Katalog

A t TI CÜMHURIYET 16 HAZEİAN 1OT9 Kıbns sorımundaki düğüm: MARÂŞ İzzet Rıza YALIN Maraş, Kıbns sorununun cozumü ıcm 15 Hazıran 1979 da başlatılocak gorüşmelerde. tAna Sorunı olacak Ve Denk taş . Kıprıanu 2 Doruk Toplantısı nın «10 Maddelık Anlaşmc» metnının beşıncı maddesmdekı tKapsamlı bır çozumün toprak8al vo anayasal yonlerının, görüşmecılerce dıkkote alınması» ilkesi uyarınca tartışılacak... Buna gore O] Moroş'ın Birieşmış Mılletler gözetımınde (koruyuculuğuröo) yen den yerleşıme ocılmosı konusurda anlaşms/o vc nlmosına öncelık verıiecek b) Maraş konusunda varılacak onKışmo Kıbns sorununun ötekı yönlen ıle ılgıl goruşmelerln sonucu beklenmeden yerıne getınlecek > OEĞİŞIK GÖRUŞLER Ikı taraf bu anlaşmaya karşın. tıkı topiumun yonetımı altındo kalacak toprak ve merkezı hükümetın yetkı ve ış'evlenne» ilışkin konularda hâlâ daho değışık goruşler savunmakta KTFD Başkanı Denktaş'ın, t10 Maddelık Anlaşma» metilnın beşıncı maddesıne gat rrjlğı yorumo gore »Maraş konu su gorüsmelerın başlamasıy la bırlıkte ele ahnacakfır Yerleşme Maraş konusunda ıler!eme sağlanır tam b r intaşma ya varı/ırsa (ste o zaman| soz konusu olaccktır Toplumlirararası gorüşmeler sırasında Maraş konusunda oncelıkle bır anlaşma sağlanırsa. otekı konuların cozümlenmesı bek lenmeden Rumların bolgeye aşama aşama dönmeleri olc nakfaşacakttr» MARAŞ'IN STATUSÛ Ancak Maraş .n statusu Vo nusunda bır anlaşma ggrekrvk tedlr Nasıl bır statü olacaktır tu"' Blr aro yonetım sısteml ongoren, tGeçıcı bır Statü » Ka palı Maraş Bolgesı'nın «acılo cak kesnnnnın statüsü Yıne Türk Yonetmı nde kalacak bu KTFD AÇISINDAN ÖNEM T4SIYAN TEK SEY. RUM YERLEŞIMİNE AÇILACAK BOLGENİN SAPTANMASINDA GÜVENLİK GEREKSİNİMLERİNIN DİKKATE AUNMASIDIR. MARAS'LA İLGİLİ TÜRK ÖNERİLERI DE RUM TARAFINCA «TUMDEN KABUL EDİLEMEZ» DİYE NİTELENEREK HEP REDDEDİLDİ. Mcgosa nın surlar ıçı bolgası Barış Harekâtı sırasında Maraş bolgesındekl çok katlı otellerın üzerıne yerleştıııim.j uçuksavarlarıa sureklı yoylım ateşı altmda tutuldu. Türk tarafı Maraş için anlaşmalarla kesinleşecek bir geçici statü öngörüyor kesımln ancak anlaşmalarlo kesinleşecek tgecıcl statüsü» YERLEŞTIRİLEN RUMLAR. GERI GÖNDERILEMIYECEK Bu KTFO Başkanının anlatımıylo Maraş konusunda oncehkle tam bır anlaşmaya vardık tan otekı konuların cözumlenmesı beklenmeden Rumların, ev re evre yerlsştırılmelenne bas lannasından sonra otekı konu larda bır antaşmaziığın cıkrrası durumundakı onlemı belırle mekta Kesın olmayan \e Ma raş ın kapalı bolges nın Rum 'ara açılocak kesıminı ılgılen d ren bu statu otekı konularda anlaşmazlık cıkması halınde yerleştırılmış olan Rumları ge rı göndermeme koşulunu icenyor Boyle bır durumdo stotu değışmernekte, Maraş ın statüsu yıne Turk toplumunda kal makto Buna karşın olumlu veya olumsuz her ıkl durumda Rumların yerleştıklert yerde BM'ın polıs gozetımi olacak.. 