Katalog

CUMHURİYET 10 KASIM 1979 Seçme Smavma Hazırlık Programı GenelYetenek «Benzetişim» sorulannın düzen]en!$ biciminde çok sayıda olanağın varlığı sözkonusudur. An* cak önemJi olan sorunun düzentaüg biçimlnin ne olduğu değil, benzetişim yapmayı gerektirtp gerektirmediğidir. Bu sorulann düzenleni$ biçlmi genej olarak asağıda türlerden olu$maktadır;x I. AB; C ? Ali OĞUZtÜRKf; Tunç TÜMEN ModernMatemalik •V» Ue «A» işlemlerirün önemli özeliklert V. pAp«p. kuvvet özeliği) PVPp (Ve'nin, veya'run (Ve'nin veya' Vurâi Y1LMAZ Tancr ALPĞAN nın bulunmasından sonra 2. satın oluşturan ögeler arasındaki bagmtınm bulurunasına geçilir. 1. satır ile 2. satır arasında bir benzetişim yapılarak soru işaretlnin yerine geçecek olan yanıt secenekler içerisinden bulunur. A B D? C G 2*. P A q q A p , p V q * q V p nm değişme özeliği) 3*. .4*. 5\ (pAq)ArpA(qAr), • p V (q V r) Burada A ile B aralannda bir bagmti bulunan ömek ögeler (harf, sayı, sözcük, dizi, cilntle, $ekil v.b) olarak verümektedir. Bizden îstenen, bu ba&mtıdan yararlanarak bir benzetişlm yapmamız ve (?) işaretirun yerine konabilecek olan ögenin ne olduğunu saptamamız olmaktadır. Burada dikkat etmemiz gereken nokta C'nin A'mn yerine geçmek üzere verildiğidir. Buna bağh olarak bulmamız gereken oge ise B'nin yerine gcç* k üzere aranmahdır. A~B; ? Burada da 4 nolu şemada olduğu gibi satırlar arasında benzetişim kuralı uygulanarafc soru Işaretinin yerine geçmesi gereken öge seçenekler arasından bulunur. (Bu şema kullanılarak soru işaretinin yerinde gerçek öge verilebilir ve D'nln yerine soru işareti konularak benzer bir soru tipi daha türetilebilir.) 6. A, B, C E, F, G (pVq)Vr tBirleşme öreliğl] pA(qVr)«(pAq)V(pAr) [Ve'nin veya üzerine dagılma özeliği} pV(qAr)»(pVq)A(pVr> [Veya'nın ve üzerine dağıtma özeliği} Anahtarlann kapalı (yani AKinu geçuecex durumlannı) (i) ile Anahtarlann açıfc (yanî Alcnnı geçirmeyecek durumlannı) (0) ile gösterelim. Buna göre yukandaki serl bağlı elektrik d«vrelerinden akırrun geçip geçmediği olayı ile (pAq) bileşik onermesınuı doğruluk tablosu karşıIaşUnhrsa bir denklık görulür. (Bu dunım yukardaki §ekıller üzerinde gdsterilmeye çalı^ılnu^tır.) b Paralei bağh elektrik devresl Not: Bu özeliklerîn doğrulugunu doğruluk değer ablolan duzenhyerek gösteriniz. 6*. De Morgan Kuralı < P Aq)'=p'Vq\ (pVq)'=p'Aq' 6. Taıum : Doğruluk değerleri, daima doğru olan bileşik önermelere TOTOLOJt, daima yanhş olan biîeşık önermelere ÇELİŞME denir. ömeğin; p P' 0 1 p Vp' 1 1 Akım geçer fl) Akım geçer (1) Burada da verilmiş olan harflerln yertnde gerçefc ögeler bulunduğunu varsayalım. Bu duruma gore verilen A iîe B gibi lkl öge arasinda bir Uişkinin, bir bağmtının varlığı sözkonusudur. Bıztm doğru yanıtı bulabilmemiz için yapmamız gereken, seçenekler aras'.nda A ile B nin ilişkısine benzer ilişkilen bulunan öge ikilisini benzeuşim yoiuyla Burada da satırlardaki öge sayısı arttınlarai 4 nolu şemadaki durura biıaz daha değ^tınlmiştir. aeçer ıi) pvq»C0Vll Akım geçmez (0) PVq0V00 p 4 3. L?: C ? Verilmiş olan A ve C ögeleri fcer iki bağmtı grubunun ilk ögeleridir. Her yanıtta da iklşer öge verilecektir ki, bunlardan ilki A ögesinin yanına, îkincisi ise C ögesinin yanına konmak üzeredir. Seçenekler içerisinde bulunan Öge ikililerinden hangisinin soru işaretlerinin yerine sıra ile konduğunda benzer ilişki sağladığma baJuür. Boylev ce üe doğru yanıt bulunmu§ olur. A B » C E F » ? Burada 1. satın oluşturan Ogeierln tamaraı tre» rilmiştir. Bu