Katalog

DÖET CUMIIÜRİYET 16 1979 * POÜTİKA VE ÖTESİ MEHMED KEMAL ENERJİ ÇIKMAZI VE BEKLENTlLER Başka ! Yapılan araştırmalara gore dünyadaki hidrokarbon yakıtlan rezervinin enerji 5000 milyar varil (690 milyar ton kömüre eşdeğer) oluşuna karşın diğer kaynaklann toplamı 55.800 mİIyar kaynaklarından ton kömüre eşdeğerdir. yararlanılmazsa fosil I Bitümlü şistlerden elde edilen hidrokarbon yakıt miktan, iilke ve bölgeyakıtlan lere gore 1 ton başına 40 ile 400 litre arasmda değişmektedir ki 100 litreden fazla rezervin petrol ile rekabet için üretiminin yeterli olduğu belirtilmektedir. 200300 yıl sonra bitme olasılığı vardır dilen sorunlann tümü. urunlenn fazia pahalı olmayan mclıyet ıle elde edilmesını sağlayacak şekılde cozulduğü zaman kömur ve bıtümlu şıst rezervlerı ınsanlığın cok uzun bır süre ıcın qereksınme'erını Karşılaya cak düzeydedır Enerıl tüketıml bugünkü duıeyde sürdürülduğü ta«dırde tüm fosıl yokıtlar bır kac bın yıldan once bıtmeyecekî r Fakat dünyaöaki nü fus coğalması ve kışi başına ener|ı tuket'mı artmaktadır ve bu ortışın her yı' devam edeceğı tahmın edılmektedır Bu durum da eğar boska enerji kaynakla rndan buyuk ölcCde yarartanma soğlonmozso fosıl yokıtlorı Cretımmın ?C0 • 300 yıl sonro bır donık noktasına ulaşma o!aS'lıgı vardır KÖMUROEN YAPAY YAKIT URETİMİ Potroide oiduğu gıbi bılinen komur rezervlerı de dCnyaya eşlt olorak dağılmamıştır En buyük komür yatakları SSCB manlarda caiışmalar yopı!mıştır. Sıvı yckıtların esasını oluşturan alıfatlk hldrokarbonlar, uygun bir kattallzör kullan bon monoksıd konşımmdan sentez edılebılır Alrranyc'da F Fıscher ve H Tropsch'un 1923 yılında gercekıeştırdıkier! bu sentezden sonro dunyGnın ceşıtlt yerlerinde yoğun arastırmalar boşlamıştır FlscherTrop sch prosesı ıcln sentsz gazını (H 2 + CO) elde etmek uzere herhangı bır yanob len vak ttan yararlanmak mumküi ıse de en cok kullanılan yakıt komurdur ve bovlece Itnyıt komurunur en düsfn olcüsundekı llk hidroıenasvonu 1S27 yılındo Aimonya' da qercekiestırılmis vo bunu 1935 yılında İncrttere'de bitümlu köm ırun kuilam'dığı llk tesıs >z leTiıstır Bltf'Tilü kömurierın hıd roıen ıcenğı lıny tlerden dana duşük oldııöundan h'droıenaslyon işlemı 'loha guclükle yjutu leb'lnektedır . KÖMÜR GAZLASTIRILMASt Ko'bon ve hıd'Okarbonlar, rak kullanıldığından ötüru %<y> dece karbonmonoksıt ve hıdro|en kanşımına venlen ad Ise de bugun pratıkte bu deyım hıd rokorboniar ıcenp ıçermedığıne bakılmaksızın ılk aaziaştırıcıdan elde edılen gaz karışımı Icn de kuilanılmaktadır. Bu şekılde gazla$tırılan hldro ksrbonlar ağır yağ ar ve b'tun»enierdır Bunun yanndo bol mıktaraa bulunabıldığı 'cin komur V9 kok da gaz'aştırma ham rrcsddesı otarak ele alınmoktaoır Komur gazlaştırnmasıno lı$ K n sısterratfk araştırmo ve qelıstırme