Katalog

İKİ CUMHURİYET 1979 umhunyetin 56 yılını bltirdfk BugOn öğle uzerı 57 yılına adım atıyoruz. Bu vesıle ıle bugünkü yazıda, hukuk devletinın temel direklerinden biri olan Danıştay'dan ve bu yüksek yargi orgonımızın birinci boşkanlığı görevlnı on yılı aşkın bir sureden ben her turtü polıtlk etkınin dışında, tam bır yansızlıkla yerine getıren Sayın Profesör Ismail Hakkı Ülgen'in, Donıştoy'ın 111 yılını kutlama törenınde yoptığı Ve benim 29 temmuz 1979'da bu sutunlardo cıkan «Yasa Tüze ve Toplum» boşlıklı yazımda kısaca doğındığım koruşmcdo*ı sör etmek istıyorum Bu, onun Danıştay Başkanı kımlığıyle yaptığı son konuşmadır Cünkü kendısı 6özunu ettığım konuşmasındo belırttığıne gore kasım 1979 do errekli olocaktır Bütün meslek yaşamı boyunco Türkıye de hukuk devletı kavramını yerteiftırmo uğruno sovaşım vermış olan bu yuksek yargıcın konuşmosına gecmeden önce 56 yıllık Cumhuriyet üzerinde kımı düşünceleri kısaca ocıklamak istıyorum C olayH VŞ gifüşfer Cumhuriyet ve Danıştay Hıfzı Veldet VELİDEDEOĞLU lan lcln. bu sörece şıddet yöntemleriyle korşı gelebıleceklen sanısındadırlar Cumhurıyetımizın e!lı altı yıllık oturmuşluğunu ve esenllğınl zedeleyıp bozmak ısteyen akımlar egemenlerın ve onların uşaklorının bu gafletinden doğmoktadır. Eıbet bunu do yeneceğız, ülkemlzl ve holkımızı loyık okjuğu huzura kovuşturacağız 56 Cumhurıyet yılında bütün sav<sımımız, azmımız ve dıleğımız bu yöndedır ••• Şımdl hukuk devletıne gelellm Yuksek öğrenım gormüş bazı kımselet turlü zamanlarda oano şu soruyu yöneltmıştır «Yozılarınızdan bazısında hukuk devletinın zedelendığınden söz edersmız Bızde kanunlar yok m u ' Bunlar mahkemelerce uygulanmıyor mu kı hukuk devletl zedelenmış olsun?» Bu gıbıler «yasa» kavramı Ile «hukuk» kavramını karıştıran klşılerdir Olkemizde cok klm86 bu vanılgıya duşmektedlr ve bu yüzden de «hukuk devletı» kavramını anlamamaktadır Elbette her ülkenın kendine göre blr takım yasafarı vardır ve ülke bu yasalara göre yöneltılir Bunun böyle oiması o ülkelerm hukuk devletı olduğunu konıtlamaz Faşist veya komünıst dıkta ıle yönetılen ulkelerde bır aile yasasmın. Dır tıcaret veyo ceza yososının DUlunması ve bunların kurallarmo uygun olarak uygulanması o dık'o reiımlennı hukuk devletı durumuna getırmez Bır devlette doğrudan doğruya devlet organlarının eylem ve 'şlemlen bağımsız yargı denetımı altında bulunuyorsa oncok böyle bır devlet hukuk devletıdır Şımdl Inson Haklan Evrensel Bildırısı'nın klmi madde'erını aşağıya aktoravımgöstenc/lik nltellğt vardır Ama beşfnd ve dokuzuncu maddeler hukuksal nıtelıktedır Metnınde görüldüğü gıbı bunlarda sözkonusu olan şey blreyle devlet arasındakl ılişkidır Başko anlatımla, bu maddelerde bırey, devletın keyfı hareketlerıne karşı korunmak ıstenmektedır Ûlkemtzde bu korunma nasıl oiacaktır, bunu klm sağlayocaktır? Bunların sağianmadığı yerde hukuk devletlnden söz edilemez cünku 1961 Anayasası bızde hukuk devletınin temellerını kuran blr yosadır Cünkü yasama organı olan Pariamentonun Işlemlerlni Anayasa Mahkemesi'nın, yürutme organı olan hükumetın eylem ve işlemlerım Danıştay'ın denetlmıne bağloyarak, ülkede keyfi yönetımı önleyen yargı denetlmlni kurmuştur Ayrıco devietın gelır ve gıder hesapları bır hesap mahkemesı olan Sayıştoy'ın