Katalog

ONİK t CUMHURİYET 20 ŞUBAT EKONOMİ... EKONOMİ... EKONOMİ... EKONOMİ... EKONOMİ... EKONOMİ... EKONOMI... EKONOMI... EKONOMI... 2 sayılı liberasyon listesinden ithalat için üç ayda bir 800 milyon dolar ayrılacak ANKARA, (ANKA) 11 sayılı lıberasyon lıstesınde yer alan kntık malların ıthalâtı ıcm 1979 yılmda topiam 3.2 mılyon dolar dövız ayrıldığı bıidırılmektedır Bu konuda. 1979 yılı dış tıcaret reıımı ıle kurulan komıte colışmalarını tamarrlomış ve ücer aylık dönemlerde 800'er mılyon dolarlık dovız tahsıslerinın yapılmasını ongormuştüf. Edinfien bılgıye gore, 1979 yılında ham petrol ve petrol urünlerı ıthatotı için 1 7 m'lycr dolar ayrılroıştır. 1978 yılında ham petrol ve petrol urunlan ıthalâtı 1,4 mılyor dolor olarak gercekleşmıştır 1979 vmnda guore ve narr.maddelerı ıt halâtı ıcın 450 mılyon dolar, ılâç ve hommadaeierı ıtnolâtı ıçm ıse yakloşık 70 mılyon doıar ayrı'ması kararlaştırılmıştır 11 sayılı ııberasyon lıstesınde yer alan mallara yapılan taleoten değer endırmek ve % gereklı dövız erı oyırmak amacıyla, 1979 yılı dış t caret reıımı le kurulmus olan ko mıte, çaıişma'cnnı tamamlamıstır B'lındığı gibı 1979 yılındakı u/guirjmalarda, temel ılKe olarak, sınırlı dovız kaynaklarmın en etkın b cımde kullanılnnGSı benımsenm ş bu nedenle fiıs tı~T=' re n ^° ^n« n " 'a rak hazırlanan ıthalât yonetmelığımn beşıncı maaaeaı/ie U sa/ıiı 1103 osyoı > tesının dağıtım esaslarının saptanması bır komıteye bırakılmıst r Yonetmelıktekı esaslara uygun olara' T caret Bakanlığı Dıs T raret Genel SeKre terın'n başKanlığtnda. Malı,fe. ba'icyı ve Teknoloıı Enerıı ve Tabıı Kc/naklar, GıdaTarım ve Hayvancılık ı'e Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlıklan temsılcıler le DPT ve Merkez Bonkası terrsılcılenn n katıldığı top lantıaa n sayılı lıberosyon lıstesırtın dağltm esaslorı saptanTiıştır Bu esaslortı gore. doğmmla sorumlu olan ılgılı baknnlıklar. plan ve program hedef'enne uygun ve ekonoTiık faalıyetm sırdurulmes nı sağlavan temel mallar konu sunda oncelıkle karar verecek, 'htıyaclar olonaklara gore sırayla dağıtıma tabı tutulacaktır. TÜRKIYE CİDDİ BİR DOVIZ VE MOTORİN SIK1NTISI İÇİNDE Füsun ÖZBİLGEN ürkıye Şubat ayı cınde cok cıddı bır dovız scrunu Je motorın kıtlığı ıle karşılaşmış, motonn yo*Juğu ekonomıyı yonetenlerce «kritik bir duruma gırildı» bıçmınde yorumlanmayo başlarrmştır Motorın sıkıntısına cozum bulunamazsa buyjk kentlere yonelık tum mol sevkıyatmın durabıleceğıne d kkat çeken yetkılıler, «Bu sorun cözumlenmezse yolcular yolda kalacak, sebze ve meyve tcşınamayacak, fabnkalara mal taşıyon kamyonlar yollarda kalacakı demektedırler. T Motorın yokluğunun temel nedenı olarok dövız sıkıntısı gosterılmeKtedır Turkıye'nın dort petrol rafmensı de dovız darl.