calışmalonnın 1920 !erm sonuna dogru Almonvo ve Ingıltere'de basiom>s olduğu ev veice belırtı'msti Komjrden E1 de edılen gazın vaHt olarak kullanı'a^larının yanı sıra caş tl' kımyasal maddelerın uretıimoS pde kıı'lanıiobılmpsl venl ufuk ar acTiıştır Petrolü ve dcğal gazı olmayon Avrupa ulke'ennde organık kımyasal mad deler ı k önceierl sadece, gcz Proi Dr. Enis KADIOĞLU Vitrindekiler Eskıden. «Kahve Yemen'den gelir.> derlerdL Kahva Yemen'den gehnce, kafıye tutsun dıye bulbul de çımenden gelırdı. Artık kahve ne Yemen'den gebyor. ne Brezılyadan.. Kahvesızhğe de alıştık. Bır zamanlar Osmanh yonetımı Istanbul'da YeHien kahvesıne başka tur kahve katan esnafı, bır daha şehre gırmemek üzere surgun edermış. Kahveye baska kahveyı katanı sürermış. değıl nohut katanı'. Öyle gunler yaşadık ki nohuda kahve katanlan da gördük. Bugün ıse ne kahveye nohut ne nohuda kahve yoksu] tıryakı ıçın ikisı de yoktur Ama zengın tıryakı ıçın kahvenin yokîuğu yoktur. Karaköy, Asmalı Mescit. Beyoğlu bahk pazan meyhanelennde ikl kadeh içerseniz, bıraz sonra yanınıza bir adam yanaşır«KahAa var abı, kahve var...» •Başkasma 000 ama, sen yabana degllsin 850.» «600'e olmaz mı?« •Hatınn ıçın vereîiıh, bir paket kaldı • Biraz sonra gazete kagıdına sanlmış paket! getirlr. Paket bazı gun Fransız kahvesidir. bazı gun Romen. bazı gun Bulgar Istanbul lımanına hangı bandraiı gemının yanaştığını kahvenin türunden «nJarsınız Limana ıntnenıze gerek yoktur. Beyoğlu vıtrinlerine bakılır gıbi değı! ama baran goz atıyorum. Geçen yıl üstune 6C0700 lıra yazıh bır papuç üç bınlık. 30004000 yazıh bir kat elbise 1516 bınlik olmus. •Alamadıktan sonra oimuş, sana ne!* dıyebılirsinız. «Dogru.» Aklımın almadığı bır şey var, hiç bunlan denetlejen bır makam yok mu? Hiç kımse sormaz mı. «Yahu geçen yıi bu, bu fıyata ıdı, bu yıi bu fiyata nasıl firladı"? dıye Herbalde yok böyle bır makam. Alan razı. satan razı, bir hay huydur gidiyor. Gücu gücü yetene'. Lokantalara bakın. Dışarda domatesin kilosu on lira, bilemedmız yırmi lıra... Bır domates. ysnm hıyarlı bır salata koyuyorlar önünüze. hesabı oderken bakıyorsunuz 4050 lira yazmıştar Kımse sesinı çıkarmadıgı içın sız de susuyorsunuz. Esnaftan utanır oiduk. Bır şey soylıyecek olsanız: «Abi. bıhyorsun. hayat pahalı • •Anladık pahalı da, kilosu on lıra olan domatesin tanesi yanm hıyarla salataya dönüstüğunde 50 üraya nasıl çıkıyor. onu bana anlatsana' .