ögeler arasında saptanması gereken bir bağmtının varlığı sözkonusudur. Bu bağuıü Daha once verilen şemalara göre burad&kl satır sayisında btr artış vardır. Verilen her satırdaki Ogeler arasında beiii bir bağıntınm bulunması sözkonusudur. Oluşturulan bağıntının öğrenci tabulun: rafından saptanmasında bazı guçluklerin duğu durumlarda bu yola bajvurulur. ögrenci açısından soru işaretinin yenne konması gereken ögenin bulunmasmda yararlanılacak ve benzetişim yapılacak kaynak sayısı burada ikiye çıkanlmıştır. Satırlardan herhangi bınnde bağıntıyı yakaiayan ögrenci doğru yarutı bulmuş olacaktır. (AÇIKLAMA Benzetişim Sorulannın genel olarak duzenleniş biçımlennln buniar olduğunu aöyleyebiliriz. Ancak, bu konudaki olanaklann bu kadarla sımrh olmadığıru bir kez daha yineletnekte yarar vardır. Istendiğmde gerek satır ve gerekse sütun cinslnden daha çok s&yıda ogelerin yer aldığı sorular türetilebilmektedır. Buniar ise temelde daha farku bir şey getirmeyecektlr. önemll olan bu tür sortüann düzenlenl; kuralının ögrenci tarafından bUlnmesidlr.) 1 0 0 1 i !i p' 0 1 PAP 0 0 Çelişme devrelerine Paralel bağlı elektrik devresinden akımtn geçip geçmedıği olayı ile (pVq> bileşik önermesi* nin doğruluk tablosu karş.ılaştınlırsa bir denklife gorulür. 8. Matematiktc kullarulan nicelcyicileT: Matematıkte en çok kullanılan «ner» ve «na» 21» terimlerıni sırasıyla V ve 3 isaretleriyle gös> tenyoruz. oBazı» ve «<her» niceleyicileri ile söyienmiş önermeier sırasıyla 2x, P(x); vx, P(s? bîçimlerinde gösterilir. Burada x bir kümeden seçilen elemam P(x> ise bir açık onermeyi anlatır. Bazı niceleyicisi ile soylenmiş önerme bütun x ler iç:n yanlış ise yanlıştır. En az bir x ıçın dogru ise doğrudur. •Her» niceleyicisi ile söyienmiş onerme bütün xler içın doğru ise doğru. en &z bir x için yanlış ise yanhştır. Niceîeyicilerîn olumsuzlan için 1 Totolojl 7. Mantık kurallannm elektrik u>guiaıuşı : a Sen bağlı eîektrik devresi pACmlAlml p^qEl/OsO O Akım geçer (1) Akım geçmez (0) ÎH Akım geçmez (0) [Vx, P(x)]'«3x, P"(x), [3x, P(x)]'«vxrP'(x) Akım geçmez (0) denklikleri yazılır KlasikFizik d) İki dık kııvete indergenmiş olan kuvvetle» rin biîeşkeni Başar AKYÜREK Ornek 2: Bir cîsîm üzerine 5.8, 15 kg. îık 3 !toıwet uygulanmaktadır. min. bileşke kuvvet ce l'kadardır? Çözüm : Poîigon yönlemi tr.'fruland'.gında bu J3 kuvvetin bir üçgen oluşturmadıkları gorülur. Bu durumda min. kuvveti bulmak için küçuk k toplanır, buyuktsn ç:ka;;ür. ] Kimıjd (Modern IKlasik) SORU 1 ; Aşagıdakilerden hangisi bir ka» değildir? A) Hava B) Jenerator gan i C) Kan D) Sut E) Su SORU 2 : Sar maddeler için aşağıdakilerden hangısi kesinlıkle doğrudur? A) Elementtir, B) Bıleşıktir. C) Kanşundır, D) Heterojendir, E) Belırli yoğunJukJan vardır. Uyan : Bu 2 sorunun da doğıu yanıtı (E) seçeneğidir. Nedenıni konuîarı tekrar okuyarak, araştınnız. MADDELERİN ÖZELLİKLERİ VE MADDELERDEKİ DEĞIŞMELER î FİZIKSEL ÖZELL1K VE DEĞİŞME:' Maddelerin dış gonanuşlenyie ılgili renk, tat, koku, yoğunluk, şekıl, enme ve ka>Tiama sıcaklıklan,... gibi ozelüklere fızıkse! ozeilik denir. Maddenin bileşuni değışmeden bu ozeilıklerın değışmesine fizikse! değışme denir. H,O ( k ) ^ ^ H.O (s) J Ü £ H2O (g) v l >l i Bus Su Su buhan 2 KtMYASAL ÖZELLÎK VE DEĞİŞME: Maddelerin etkenler karşısında bileşiminin değiş* mesi ile ilgili ozelhklere kimyasal ozellık denir, Örnek: Metallenn su ve asitiere karşı dav* ranışlaruun farklı oluşu iç yapılannın farkh ol« masından ileri gelir. Maddenin bileşimini