ğı nedenıyle yeterlı hom petrol ıthalatı yaptlamadığı ıcm eksık kapasıte ıle calışmaktadır Bu durumda yeterlı petrol urunlerı uretılememekteoır Vetkılıler, benzın gıbı dığer petrol urunlerının cok fazla onernlı olmadığını benzın bulamayan ozel otoların br sure kullonılmodan bekleyebıleceğınl ancak toşımacılıkta kujlonılan motorın yokluğunun devom etmesı halınde ekonomının cok krıtık darboğazlara gırebıleceğmı belırtmektedırler Motorın ve ham petrol ıthal edılememesmın Motorin sıkıntısına döviz yoklufu nedeniyle çözüm bulunamıyor temel nedenı ıse dovız yokluğunun vanıaıra OPEC ulkelennın ham petrol fıyatlanna yaptıklan zammın ayrıca Iron olayları nedenıyle dün ya pıyasasınc surulen ham petrol mıktarının azalmasının yaratîığı duıva karoborsasıdır Anlaşmalı uıkeler dış nda petrol ve motorın ıthalatına çıdıldıgınde varıl basına 3 ıio 6 do'a orasında daha faz'a dovız odemesı yapmak gerekt.ğ'nı De'ıtten yo'k'lı b r uzmon, «Doviz Merkez Bankasında basılmıyor kı» bıçmınde konuşmuştur WELLS FARGO'YA ÖDENEN Şubat ayında dovız darbogazının yoğun bır hale ge.mesıne Weiıs Fargo /a olan 150 rmlyon dolarlık borcun odenmesın.n de yol actıgı DIId rıımekteoır Bu konudo bıtgı veren bır Molıye Bakanlığı yetkılısı «150 milyon dolarlık dovızın nakıt olarak odenmesı elde avucta bıriken tum dovızı goturdu. Şu onda elde hıc dovız kaimadı, gelen de petrol alımına gıdıyor» demıştır. Aynı yetkılı Turkıyenın tum ıhracat gelırının sadece petrol nholotıno harcondıgmı, alınan borcun «borc yıyen kesesınden yer» bıcımınde degerlendırıimesı gerektığını dılaırerek Dır yondan da bOO mılyon aolar cıvarında devlet borcu ve faızınm odenmeye calışıldıgım Kayaelmıştır. ceşıtlı bankalara olan kısa vadelı dovız oorçlonnın 3 mılyar dolor cıvarında olduğunu bıldıren Malıye Bakanlığı yetkılısı şoyıe konuşmuştur. «Bu borcların tumunun vadesı gelmış gecmış durumdadır. Erteletmeye calışıyoruz. Bu borcun anlamı Turkıye nın ıkı yıllık mracat gelırinın rehın altında olması demektlr. Cunku alınan borçların veya şu andakı borçıanmızııı odenmesınl saglayacak tek kaynak ıhracat gelınmızdir. Irak'a olan 340 mılyon dolarlık petrol borcumuz ne ıle odenıyor? Ihracat gelırımızle veya dogrudan dogruya ıhracatımızla. Ikısı de aynı anlama gelır Lıbya dcn aıoıgımız petroıun karşılığı da oynı bıcımde odenıyor. Tum borçlorımızı odeyecek tek kaynak do ıhracat geiirımızdır. Yurt dışındaki işcilerımızden yılda 1 mılyar dolar cıvarında doviz gclıyor. Ama şunu da duşunmek gerekir. Turkiye nın dışalımı sadece petrol değil kl. Gubre, kagıt, demırcelık nereden alınıyor? Sonra dığer devlet odemelerı var. Ornegın bır uçağın sıgortosı odenmedıgı zaman ne olur. Kim o ucaga bınerek seyahat edebiiır. Şu anda gelen dovız, geldıgı anda gıdıyor. Şapkamızı onumuze koyup duşunmek zorundayız. Soruna bır core bulmak, kendi yagımızla kavrulmak zorundayız. 