• Diyemezsınız, dedıgmızde«Yeme abi, paran yoksa dışan çıkma'..» Fena bır ögut değiL Bır çılgınlıktır gıdıyor. tşler durgun dıyorlar, ,^/aspda nakıi yok dıyorlar, alış verış durdu dıyorlar Gene de dukkanlar tıklım tıkhm Bu arada sokakta bır sılah patlamasında parasını yıyen de öluyo', yemıyen de... Ölüm kol gezıyor. Bır albay dostum var Çoktan eınekliye aynldı. Osküdar'da baştnı sokacak bir kat aldı Kendı halınde yaşayıp gıdıyor. Geç eviend.gi ıçın çocugu da henüz ilkokul çağında. Karısı, kaynanası. çocugu Çiçekci'de gıderlerken durakta duran üç gençten biri yanına yaklaşıyor, yavaşça kulagma: • At ehndeki o gazeteyi, at elındekı o gazeteyı...» demeve başhyor. Serde emekli albaylık var ya ilkln kendine almmıyor Bu kez ikıncısı yanaşıyor: «At elinden o gazeteyi, at eünden o gazeteyit • Aldırmıyor. Dahası. elınde gazete oldugunun bile farkında degil. Onun ıçm bır gazete almak. elınde taşımak öylesine doğal kı'. Birden gözü elindeki gazeteye takılıyor. Cumhunyet'.. Aklına Cumhunyet okuyanlara sataşıyorlar di« ye çıkan söylenüler gelıyor. Birden bızım albayın tepesi atıyon •Uian ıtoğlu ltler!. Okuyacagım gazeteyi de sizlere danışıp da mı okuyacagım' » Elını belıne atıp üstlenne dogru yuröyor. Üçü de kaçışıyorlar. Bıhyorlar ki ellm bellne attiğına göre doludur. «Bereket ki kaçıştılar • dedl. «Vallahl biraz dursalar üçünü de temizleyecektim. Ben, bunca yıl bu orduya hızmet edeyim. Bunca öğrenci yetiştireyım. Üç tane piç kurusu bana gazete okumayı haram etsınler. Olur mu böyle şey? Derlerdi de inanmazdım » Albay. nerdeyse çıldıracak. Neyse karau kaynanası, yoldan geçenler teselli ediyorlar. Bana koşup geldı. durumu anlattı. Sankl benim yapabilecegım bır şey varmış gıbı. •Yaz bunu,» dıyordu. «Allah aşkına yaz' Bu ne bıçırn memlekettır? Bu ne bıçım yönetimdır?» «Olur. yazanm » Vıtnnlerde anarşi, sokakta anarşi, yönetidler arasında anarşi .. Anarşıyi sadece sılahh eylem sanı>or!ar Anarşi bir ülkede fıyatlan kabartarak sade yurttaş kesesme kadar gırerse, bır ekonomık anarşıye dunüşürse, asayışte anarşi olmuş çok mu? Parti lıderlenne bakıyorum, her ölenın ardından bırbTÎenne televızyon aracılıgı 11e başsağhğı mesa,!an gonderıyorlar. •Senden şu kadar adam öldü başm sagolsun1» «Teşekkür ederım Yann senden de şu kadar ölecek. şımd'den başın sağ olsun' • Ne vıtnne ne ekmeğe. ne elbıseye, ne papuça bakan var, gelsın başsa^hgı mesaju •Şu kadar öldü. sen s&ğ ol!» Soruyorlar «Çaresı yok mu?» «Var» «Nedır?» «12 Mart gıbi bir rejim v 0 sağa da karşıyız, sola da karşıyız » «Yahu biz altmış yıldır sağa da karşıydık, sola da karşıydık bu hale geldık. Biraz da vıtrınlere, vıtrınlerı yönetenlere karşı olamaz mıyız?» •Olamayız. ardındakıler onlar » Ham petrolün geçen yazıda özetlenen bu durumu karşısınaa tum ülkeler retah duzeylerlnın gereğl olarak gereksınme duydukları enerp tu<etımlerini karşılamck üzere petrolün dışında enerji kaynakları aramağa başlamışlardır Ve bu alternatıf enerıı kaynakları dunyada bol mıktarda mevcuttur Gercek te bu kaynaklar o denli büyük tür kı dunyanır bugünkü ener|i tuketımi ıkı üç kotına cıksa bı!e karşılamağa yeterlıdır. Esas sorun petrol ve