Katalog

DÖRT CUMHURİYET 13 HAZÎRAN 1979 ANKARA NOTLARI MUSTAFA EKMEKÇİ ABDUBAZ TURHAN SELÇUK İçenler Niye Çoğahyor ? Bu. «Ankara Notlan»nda. ylne Tanlflf'den soz »tmek fcıHağını çıntatmok istryoru/n... Lenıngrad'dan yazdığı mektubunda gecen «... tetld< ceken oylesıne çekmiş kl, doğrudan doğruyo amellyatlo falçtân kurtutmak burada da imkansız görüldü...» so*Isrine uzülmemek oianağı vor mı? Koca Tanıllı, yine de umutlu. lyımser Onun. her zorluğiı aşocafiına Inanıyorum ben Ona mektup yazmak ısttyen olur dıye. adrestni vermek Istıyorum... «Server TANİLLİ, Borisova Street 10 Hospttol, N 40 4 TTı NeuroloOlcal, Sestroretsk 1 / Leningrad 188640 USSRı TRT'nln genc programcılarından Barboıt» Aykol*u onmak Istıyordum. cAnkora Notlamnda, geclktim. Gö1 revll gıttıği Bursa'dan dönerken troflk kazaaında öldüğünü Radyo haberlonnden oğrenmlştım ÖIDmünden daha bırikt gün önce Bakonlıklorın orda karşılaşmıştım Hızh hızli gıdlyordu TRT'ye dogru , Ooo merhoba Borboros, nereye böyle hızlı hrclı? Göreve abi... Sonro, olüm haberinl duyımco dOşundöm; oorevo dedlğı ölüm müydü? Tertamiz bır gozeteet Izlenlml bıroktı gltt! cocuk... Borbaros annesfyle Mrtlkte Wr trofik kozasındo ölup gıttl Ya kurşunlanıp. bomboianıp gidenler .. Faşızmln doktügü kanın hesabı sorulomadı doha .. İşlen gücleri de yalan. dolon... dedi blri ve ekledl: Hanı, hukumet hazlranın 10*uno değln düşecektl, duşürüleceklı Ne oldu? Süleymart Bey'm hesoplon başko mıydı? O, asıl hükumetten çok, AP ıçınde katlanamadıklcnm mı düşurmek ıstıyordu'' Komran Inon'ın cyrılışınm bu denlı yankı uyandıracağınc ummomış olmotıydı belkl... Eskl AP Senotörü Konya'lı Mehmet Varışlı'nın cenaze torenınde Süteyman Bey'in yonından hic ayrılmak 13temiyen birı çarptı gözlere Eskl Bakanlardan Orhan Kürümoglu . Kurümoğlu, Bıtlls'liydi Bıttls'ten Nüfus kaydını sıidırdıği, taşıdtğı söyleniyordu Kâmron Inan'm yenne Orhan Kürümoğlu mu adoy olacaktı? Süleymon Bey kımletden mı kurtulmak Istıyor' Söylent> ere gore, oncelıkle bozı eskl demokrotlardan .. Celâ1 Yardmcı'dan Zeyyat Mandaimci'den, izzet Akcal"don (onun Meclıs Başkanı sectmlerınde Cahıt Karakoş a oy verdığını sanıvordu) Sıtkı Yırcaiı'dan kurtulmak ıstıyordu ömeğln Gercı Yırcalı nın seciml yoktu ekımde amo kurtulmak ıstıyor ya .. p , P r ( , P r « r mde soieymor Bey Genel Idore Kuru Siyasal Partiler ve Anayasa Mahkemesi Mayıs 1960 oskerl darbesı sonucu DP iktıdarı sona ermış ve oluşturulan Kurucu Meclts, demokrotlk. hck ve ozgurlu.klere daha genış guvenceler tanıyan yenı bir Anoyasayı hazırlamakla gorev' lendlrılmlştır 1961 Anayososını yapcn ve bu aroda Anayasa Mahkemesmı ulkemıze getıren Kurucu Meclıs Anayasa Komisyonunun Anayasa tasarısı üzerındeki raporunda gecmışten alıncn ders er şoyle dıle getlrllıyordu «1924 Teşkılâtı Esasıya Kanununun Meclıs Hukümetl sıstemıne daycnışı yasama organının kazaı murakabeden yoksun oluşu Meclıstekı ezıci cogunluğa dayanan sıyası ıktidann memlekette tam bır tahakkum kurması sonucunu do> ğurmuş ve halk oyunun teşekkülüne yorayan muesseseier Iş