1978 yılında ihracat gelinmız arttı ama reel olarak duşunursek, ihracat gelırimiz 1977 yılının altındadır. Yanl 1977 yılında yaptığımız petrol alımına karşılık sattığımız mal ıle bugunkunu karşılaştırırsak ıhracatımızın temelde artmadığı, azaldıgı gorulur» YABANCI BANKALAR KONSORSIYOMU ILE GÖRÜŞMELER BAŞLIYOR Uluç GÜRKAN ürkıve ile yabancı bankalar arosınfla, bugun Londra'da goruşme'ere yenıden başlanaca*tır. Goruşmelerde, «toze para» saâlanmasına ve dış borcların ertelenmasıne ılışkın onlaşmo taslakları ıle otekı hukukî metınler tartıştlocaktır. Anlaşma taslaklarına Turkıye'nın ıtırozları olduğu bıldınlmektedır Itırazların belırlenmesı ve karşıt önerılerın gelıştırılmesı ıcın. cumartesı gunu Malıye Bakanlığında bır toplantı yapılmıştır. «International Reports»a gore. Turkıye'nın ıtırazlan başlıca ıkı noktada toplanmoktadır Oncelıkle, acılacak kredı ve ertelenecek borclar karşılığında Turkıye'den ıstenen guvenceler «kabul edılemez» bulüTmaktodır Ayrtca, borcların suresı dolmadan «oncelik kazanmcrsı»na ılışkın hukumler de Turkıye nın hareket olanaklarını alablldığıne kısıtlamaktadır Buna gore. Turkıye borclarını odese dahı, paro pıyasalarında alacaklılarn cıkarlarına aykırı oıorak nıtelenecek herhangı bır gınşımınden sorumlu tutulabılecektır Anloşma toslaklan, yabancı bankalar arasmda oluşturulması ongorulen Konsorsıyumun koordinasyonu goreN.inı ustlenen yedı banka tarafından hazırlanmtştır. Bugun Londra'da, Cıtibonk, Morgan Guaranty, Chase Manhanan, Deuısch© Bank, Dresdner Bank, Borclays Bank ve Unıon Bank Of Sw tzerland ıle bu taslaklar goruşulecektır. Anlaşma taslakları uzerınde >l< toplantı, bır 6ure once New York'ta yapılmıştı New York toplantısında Turkıye, taslaklardokı 20 kadar madd«ye ıtıraz etrrıış ve karşıt onerılertnı yabancı bankalara Sv'nmuştu. Anlaşma taslakları uzerınde «son göruşme» olacak denılmesıne karşın, Londra toplantısı oncesınde yapılan değerlendırmeler. Turkıye'nın ıtırazlarınm yabancı bankalar tarafından dıkkate alınmadığını gostermektedır Yabancı bankaların bu yakiaşımını «sonun başlangıcı» olorak nıtelendırılmektedır «Taze para» ve borc ertelemesı ıcm yobancı bankalar, Uluslcrarosı Para Fonu ndan gecılmesını ıstemektedırler Batılı ülkeler ve OECD AET gıbı ulkelerın de aynı dayatmasıyta karşı karşıya kalan Turkıye, Para Fonu'na karşı dırenme şansını yıtırmışe benzemektedır T DÖVİZ GELİR VE GIDERLERİ 'Bıft dolar olarak) Celırler Merkez Bankası • • • • 197 8 944 343 433 328 511 015 1 912195 1 440 152 472 043 2 «56 538 1977 910 474 499 814 410 540 1 836155 1 264 871 571 284 2 746 629 t • Gıderler Merkez Baniası Dışalım Dış borç Ozel Bankalar 1978 1 977 3 002 660 2.474 398 528 262 966 055 959.907 6 148 3 968 715 Dışsatım Işçı Ozel Bankalar Dışsatım rşcı Topiam 9 Dışalım • Dış borç Topiam 1 819 