denetlmındedır Bundan başko Anayasamız Anayasa Mahkemesı ve Sayıştay üyelerınden blr kısmırm Parlamentoca secılmesi yoluyla, yüksek yargı organları üzennde Parlamentonun görecelı eikınhğıni kurmuştur Ayrıca Danıştay uyelerınden blr bölümünün Bokanlor Kuruiu'nco gösterilecek adaylar arasından Anayasa Mahkemesi'nce secllmesınln öngörulmesl, yurütme organının da bu konudakı etklnllg'/nı vurgular Kısacası yasama yurutme ve yargı organları karşılıklı olarok denetleme veya etkneme durumu ıcındedırler Amo blr kez kurulan bu yüksek yargı organlan artık bağımsızdır Cünkü ü l k d e hukuk devietınl ancak slyosal organlorın etklsi altındo bulunmoyan mahkemeler gercektestırıp yaşatabllır Geride bıroktığımız 56 yri, blze. göre çok dnem'ı ve uzun bır tarıh dönemıdır Bunu kafa larımızda ryıce ve somut bıcımde canlandırmak İCin Cumhunvıetın ılânı yılı olon 1923 ten ellioltı vıl onces ne uzanalım Oraya varıp dayon dığımızda 1867 yılını buluruz O raman Osmonlı tahtındo Sultan Azız oturuyordu Bu ellı altı yıl icınde • Sulton Azlz. Murat Abdulhamft Reşot Voddettln olmak iızere. tam beş podışoh yörtetımı • Osmanlı imparatoriuğu'nun dağılıp parcalanması ve Istanbul'da Abdülmecit Efendl'nln halıfelık dönemı • Anado'u'da Ulusal Savoşım ve Türki ye Büyük Mıllet Meclisl Hükümetı döneml, olarak cok değışık ve hareketlı tarıh evrelerıne tanık olmaktayız Sodece bu evrelere göz atmak bıle Atoturk un kurduğu Cumhurıyetın arada gecen ve tam altı yılı aşkın bır süre bütün dünyoyı kasıp kavuran Ikıncı Dünya Sovaşına karşın ellı altı yıldan ben sarsıntısız sağlam ve dımdık oyakto durmasının tarıhsel önemını açık seçık göstermeğe yeter N'e yazık kı bır çoğumuz bunun değertnl ve Atatürk Cumhurıyetınln Türk halkıno getirdığl bağımsızlık ve nutluluğun önemını b Imıyoruz ve b'rbırımızi yemek yok etmek ıcın uğraşıyo ruz Bu mutluluğu tamamlayıp pekıştırmek kjln toplumsoı ve ekonomık vaptmızdo onorıiması gereken noktolar 6osyal adalet yöninde gercekıestır'lmesı gereken reformlar elbette vor dır 1923'un oşullan değışmiş bütun dünya top lumıon bır sosyal devnm sürec ıcıne gırmıştır Türkıye bu surecı en az sarsıntı ıle otlatıp ça flın koşullorıno uymak ıcın gereklı tarıhsel de nev mierden gecmış bır ülkedır Ne var kı egemen zümreler ve bazı bü rokrat kafalar az önce sözünü ettığım tarıhsel sürecın farkında değildırler Olsalar bıle soğduyu ve öngörü yeteneklennden yoksun olduk ranrş lcerlslnde yargısal denetlmln kısıtlan masına veya gorev alanının daraltılmasına yö nelık cağ dışı bır takım teşebbus ve facliyetle re göturduğunu bunu sağlamak ıcın de sürek II oiarak boşta Danıştay ve Anayasa Mahkemesı olmak uzere yargı yerlerıne göstenlmesi gereken scygınlığı ve ınancı rencıde edecek bır takım Ifham ve ısnatlarda bulunduklarını daha önce belırtmış ve tümüy'e Anayasaya ve bızîere karşı yapılan bu haksız ve yersız suçlamalcra dayanarak özellık e 12 Mart 1971 tarlhınden sonrakı dönemlerde gırışılen ceşıtlı teşeb büslen ve buniara karşı cıkan Danıştay'ımızm goruş duşunce ve başvurularını ana hatlarıyle anlattıktan scnra Danıstcy'ı ılgılend ren Anayasa degışıkiıklerınden. Anayasa'nın sıstemat gını bozan ve hukuk devletı ılkelerıne aykırı bulunan bırkacı uzerınde durmuştum Bu önerılerımızden bırısı bılındığı gıbı. hakımierımlzl