lemez bır hale getınlm^ştır» 'bkz Kazım Özturk Türkiye Cumhuriyetl Anayasası, Ankara, İş Bankası Ku'tur Yayınları, Cllt I. s 599 600) Gerçekten de 1924 Anayasası'nın 103 maddesınde yer alan «Yasclar Anayosaya aykırı olamaz» hukmu bu konuda herhangi blr yargı organı özel olarak gorevlendlnlmedığınden sl yasal ıktıdorlarca sık sık cjğne nebılmıştlr Ozelllkle cok porti lı döneme gırıldıkten sonra bl!e Meclıs uzennde mutlak bır egemen'ık kuran DP ıktıdarının 1950 1960 dönemınde Anayasava aykırı yasalar cıkarobıldığl açıktır övle kl, Tartk Zafer Tunaya f .. Mecl s ustunluğu ıl kelerı DP grubunun üstünluğu karsısında sılınmıstır» derken belli blr gerceğl yansıtıyor (Bkz Siyasi Müesseseler ve Anayasa Hukuku (3 bası) Istan bul Huk. Fak. Yay, 1975. 6 264) f ArtunÜNSAL !u glb! AP grubunu da dıkensiz gul bahçesıne çevırmek 'Sterdı Boylece bır Ismoıl Hakkı Yıldınm'dan. bır Yılmaz Ergenekan dan do kurtuiurdu Vjtaoz Ergenekon da, „ Zemz&m homm da ne ozvdriferî^katlanmadıiar ovso... Sabıt Osman Avcı. nıye öyle lacılen cekıp dolaşıyor kulıslerde' Bırı şoyle dedi Sabıt bey Süleyman beyMn Cumhurbaşkanı adayıdır 1980 martına değın lâcıvert gıyer, gör bok! Bulent bey. nıye böyle bu dsnlı kötü kadrolorlo çalışıyor> Becerıksız. yetenekslz kı^lleri seçip çalıştırma zorunda mı? Bır Türkıye'de degll, yun dışındo da öyl« Ooho hiç bır yere el atılamamış Almanya nın bozı böla,e!ennde faşo eğılimlı kontoloslar. padışahcı, şerlatcı görevlller calışıyor Ekmekçl daha buralaro «I otma olanogı bulamodık mı dıyecekler'' Onsekız ay sonra bunlar özür olabıllr ml? Haydi, baştan yonlışlıklar yopıldı, elde olmadan «partızanlık» tan kurtulunamadı Ama. şımdllerde herşoy yenıden duzens konulabılır Yanlışlıklar duzeltılebılır CHP oldum olosı, halkın güncel sorunlorına el otamadı Kafası yukarılarda g»zlp durdu Zam yapmak koioy elbet, vergıler ne oldu vergıler? Halk kuyruklarda Ecevlfl de CHP'yi de söyle el«ştlriyor Unu yok değlrmen olryorf dlyor... Son IMF'nın Istemlerine uyularak yapılan para değennın düsurülmesınden, zamların yapılmasından sonra bıroz ışlenn yoluna konulocağı duşunülebılır Ama, bu kodfolarlo M h h . Ecevıt'ın kazanabileceğl tek amo tek şey halkın gönluydü Yın» d« kusmuyorsa bu, ıktıdann başorısından değıl halkın yuksek gonlunden, yureğınden gelıyor bılesımz . Tekei maddelerine zam var B K ">akana sordum Rakıya da zam yapacok mısınız? Galibo rakıya da zom yapılır! Zam dnha yenı yapı'mad' m ı ' Valahı, zam yaptıkça ıcenler coâalıyormuşl Icenler derdinden lclyor Bunu bdmıyecek n» var? G(derek ayyoş o'up çıkacağtzJ Anayasa Mahkemesinin kurulması yönündeki görüşler I957 yıhnda kamuoyuna duyuruluyordu • TEK PARTÎ DÖNEMİNIN ÎÇİŞLERÎBAKANUOIINDAN ŞÜKRÜ KAYA, BELEDÎYELER YASASI ivIECLİSTE GORÜŞÜLÜRKEN; «MEMLEKETTE DEVLETÎN SÎYASETI UMUMİYESINE MUHALİF SIYASETİ TAYÎN EDECEK, HEYETİ ALIYE'YE MESUL OLAN ANCAK İCRA VEKILLERI HEYETÎDIR. BUNTJN TAK DIRİ ŞURAYI DEVLET'E, ŞURAYA BURAYA VERİLEMEZ» DtYORDU. Şukru Kaya 1S30 lardan Danıştaya karşı çıkıyordu. Menderes Iktıdarının keyfl yonetıme