doğal gazdan ü retılen enerıının dığer bütun enerıl kaynakiarındcn elde edılecek enerııden cok daha kola/ o'mosıdır. Dığerıerı petrol ve do ğal gazdan daha pahalıdır, bır kısmını çıkarmak cok zordur, bır kısmı cevresel sorunlar ya ratmaKtadır ve buyiık kısmı da co* buyuk tesısler ve yatırımlan gerektırmektedlr. Gercek clan bir husus dünyanın, petrolün kolay elde edılmeslnden ötürü şımartılmış ve başka ener |l kaynaklanyla ılgılenmeği gereksız görecek bir duruma gelmış olmasıdır. Fos'l yakıtlar olarak kömur, bıtümlü şıstler, ve kotranlı kum lara ılışkın büyük rezervler halen dunyado bılınmektedır ve henüz bulunmamış cok daha büyuk rezervlerın var olduğu da tahmın edılmektedır. ABD de Jeolojık Araştırma ve Ulusal Bıllm Akademısı gıbi ceşıtli ku rutuşlorca 1972 1975 yılları arasında yayınlanan arastırmalarda dunvadakı rezervler şey le belırtılmektedır Çıkartılabilır komur ve lınyıt: 7600 mılyar ton; bulunrruş bıtümlü s stten elde edılece^ pet rol 3000 mılyar var I (415 mlyar ton kömüre eşdeğer). henüz bulunmamış bıtumıu sıstten elde edılecek petrol 340 000 mılvar varıl (47 000 mılvar ton kömüre esdeğer), katranlı kumlardon elde ed lecek petrol 750 mılyar varıl (140 mılyar ton komure eşdeğer) Bu duruma gore dunvadakı hıdrokar bon yakıtların (petrol ve doğal gaz) rezerv nm 5000 mıiyar varıl (690 mılyar ton kömüre eşdeğer) oluşuna karşın dığer kayncklann topları 55 800 mılyar ton kömüre eşdeğerdır kl bu sayılar bunların ne denlı bü yük önem taşıdığını ackça bellrtmektedlr. KÖMÛR VE BİTÜMLÜ ŞIŞTLER Komurun kullonılmasını «nıgelleyen en buyük etken yandığı zaman atmosferl kırleten gczlara donuşen kukurttur Bu nedenle komurü çeşıtll temız yakıtlara dönüştürecek proseslerı gelıştırmek uzere son yıllar da yoğun çalışmclar yaptlmak tadır. Bugün kömürden gaz yakıtlar, yapay sıvı yakıtlar ve hat ta metıl aikol elde etmek üzere türlu yöntemler bılınmektedır. Isınmak ıçin veyo elektrık üret mek Icın kömürün doğrudan ya kılması hıç kuşkusuz söz konu sudur. Fakat bu takdırde kömurün kükürt icerıği düşük olmadığı zaman yanma sırasında oluşan kükürt dıoksidi uzaklaştırmak uzere özel oniemlenn alınması zorunluluğu ortaya cık rnaktadır Ayrıca hava kırlılığınl öilemek üzere külden oluşan katı partıküllerın de tutulması zorunluluğu vardır. Kömür ve hatta bıtumlu şistlerden yararlanmakta ortaya çıkan dığer bır gucluk de madencılık calışmalannı yeterli bir düzeyde gercekleşt'rllmesıdır Açık Işletme şeklıhde yüzeyde yapılan ca'ış maların yera'tı madencilığınden cok ucuz olmasına karşın toprağın ve doğal cevrenın dığer kısımlannın tahnp edılmesıne neden olması gıbı bir sakıncası vardır. Bu bozulmayı min'muma lndırmek ve maden olanlarını yenlden tarım icm uygun hole dönüştürmek hem güç ve hem de masraflıdır. Bıtümlü şistlerin