ve savcılcr mızı ıdari yargı güvencesmden yok sun bırakan Anayasanın 137 ve 144 maddelerinde yapılan değışıklıklerla llgıli ıdl Bu değışıklıkler Danıştay da acılan davalar nedenıyle ıl gılı dovc daıremızın başvurusu üzerıne Anayasa Mahkemesı tarafından verılen kararlarla ıptâl olunmuştur (27 11977 ve 27 91977 günlü kararlar)» Sayın Danıştay Başkanının sözünü ettiğim konuşmcsında hukuk teknığı nıtelığindeki ac'klama ve ornek'er günluk b'r gazete yazısının cercevesıne sığmayıp ancak bılımsel hukuk dergılerlnde Incelenebılecek nıtelık taşıdıkların dan. ne yazık ki onları burayo aktarma olancğı yoktur Ancak konusmanın sonunda gençlığe seslenırken söyledığı şu sözleri almadan edemıyeceğlm: «Dış ve lc dusmanlar ceşitll maskeler cltında cuüanmışlardır yurdumuza Amaclan, Tur kryeVI bölmek Türkıye Cumhurıvetı'nı parcalamak veya vurdumuzdo faşlst komünlst veva dinsel b(r dıkta retiml kurcrak özçürlüıîümuzü ve baöımsıziıdımızi vok etmektir Ulusun bırlığı. ülkenin bütunlüüju özqurİLik ve bağımsızlık ılkesı etrafında b'r'esmemıze bağlıdır Bızım hıc bır yabnncı ıdeoloııve ıhtvacmız voktur Yalnız mazlum mıl'etlere deöıl en i'erl to m'ara ' da ısık futan ve ergec bütun dünvanın ulosccağı bır yontem olan ılerıcı ve özoürlü<cü Atatürk llkelerıne eonlmak tek kurti' 1 ' 1 * "Oİu tek doğru ycldur Bıllnlz kı bızler f • 'ün rşıklandırdığı ılk genclik olarok buaü^ \'e her zaman ok ^'lanmızlc ve onsekız vaşın en lcten heyecanı ve atesi ıle daıma vcnınız'ia ve on saf nızd'ivız Dını m»zr'ebı koku kökenı Inancı ve <<"üsü ne olursa o'sun bu vatanın sevlncı ılp ••evlnen acıst ıle dertlenen vurdunc ve c'ev's'ıne pönülden ^ r ^ l ı her vatandaşımın bu duşuncede oldi'""nıyorum » Cumhunyefimızln e ' "Itıncı yılını kutlarken kendısıne uzun ve verlmll bir ömür dıledlğlmlz vüksek yargıc Ismaı! Hakkı Ülpen'ın bu lctenlik lı dıleklerıne aönü'den katılorak butün yurttns tehl kelere cevnlmesıni ve artık şu kıyıma bir ^on verı'mesmı butun ıctenlığımızle dılemekte Milli Piyango ilevızjonda sevunJi blr kız var, Mülı Piyango bıletı satıyor güluıoseyerek Mıliı Piyango, Mıllı Piyango.^ Ganbm bin Bana çıkmaz.. Kız gülüyor Ya çıkarsa"5 Olur a' Ya çıkarsa? Yumurtaya can veren Allan şu kavanoz djplı dunyada övle ışler yapıyor kı, msanın şaşkınhktan küçuk dıhnı yutası gelir. AI bıletım. gıt evıne koy yastıgının altına. mışümışü uyu. Komur ocağından kara elmas çıkarmak ıçın mı terleyeceksın be adam? Fabnka tezgahında ter mı dökeceksın? Taş atacaksm da kolun mu yorulacak? Al oıletını çekılış gününu bekle, belkl de buyuk Ikranııye sana vurur. Bana vurmaz . Ya vurursa? Adam vardır, denıze ağ atar, tek balık yakalayamaz, adam vardır, poposuyla balık tutar. • Süleyman Bey anlaşılan ikıncılerden. 14 ekün zafennın kahramanı polıtika hayatımızın eşsız guneşı sahnelenmızde yenıden boy gösterdı Hanı sonmüş fılım yıldızlanna rejısorun bın çıkar da yenıden şans verır ya. 14 ekım seçımlen Süıeyman Beyı yenıden gundeme getırdı Şımdı herkes valvar yakar Süleyman Bey ne olur hükümetı kur.Düşüneyım. AllahaşkıBa kur... Iııh... Lıllah aşkına kur... Amaaan canım sız de .. Nedir bu baskılar? LTstüme varmayın . Hey tannm 1 ... Şu Türkıye'ye bak sen' .. 