gıttıgı goruşuyle Hurr.yet Partısını kuran bır gurup eskl DP lınin yanısıra, CHP'nın ve CHP nın oluşturduğu «Muhalefet Cephesı»nın 1957 secmlerı oncesınden başlayarak ortak bır platformda Anoyasamn değ ştırılmesını ve «Anoyascya aykırı mevzuatın cıkması na ve tatbk ed Imesıne manl olmak ızere sıyası kuvvetlerın dışında kclacaK bır Anoyosa Mahkemesi kurulması»nı sa vundukları goru ecektı <Bkz, Cumhunyet, 5 eylul 1957). Ote yandan, Hurrıyet Partlsl nln de kendısını feshedıp CHP' ys katıldıgı XIV Kurultay sonunda,14 ocak 1959 da In6nunun part S'nce yav nlanan «Itk HeIefler Beyannamesl»nde şu saîırlara yer verıldlgı ızıenmiş tır «Bır Anavasa Mahkemesl îesKil edılmek suretıyle Anaya sa da yer alan hakların dığer kanuniarla daraltılması ve iptal ed Imesı onlenecektır» (B^z Cumhunyet 15 ocak 1959) ukandokı verllerin ıçr ğında, CHP ve ötekl muhalefet kuruluşlannm daha 1961 Anaya sası opcesınde bır Anayasa Mahkemesinin kurulması konu sunda bırleştıklerı açıktır Ozel lıkle CHP nın tek partı dönemındeki görusterlnden gıderek sıyrıldıaı ve hukuk devleti IIkesını savunan bır kuruluşa donuştuğu ve bu özellıöml hâlâ koruduğu açıktır Işın İlgınc yanı, 1950 öncest muhaiefette olan DP ıcm de tam tersıne bır gelışme söz konusu olmuştur. Y B O SERVER TANİLLİ Uygarlık Tarihi (Ders Notları) çıktw Ftyotı 160 T L 5'den fazlo Istekter Icın yüzde 10 ındırım sağlanır 6do* melı gonderılır ISTEME ADRESI PK 485 Aksaroy/lstanbul Istanbul 61 61 92 60 42 01 Teletorn günlerl yaşamış bır hu kukcu olan ve yıllar sonra Anayasa Mahkemesi Başkanlığına secılecek Muhıttın Taylan'ın do bu konudaki değerlendırmesl şoyledır tBızde 19501960 a rasında Anoyaso Mahkemesl kurulabılmış olsaydı, yasama meclisındekı lc tüzük kurallannın çığnenmesl, ozgurluklerl kısıtlayan yasalann yururlukte kalabılmesı yasama meclısınm yargı yetkısını kullanması gıbı blrcok Anayasa ve hukuk dışı işlemlere başvurulması onlenebılırdı Belkı de 1960 Devrımıne gerek kalmazdı » (Bkz. «Anayasa Yargısının Sorunlarıt, Cumhunyet 16 $ubat 1977). Blr başka hukuk adamı, Sulhl Donmezer de o dönemde bir Anayasa Mahkemesının oynayobıleceğl olumlu rol üzerınde benzer duşunceye sahıptir: €... Boyle bır mahkeme, o devrın iktıdarı ıcın de blr emnıyet supabı olacak ve belkı de reıım 27 Mayıs 1960 da kazaya uğramayacagı gıbı, devlet adamları da Anayasayo aykırı karar verdıklerl gerekcesıyle a&ılıp, cezaevlenne sokulmayacaklardı» (Bkz. «Anayasa Mahkemesi Uzerıne». Son Havadıs 16 şubat 1976). HÜRRİYET PARTISİNTN KENDİNİ FESHEDIP CHP'YE KATILDIĞI XIV. KURULTAY SONUNDA 14 OCAK 1959 DA İNÖNÜ'NÜN PARTİSİNCE YAY1NLANAN 4LK HEDEFLER BEYANNAMESİ.NDE §U SATIRLARA YER VERILDIĞÎ ÎZLENMİŞTÎR. «BIR ANAYASA MAHKEMESİ TEŞKIL EDtLMEK SURETÎYLE ANAYASA'DA YER ALAN HAKLARIN DIĞER KANUNLARLA DARALTILMASI VE IPTAL EDİLMESÎ ÖNLENECEKTIR.» B AP ve Anayasa Mahkemesi 1 DP DENEYİMİ AP nın gunumüzde Izleylclsl olduğu DP nın Başbakanı Menderes 1950 hükümet programında «Mıllı ve sıyası murakabeden mahrum bır Idarenln Cok uzun yıllar sürüp gıtmesl»nın bırcok