Içerdığl esas hidrokarbon kerojen olarak adlandırılan bır katıdır. Bu maddeyi gaz veya sıvı yakıtlara dönüştürmek üzere çeşıtll prosesler geliştırılmıştir. Ham petrol ve doğal gazm bugünkü flyatları karşısında bu proses'erın bir bölümü artık ekonormk hale gelmıştır. Nıtekim yapay sıvı yckıt üretiminin malıyetının 12 dolor varll kadar olduğu he saplanmıştır. (Vyes) B tümlü şistlerden elde ed'len hıdrokar bon yakıt mıktarı, ülke ve bolgelere bağlı olarak 1 ton başına 40400 litre kadar olmaktadır kı 100 litreden fazla rezervin petrol ile rekabet Icın yeterlı ol duğu ılerı sürulmektedır. Katranlı kumlarda bulunan hidrokorbonlar viskoz sıvıların bır karışımı olduğu halde petrol g>bl kuyularla cıkarılmamaktadır. Bununla beraber bu madde leri ekstrakte etmek üzere çeşıtli yöntemler gelıştırılmış ve uygulanmağa başlanmıştır. Bu tür kumlordan elde edılen pet rol, ham petrol Ile aynı kımyasal yaprya sahıptır ve rafmerılerde oynen ham petrol gıbı ış lenmesi mümkündur. Yapay sıvı ve gaz yakıt öretlml Içın yararlanılabılecek bu kaynaklarla llgilı otarak sözu e yaygm olarak kullanılan dlğer bir proses olan Poppers Totzek yonteminde cok ınce taneII kömur gaz tarafından taşınmaktadır. Doğal gar acığmı kopatmak üzere yuksek kalorılı SNG üret mek amacıyla ABD'de cesitll prosesler gelıştlrılmektedır Bun lar orasında, Maden Bürosunun Syntane ve Hıdrogazlaştırma illınoıs Gaz Teknolopsl Enstltüsünün Hygas, Bıtümlü Komür araştırma Şırketinin Bl gas. Consolidation Kömür Şırke tlnin CSG cdlı ve M W Keüoğ şırketinin proseslert sayılabiiir. Kelloğ proseslnın sabıt olup üre tilen gazın satış fıyatı, kömürün alış fıyatına (4 6 dolar/ ton) bağlı olmak üzere 66 80 sent/106 btu (130 160 TL/106 kcal veya 30 40 TL/106 k|) dür 150 mılyon dolarlık sabıt yatırım ve 40 mılyon dolorlık ışletme masraflarının soz konusu olduğu Bı Gas prose sl günde 250 mılyoncu Ft. (7 mılyon m3) SNG üretmek üzere tasarlanmıştır. Günde 22500 ton komOr kuila nıtan bu proseste elde edılen sonuc SNG ürünü yoklaşık yüz de 92 metan ve yuzde 5 hıdrofen icermekte olup ısı değerl 8400 kcal/m3 (3500 k|/m3) ka dardır. ABD de kömürden sentez gazı üretmek üzere 1990 vılına kadar kurulacak tesısler İcm çerekli yatırımın 10 mılyar do lor kodar olduğu tahmın edılmektedır. Kömür gazlaştınlması konusundo neğışık bır yaklaş m kömürun yeraltı gazlaştırılmasıdır ilk kez 19TI de SSCB de baslayon calışmolarda kcmür, ocoklardan çıkarılmadan ve kö mür damarı ve «tra'ası reaktor olarak kuüanıiarak gazlas tınlmaktadır Bu vöntemle ı!qıII calışmalar d e e Oike'e'de Şr de. örneâm ABD İnglltere Bel cıka Italya'da başlatılmıs tes de, bugön büyük olcOde uretım sa"1ece SSCB de yapılmaktndır. Fckat bır konurla cok az bılgl yayınlanmış olduğundan bugün ku qercek durum bilınmekle