAVULLARVURUR MUAZZEZ MENEMENCİOĞLU 3 Kitap Birarada 2. BASKI Isteme Adresl: Abldet HOrrtyet Cad. 147/8 5İ8İIİSTANBUL 58 68 69 nuya gecTyorum Rma Rafama Türkıye de yabcncı sıgara kacakçılıgı gellyor. Bulgarıstan'a gıtmeden once sıgara kaçakçılı ğı Ile llgill arşlvlmlzl kanştırmıştık. Ulkemlze yabancı slga ralar ozellıkle Karadenlz'den ve Guneydoğu'da Samandağı'ndan glrıyor Yaklaşık 6 mılyar lıra ödenlyor yabancı slgaralara «Marlboro var, Kent var...» Sankl Fatlh'den Aksaray'a doğru yüruyorum Ivan Trendafı lov daldığımın farkında. Kalma ya hazırlanırken kendımı alamıyor, soruyorum: «Blz de kacak cok slgara var. Dlyorum kl hangl ulkelerden glrlyor bu slgaralar yurdumuza » Şaşırıyor Trendafilov kendl kendime yönelttiğlm soruya Kahvelerlmız gelıyor Birer Marl boro sunuyor konukçum Emllya Ile bana ', Marlboro'yu gösterlyorum Trendafılov'a Şaşkın şaşkın ba kıyor «Bunlar var ya bunlar» «Evet .» «Blzım Turkıye'de bol bulunur Kacak gellr ulkemlze Otuz llraya kırk llraya cocuklar satar ellerlnde Karndenlzden mo torlorla glrer boğaza » Gozlorlnl acıyor... «Yaaa » «Işte öyle. Karadenlz'den mo torlarla » Kahvelerlmlzl bltlrlyoruz. El sıkışıyoruz Trendafılov'la Ayrı lırken dostco ellni omuzumo atıyor ve şunları 6oyllyor«Bız kardeş Ikl ulkeylz Tütün üretimlnde ortak blr yol Izlemellylz Blz tutunde sorunlarımızı cozduk şımdi sıra 8lzde. Blzde tutunculük 1980 yılına değin daha da gelışecpk Bl zlm fllltrell sıgaralarımızın 1968 yılında toplam payı yuzde 11'dl. Bu sayı 1978'de yüzde 90'a ulas tı Vlr|lnya ve Bırley tutünlerlnln katılmasıyla slgara üretlmınl benlm8edlk Şlmdı daklkada 24 bln adet slgara üreten, dakıka da dört bln kutu hazırlayan cağ daş maklnalarımi7 var Makina larımız Cekoslavok «Şkoda», Fransız «Dekufle», italyan «AMG Saslp». Federal Alman «Hannl»dlr » Emllya Ile blrllkte ayrılıyoruz Bulgartabac dan Dışarıda kuru bır soğuk Bulqar Yazarlar Blrliğıne docjru vuiüyoruz. YARIN «TABAN FtYATI, TAVAN FİYATI»