Katalog

ONİKİ CUMHURİYET 17 MAYIS 1979 Yarın yapılacak Denktaş» Kipriyanu zirvesinde anlaşma ortamı bulmak güç olacak DENKTAŞ İLE MAKARİOS ARASINDA 1977 TARİHİNDE YAPILAN İLK ZİrtVE, BATILILARIN «ZİRVEDE GÖRÜŞME» TELKİNİNDEN KAYNAKLANMIŞTI. 1978'DE GERÇEKLEŞTRİLEN DENKTASKİPRİYANU ZİRVESİNDE İ3E, TARAFLAR «TOPLUMLARARASI GÖRÜSMELERDE UYGULANAGAK YÖNTEMLER» KONUSUNDA A N L A Ş T I L A R . orlh, 15 ocak 1978 olmuş. Denktaş ı!e Klprl~ yanu'nun, ılk kez goruşmelerı kesınleşmıştl ama, gazeteler. hâlâ daha, BM Genel Sekreterı Dr Kurt VValdheım ın Kıbrıs Turk ve Rum Toplumu önderlerını, Lefkoşe'de , «Bır araya getırme olasılığı»nın sözunu edıyorlardı Rum Toplumunun gelmış gecmış en buyuk önderı Başpıskopos Makarıos, KTFD Başkanı Denktaş'la, eşit duzeyde toplum onderlerı olarak 27 ocak ve 12 şubatta gorüşmeyı kabul etmıştı ama, Kıbrıs Rumlarınin yenı Başkanı Spıros Kıpnyanu, Denktaş'la goruşmekten, amaclı bıçımde kacıyordu Gercekte, Rum onderiığı, dolayısıyla Başpıskopos, ta 1963'lerde. ıkı toplumlu Cumhuriyet yönetımını yıkmaya gır/ştıkten sonra 1960 Cumhurıyetının ortağı olan Türk Toplumunun secılmış temsılcılerı ıle ılışkı kurmamayı, sıyasetlennın doğal bır sonucu saymıştı O zamankı gerekçe. «Turklerın. hukumete karşı ısyan etmeleri ve hükümetın normalızasyon önlemierini kabul etmemelen»ydı. Rum önderlıği, bu önlemler kabul edildıkçe. Türklerle goruşmeyeceklerını duyuruyordu Nitektm 21 aralık 1963'ten 15 kasım 1967'dekl GeOitkale olaylarına dak Türk onderlığıyle görüşülmedı T İzzet Rıza YALIN Bu yanıtları beklemeyı bugün de sürdür jrken, vurguladıgınz nokta Kıpr yanu nun «VValdheım' ın aracılıgıyla bıle olsa Denktaş ıle bır kez daha karşı korşı/a geltıeme<te kararlı gorı,ndugu»ydu Turk Toplununu bıreyler duzeyıne ındKerek, azınlık durumuna ıtmek Turk onderlığ yle goruş meme tutumunda gızlenen en buyuk amnctı Gercı ıkı onder yarın ıkmcı kez bır nraya gelecek tır Ancak. Kıprıyanu dakı bu ısteks z ığın gıderıldıgı soylenemez Bu steksızlık surmekte Ama Kıpnyanu. Kıbrıs sorunuyla ılgılı güclü devletls r<n «uzlasmaz» damgas ndan kurtulmak üzere yenı bır p'an ıçınde goru'mekte «Gorusmelerın başlatı ması ve her turlu tıkanmanın gıderı mesı ıçm elınden gelenı yapacagı» guveıcesmı vermekte Ne vsr kı kendı yayın organında «Dort ılke anlaşması»na ters duşen ve 1972 /ıhnda Ma karıos a gonderdığı acıklanan mektubjnu da yayımla'naktan gerı kaİTiıyor K,prıyanu bu mektubunda «Her tulu fsderasyona karsı olduğunu» acıkladığına «Ortu u veya acık federasvon ortak egemenl K ıkı'ı EiosıS taks m ve hctta Zurıh Anlaşmalarına doiuş bıle bızı"! ıçın kabul edılmez çozurilerdır'i ded gne Denktaş da «Dort ılke anlasmosı» ı!e "Ikı toplumlu kı bolgelı federal devlet»te dırendıgıne gore iKincı Mını Zırve'de çetın tartışmcların yer alacağı soylenebılır. Rauf Denktoş ı e Sp ros K pri/anu 15 ocak 