22 ay önce Demırel ın 2'nd MC hükümetı duşsün dıye çırpınanlar kımlerdı? Az mı çabalad^k MC'yı Süleyman Beyle bırlıkte çokertmek ıçın? Az mı ter dökuldü17 Şımdı ne oluyor? Bız mı puslayı şaşırdık? Yok^a Türkıve de Moher'ın komed 'ennden bın mi oynaaıyor? Sagcısı solcusu elbırlıgıyle Süleyman Beyı Başbakanhk koltuğuna itekhyor: Ne Oıjr kur!... Peki sıah ne bu Süleyman Beyin? Masonken sahte üelgeyle masonluğtınu yadsımaya çalışmıs, bırader yeğen salt natıyla ün kazanmış. uikede terorun tohumlannı sulamış 12 Mart mudahalesınde ' ^ndısıne verilen oylara ıhanet edlp koltuktan kaçmış. ve 1977 sonunda Türkiye'yi 18 milyar t.o!ar borç 4 milyar dolar djşahm satım açıgı 7 mıJyar dolar kısa süreli borç ile 70 sente muhtaç bır devlet duzeyıne duşurup yıkıhp gıtmış . Sonra ne yapmış? Oturup beklemış Ne taş atıp kolunu yormuş ne eskl siclini silecek bır davranışı olmuş ne de tovbe ıstıgfar etmış, ve 14 ekım seçımlennde milü piyangoyu kazanmış • Ecevit hükümetinl kutlamak gerek Süleyman Bey 22 ayda tas atıp kolunu yormadan «za/er ka zandı Ecevit hükümetı çalıştı dıdındı Süleyman Beyden kalan tüm borçlan erteledı DÇM len dev let borcu nıtehâıne dönuşturdu blr milyar dolara yakın borç ödedı lyı kötu kredıler sağladı ve üsteh'i Süleyman Beyı y.ne getırdı başımıza Bu ka dar manfete parmak ısırılır Pekı ömrümüz S'ıleyman Beyi önce düşürmek sonra yenıden Başbakan yapmakla mı geçecek? tsmet Paşa nın Kuyudan adam çıkarma» po litıkası vardı Rahmetlı Pa^a 1960 larda ugraştı dı dındı 27 Mayıs ın kuyuya düşurdugu Bayar'ı kuyu dan çıkanp politıka yasamına kattı CHP nın bu görenek üzere kuyudan adam çıkarrnaya merakı o! duğıı gönjluyor Süleyman Bey çıkü kuyusundan hoş g°ldı sefa geldı .. Haydı hayırlısı... I *•• *•• Madde 1 Bütün ınsanlar özgür onur ve haklar bakımından esıt doğarlar Akü ve (vıcdana) sahıptırler ve bırbırlerıne kartı kardeşhk zıhnıyetıyle hareket etmehdırler Madde 2 Herkes. ırk renk cıns dıl dln sıyasal veya baska herhangı bır ınanç, ulusal veya sosyal köken. varlık doğus veya herhangı baska bır ayrım gözetmeksi an bu bıldmde ılan olunan bütün haklardan ve bütün özgürlüklerden yararlanabihr. Madde 5 Hıç kımseye ışkence zulüm nitelığınde ve ınsanhğa aykın. onur kıncı cezalar veya eylemler uygulanamaz. Madde 9 Hıç kimse keyfı olarak tutuk lanamaz al'konulamaz veva sürülemez ' Bu drtrt maddeden llk Ikısi dllek ve blr tür öğüt mtelığındedlr ikıncı maddede oyrıca yo! Danış'ay'm kuruluşunun yOz on blrlncl yıldönümundekl konuşmasındo Soyın Oonıştoy Başkanı Yüksek Yargıc Prof ismaıl Hokkı Ülgen ozellıkle hukuk devletl ılkesl üzermde durarak şunları söylemıştır Turk ye Cumhunyetı Anayasası'nın en behrgln nıtelıklerınden olan «hukuk devletı» onlayışının kapsamına gıren ılkeler ıcerısrde devlete hukuk devletı nıfelığınl ve güvencesınl veren en önemlı ılkenın «butun devlet faalıyetlerının yargısal denetımı» olduğunu, bu yargıscl dnetımln ıdarı ıslem ve eylemler yönunden Da nıştay torotından yasama foalıyetlerinin A ıoyoscya uygunıuğu yonunden Anayaso Mahkeme9i tarafından yapıldığını ve Işte slyasal 'ktıdarlann bu yargı denefîmınden hoşnutsuzluğıınun bu organları zaman zaman hukuk dev'etl anlavışıylc bağdaşmoyan blr zıhniyet ve dav Ruh ve Ceset OKTAY AKBAL Evet Hayır BİLIM DÜNYASI 1979 Nobel Tıp Ödülü 1979 yılıntn Nobel Tıp (veya Flzyoloıı) ödülü röntgen aracın