1978 TURK ÖNERILERINDE MARAŞ Profesor Soysal ın 13 nısan C 1978'da KT D adına Cenevre da VValdheım a sunduğu Waldheım ın da. 19 msan 1978 de Lefkoşa da Rum yonetımıne ılettığı 14 numaralı 49 soyfaiık onerı belge cKıbrıs sorunu nun esas yonlerıne ılışkın Kıb ns Turk onerılerısnı ozet ola rak acıklamak ve «Kıbns Turk Onerı erının Esas Yonlen»nı du ^Lrmak amacıyla ıkı kesımde bazırlcnmıştı Ücer bolumlUK her ıkı kesımın de bırıncı bolu mu «Federal Anoyoso» ık ncı bolumu Federe Devletlerın top rakları ve ortak bır su proıes; ıle lq lı öne^vdı Ucuncu tx^ lömdo Maraş (Varosha) ve Maraş'la ılgılı onarıler yer alıyordu MARAŞ KONUSUNA YAKLASIM «Kıbns sorununun cözümlen mesıyle ılgılı Kıbns Turk Onernemnın «Sunuş Yazısunın III Bolümunde Maraş (Varoşa) ko r j s u n a «Bazı koşullara baglı o'mak uzere cok sayıda Rum un mallanna dönuşunü olanak cştıracak ceşıt ı yollarla yakla «ılnakta ozel1 kle eskı Magosa da surlar ıc nde ve d sında ya şıyan Turklerle lımanın guvenlığ dıkkote alınmaktaydı «Su nuş Yazısı»rıda «Magosa Lı tıcnı Turk toplumunun tek tı caret lımanıdır» dıyen Tu'k to r afı «Sorunu aynı zamanao ı h lider aros nda 12 şubat 1977 de anlaşmaya varılan «Dort Te•*neı Ilkp» cerre\.esi"de cfe ele aldıgına» işaret etmekteydl MARAŞ'IN ACILAMAMA NEDENİ Bunların nedeni aynı «sunuş»ta «sılahlı Rumların, Maras takl yuksek yapılan. ıclerında kadın ve cocuklar do ol mak uzere 14 bln Turk'un ka patılıp 20 temmuz ve 14 agus tos 1974 tarıhlen arasında ağır yıtıme ugratı an eskı Mogosa ya karşı saldırı mevzıi o!a rak kullanmayı secnelerı» ola rak gos'enl.yordu Maraştakı ı e rı hatlar da guvenlık nedenle rıyle genışletılmektevdı Öner lerdekı sözlerle «Maraş, o zamandan bu yano yerleşıme acılmamış durmakta Ancak hem kentı tekrar canlondır rrak, hem de malları yok olmaktan kurtarmok ıçın otelcı lerle otekı ış adarrlarmın tu münü veya bır bölümünü geri getırme yonundekı Türk çabaları sonuc vermemış bulunmokta » Öneri • belgede «Cün kü Rum önderleri polıtık neden lerle bu kışılerın nollarına don melenni onlemlştı ı deniliyor MARAŞ VE DERINYA AYARLAMA KAPSAMINDA «Kıbns sorununun çozümlen mesıyle Kıbns Turk önenlerı»n n «Sunuş Yazısı» bolü munde, «Kıbns Turk Önerl lerı» ozet olarak verıldıkten son ra, ıkıncı kesımde acıklanan onerıye gore, 1 Kıbns Turk ve Kıbns Rum bolgelerı arasında varolan cızgı (hat) yenıden ayarlanacak 2 a) Erenko/ (Kokklna), b) Gazı er (Av)ona) c) Akıncı/ar (Lurucıno) d) Tuğrullu (Trul'ı) e) Düzce (Ahna) ıle bırlıkte f) Guney Maraş ıle Derınya arasın daki bölge de bu avariomanm kapsamına ahnacaktı MARAŞ İCIN AYRI BELGE Ayrıca halen ılerı savunma hatlan arasında kaian bo.gele rın coğu, bu tekrar ayarlamanın kapsamına alınır Rumlar, ha len ıler savunma hatlan ara sında kalan bolgeler de cın de olmak uzere yenıden ayor .anacak hattın Rum kesımınde kalacak arazı fobrıka ve başko yerlerı kullanmo olanagı elde eder ve önemlı sayıda Rum bu bolgelerdeki koylerde esenlendırılırken, Maraş ıle ılgılı ayrı bır belge sunuluyordu Ikı kesımlık önerl belgenın ıkıncı kesim üçüncu bölu mündekı «Maraşla i'glti Onerı ler» uyannca «Maraş a donecek olan Rum'ar ve otekl kışıler KTFD'rnn yasa v© tüzüklerıne