801 1 394 277 425 524 1 722 399 1 652 308 70 091 3 542 200 i İŞCİ dovızı gelırlerınde de Merkez Bankası'nın payı 511,0 mılyon dolar olmuştur Bunurı da 165 mdyon dolarlık bdlümu dovız karşılığı otomobıl satışlanndcn sağtonmıştır Merkez Bankosı bu dovızlerı butunüyle kullanamamaktadır Dovız karşılığı otomobıl satışlarında yapılan son duzenlemeyle Merkez Bankası'nın kullantm olana<!arı /jzde 25 duzeyınde bırakılmıştır Turkıye'nın dış satım ve ışcı dovızı gelırlennın yuzde 67'smı elde eden ozel bankalor, 1978 yılı içınde Merkez Bankası'na 278 7 mılyon dolar devretmışlerdır Gercekleştırdıklerı dış alım transferlerı ıse 1 mılvar 652 3 mılyon doları bulmuştur 1978 yılırda 2 mılyar 856,5 mılyon dolora uiaşan dış sotım ve ışcı dovızı gıderlerı 3 mılyar 466,6 jıılyon dolarlık dış alım gıderlerının yuzde 94 unu karşılayacak bu/ukluktedır Bu gsl.rlerın, ozel bankalardan devredılenlerle bırlıkte oncak yuzde 40'ını kontrol edebılen Merkez Bankası, ouyuk tutardakı Oış b c c ona para ve föız 6defelerının yanısıra 1 mılyor 394,3 mılyon dolarlık dış ahm transterı yapmak zorundo kalmıştu llışıktekı tablodan karşılaştırmalı olarak ızlenebılecek dovız gelır ve gıderlerıne ılışkın bulgular Merkez Bankası nın denelımının kısıtlandığını acıkca ortaya koymaktadır Kısıtlanma KOŞUIlorındo ıse, Merkez Bankası bonkacMık ışlemlerı ıcn. muhataplarıno gereklı guvenı verememekledır. 1974DEN 1979A Ozel bankaloro dovız pozıs/onu tutma yetkısı eylul 1974'de verılmıştır Burada ozel bonkola rın dunya bankacılığına acılmaları amaclanmıştır Ancok temel etmen, o gunlerde 1,5 mılyar dotara yoklaşon ışcı dovızı gelırlerınm enflasyonu körük.lemesırM onlemek olmuştur Işcı dovızı gelırlerinın Merkez Bonkası'na ıntıkalınm gecıktırılerek kağıt para mıktanrdakı artış ve dolayısıyla enflasyonun hızlanması otelenmek ıstenmıştır Daha sonrakı yıllarda. dovız bol'uğunun dovız darlığma donuşmesıne karşın, ozsl bankalann olanaklan artın mıştır Bugun ozel bankaıarın dışalım dovızt pahalılaştıırarak. kârlarmın buyuk bolumunu aracılık ettıklerı dövız ışlemlerînden sağlar hole gelmelerı yanında, yuzde 50' nn uzerıne cıkan enflasyonu korukledıklerı de goz lenTektedır Özel bankaların ellenndekı dovızler, amacına uygun olarak kuHondıklan da soylenemez. YOĞUN GİRİŞİMLER Yetkılıler, şubat ayında Wells Fargo ya yapılan 160 mılyon dolarlılt nakıt odemenm roart a/ında da dovız sıkıntısmı devom ettırmesının beklendığını kaydetmışlerdır. Bu arada motorın sıkıntısına cozum bulrrak uzere yoğun gırışımler ve cal.şmalar yapılrnaktadır Özellıkle Sovyetler Bırlıgı'nın soz verdığı uzere Turkıye'ye pe'rol saiması ıcın caiışmo ve gorusmeler surdurulmektedır. Sov/etler B rlığı Turkıye'ye verecsğı petrol karsılığı buğday ve d.