da yaptıkları bir yenılıkten dclayı, bırt ingılız. öbüru Amerkalı, iki bilım adamına verilmlştir. ödülün gelıştlrılmış bır rontgen aracına verılmesı akla «Ne var yoni bunda?» sorusunu getirmektedir Bu soru da. sayın Aziz Nesın'in «Operatörler Kong resi» adlı güldürü öyküsünü anımsatmaktadır öykü şöyleUluslararası bır operatörler kongresinde bütun operatörler ckıl almaz buluşlannı anlatırlar. Bir operatör Ise son güna kadar hıc konuşmaz Onun da konuşması istenır Adam mırın kırın eder Kongre ısrar eder. Operatör, sonunda kursüye gelerek bır kucuk bademcık amelı yatı yaptığını söyleyınce herkes kendısıyle alay eder Opcra tor kızar «Bademcıklerını oldığım adamın ne ış yaptığını bılıyor musunuz'?» dıye sorar Yanıt «Isterse Bırleşmış Mıhetler Genel Sekreterl olsun, bademcık bademcıktlr .. Işte o kadar» Operatör bağırır cBademcıklenni aldığım odom bır gazatecl idı» Üyeler kohkahoylo karşılık verırler «Ha gazetecı. ha 'üccor ha memur, ha asker, hepsi bır» Kürsüdekl operatörün son yanıtı şudur «Evet ama baylar, o sırada basın kanunu cıkmıştı, gazetecı bır turlü ağzını acamıyordu Ben de o zamon elimı adamın başka bır yerınden sokup bademcıkienni aimak za runda kaidım » Ve kongre en önemli bıldırınin bu bademcik amelıyatı olduğuna oybırliğl Ile karar verır. Işte yılın Tıp Ödülünu (9,5 mil yon TL) yan yarıya paylaşacak ıkı bılım odamının başarısı da bu türden bır başarıdır. ödül yenl verılmiş olmakla bırlıkte orac epey önce gelıştlrılmıştır ve 2 000 tanesı 50 uikede faalıyet halındedır Her blri 800 000 dolara (40 mllyon TL) satılan bu aracların 1 100'u Amerıka Bırieşık Devlet erınde ça Ijştırılmaktadır. dom portlsinden oyr.lmış gltmtç korçı partmln kurdu Öu hükumette görev almış. blr bucuk yıt Bakanlık yopmış, hukümetın hemen her karorını imzalamış, hemen her tutumunu. davranışın. desteklemlş. 14 eklme ıki ay kala bokanlıktan ayrılmış, secımlertte «skı portlsJ oy oranını orttınnca kapağı yenlden oraya otmış «Yuvayo Dönüş» torenlnde soyiedığl ş U sözllerl blr kez doha dıneyelım «Insan cesef ve ruhton iboret bır vartıktır. Zamon zamon ısabetslz karartar verebılir Bunun netıcesı olarok ben de bır müddet yuvomdon uzok kaldım O zaman yalnızdım. AP'den ayrıldığım lcin yetlmdım Secımlenn sonunda tecelll eden mılll irode benl zorlamıştır Kısa yolculuğumuz burada son bulmaktodır. Elbıselerimizı yenlledik ve tazeledık Arani2da yenlden bulundugum ıcın cok mutluyum » Kışı olarak zaman zoman utanc duyuyorum Bu tOr klşller odına... İşte bizl yönetenlen Işte sectıklerımız! Işte «adam» soydıklanmız! Sıkdma diye bır şey bılmemek mıdlr polıtıkocılık? Bırbınne ters bırbırine karşıt. blrbirlne uymoz ışfer yop. yollar tut kendine özel yarartar sağla. mevkiler edın coko sat keyıf yap sonra sorumluluğuna katıldığın hükumetl arkadan vur glt yenıden eskl partıne yazıl.. En korkunc olanı da. onlar da senı blr «değer» olarak yeniden kabui etsın, bağrına bassın! Butun bu serüvem de telbıse değıştırmek ya 6a elbise yenılemek» gıbi bır şey sayl Ecevıt ın 1978 boşında kurduğu hükumette gSrev alan eskı APlılerden ıkısıyle bır dost evinde göruşmek, konuşmak olanağı bulmuştum O akşam Ikısının de AP ve Hderı Bay Demırei konusundo söyledıkten sözleri ıbretle dınıemıştım Böyle kararlı aklı başında gorünen kışılerın