Katalog

O N COIHURİYET 21 TEMMUZ 1978 Amerıko Blrteşık Davletlerl son 20 yılda Iran'a 18 mılyar dolarlık (450 mılyar lıro) sıloh sotmıştır Bılgıyi veren «New York Times» gazetesı aynca Turkıye'dekı ABD üslerının faalıyetlennm durdurulmasmdan sonro tran'ın ABD haber alma faalıyetlennın merkezı halıne geldığım belırtmektedlr Gazete bu arada ABD'nın SAVAK'ın (Iran Gızlı Haber Alma Örguîu) kurulup guclenmesınde de çok önemlı rol oynadığını belırtmektedır Iran Şahı Rıza Pahlevi de ABD'nın bu yardımıno karşılık, batı dunyasının petrol yollarının gectığı Basra Korfezı bölgesının |andarmalığını ustlenmıştır «New York Tımes» gazetesıne gore ABD Iran'a yaptığı sılah, dığer mamul maddeler ve teknoloıi sotışı ı!e, Iran petrolu icln odedığı her dolara karşılık, 2 dolar geri almaktadır. Ancak, şah reıımi ıle ABD arasındakı bu yakın ılışkı Amerlka'dakı lıberal çevrelerde oleştıri konusu olmaktadır. VVashıngton, Şah'ın son zo manlarda yoğun baskı polıtıkasını hafıfletme yoluna yönelmesinın, bu eleştırılerl yumuşalacağını umut etmektedır. Ulke ıçınde halktan gelen tepkılerın yoğun laşması uzenne şoh. SAVAK'ın 12 yıllık başkanı Nımetullah Nasırı'nın gorevıne son vermıştır Nasırl, halk arasında katı ve acımasız bır kışı olarak ün yapmıştır. Ancak Şahın yaptığı bu değişıklık, halkı latmin etmeye yetmemış ve yılbaşından bu yano Tahran, Tebrız ve Kum gıbı kentlerde yapılan gösterılerde 100'den fazla insan ölmüştur. Muhalefet lıderlerınden Medhi Barzegan sureklı gosterıleri şu şekıfde ızah etmektedır «Ufak blr ışık gorürseniz, anık karanlığa tahammul edemezsiniz.» Muhalefete göre, Başkan Carter'ın inson hakları kampanyasi Sah'ın tutumunu yumuşat masında rol oynamış, dığer bır deyişle «ufak ışıkı görünmuştur. Ancak tüm muha'efet Iıderlerı, Şah'ın ABD'nın desteğı sayesrnde koltuğunda oturduğu görüşünö paylaşmaktadırlor. Bır muhalefet lıderı bu konuda şo\le demıştır: «Şah, ABD'nin desteği olmadan, diktator olarak kalamaz.ı VVashıngton'da bır Amenkalı d'plomat ise şoyle demıştır. «Blz gerici, Sahı daha tıberal olmayo teşvik ediyoruz. Ancak, bu yoldo Şohı kaybetmeyi de göze alamayız, Şah bızım icin cok onemlidir » ABD VE SAVAK Ote yondan ABD'nın guvenlık örgu'ü SAVAK'ı orgütledığı ve yardım ettığı de «bili nen sırdım. Nıtekım ABD, son aylardakı gösterılerde halkla catışan guvenlık kuvvetlerıne 50 bın goz ABD, Iran'a 20 yılda 450 milyar liralık silâh sattı m yaşartıcı bomba 356 bın gaz maskesi ve 4300 tabanca gondermıştır SAVAK'ta ıse 4 bın meslekten yetışme ıle 50 bın muhbır oldugu bıldırılmektedır Hokumetten para alan bu muhbırler muholefet gruplarının yanısıra, yabancı elcılıklere de sızmıştır 1957 yılında CIA'nın yardımıylo kurulan SAVAK baslangıcta 20 Ironlı emeklı subay torafından yönetılmekteydı Bu subaylar ABD'nae eğıtım gormüşlerdır Halen ABD nde her yıl 250 Iranlı subay eğıtım