1978 de yaptıkları ılk zırvede BV1 Genel Sekreterı Kurt Waldleım ıle bırlıkte İLK GÖRÜŞME ZORUNLULUĞU İlk görüşme zorunluluğu. Yunanıston'ın, Kıbrıs'takı askerlerı ıle EOKA'cı Grıvas'ı gerl çektığı 1967 kasımından sonra ortaya cıktı 3 hazıran 1968'de. Denktaş ıle Klerıdes arasında başlayıp 3 hazıran 1977'y© dek çeşıtlı kesıntıler ve goruşmecılerın değışmesıyle tam dokuz yıl surerek, yıne bır 3 hazıran gunu kesılen «Toplumlararası göruşmeler» bu zorunluluğun sonucuydu Denktaş ıle Makarıos arasında, Uiuslararosı Leşkoşe Ucakalanı yakınındakı BM Barış Gucu Karargâhında, 27 ocak 1977 tarıhınde yapılan «Bırıncı Zırve Toplantısı»nın da Batılıların, «Zirve'de goruşme telkını»nden kaynaklandığı bılinmekteydı Makarıos. bu telkınının lyı kullanılması sonucu, koşeye sıkıştırılmış. Denktaş'ın 53 doğum yıldonumü olan 27 ocak 1977'de «Bırıncı Zırve Gd rüşmesi», 12 şubot 1977'de de «Ikıncl Zırve Göruşmesı»ne gıdılmıştı Dunyaca ılgi. BM Genel Sekreterınce, olumsuz bıteceğı Inancıyla, kuşku icmde ızlenen bu gorüşmelerın sonucu, yan sütunlarda gorulebılecek «Dort Ortak Yonerge»ydl. 31 mart 1977'de, Vıyana da goruşen yenı goruşmecılere temel oluşturan ve «Dort Temel llke» adıyla tanınarak, uygulanıp uygulanmaması bugun de tartışılan tarıhsel yonergeler... Denktaş ile Makarios arasındaki dört temel ilke anlaşması Birinci DenktaşKipriyanu zirvesinde alınan kararlar D enktaş'la Makarıos'un. Uluslararası Lefkoşe Hovaalanı yakınındakı BM karargâhında, 12 şubat 1977 de yaptıkları «ıkıncı zırve goruşmesu sonrasında Ingılızce olorak yayımlanan ortak bıldırı ıkı tumcelıktı «Dört saat suren goruşmemızde, toplumlararası goruşme'erdekı temsılcılere, ılerıdeki görüşmelerıne temel oluşturacak yonergeler belırlenmıştır Gorusmelerın mart sonunda, Vıyana'da BM Genel Sekreterının gözetımınde yenıden başlatılmasında da anlaşmaya varılmıştır J Ortak bıldınde sözü edı/en «dört yönerge (talımat)» şöyleydı f 1 Bağımsız, bağlantısız. Ikl toplumlu federal bır cumhuriyet ongorüyoruz. 2 Her toplumun yönetıml altında olacak toprak sorunu. ekonomık yaşanabılırlık veya verımlılık ve toprak mulk yetı ışığında goruşulecektır 3 Dolaşım özgürluğu yerleşım özgurlüğu mulk hakkı gıbı temel sorunlar ve otekı ılgıll korular. goruşmeye açıktır Bu goruşmede. ıkı topıumlb federal s steme ılışkın başlıca ılke ve Turk toplumu ıcın ortaya cıkacak bazı pratık guçlukler goz onunde bulundurulacaktır. 4 Merkezı federal hükumetm yetkl ve Işlevlerı, devletın ıkı toplumlu nıtelıgını goz onünde bulundurmak suret yle, ulkenın btrlığinı koruyacak bıcımde olacaktır» R auf Denktaş ıle Spıros Kipriyanu BM Genel Sekreterı Kurt VValdheım ve eşının 15 ocak 1978 tarıhınde Uluslararası Lefkose havaalanının yakınındakı BM Genel karargâhında verdıklerı öğle yemeğ nde toplumlararası gorusmelerın yopıcı bır ruh ve anlayış ıcmde yenıden boçlatılması konusunda anlaşmışlardır. Taraflar arasında toplumlararası goruşmelerde ızlenecek yol vs yontemler şoyle saptanmıştır 1 Once Insancıl sorunlar, kayıp ve göcmen sorunları ele alınacaktır Kayıplar konusunda araştırma yapacak bır kurul oluşturulacaktır. 