bır daha eski partilenne dönmeveceklerıni sanmıştım Köprulerı tam otmışlardı cünkü Ne bunlar geri gıdebılırlerdı ne de eskl partılen karşı partmln kurduğu hükümete katılrnış o partıyı ıkıtıdara getırmış eski arkadaşlarını veniden iclerine alıriardı Aradan ıkı yıla yakın bır zaman gectıkten sonra o akşam konuştuğumuz eski AP'lılerden bırınln secımden hemen sonro AP'y« gectığını gördük Secımden ıkı ay kadar önce gorevlnden ayrılan başka bln de «elbısesmı değıştırerek» AP'ye katıidı «Ruh ve ceset» halındekl Inasnoğlunun an mukemmel blr örneğıni vererek... Böylece bir cığır acıimış oluyor* Blr kişf bellrll blr partlden mılletvekılı secilecek sonra gıdip karşı partlyle anlaşıp. onun eksığınl tamomlayccok bu görevlnin karşılıgı olarak bakan olocak. yarar sağlayacck. blr Ikl yıl sonra bu eylemının sonjmiuluğundan sıyrılarak, o üyesl buiunduğu hükümet yaptınmlarındakı payını da unutarak. esk' partısıne o, bu kez orada baş tacı edılecek, beikı eski partıslnin kuracağı bır hükumette de görev olacak Sonra da seçmenlerın önünde «kahroman» havasıvlo dolaşabılecek! Hıc bır sıkıntı duymaksızın'.. «AP'den ayrıldığım tcm yetmdım» diyof blr d * . . . 'Baba' Demırel kucak açıyor AP yetımıne' Oysa neler neler dememıştl o 'yetım' konusunda belkı o 'yetım' de eskı "baba sını yıkmak, yok etmek icın neler neler yapmamıştıi Bütün bunlar unutuluveriyor 'yok' sayılryor işte bızım polıtika alanında^ı surekl bozgunlanmızın nedeml Bır sıyasal ahlök kuromayışımız . Tüm toplumu bu tur kötü örneklerte allak bullok etmemız... Cıkar elde etmek ıçın, özet yarar sağlamak ıcm her araca başvurabılırs'mz ey yurttaşlar, işte benl ömek olın' dlyen polıtıkacılarımız orta yerde sailana sallana konuştukca. kürsülere cıkıp nutuk cektıkce, bu toplum boyuna cürür. yozlaşır. bataklara gomülur... Elblse'erl yenılemlşler tazelemlşled. Ne de o)sa Wr bucuk yıl 'Bakan'lık yaptılar .. Bu arodo yenl grysiler dıkfrtmışlerdır elbet kimbılir kac kat? Kırmızı plakalı taşıtlarla gezdıler bakan olarak nutuk cektller, ulus karşısma cıktılar 'Ruh ve Ceset'ten oluşan 'lnsanoğlu" nun hang /anıydı acaba Ecevit kabmeslnde yer alan, görev yapan 7 İnsan zaman zaman isabetsız karar verebıtırmış' Bu kararı fnsanın 'ceset yanı verryor elbet! B r klş kendismin 'ceset olduğunu söyledıkten sonra, gidıp rte yenıden secmenın önune "aday" olarak nasıl cıkabillr ? Hem de <k! yıl 6nce acıkca rhanet ettiğ' o eskl secmenlerln karşısmda nasıl konuşacok söz bulabıllr1» Böyle btr şeyi yapabılmek o klşinln 'ruh' denen 'şey'den tümüyle yoksun oldu^unu göstermez ml? A Vehbi BELGİL mftlttedlr Inglllzce (computerlzed axlal tomography) sözcüklerlnın ılk harflerınin bir araya getırilmesl ıle CAT odı verilen arac. ilk olarak beyın hastalıklarının teşhısı icin yapılmıştı Arac beyın urlarını, kandaki pıhtı zerrelerlnı, doğuşta mevcut veya ıhtiyarlık sonucu beyinde meydana gelen bozuklukları, mılımetrenın beşte, onda bırt kadar kücük de olsalar, netlıkle gosterıyordu. Ayrıca. üc boyutlu resım cektığınden, dokular bırb rlerı ıcınde görunmemekte ıdıler Bu ılk başarılardan sonra CAT. başka organlardaki bozuklukların bulunmasında da kullanılacak bıcımde gelıştırılmıştır Örneğın, alkolızrr.