hataların irtıkabına, ısraflara ve ıfratlara» yol aotığı görüşunü savunacak ve «Devlet hayatında hümyet nlzamına katı blr ıstıkrar vermeğe» ve «kanun ve hukuk dev* leti kurmak esasına sadakatle bağlı kalmaya» calışacaklannı vurgulayacaktı (Bkz. Ismoıl Arar (der), Hukümet Programları (1920 1965), istanbul Bur cak Yay, 1968 s 211 232). yebllecek blr Anayasa Mahkemesını düşünmeyl, o günlerde kurulu Danıştay'tn bile yetkılerınln oldukça sınırtı kalması görüşünO savunmuştur Ömeğln, Tek Partl'nin Içişleri Bakanlığından Şükrü Kaya 1930'da çıkarılan Belediyeler Yasasının Mecllste göruçulBuğü sıralarda şöyle dıyordu«Memlekette devletln sıyaseti umumiyeslne muhallf sıyasetı tayın edecek, Heyetl Aliyenlze mes'ul olan ancak lcra Veklllerl heyetldır Bunun takdlrl ŞÛrayı Devlet'e, şuraya buraya verllemen. (Bkz. TBMM) Zabıt Ceridesl, Oevre 3, Toplan tı 3 Cılt 17, s 8485) O donemın ünlü Ankara Valisı Nevzat Tondoflan icln söyle denecektı: «O Vall kl. dıledl ğınde Danıştay kararlarını bıle yırtor, bu kararları getırenlerın suratına atardı» (Bkz Mehmet Kemat, «Bir Valmm Ölümu ve Muhalefettekl CHP», Cumhurlyet, 2 Mayıs 1977; Emln Karakuş, «işte Ankara», Hürrtyet, 30 Ekım 1977). Kısocası, llerlde Tahsln Beklr Balta'nın da haklı olorok değıneceğl glbi, «{ . ) temel haklonn özü Anayasa kuralı ve yargı yolu De güven altına o lınmamış üstelık gıttıkçe sayı ları artan kanuni kayıt'amalarlo ıdoronln kapsayıcı yargısal dsnetimı de kısıntılara uğramıstır. (Bkz Idore Hukuku (I). Ankara SBF Yay 1972 s 67, Idare Hukuku Ders Notları (1964/1965), s 157156). Orneğın, Dışışlerl Bakanlığı Kuruluş yasasına ek olarak temmuz 1948 de çıkarılan yasanın gecıcl rrtaddeslnde, «sıcıllerı ılı ban ıle gorevlerinde bırakılmaiarı caız olmadığı anlaşılan» kışılerın hızmetlerıne son verlldlğınde, bu kararlara karşı Idari ve adlî yargı organlarında dava açılamayacagı beUrtlllyor du (Bkz Isrnall Hakkı Görel!. Devlet Şurası, Ankara, SBF Yay . 1953 s 186 ) 2 MUHALEFETTE CHP Ne var kl, 1950 secımler! sonucu muhalefete gecmefc zorunda kalan CHP'de hukuk devleti llkesj gittikçe daha cok taraftor bulmaya başlamıştır. 1957'de CHP'ye glrecek olon o dönemın ünlu aydınlarmdan Turhon Feyzıoğlu'nun, anayasal denet ml savunan öncu vo değerli calışmasının yayın tarıhi 1951'dir (Bkz Kanunların Anayasoya Uygunluğunun Kazaî Murokabesl, Ankara, SBF Yayınlan). N B (Cumhurlyet 4789) YENİ ÇIKTI V. Uluslararası Nasreddin Hoca Karikatür Albümü 150. TL Karikaturieri Albömü 150, TC Bütun kltapçılorda ve Tepeboşı Kartkalur Muzeslnde. IV. Uluslararası Nasreddin Hoca Karikatürierı Albumü 100, T t 1 ) Uluslararası Nasreddin Hoca 1 Karıkatürlerı Albümü 50.TL. II Uluslararası Nosreddin Hoca Korikaturlerı Albümü (kclmodı) 1. Uluslarurası NasreCdın Hoca Karıkatürlerl Albümü (kalmadı) (Cumhurtyet. 