değiştirerek değişik bir madde oluşturması yani fizıksel ve kimyasal tüm özeüıklerıni defeistırmesine kimyasal deeisme de. nir. Ömek: Mumun 'enmesı nziKseı, yanmas» kimyasal bir degişmedir. Yanmayla CO, gaa ve? HaO buhan çıkarak tüm özeîlikler değişir. SORU: Aşagıdakilerden hangisı fıziksel bir degişmedir? A) Odunun yanması B> Demırın paslanması G) Suyun buharlaşması D) Sıvı yağlann katılaştırılmasr EJ Gümuşun kararması ÇÖZÜM : Doğru yanıt (C) seçeneğidir. Çünkü suyun buhariaşmasıyla iç yapısı. molekül for» mülu degişmez yine HrO'dur. A, B, D, E seçenek» lerl birer kimyasal degişmedir. Odunun yanmasıyla CO, gazı çıkar geriye kül kalır, Demir hava Nevzat GÜNGÖR Sabri KAYA bağıntısıyla hesaplanır. S) Poligötı Kuralı: Kesîşen birçok kuvvetîn bileşkesini geometrık yoldan bulmaya yarayan yontemdir. Kuvvetlerclen herhangi birisi başlan» gıç alın:r, bıtım noktasından oteki bir kuvvete aynı bırim uzunlukta bir paralei vektor çizilir. Tum kuvvetler aynı yontemle çiziîdikten sonra, ba^langıç noktası ile bıtım noktasını bırleştiren vektor bı!e§Ke kuvvettır. oksijeniyle birleşerek paslanır, sıvı yağlar Nikeî katahzorlüğunde H,'Ie doyurularak katılaştırılır, Gıimuş hava oksijeniyle okside olarak karanr. Bu olaylann tümunde yeni madde o!usumuy!a kimyasal bir değişme vardır. Kimyasal değışmelerde çoğuniukJa iki yontem vardır. 1 Analız 2 Senten ANALİZ : Kimyasal bir maddenin kendisirU *Muşturan daha basıt maddelere aynşmasıdır. HOfaq) Elektrolız * H. fg) + !'r:O, (g) • K = 15(3 + 5) R = 15 8 5 K = 2 kg. bulunur. *« Örnek 3: 9 ve 18 kg. Uk kesişen ıkı kuvvetin İ5İ!eşkesi ne kadardır? ÇÖzüm : Burada kuvvetler arasındaki açı verDmedığinden çozüm aralığını buiabılirız. Kesişen ikı kuvvetin bıleşkesi kuvvetlenn toplamından küçük, larklanndan büyuktur. Bu nedenle; 2 SENTEZ : İki yada daha fazla maddenin kimyasal bir değışnıeyle farkh ozelhkte yeni bir madde oluşturmasıdır. H (g) ' :Ofç) H O(s) » ELEIMENTLER VE SFNtFLANDIRILMASt Bilinen 105 element vardır. Bunların 90 tanesi doğada bulunur 15 tanesı ise yapay elementtır. Elementler latmce adiarından yararlanılaraK sembollendinlırler. Ömek : Carbon + C ELEMENTLER METALLEK AMETAJLLER A AUcali meteüet A Soygazlar lityum = U Helyum = He Sodyum = Na Keon = Ne Argon = Ar Pousyum = K Knpton = Kr Jtubıdyum = Rb Ksenon = Xe Sezyum = Cs Radon = Rn Pransiyum = Pr ' 8 Topmk alk&k meUIJer S «~ Holojenler Berilyum = Be Plor = F KJor = Cl idMgnezyum = M^ Brom = Br Kalsıyum = Ca lyot = I Stronsyum = Sr Astatm = At B»ryum = B« Radyum = Ra C Dıger önemll metaller î Diğer ameUHer Hidrojen = H F,<F<F 9) < R 9<R<27 l Ömek 4: Şiddetlerı 6 ve 10 N olan ikı kuv'vet arasındaki açı kaç derece olm.ilıdır kı bıleske kuvvet 14 ji. olsun. ÇÖZÜMLÜ PROBLEMLER Örnek 1: Bir cisim üzerine 12, 24, 30 Niuk iiç kuvvet etkiyor. Bu kuvvetlerin uygulayacaklann max. ve min. bileşke kuvvet ne kadardır? Çözüm: Bileşke kuvvetin max. olabilraesi için 3 kuvvetınde doğrultu ve yönünun aynı «1tnası gerekir. Bu nedenle; 1 ~ B 12424+30 = 66 »." R2 = F.JF/+2F. • F 2 : COS rt. = (6) r ( 1 0 ) 2 6 10 cos 3. Oksjjen = O Poligon kuralına göre çizilen vektörier bîr kapalı şekil olusturuyorsa, bileşke kuvvet Siivs olur. örnek 5: Şekildeki sistemde R bileşke kuvveü kaç N. dur.? Çinko = Zn Oerrur = Te iimrgan = Mn Karbon = C Azot = N Külnirt = S Fosfor = P ^Sıhsyum = St ı ı=Pb Kram = Cr Alumiayuzn = AI KoteltcCo Cumhuriyct hazırlık programı»nda Turkiye birincisine 112 başarıh öğrenciye de A > burs veriyoruz