ın beyındekl tahrıbotını da gosterebılen nrac anî bır baygınlığın. bır kan pıhtısının bir daman tıkamasından mı, yoksa beyın karamasından mı llerl geldığını de acıkca göstermektedır Bu oynntının önemi, her ıkl halde uygulanacak tedovlnın başka olmasıdır CAT akcığer kanserı ile dığer tur kanserlerın teşhısınde karaclğer bozukluklarının teşhlsin de cok yararlı sonuclar vermektedır. Ayrıca. bır ıc urun kanser uru olup olmadığının anlaşılması Icm urdan numune alma amelıyatlorını da gereksızlostırmekteciir Işte bütun bu özellıklerınoen dolayı Nobel Komıtesı. buluşu ödüllendırirken yayınladığı bıldlrıde «Röntgen ışınlarıylo ^astalık teşhısınde bugüne kadar uygulanan yöntemlerın hlc blnsl bu kadar kısa blr zamanda, bu kadar büyuk başarılor sağlayomamıştır» demıştir. Araca bllgisayartı (computerizoti) denmesının nedenı. ront gen ışınlarının vucuttan gec tık'.en sonra blr bılgısayarda toplanması, onun da bu ışınlan, yogunluklorıno gore, bır televızyon ekranında resım ha Iınde göstermesıdır. Aroc ıcm mihver bicimınde (axial' denmesının nedenı, yarım metre copında, ıki metre boyunda, celıkten bır ana su bor;su bıcıminde olmasıdır Hasta, sedye bıcmınde düz bır yatak uzerınde fırıno ekmek satat gıbi bu borunun içi ne salınmaktadır Arızası anlaşılma4( Istenen kısmo yoneltı len Xışınlan vücut dokularından gectıkten sonra aracın son derecede duyarlı bıllur (orystal) detektörlerıne gıtmek te, orada elektronik Işaretlere donüştükten sonra bılglsayara gltmektedlrler CAT e Secerek Röntgen Ceken (tomography) denmesl, vü cut icınde hangi organın resminın cekilmesi ıstenıyorsa yal nız onu cokmesl, yani bu orga nın önunde ve arkasmda bulunan diğer organlann res mlerlnl cekmeyerek sadece hasta organın resminı «secerek» ver mesındendır Bu acıklamalarımız ışığında CAT'e (Bılgısayar lı Secerll Yatay Röntgen) denmesinde bir sakınca olmamak gereklr. ve dokulannın röntgen ışın lorım ayrı oranlarda gecrdığı nı gostermış, bu da ner orga nm gonderdığı ışına gore res mırın cekılebılmesı olanağını sağlamıştır Bunu şöyle bir or nekle daha lyı acıklayabılirız Fotoğrat makınesı cevreden yansıycn ışıkların yoğunlukları na gore koyu sıyah, acık si yah. daha acık sıyah. koyu gn, daha acık gn renklerı bır araya getırerek resimlerı nasıl oluşturuyorsa CAT de rontgen ışınlarının yoğunluklarına göre oyle resım oluşturmaktadır. 60 yaşındakı İngılız bılgın Godfrey Newbold Hounsfıeld ise İngılız EMI anonlm şırketi elektronik muhendısıdır Aracı bu günkü bıcımıyle gercekleştl ren odur Cormack aracın ku ramsal (teonk) ılkelerını bulmuştur Bununlo birlıkte Ikl bılgın bırblrlerınden habersız calışarak aynı sonuçlara ulaşmışlardır. • Bayramda Tuıkıye nın her yerinde okuydbıleceqınız IC;ı\ı;ıııı GAZETESIdır • Bavramda Ibtdnbui 8AYRAM Gazetesınt aımdyı unutmdynii ISTANBUL ÖDÜLÜN VERtLMESt Ödülün verılmesl blr hayll cekışmelı olmuştur 15 uyelı Nobel Secme Komıtesı 1979 Tıp Odulu ne layık gorduklerın,n lıstesını 54 kışıliK Nobel Meclısme gondermıştır Lıste uzerınde cok tartışılmıştır Bır kısım uyeler odullerın sadece kuramsal buluşlara verılmesınden, bır kısmı teknık uygulama ların da odullendınlmesınden ycna ıdııer Sonucta, iki taraf da katı olçülerınden bıraz vaz gecmışler ve CAT buluşçuları uzerınde UZLAŞMA'yo varmışlardır Cunku. yenı araç hem kuramsal hem teknoloıık yonden zengınlık