2 Türk tarafı, Rum tarafına toprak vs Anayasa sorunlarıyla ılgılı yazılı, ozlu ve somut onerıler sunacaktır 3 Bu onerılerın BM Genel Sekreterına sunulmasındGn sonra VValdheım, taraflarla temasa geçerek durumu acığa çıkarmaya ve gorusmelerın yen den baslatılabılmesı ıçın bır tarıh saptamaya calıscccktır 4 Goruşmeler Denmtaş ıle Makarlos'un 12 şubat 1977 de anlnstıkları «dort ılke ve yönerge» cercevesınde SurduruİPcekt'r Kıpnonu tcplumlararası goruşmeler/n dort ılke cerçeves nde surdurulmes rden yana o1duğunu bu gorusnede dogrulamış f ır Ancak daha sonra bu Ikelerın BM kararları ıcınde bulunduğünu soylemeye baslamıştır Margaret Thatcher: "Ekonomik özgürlük olmadan, özgürlük oîmaz,, İngiltere'nin yeni Başbakanı «Time» dergisine verdiği demeçte Sov'yetler'in dünyayı tehdit ettiğini ileri sürerek, batının savunma giderîerini arttırması gerektiğini savundu. «Kadınlar daha pratik düşüniıyorlar. Ev işlerini yönettiklerinden iş hayatına erkekîerden daha tecrübeli olarak atılıyorlar. Ingiltere tarihinde kadınlar gayet başarıh ohnuştur.» İLK DENKTAŞ KİPRIYANU BULUŞMASI 15 ocak 1978 gerçekleşen ılk Denktoş Kipriyanu toplantısı, Kıpnyanu nun, «Bıcımsel» ve «Nezaket davranışı» olarak yapılacağı ınanç ve ızlenımi yaratmaya calıştığı bır buluşmayflı. «Durumu kurtarma» oniamı taşıyan t)ir yemek Yıne de, Denktaş, Klprıyanu ve Waldheım'ın eşlenyle bırlıkte yedıklen yemek sırasıyla sonrasında. «Top lumlararası goruşmelerde uygulanacak yontemler» konusunda anlaştıkları oğrenılıyordu Insancıl sorunlar, omeğın Turk ve Rum kayıplor konusunun ana sorun olarak oncelık aldığı ve Kıbrıs sorununa ılışkın gelışmelenn genel nıtelıkte goruşuldüğü «Bırıncı Denktoş Kıpnyanu Mını Zırve Goruşmesı» kararları, yanda goruleceğı gıbı, dort ano maddede toplanmıştı GÖRÜŞMELERDEN KAÇINMA YÖNTEMLERİ Ne var ki Kıpnyanu Ile Rumların, daha o günlerde, «Bırıncı Mını Zırve» sonrasındakı sozlerınde, daha oncekı anlaşmalan unutmak ve gorüşmelere yenı bır cerceve çızmek gıbı cabalara rastlanmaktaydı Kıpnyanu, Turk onerilerının VValdheım a verıleceğı savıyla bunda dırenıleceğını soyler, bu alanda Turk tarafının onerılerını sunmaktan kacındığı inancını yayma uğraşı venrken, sorunu BM cercevesıyle uluslararası bır konferans ıçınde ele alma savaşımı da surdurmekte BM Genel Kurulu ıle Guvenlık Konseyme başvurma gerekçelerını yarat<naktaydı Nıtekım. KTFD Anayasa Danışmanı Profesor Mümtaz Soysal ın 13 nısanda Vıyana da Waldheım'a sunduğu Turk onerı paketı, BM Genel Sekreter nce «Somut ve ozlu» bulunurken, Rum torafınca daha acılmadan gulünç ve fıyosko olarak