ğer ıhracat urunlerı ıstemeKted.r. Ancak satın alınacak petrolun karşılığını doiduracak mal bulunamamaktadır Özellıkle Sovyetler Bırlıgı'nın satın almak ıstedığı Trakya tıp buğday mıktarının yeterli olmadığı belırtılmektedır. Bu durumda alınacak petrolun kfsdılı olcrak dovızle odenrresı ıcın müzakersler yapılmış ve odeme koşulıarının olumlu olması ıcın Enerıı ve Tabıı Kaynaklar Bakanlığı yeU lılerı ıle So/yetler Bıri ğı tems lcııerı arasmda temqslor y'oğjn aştırılmıştır. PARA FONU'NDAN GEÇİNCE TurKiye nın Merkez Bankası kredılerınden otekı uike'er ıle yapacoğı anlaşmalara kador uzanan genış bır cercevede ıc ve dış ekonomık ılışkılerını nasıl yonlendıreceğını belgelıyen «StondBy» duzenlenesı yururluk"tedır Ancak, uvgulamada kopukluk vardır Uluslararası Para Fonu ıle «StandBy» duzenlemesının ıkıncı uc aylık (ağustosekim 1978) eonemı üzerındekı gorusmeler yando kesılmıştır. Para Fonu. uvgulama raporunu vermemış ve Turkıye, kullamm hakkı 24 subatta dolan ucuncu kredı dılmını kullanamamıştır Uluslararası Para Fonu'nun Turk.ye den, pıyasa ekonomısı kurollonnı gecerlı kılacak yenı onlemler alınmasını ıstedığı bılınmektedir Bu onlemlere «evet» denılmeden ve Uluslarorası Para Fonu ıle 15 Mayıs'a kadar «StandBy» düzenlemes.nın ikmcı yılı ıc>n anlaşmaya vormadan, Turkıye'nın batı kaynaklarından yardım gormesı olanaksızdır Bu arada. Turkıye Para Fonu ılışkılerınde yenı bır gellşmeden de soz edıimektedır Buna gore Mevcut tStandBy» duzenlemesı butunüyle rafa kcldırı'acak ve Pervı'da, Portekız'de olduğu gıbı yenı bır duzenlemeyo gıdılecektır İlışkıler nosıl gelış.rse gelışsın bugun Londra da goaısmelere başlanan yabancı bankalar ıle yapılacak anlaşmaiar, ancak Uluslararası Para Fonu'ndan onay aiındıktan sonra ışierlık kazanaca<tır Anlasmc'ardan bınncsıyle Turkıye'ye 350 400 mılyon dolar arasmda «toze para» sağlanacaktır. Varısı pesın oıorak alınacak bü tutarın gerı kalan bolurıu ıkı eşıt toksıt halınde daha sonra kulionıiabıiecektiT Taksıtler buyuk bır olasılıkla, Uluslorarası Para Fonu'nun ucer aylık ara.ıklorla vereceğ' «Turkıye doğru yoldadır» roporlarıyla devreye g recektır Yabancı Bankalar ıle yapılacak ıkıncı onlasma ıse, bugun 3 3 mılyar do'ora ulaşmış bulunan DCM, Banker Kredısı ve ucüncü kışı borclarının ertelenmesmı oncormektedır Merkez Bankası Turkıye nın dovız darboğazına katkıda bulunmok ıcın uzun surelı kredıler ıc n devreye sokulurken, kısa sursiı bonkacılık ıslemlennı yenne aetırmede karşılaştığı gucluklere cozum oranmamaktodır Johnson'un 1960larda Vıetnam Icm soylediklerinı 1972 yılında bir başka Amerıkan Başkanı, Nıxon, İran ıcin aynı anlamda yinelıyordu: «İran bulunduğu bolgede tum Batı'nın guvenlığını ve savunmasım ustlenmıştır. Boyle bır gorevı yuklenen İran. aynı zamando Amerıkan sılâh endustrısmın ekonomık b r sıkıntı çekmesını de onlemış olmaKtadır> Nıxon'un bu açıklaması ve Şoh'ın