beraber 1959 yılında Moskovc bol gesindekı bir teslsin yılda 0 4 x 109 m3 (750 kcal/m3). özbeklstandakl bir teslsin 25 x 109 m3 (900 kcal/m31 ve Don boş yöresindekl bır teslsının de 0.1 x 109 m 3 f750 kcal/m31 gaz Orettığl ve top'am oîarak vılda 8 6 x 109 m3 (8400 1100 kcal/ m3) uretim kapasıtes'ne sahip ceşltli teslslerln Inşa •dlldlği veya plantandığı bılmmektedir. (Berkovvıtz). YARIN: KÖMÜRDEN SIVI YAKIT 0RETİMİ lastırılması. bu aşamada su bu hart (le fcarbon orasındakt reaksıyondan karbonmonoksıt ve hıdroıen oluşur Iham sentez ga zı). (3) bu aşamada ham sen tez gazı kontrollu bır şek'lde ya pılan su gazı denge degışımı 3 Ve getırılır: (4) ıstenen oran dakı H 2 CO karışımından ko talık metanlaştırma reaksıyonuvlc rretan elde edı'ir. YENI YÖNTEMLER Komur veva kokun hava ne atmosfer basıncında gazlaştırıl ması ıci" ılk kullanılan sıstemler den bugun artık yorarlanılma maktadır. bunlardcn elde edılen paz yakıtın ısı de<3erı 1250 T500 kca!/m3 (5200 6300 k|'m3) ve bıleşımı vaklasık vazde 8 h droıen vuzde "^5 kar bonmonoksıd ve yuzde 57 azot o up m c ı su ga?ı adıyla b lın mekted'r Sonradan geliştırilen e i yüksek basınçlarda ve hava veva oksijen kullanılan proses tertn en cok bıtınenl Lurgi yön Alternatif enerji kaynaklan vardır ve boldur. Sorun, petrol ve doğal gazdan üretilen enerjinin diğer bütiin enerji kaynaklarından elde edilecek enerjiden çok daha kolay olmasıdır. .Diğerleri petrol ve doğal gazdan daha pahalıdır, bir kısmıns çıkarmak zordur, bir kısmı çevresel sorunlar yaratmaktadır ve buyük kısmı da çok büyük tesîsler ve ystırımlar gerektirmektedir. de ve sonra da ABD'dedir. Bu ıkı ulkenın topiam rezervl tüm dünyanınkının yaklaşık 3/4'unü oluşturmaktadır. Katı yakıt olorak kuilanılmasi nın yanısıra. komür gazlaştınlması adı venlen prosesten yararfanılarak uzun yıllardan berl havagazı, veya şehırgazı, adlı yakıtın üretildığl bılınmektedır. Doğal goz ve petrolün alternatıfı oiarak kullanılmak ve böylece bu yakıtlardakı eksıkllğı hafıfletmek üzere kömürden yapay sıvı ve gaz yokıtlar üretmek üzere yıllardır yoğun calışmalar yapılmaktadır. Yapay sıvı yakıt olorak benzın ve fuel otl'e eşdeğer yakıtlar ve gaz yakıt olarck da yapay doğal gaz (SNG synthetıc veya subs tıtute naturcl gas) olarak adlan dırılan yüksek ısı deöerll goz yakıt üretmek üzere ceşıtll prosesler geliştırılmıştir Benzınf e'de etmek üzere kömürün bo zundurucu hıdrojenasyona uğratılması ıçın petrolü buluimayan ülkelerde ceşltli za 800* C'ln uzerindekl temperatür lerde su buhanyla reakslvona gırerek bir gaz karışımı oluştu rurlar, bu gaz karışımı esas ıtı barıyla değ şık oranlarda olmak uzere metan (CH 4) karbonmonoksıt (CO1 ve hıdro(en (H 2) den ıbarettır ve bazı ozel koşui la'da onemfi mıktarlarda etan (C2H6) vo dğer /uksek hıdrokarbontar da içerebılır. Elde edı'en bu gaz karışımı ıkı tur!