4791) u Inceleme dlzlslnde belli başlı siyasol partllenmızın Anayasa Mahkemesl konusundakl göruşleri özetlendtkten sonra, 19621977 yılları arasında Yuce Mahkemeye yaptıkları başvuruların bır dokumüne yer venlecektlr özelllkle bu konuda ülkemızde kapsamlı araştırmaların bulunmaması nedenlyle, sunulacak tablolann be!h bir boşluğu doldurmanm otesınde, partilerln ceşıtü dönemlerde Anayasa Mahkemesl karsısında gercek tutumlarını yansıtan ilgınc bırer gosterge sağlayacağı umulmaktadır. DUYURU Maliye Bakanlığından Bokanlığımız, Bütçe ve Mall Kontrol Genel MudurI09Ü tarafından 2 7 1979 günü yapılacak sınavla Gen»l ldar» Hlzmetlerı Sınıfında calıştınlmak uzere 9 derec»don Üniverslt» veya Yuksek Okul çıkışlı memur alınacoktır. Adoylarda aranan hoeulfar: 1 Devlet Memuriarının 44 maddesinde ytmtt olan koşulları taşımak, I Erkek Odaylar hpln oskerllğınl yapmış olmak, 3 Ûntvonlte veya en az 4 yıllık Yuksek Okul M*zunu olmak, Bu koşulları tOfryan Isteklilerin 22 61979 tarlhlr» kodar. Maliye Bakanlığı BOtoe v» Mall Kontrol Genel MOdörlügü Personel Sub«elne başvurmaları dvryurulur. TEŞEKKÜR Gür\ohsız ve tarafsız Insanlan topvekun Imhoyı amaclayan anarşlstlerın taradıkları kahvede gözlerlnl kaybeden sevgılı babamız enlştemız Süleyman Sayoılı'nın tedavısini tam bir heklm müşfıkllğlyle yopan e var kl, Menderes y&netlml bu vaatlerinj kısa surede gozardı edecek ve Meclıs üstünlüğünü Hukukun üstünluğOne yeğ tutacaktır «Slz Istereeniz Hılafetl dahı gerı getireDK llrslnız'» Menderes, milletvekıllerlne bftyle seslenıyor öte yan don da, tgörulen luzum üıertne» blrcok yuksek yargıcı rt>'sen emekllye ayırıyordu. (Bkr. Dunya, 3 mayıs 1956 Ulus, 7 mayıs 1956; Dünya, 13 hazırart 1956, ayrıca bkz Turhan F«yzlo^tu, Demokrasl ve Dlktatör'üğe Daır Memleket Meselelerl Hakkında Düşüncelen l»tanbul, Istanbul Matbaa«ı, 1957). 2. AP VE ANAYASA MAHKEMESİ ARASINDAKİ SÜRTUŞMENİN KÖKENLERİ AP'nın Anayasa yargısına karşı daha llk günden bon çeklngen hatto olumsur Mr ru= tum Izledlğl gözlenmlştlr. ö n ce bu aürtüsmenln kökenlerlnl daha aonra da AP yonetleflertnln YOce Mahkemeye karçr y6nelttlkleri elestinieri nralayolımDP dftnemlne con verert 08ken mOdahale ve çıkarılan yenl Anayasa'yı «goyri meşru» kabu( eden cevrelerln etklslyle, bu Anayasa Ile kurulan ve ulu•al egemenllğln kullanımına or tak edllen Anayasa Mahkemeelnl daha llk günden betll blr muhalefet bekllyordu Mahkeme, bu cevrelerln Izleylclsl olan Iktldarlar dönemlnde cıka* rılan bozı yasalan Iptal edlnoe de «halkın Iradeslınl hice saydığı suclamalarıyla, Ideol blr hedefe dönüşmesl kacınılmazdı. Opr. Dr. Abdullah KEÇELİ Opr. Dr. Mahmut GÜNEY'e Başheklm Sayın Dr. Seyfl PENCAP'a, rontgen möteho»sısı Dr. Makbule ö r © ve Başheklm Sekreterl GönOI ÖZHAN, Servls hemşırelerl Sevmç ÖZTOPRAK, kn» YURTBULAN, Melek TOKUŞOĞLU, Pcnsumancı Numan KEBABCI, hasta bokıcı Durmuş BAYBARS, Sumer ALTINSU Üzeylr ADA, Kâzım ÖZDEMIR, Metln DEMİR, Elvldo YILMAZ, Mustafa BAKAY ile bızl teselllye calısarak llgllerinl edirgemıyen hısım, dost ve akrabalara yurekten tesekkur ederız. 8AY6IU «• PALA AIUE9İ I tKI BÜYÜK PARTÎ VE ANAYASA MAHKEMESÎ A CHP ve Anayasa Mahkemesi 1. 1950 ÖNCESİ CHP Tek parti döneminln CHP'sl bırokınız yasamayı denetle (Basın: 15990) 4T7» (Cumhurty*t: YARIN: 27 Mayu Hareketl