emperyalizmle anlaşması İran Halkı'na 15 milyar dolarlık silâh satınalınmasına mal olmuştur Bunun dışında, Amerika İran'a yılda 3 mllyar 400 milyon dolarlık mal satmakta, Amerika'nın dışarıya sattığı her bir milyar dolarlık mal da, Amerika icinda 40 ile 70 bin arasındo degışen yeni işgucu olanaklorına yol acmaktadır. Konu sadece bu rakamlar ve bu nıtelikle de kalmamaktadır. Çarpıcı olan osıl arkasıdır. Iran'daki son siyasal gelişmelerin ve icsavaşın nitelikleri, gerçekte Şah donemırtdekı yonetımın bağımlılığından kaynoklanmaktodtr. Humeyni'nin once fktldarı ele gecirmi? gozukmesi, ancak arkasından ıcsavaşın başlaması ne dinsel aynlıklann. n« de «Şoh taraftarlarının dırenışı» ile acıklanabilir. Iran'daki gelişmelerin gercek yuzu İran'a özelllikle 1950'lerden sonra girmış olan ve bugun olaganustu boyutlara ulaşmış bulunan cok ulusiu tekellerin ve uluslararası mali sermayenin gucu ve niteliği ile açıklanabitir. 1955 İran'da bir donum noktasıçlır. Çunku, o yıl İran yeryuzunun «en lıberal» yabancı sermaye yasasını benımsemiş ve ondan sonra cok uluslusuyla, tek uluslusuyla İran'a tekeller akmaya baslamıştır. «İlgınctır, Turkıye'dekı yabancı ssrmaye yasasının tarrıı de oynı yıilara rastlar, 1954'tjr tanhı i Ve 1977'ye gellndığinde son derece carpıcı bır tablo çıkar ortaya. Yabancı sermayeye İran yerlı ozel sermayeye tanıdığı tum oyrıcolıkları tanımış, bunun da ustunde 'yabancı sermaye ortaklıklarmın hıcbır zaman kamulaştırılmaTiasını garantı>> etmiştir. Bugun İran'da tam 154 tane cok ulusiu sirket yatırım yapmış durumdadır. Ve bu şirketlerin hemen hemen 50 tanesı dunyanın «en cok kâr eden» şirketleri listesinde y«r almaktadır. Anılan cok ulusiuların 44'u Amerıkan, 16'sı İngiliz, 21'i Batı Almanya, 17'si Jopon, 11 "I Fransız kokenlıdir. Kalanlar ceşitlı ulkeler arasmda dağılmoktodır. 1955 yabancı sermaye yasasının yururluğe girmesinden sonra bu 154 cok ulusiu şirketin topiam yatırımı 1975 yılında tam 12 milyar 500 milyon dolara ulasmıştır. (Turkıye'dekı yabancı sermaye yatırımları ıkı mılyor 700 mılyon lıradır, dolar aeğıl) Bu 12 5 milyarın 6 6 milyar doları Amerika'ya aittir. Rakamların yuksekllği yanısıra, onem tasıyan bir başka olgu, yatırım alanlondır kuşkusuz Cok uluslular İran'da otellere, ınşaat kesimıne, lastik sanayiine, kozmetik sanayiine, cam ve otomobıl endustrisine yatırım yapmışlardır Bir başka deylmle, bu yatırımlar sonucunda İran sanayileşmemiştır. Dışsatımlan içinöe sınai unjnlerin payı hâlâ yuzde 14 dolayındadır. (Turkıye'ae bu oran yuzde 14 4 dolaymdodır aynı donexde) İran sanayiine yapılan yatırım oranı ancok yuzde on dolayındadır. Ve tum ozetlenen yatırım miktarları petrole yapılan yatırımların dışındadır Emperyalizmin İran petrollerine el koyması ve buna ilişkin değerler ayrı bır konudur. Yatırımlorm