ü Kullanılır Ya lcerd'ğ' korbon monoksıt ve hıdrolen metana donüşturülur ve boylece sadece metandan o'uşan bır gaz elde edılır kl bu tümüyle doğal gaz nıtelığındekl bır gaz yakıt tır, ve bu özellığınden öturu SNG olarok adland rılır; veya Syngas) F'scher Tropsch sentezi ıcın hammodde olorak kullanılır. ve bu nedenle sentez gazı (Svnthes s gas veya Svngas) olarak odlandınlır Sentez gazı deyımı gercekte metfl ve etıl alkoller veya FischerTrop sch prosesıyle yapay sıvı yakıt ların üretimf gıbı ceşıtll sentez lerde reaksiyon maddelen ola laştırma sonucu yan ürün olarak oluşan komur katranından elde edılirdl. Bugün mıktarının >etersızlığ'nden va komur katra nının Işlenmes'nın quclüğunden öturü bu tur prose^lsr ıçın ssn tez gazı kultanılmaktadır. Kömur, kok, veya sıvı hıdrokarbonlann gazlaştırılmasından elde ed'len karışım, ısı değerı 13003500 kcal/m3 (550014600 kj/m 3) oiduğundan ötüru. duşuk kalorıll gaz (low btugas) olarak adlandınımaktadır. Bu gaz bazan eıeKt.ık üci'ralla rında doğrudan doğruya gaz ya kıt olarak kullanılırsa da genellıkle yukarda belırtıldığı g bı ısı değeri 8400 kcal/m 3 (35000 k|'m3) kadar olan yüksek kalorılı gaza (hıgh btu gas) yanl SNG'ye veya ceş'tll kımyasal mcddelenn üretımı ıcin sentez gazına donuşturülür Kömürden SNG elde edılmesl orosesıntn ana aşamaları şöylece stralanabılır (1) termal bozunma, bu rada gaz ve sıvı h'drokarbonlar oluşmaktadır, (2) su buharı gaz temidir. flk kez 1938 da kutianılmağa başlanan ve ıkıncl dunya savaşından sonra cok geiıştırılmış olan bu yöntem anonyak sentezi ve dığer amaclar ıcın sentez gazı uretmek uzere bugün: ABD, Av rupa ve başka üike lerde yay gın olorak kullonılmaktadır. El reaksıyoruna tobi tutularak H2 /CO oram gerekli oran olon de eaılen gazın b'leslmı. karbon dıoksıt ve su buharınm uzaklaştırılmasından sonra yak'aşık yuzde 25 28 CO yüzde 53 60 K2 ve yüzde 10 15 CH 4 oiup ısı değeri 3600 kcal/ m3 (1500 k|/m3i kadardır Bugün vaygın olarak kullanılan al kışkan yatak reaktörlerlnın llk uvgulaması VVınkler yöntemldır Lınyıt komürü ıle calıştın* lan VVınkler reoktörunden yaklaşık yuzde. 45 CO ve yuzde 37 H 2 ıçeren. ve ısı değeri 2400 kcal/m3t olan bır gaz yakıt elde edılmektedır Amonyak ve ceşıtll kımyasal maddeler tesıslerinın qereksınmesl o'on sentez ao zmı üretmek uzere bugün de VEFATLAR ICİN Aeı gunlertrin p»ylM«n tSLAM CEN^ZE İS1ERI b!r telefonl» U ı s t e ıiâo r* aEnmı mtoffl» leler doktor raporu d e i n ndv ntı, batim duası. devlı dualan öel»». teier l«lert rapı'iT HassasiyeUe ve r.izkJüe Ulemtennlzı deruht» eder. ISLÂM CENAZE I$LERİ TEL: 47 20 06 40 68 86 NOT • BOtön rauune'eler «tet treva »tt olrna» nzvre rurt )<a Turt dı;ı run aı$ındao «nrda oenaze naklt »arılıl GQaQo ber MafteO dedlr (TÜRKEL 7842) İLAN BURSA İKTİSADİ VE Tl CARİ İL!MLER AKADEMİSİ BAŞKANU GINDAN Bursa Iktlsad) ve Tlcari Flimler Akadamesi'ns bağlı Balıkeslr Işletmecliık ve Turızm Yüksek Okulu'nun aşağıda belırtılen Kürsuierı'ne öğretım uye ve yardımcısı ahnacaktır. KÜRSÖ IKTISAT IŞLETME ÖĞRETİM ÜYESİ (Prof. veya Doc.) 4 Bütun dallarda yeteriı sayıda. ÖĞRETİM GÖREVÜSİ Personel Yönetlmi hariç bütun da'larda yeterli sayıdo. OR. ASİSTAN 4 Bütün dallarda yeterli sayıda. ASİSTAN 5 Yurt dışı master şartı aranır. Bütün dal larda yeterli sayıda. 3 (Master şar tı aranır. DİYARBAKIR ÜNİVERSİTESI TIP FAKÜLTESİ DEKANÜĞINDAN HİJYEN BİLİM DALINA (BESİN KONTROLÜ) DOÇENT'I AHNACAKTIR Fakültemizln Halk Sağlığ» Kürsüsü Hııyen B'i<m Dalına (Besın Kontroiü) Doçent ahnacaktır Söz konusu kadronun derecesı 3'tür 3u bılım dalına bosvurmak steyen Ünlversıte Doçent'1 ünvanım kozanmış oioniam müracaat dılekcelenne eklıveceklerı ılrrv yayınlorı ılmi yayın lıstesl ve Biyografılen ı)e cnriıkte 24 Ekim 1979 tarlhtne kadar Oekanlığımıza başvurmalon gerekmektedır (BasUk 22603) 7844 tstanbul Telefon Başmüdürlüğünden 1 61978 tarıhınden öncekl te'efon murocaotlarmdan. bılâhare tesıs ücretıne mahsub edılmek üzere Koyıi, Kesıf ve Genel töore Hızmetlen karşıhğı 400, TL. ahnacaktır. Bu ücretl ödeyenlerln talepleri llk Istek tarıhlne göre ödemevenierden önce karşı lanocağmdon, Istek «ahiplerının en vakın PTT Merkez ve Şubelenne müracaatlon ıle buralordan alacoklorı Form'ları doidurmaiarı ve bu mfktarı posta havalesl ıle Merkez ve Şubelere yatırmotarı rtca olunur. önemll Not: 11.1975181976 tarlhlerl arasındakl möracoatlor lcin 400, TL ödeme 22 10 19791 12.1979 torihlert arasındo PTT glşelerlmizden kabut edılecek. 111975'den eskl Istekler lcln Ise ödeme kabul tarihlert ayrıca duyurulacaktır. (Basını 22591) 7843 MUHASEBE HUKUK ISTATİSTlK MATEMATİK MALİYE TURİZM 1 3 özel Hukuk dalında doktoro yapmış olmak (2) 1 1 1 3 KÜLTÜR BAKANLlCl ÇOCUK KONULU FİLM YAPTIRMA YARIŞMASINA EK Kültür Bakantığının oçtığı cocuk lcln uzun konulu bir fllm yaptırma yarışma şartnameslne oşağıdaki maddeler eklenmlştır: 1. Yonşmada yaptınlocak flimler 80 daklkadan az, 100 dakıkadan cok olamaz. 2. Yaptırılacak film |ç|n fidenecek yapım giderleri dakıkası 40.000 Tl sını geçmemek üzere hesoplanır. (Basın: 22357) 7847 Boşvurular 5 kasım 1979 tarihl oi'şamına kadar olup, Yabancı DH sınovı 6 kosım 1979 şaat 14 00'de Bursa Iktısadl ve T'carı Ilımler Akoaemıs 'nde yapılacaktır. Başvurular Bursa iktlsodl ve Tlcari Ilımler AKademisl Başkanlığı'na veya Balıkeslr Isietmecılık ve Turızm Yüksek Okulu Müdürlüğü'ne /aoılabılır. Balıkesır işletmec/ük ve Turtzm Yüksek Okulu kadrolarma blrıncl dereceden Kuruluş ve Gelışme Guçlugu Odeneğı venlmektedır. (Basın: 22566} 7846