değerlendırılıyordu Boylesıne bır red ortamıno gıren Rum tarafı, dola/ısıyls K prıyanu, VValdheım'ın 19 nısan 1978 de Kıbrıs a gelmesıne karşın, önenlerl reddedıyordu I BAŞBAKAN MARGARET THATCHER «Ne tur bır ekonomık ozgurluk''» rgıltere Başbakanı Bayan Margaret Thatcher, seçım kampanyası sırasında cesıth konulardakı gorLşlerıne ılışkın açıklama 'i yabancı basında yalnızca «Tıme» dergısıne yapmıştı Bayan Thatcher'ın «Tıme» dergısıne verdığı demecı okurlarımza sunuyoruz RODEZYA Rodezya da yapılan secımlerı kabul etmelıyız U kede serbest seçımler yapıldı Boyle bır olgu hongı Afrıka ulkesınde gorulebılır 9 Rodezya d3 sorun ıktıdarda beyaz ya da sı>ah bır yonetımın galıp gelTemesı değıldır Sorun ıktıdara gelecek sıyah hukumetın ne turde olacağıdır Rodezya ya karşı uygulanrrakta olan ıktısadî mueyyıdeler kanımca kaldırılma ıdır. SAVUNMA Savunma gıderlerımızı arttıracağız. Bırlıkle GÜRÜLTÜ, KİŞİNİN DAVRANIŞINI DA ETKİLİYOR Uygarlığın gelışmesıyle artan gürultülerın ınsanların saglıgını olduğu kadar tutum ve davranışlarını da olumsuz yonde etkılediğı bıld rıJrrektedır. L'Express dergısınde verılen bılgılere göre, ınsan gurultuye alışsa bıle orgamzma gurultuden daıma etkılenmektedır Nıtekım uzmanlor gurultunun tansıyonu yükseltt.ğı. kalp atışlarını hızlandırdığı ve kandakı hormonal salgıları artırdığını ılerı surmektedır Uzmanlar gurultunun cevre kırlılığı gıbi ölümcul olmadıgını buna karşılık sağhk ıcın bırıncı derecede zararlı etkenler arasında yer aldığını acıklamıştır Bır gece kulubunun cıvannda yaşayan ınsanlor zamanla gurultuye alışsa ve uykuyo dalsa bıle vucut hıçbır zamon gurultuye olısomamaktad r Bu devamlı gurultulerın etkısı tansıyon yukseklıklerl ve hızlı kalp atışlarıyle kendmı belll etmektedır Devamlı olmaycn fakat Insanların sınirlerını bozan anı gurultulerın de davranışlarımızı etkıledığı bel'rtılmektedır Bu tur gurultulerın sık sık tekrarlandıgı tersanelerde yapılan bır bılımsel araştırmada ış kazalarının artmasına neden olduğu saptanmıştır Uzmanlar gürultuyle sagırlık arasındaki ilışkıyi de kesın olorak saptamıştır Yapılan araştırmalara gore bır ınsanın 25 yaşında kulakıarının duymaz hale gelmesı ıcın 85 des'bel gürultu cıkaran motosıklete bın mesı ve 100 desıbel gurultü yapan dıskoteklere devam etmesı yeterlı olmaktadır Gurultulü bır dıskotekte gecınlen bır gece ışıtme organında gerı donuşu olmayar bozuklukiara yol acmaktadır Ancak gurultunun yuksek tansıyon uzpnndeki etkısım kesln olarak saptac>ak ıcın yürütulen araştırmalar henuz sonuclanmış değıld'r Uzmanlar herşeye ragmen harekete gecmek ıcın 3 ıla 4 yıl sürecek bu çalışmalann sonuclarının beklenmesı gerekmedığını ılerı surmektedır. SORULARIMIZI YANITLAMADI Toplumlararası goruşmeler oncesınde Rum yönetımı Başkanı Kıprıyanu'nun, yedı sorumuza yanıtlarını almak uzere cagrıldığımız Rum