öoğlı» olacaklardı Bolgeyı bır turıst merkezl Dlarak tekrar gel ştırmeye ozel bır dikkat gostenlecek mal sahıplerlmn yenıden ışlenne başlamalanna olanak sağlamak amacıyla KTFD vergı kolay ıklan ve başka koloylıklar sağlamayı ınceleyecektL YERLESILECEK BÖLGE Rum moj sahıpleri, Demokratla ve Asteroskupıu Caddelerı nın guneyı ve Derınya Co<Jdesı nın coğusuna yecieşeceklerdl Ama Klprlyanu dolayısıyla Rum Yonetımı, VValdheım'in, «somut \e kapsamlıı olarak to nımladığı butun Turk onerılerinı. daha once Turklerden gelen tüm gırışımlerdekı gıbl. ıncetemeden bır soluk ve kolemde gen çevırıyor, «tümuyle kabul edılmez» olarak ılân edıyordu. MARAŞ'A İÜŞKİN BARIŞ CAĞRISI Bunu. KTFD nın Maros konusunda bazı koşullarla kabul edılen, gerçekte rsddedılen «ilerı ve olumlu adımı» Izllyecek tı KTFD n,n. bu yenl barış gırışımı ve cagır sı «Barış Harekatı» olarak nıtelendırılen Turk mudahalesının gercekleştırildı ğı 20 Temmuz 1974 ün dordün cu yıldonumu 20 Temmuz 1978' de Lefkoşo da kutlanan ıBanş ve Ozgürlük Bayramı»na '•astlamaktaydı O gün, Baş bakan Osnan örek'ın konuş Tiası plânlanmışken, konuşma ^ursüsune KTFD Başkanı Denktaş gelıyor sabahlevın ıefkoşa ve Kıbns ta, Rumlara yonelık olarak yayımlanon «Açık Mesaı»ına değınlyordu, Rum tarafma toplumlararası göruşmelere boşlanması cağı nsını da yıneleyen Denktaş, «Maroş'ta BM gozetımınde, he men gecıc b r yönetlm kurulmasu onerısınde bulunuyor, «bu alonda hemen görüşmele re gırışmeye hazır olduğunu» dayuruyordu CAĞIRININ KAYNAĞI «Türk tarafının lyl nlyetlertnın ıctenlığını kanıtlamak üzere> sunulan yenı Maraş önerllerı duşuncesı kısmen, BM Ga nel Sekreterl VValdheım ın rapor ve gozlemlerınden kaynaklanmaktaydı Cünkü 20 Temmuz 1978 den oncekı son raporunda «cıkmazın bazı onemll yör» 'erını e'e a'mak uzere somut bır gırışımde bulunmanın zomanının gelmış o'abıleceğınJ, boylece ortemlı bazı Ilerı adım lar atılması olanağının yaratıla bıleceğıno belırt rken, «Şımdlki gıbı boş ve v pronmış durumda bırakılmaması gereken Moraş ın statüsü bu tur bır atılım ıcm uygun bır vesıle oluşturabılır» dıyordu BM Genel Sekreten'mn raporuno gore, •Maraş ara bolgenın hemen >anmda bulunduğu, BM Barış Gucu de bolgede devrıye hiz r~etlerını yuruttuğu ıcm, Maraş konusunda BM yardımlarından varoricnıiobı'eceğını düşunmek tedtr ı KİPRİANU'NUN REDDİ Kıprıanu bu cagırıyo da, «adadakı edımsel (fıılı) bölunmeyı yasallaştıracağı» gerekcesı ıle «tumuyie kabul edılmez cağrı» damgasım vuruyordu OY sa toplumlararası goruşmelerin başlatılması amacıyla daha once yapılan gırısımler, oynı doğrultuda hczırlanarok bır «dıalogı ıstegı.le VValdhe'm a sunulan önerıler bu son «Borış Cağrısı»yla yenı bır asamaya ulaşmıstı Cunkü «Toplumlararası Goruşmelerin yenıden baş lcmasından kısa bır su9 sonra 35 bın kcdar Rumun Moraş a donmeye baslıyabılece<•ennı» be rtı/ordu. Havayolunıızeicın Bir DIŞ Maraş 'taki vakıf mallarının goruşmelerde ele alınması isteniyor LEFKOŞE (Cumhunyet) Kıbns sorununda «Anchtar Sorun» olarak tanımlanan Maraş Şehrı