ve petrolun dışında, bir başka onemli alan uluslararası mall sermayenin YORUM ketinin başlangıcına dek kukla olarak kullanan işta bu mali sermayedir, bu cok ulusiu şirketlerdir İran'daki ozetlenen sermayenia dışında, iran sınıriannı aşan dövız rezervlerl de buyuk onem taşımaktadır. Uluslararast para piyasasında İran petrollerinden kaynaklanan 15 mllyar dolar bulunmaktadıf. Bu korkunc ağ icinde İran'da bir halk hareketi baslamıştır Bu ağa tepki olarak gellşen bir hareket. İran'da ozguriuk hep «duzenı korumak> anlamında surmüs ve özgürluk kavramı anılan mali sermaye ile cok ulusiu şlrketlerln izni ve anlayışı doğrultusunda gelişmistir. İşte, bu «ozgürluk» tur kl, halkın ustteki yuzde onuna topiam qelirden yuzd» 33 pov vprırkpn. alttaki yuzde onuna sadece gelirin yuzde 2.5'unu vermıştır. İran Halkı ışte bu tozguriuğe» tepkl olarak ortaya cıkan hareketi baslatmıştır. Bunda dinsel guc ve «aır.polıtıka» ilişkneri ve karşılıklı etkileşimi de eklenince, Ortadoğu son yılların en cılgınc halk hareketine, arkasından da içsavaşına tanık olmuştur. Bir vandan cok uluslorı, bir yandon mall sermayeyi, bir yandan da İran'a alt bulunan uluslararası para piyasasındaki dovizler dikkate alındığında heyecanlanmadan ve «Halk Hareketu diye ayağa kalkmadan once, İran'daki somut gelişmeleri izlemek gerekir. Ve bu gelişmeleri de ozetlenen ve rilerden yola çıkarak izlemek, bu ekonomik gerceklere bakarak değerlendirmek gerekir. Onurlu bir savasım vermekte olan İran Holkı'mn kısa danemde mutlaka utkuya ulaşacağı, Şahın bir kez daha İran'a donemeyeceği cok tartışmalıdır. Cok ulusluların. bu olcude geniş bir mali sermayenin İran'ı o kadar kolay bırakacağı duşunulemez. Kolay btrokmamak emperyalizmin elifbesidir. Kuşkusuz tarih sınıfsal savaşımın, «meğin bu yonde verdiği uğrasın bir urunudur ve sonuc dunya halklarının damgasını taşımaktadır Ancak, İran'da halkın başarıya ulaşması hemen oyle esiğin onunde görunmemektedir. Bir icsavas cıkmosı da, bunun önemli bir kanıtıdır Unutmamok gerekir ki, 1930'ların Isponyasında da başorının ibresi önce Cumhuriyetciler'den yana görünmüs, ne var kl, 1936'yo gelindiğinde kırk yıi suren foştzmin karonlığına suruklenmiştir halk. Ama, sonundo ozgürlüğune kavuşmustur İran'da da halkın özgürluğü Şah'ın ülkeyl terketmeslyle gerçekleşecek olay değlldir Kesin sonuc. cok uloslüların yenilgisine bağlıdır. Bunun da kısa dönemdekl gücluğü ortadodır. TARİŞİN ÇİGİTLİ PAMUK ALIMLARI 28 ŞUBATTA SONA ERECEK İZMİR (Cumhuriyet Ege Burosu) TARIŞ ın 1978 urunu cığıtlı pamuk alımlarına 28 şubat ak şamı son vereceğı bıldırılmıştır. TARIS Pamuk Ipiığı Yönet m Kuruiu Başkanı Alı Sanyoruk ortak uretıc lerden 300 bın ton. artak dışı uretıcıden ıse 3 bın ton kutlu pamuk alındığını bıldırmıştır Pamuklarını satan uretıcılere yakloşık 5 mılyar