kesımınde. «hazırlandıgı» belırtılen, fakat ış yoğunluğundan oturu. son bıcımını gormedığı gerekcesıyle gazetemıze verılmeyen yanıtlar, her halde, Rum yonetımın, goruşmeler oncesı ve sonrasındakı nıyetlerıne kanıt olacaktı Çunku, Kıpnyanu nun, dort ılke aniaşmasına uyup uymoyacağından iutun da Denktaş lo goruşmekten neden kacındıgına kador, çeşıtlı goruşlennı ortaya koyabıleceğı sorulardı bunlar. Kuveyt Petrol Bakanı: «ABD, tüketimi azaltmazsa, petrol fiyatları daha da yükselebiiir» KUVEYT, (ANKA) Kuveyt Petrol Baianı Şeyh Ah Haîıfe Es Sabah ABD nin petrol tüketımım buyuk ölçude kısmaması halınde petrol fıyatlarının daha da artırılması yoluna gıdılecegıru soylemıştır Kuveyt Petrol Bakanı verdıği bır konferans sırasında ayrıca, ABD'nm ışlenmış petrol ürunlerı ıthalatını artırması halınde. bunların fivatlannın da artacagını belirtmıştır Şeyh Halıfe Es Sabah, «ABD Avrupadan petrol ürürüen ıthalatını artınrsa. bu ürunlerm fıyatlan ıle sıvılaştınlnuş petrol fıyatlan da hızla artacaktır» demıştır Kuveyt Petrol Bakanı ABD nın petrol tuketümni kzsmaması ve petrol ürunlen ıthalatı yoluyla fıyatlann artmasına neden olması halinde, Petrol Ihraç Eden Ulkeler Orgutunün (OPEC) hazıran ayında yapılacak toplantısında petrol fıyatlarının arttrılması yoluna gıdılebıleceğım belirtmıştır. YAPILAN ARAŞTIRMALARA GORE, INSANLAR GURULTUYE ALIŞSA BİLE ORGANIZMA GURULTUDEN SUREKLI ETKILENIYOR. GURULTU, SAĞLIK IÇIN BIRINCI DERECEDE ZARARLI ETKENLER ARASINDA YER ALIYOR. Fransa da oze) ajgrlarla o'onobı. \e motosıklet motorlarmın çılsardıkları gurultu olçuluyor. ıcın yasal önlemler alınmıştır 1982 yılnda araçlardan çıkacak gurultulerın 80 desıbelı oşmaması kararlaştırılmıştır Bununio beraber arabanın ıçındekılerı gurultuden koruyacak hıçbır onlem alınmamaktadı r Uzmanlar bunun ekonomık nedenlerı olduğunu ılerı surmektedır Cünkü aractan çıkan gürultuyü 1 desıbel duşürmek ıçın alınacaK onlemler molıyetı % 1 oranında etkı'emektedır 2 desıbel yıne % 2 lık bır ek kulfet getırırken 3 des belın maiıyetı % 4 olmaktadır Yetkılıler evlerde kullanılan aygıtların da buyuk gurultulere neden olduğunu ıleri surmektad r 0negm djnyanın en sessız co lışon çamasıı makınesı 58 desıbel gurultü çıkarmaktadır. (Dış Haberler Servısı) Uzmanlar gCrultüniJ'i zararlı bır bütün oiuşturan cok çeşttlı kaynckları olduğunu ilerı surmektedır Gürultuyle savaş mda bazı sanayıleşmış ulkeler yasal onlemler aldığı gıbı bılımsel araştırmalar ıcın yardım fonları ayırmaktadır. Dünya Sağlık ÖrgCtünün yaptırmış olduğu araştırmalarla ısc ler n 8 saauen fazla bır sure 90 desıbe'den yuksek bır gurültuden calıştırılnamalan gerektıgı ortaya konmuştur Ancak hıcbır ulke bu alanda yasal bır onlem almış bulunmamaktadır Bu nedenle de Avrupa da sagırlık meslek hacıalıklan arasındo uçüncü sıroda yer almaktadır. 