toprokiarınm Sadrazam Lala Mustafa Paşa ve Abdullah Paşa nın «Mazbuta» ve «Mülhaka» vakıfları olduaunun belgeler le konıtlcnması uzerıne Kıbns Turk Evkaf Idare Meclısı Devlet Başkanı Rauf Denktaş Başbakan Mustafa Cağatay ve Türk görüşmecı Umıt Onan a baş vurarak, «Evkaf ın Maraş to kı mal varlığı ıle haklarının korunması konusunda tıtız lıkle durmalarınıı ve «ko nunun, toplumlararası göruş melerın akışı ıcınde ele alınmasınu istemtştır Vakıf Heyetı dur Yardımcısı Genel Mü ıle toplumlararası görüşmelerdekı Turk gorüşmecının toprak sal konulardokı yardımcısı olan KTFD Tapu Daıresı Muduru Esat Fellahoğlu ve oteuı ılgılıler. sozu edılen Vakıf malların Magosa ve Moraş takı konumlarını ozel olarak yerınde belırlemişlerdır Denktaş'la Makarıos ara sında varılan «Dört ılke an laşmasıı>nın ıkıncı maddesl «ıkı toplumun yonetımı al tında olacak toprak sorununun ekonomık yaşanabılır lık veya venmlılık ve mulk yet hakkı ışığında görüşü mesım» öngördüğü Icm, ko nu, Kıbns ve Türkıye dek asker ve sivıl tüm makam lara da aktarıfmıştır Bu etiketla Ek bır ücret ödemeden, Hızlı ve özel yerhizmetlerf, YeşilköyEsenbogaÇiğlı Havaalanlarında sizler İçin ayrılmış ÖZEL dınlenmesalonları, Koltuk aralıkları daha genişletilmiş ÖZEL bölmede, daha genış ve rahat oturmadüzenı, Evinizi aratmayacaknefisTürkmutfağı A servisi şirndi THY'nin hergünkü Avrupa ve dığer OrtaDoğu seferlermde., Yeni hizmetimizi seveceksiniz. En yakın IATA Acentanıza veya THY Burosuna uğrayın. Aservisini seçın.. 18 Hazıran 1979'dan itıbaren başlıyo ruz Bu, bugünkü TÜRK HAVA YOLLARI, oysa biz sızlerle yarın daha da buyük olacağız. Akaryakıt zammından sonra îzmir'de ulaşım sorun haline geldi İZMİR (Cumhuriyet Ege Bürosu) Akaryakıta yapılon son zamların ardından toşıma ücretlerfnln ye rtfdon yüks&lmesinl Isteyen tokslcilefle dolmuşçuların coğunluğunun kontaklarını kopamalcrı üzerine beldede. özeJlıkle Iş soatlertnde ulaşım büyük sorunlar yarotmaya başlamıştır Yolcu başına hatlaro go n» tanfolennm 1 Hö 2 5 llro arasında ortırılmasını Is teven taksl, taksi dolmuş ve mınıbus Işletıcileri Istem lerinın beledryec» onoylanmoına8i durumunda dırenlşJennl sürtJureceMerım belırtmışler, «Yedek parço bulobılmek olanaksız. Las tık bulabılmek de oyn acı lardan çıkmazlar yaratıyor İ8temlerımiz]n haklı olduöı ortadadır» şeklinde konu* muşlardır öte yandan. son gunler de otobus ve troleybüsıere binen yolcu soyısının yuzde 100 oranında artış gOs terdığıne drkkatı ceken ES HOT yetkülıteri ıse, bilet fıyatlarının yükseltılmesinın kesinlıkle düşünulmedtğuil behrtmektedırlsr TEK KOŞULTURK TOPLUMUNUN GUVENLIĞI Kıbns Turk Toplumu yönufH den onem taşıyan tek koşul. cyemden yerleşıme oçılacok bolgenın saptanmasında meşnı guvenlık gereksınmelennın dlkrate alınmasısydı Buna korşılık tMaraş'ın gelecektekı sıyosal statusünun görüşmelera acık olduğu konusunda daha o i c e venlmış olan Turk guvencelerı» ynelenı/ordu . YARIN TOPL'JMLARARAS! GÖRUŞMELER VE MARAŞ TÜRK HAVA YOLLARI ulusal ekonomtye katktntz CBasm 16577 48571 • •