gostermektedır. Ingıliz bılgın. alacağı 43 mıl yon lıralık (95 000 dolarlık) ödülle evinde ozel bır laboratuvar kuracağını söylemıştır kl öyle bır bılgıne de bovle bır davranış yakışır Kaderm cıiveslne bakın ki. kansenn erken gec teşhlsl ICin bır cok arac gelıştırıldığl halde hastolığın teaavısi Icın cok az şey yapılabılmlştır Bu aa Insana, yolda bır nal bulan adamın sŞımdı ış, daha uc nal la bır ata koldı» demesınl anırrsaîmaktadır BİLGİNLERİN KİMLİKLERİ CATI gellştlren bllglnlerden 56 yaşındakı Amerıkalı Allan MacLeod Cormack, Amerıkcnın Tufts Ünıversıtesme mensup olmakla bırlıkte oslındo Amerıkalı değıl, Güney Afrlka lıdır. Orada Cape Town Hastaneslndeki calışmalan sırasıncta, kansorin teşhis ve tedavıslnde ışmların oynadığı rol kendl sınl cok llgllendırTnıştır Bılgın 1956'da Amerıkaya göctükten sonra ceşıtlı vücut dokulannın Xışınlarını yutma derecelerı üzerfnde ca'ışmalarını sürdürmüştür Bu calışmalar. kartdan kemlğe kadar bütün vücut sı Adalet Bakanhğından Sınavla Hakim ve Cumhuriyet Savcı Adayı Alınacak Sınava glrmek teteyenlerın aşcğıdakl hususlan yerlne getırerek Bokonlığo boşvurmolorı sınav yönetmenllâlnın 4. maddesi uyarınca ılân olunur. 1 Yazılı sınav Hâkımier Kanunundakl nitellklert taşıyan tstekliler crasında 25 kasım 1979 pazar günü sa* at 9 30 do Ankara ve Istanbul Hukuk Fakü'telerınde yapılacaktır. 2 Yönetmenlıkte on görülen dılekce ve belgelert 15 kasım 1979 perşembe gunu saat 17 OO'ye kadar Bakcn lığa vermevenler bu sınava katılamazlar. 3 Sınav giriş belgeslnl Ankara'da sınava girecekler Bakaniıktan istanbul'da sınavo girecekler o yer Cumhuriyet Savcılığındon 23.11 1979 cuma gunu saat 17.00'ye ka dar clocaklardır. . BİR AD'DA Yenl aracın CAT drye adlandırtldığını, bunun da (computerızed axlal tomography) sözcüklerlnln ılk harflerınin bir araya getlrilerek oluştjrulduğunu söylemiştık. Sözcuklerın dılımizdeki karşılıkları şunlardır Bılgısayariı, Mihver Bicimınde. Secerek Röntgen Ceken Araç Şimdi bu sözcuklennın her birinin geniş anlamını acıklayalım. ÖZELLİKLERt Yenl röntgen aracınm özellık lerintn lyice anlaşılabllmesı Icm eskl araç\arm. yanl bugün butün ulkelerde kullanılmakta olan aracların eksıkllklerinln bılinmesi gereklr Bunların baş kusuru vucudun lc organlarının sodece ıki boyutlu göriinümünü vermelerldır Bu yüzden ceşltll dokular blrbirinln lclnda görünmekte, bu durum cekılen fotoğrafların netliğini azoltmaktadır. Bu sakıncayı gldermek lcln dokulann ceşitll acı'ardan blr cok resımleri cekılmekte ise de yıne de ryl sonuc almmamaktadır Eskl röntgenlerln başka blr kusuru. dokulann yoğunluk derecelenndekl ayrıntıları vuzuhla göstermemeleridir. Yenl arac bu kusurtan gldef VİLLAV Lâle ^ OREN Bayram tatilinizde sizi mutlu edecek yer: Hem hesaplı, hem sürekli sıcak su, kalorifer ve leziz yemekler. ören • Burhanıye, Tel. 343(Cumhuriyet: 8210) Gülderen AçıksJ ıle Bon» Kudar Evlendıler 27 Ekım 1979 Efes Otı İZMIR Istanbu! Teknik Üniversitesi Rektörlüğünden 5 Kasım 1979 günu başlayacak olan 1979 1980 öğretim yılında tüm eskl öğrencılerın kayıtlarını, «MMU öğretlm ve Sınav Yönetmelığı»nın 8 maddesi uyarınca yenıiemeıerl gerektğı ve kayıt yenıieme ışiemlerının, 5 kasım 1979 günü başlayıp. 16 kosım 1979 gunu akşamı sona ereceğı duyurulur GumhurıyeL 8203