1977 yılından brerl AET u'kelerınde arabalardan çıkan gurultJlerın onune gecmek rımızin donatımı yeterlı değıldır Bağımsız cay dırıcı nukleer sucjmuzu kjracağız Sovyetler'ın SS 8 SS 19 ve SS 20 balıStık fuzelerı SALT anlaşmasının dısında kalı^or Ingı tere nın buna karsı kendı caydırıcı nukleer gucunu gelıştırmesı zorunludur Ben uç tane nukleer guc taraftarıyım ABD nın, Ingiltere nın ve Fransa nın nukleer guçlerı NOTRON BOMBASINotron bombnsı konusunda Batı Avrupa, Başkan Ca r tere yeterlı destek vermedı Carter Avrupa nın bu konudakı gorusunu sordu Avrupa ıse «sen b lırsın» dıye vanıt verdı Oysa notron bombasını acıkça destek emelı/dık O zaman ıktıdarda Muha'azakar Partı o saydı, bombayı acıkca desteklerdı SOVYETLER BIRLIĞI: Sovyetlerı dıkkctle ızlemelı Sovyetler dış polıtıkada uc yontem kullanıyor Ilk olarak Orta Avrupa ya ku lanmak nıyetınde olmadıkları kadar buyuk kuvvetler yıgıyorlar Yanı şantaı yapıyorlar Ikıncı olarak, Bctı djnyasının hammadde kaynaklarını ele gecırmeye ugraşıyorlar Rodezya ı!e Guney Afrıka so'jnlorının onemı buradadır Bız hayatı hcmrraddelerı Afrıka dan sağlarız Sovyetler Bırlığı ıse Batı yı buyuk bır cevırme hareketı ıçındedır Sovyet er'ın kullandıkları ucuncu yortem ıse yıkıcı faal yetlerdır Sovyetler bu tur foalıvetlere ozellıkie Afnka ve Asya aa basvuru/or SOVYETLER'IN AMAÇLARI Sovyet tehdıdı bona kalırsa dunya capındaöır. Sovyetler ın arracı hıç bır zaman degışmedı Bu amac dunyanın komunıst egemenlığıne gırmesıdır Halen 120 ulke arasında ya nızca 35 ulkede demokrcsı var. Sovyetier e engel olmak ıcın tum caoamızı harcamalıyız Aramızda daha sıkı bır ısbırMg ne gıtmelıyız Ornegın Japonyo, muozzam zeng nlıgının daho buyuk bır bolumunu savunma,a a\ırmcl dır INGİLTERE: ve AVRUPA Kanıma go 3 (ngıfte e S'mdıye dek Avrupa Ekonomık Toplu ugjnu pek ısteks z b cımde destekledı AET ozgur Avrupa nın bırlesmesıdır Eğer Bırıncı Dunya Sat'oşından sonra boyle bır gınşımde bulunsavdık Ikıncı Dunya Savcsına engel olabılırdık Bu bahmdan Ing Itere Avrupa Ekonom k Toplui^guna en gen s aesteğı vermelıdır EKONOMI ve OZGURLUK Ekonom k ozgunuk o madon ozgurluk olmaz AET anlcsması ınsar haklarmın yanı sıra, ozgjr topıumun ekonom sı uzerınde de durur Bu e'onomı tuketıc nın secımı sarbsst rekabet ve ınsan orla sermayenın ozgur do cşımı ılkelerıne da/anır AET anlaşması özgur uğu savunan bır anlaşmadır Serbest teşebbusu ortadan kaldırdığınızda ozgur.uk de yok olur Bana kalırsa kadınlar daha pratık ve daha az teor k dusunuyorlar Kadınlar cocuklarının daha lyı bır dunyada yaşamalarını ıstedıklerınden, uzun vade.ı duşunu/orar Kadınlar ev ışlerını yonettıMennden ıç hayatmda da erkekîerden doha tecrube ı olarak atılmaktadırlar Unutmoyın lngılte r e tarıhınde kodın yonet cıler gayet basarılı o mustur Kralıçe Elızabeth 1 va Kralıçe Vıctorıa Ingiltere ıcın cok yararlı şeyler yapmışlardır. (Dış Haberler Servisı)