lıralık odeme yapıldığını belırten Alı Sanyoruk 1 5 mılvar lıralık guclena r me kredısının, zamanmda üretıcılere dağıtılmcsı ıcn gırışımlerinı surdurduklerıni bıldırmıştır. Alı Sarıyoruk açıklamasınaa ozetle şu goruşlere yer vermıştır: «TARİŞ Pamuk Bırliği olarak,, mubayaa edilen kutlu pamukların kendi fabrikalarımızda cırcırlanması icin de girışimleri surduruyoruz. Pro jesi yapılan 140 milyon lıralık yatırımın ihalesi gercekle'ştirilmiş, TARİŞİN yıllık 300 bin ton olan cırcırlama kapasitesinin 40 bin ton arttırılmosı hedeflenmiştir.» Iran'daki çok uluslular... Yalçırı DOĞAN Iran'daki gucuyle ilgilidlr. İran'a bugun egemen olan sekiz buyuk bankanın tumu yaboncı sermaye kokenlidir. Bankaların tumunun odında da mutlaka bır «İran» sözu vardır. Sovyet • İran Bankası yuzde yuz Sovyet sermayelidir. Tahran Bonkası yuzde 40 Italycn sermayelidir. İran Kredı Bankosı yuzde 49 Fransız sermoyelidır. İran İngiliz Bankası yuzde 49 İngiliz sermayelidir. İran ve Orta Doğu Bankası yuzde 49 yine İngiliz sermayelidir. İran Hoilanâa Ticoret Bankası yuzde 30 Hoilanda sermayelidir İran Dış Tlcaret Bankası yuzde 40 Amerikan sermayelidir. Uluslararası iran • Japon Bankası yuzde 35 Japon sermayelidir. İranlılar Bankası yuzde 35 Amerikan sermayelidir. İran Endustri ve MadencHik Bankası Ise yedl • seklz ayrı uluslarlarası bankanın sermayesiyle kuruludur. İran'dakl tum Ic ve dış kredilerl yönItndtren, İran'ı yönsten ve Şah'ı halk hare TÜTÜN BEDELLERİNİN MART SONUNA KADAR ÖDENMESİ İSTENDİ İZMİR (Cumhuriyet Ege Burosu) Ege Ore tıcıler Kurultayı Yuratmâ Kuru'u Başkcnı Mehmet Alı Orta dun yaptığı acıklamoda 1978 Ege ekıcı tütun piyasasında alınan tutunlerın bsdellerlnın en geç mart ayı scrıuna dek odenmesını ıstemıstır. 1196 sayılı Tufun Satış Kooperotiflerınm bır an once uygulamaya konulmasını .steyen Mehmet Alı Orta ozetle şu goruslere yer vermıştır: «Ecevıt hükumeti 1978 Ege ekici tutün piya sası basfiyatında gecen yıla gore 13 lira fark ya parak gelmiş gecmış yılların en buyuk farkını yapmıştır Biz Egeli tutun uretıcıleri olarak bu ar tışı kucumsemiyoruz Yalnız bu yıl yapılan hesap lara gore Ege'de bir kilo tutunun ortalamo ma liyeti 67 liradır Bunun icin biz başfiyatın blraz daha fazla olmosını bekliyorduk » Öte yandan Tekel tarafından uretıcıden alınan tutumerın tesellum ışlemlerı dun sabah baş lomıştır. Tekel yetkılileri tesellum ışlemlennın alım merkezlerınde yurutuıduğunu baiya başına 500 lıro avansîar'n odenmesınm surdurulduğunu soylemışlerdır t MERKEZ BANKASI Merkez Bankası nın güclüklerı, sınırlı dövız kaynaklarının ozel bankalar lehıne alabıldlğme kısıtlanmış olmasıdır 1978 yılıida TDrkıye'nın 1 mılyar 873,5 müyon dolaro varon dış satım gelırlennin yalnızca 433.3 mılyon dolorlık bölumü Merkez Bankası'na grrrmştır. 983,1 mılyon dolarlık i