gormektedır Bunların onemlı bır Dolumjnun SAVAK'la ılışkısı olduğu bıldırılmektedlr Bu arada CIA ıle SAVAK arasında duzenlı oır şekılde bılgı alışverışı yapılmaktadır Amerı «New York Times» gazetesi, Tür kiye'deki ABD üslerinin faaliyetlerinin durdurulmasından sonra, İran'm Araerikan haber toplam? faaliyetlerinin mer kezi haline geldidiğini belirtiyor. Birleşik Amerika, teknoloji alanmdaki önderliğini yitiriyor Batı Avrupa, «hava otobüslerı» ile ABD uçak sanayiıne nıeydan okurken, Japonya da Amenka'nın bılgısayar konusundaki egemenlığıne son verdı VVASHİNGTON Şımdıye dek tum d j n yayo teknoloıısının ustunlugunu kabul e;Uren ABD nın gunumuz teknoloıısı yarışmoa bu alandakı egemenlıgını yıtırmekte »* yerını dıger ulkelere kaptırmakta oldugu bıldırılmektedır Kısa bır sure once yapılan bır araştırmaya dayandırılarak verılen haberde, ABD • nın sozkonusu alanda etkınlığını yıtırmesınden gerek Carter yonetımı gerek Kongre, gerekse de ış cevrelerının hoşnutsuzrjK duymaya başlodıklorı belırtılmıştır «Daia Kaynakları Burosu»nun (Verı Kaynaklorı Burosu) yaptığı araştırmado ABD nın pazar lorını yıtırmesıne neden olan bu gerılemenın omeklerı ayrıntıh olarok venlmekted r. Avrupa yapımı A300 hava otobuslerının onemlı olıcısınm ABD nın buvuk nayacı lık şırketlerınden «Eastern» olnıası, bu ui kenın teknoloıi egemenlığının yıtırmekte olduğunu gosteren orneklerden sadece bır sıdır Bunun yonında Japonlar da hem ABD pozarlarında nem dunya pozarlanndo Bırleşık Amenka'nın kucuk ve buyuk bılgıscyar alonındakı egemenlığıne meydan okun"'aktadır Aynı oraştırmada Federal Almanya. Fransa ve Sovyetler Bırlığı'nın harcadıgı atom yakıtındon daho fazla eneriı ura ten reaktor yapımında ABD 'le başabaş hatta ılerıde gıttıklerl vurgulanmaktadır. Bu aroda ABD celık endustnsının, yabancı celık endüstrılerıyle karştlaştırıldığı zamcn yetersız goruiduğu ılerı surulmekte bu endustnyi meydana getıren ufak yan endüstnlerden (vıda, cıvato gıbı) yuzde 44'unun ıthal edıldığı belırtılmektedır. AZALIYOR Araştırmanın ortaya cıkardığı ılginc so nuclardan bın de ABD'de yenılık calışmjlarının azolmayo yuz tutmasıdır Herhoral bır malın patentını alan yabancı fırmalar.n sayısının gıttıkce arttığı bıldırılmektsö.r. Ote yandan Sosyalist ulkelef dışındo dynyanın en gelışmış 6 ulkesındekı (ABD, Kanado. Fronsa Federal Almanya Ingılteo Japonya) pazarlara yuksek teknoloıi ba kımınaan, ABD'nın 1950 yılında yuzde 80 olan kotılımının 1970 yılında yuzde 60 a duştüğune de ışaret edılmiştır En gelışmış 6 ulke arasında, calışanların verımiıHğı en cok ABD'de gen kalmaktadır Ayrıca ulkedekı oraştırma ve gelıştırme caDolarınm 1963'de yuzde 3 olon artma oronı 1976'da yuzde 2 25'e duşerken, oynı sure ıcınd» Federal Almanya'dakı araştırma ve gelıştırme cabalarının ortma oranı yuzde 1,4'dsn yuzde 2 2'ye. Japonya'da ıse yuzde 1 5'dsn yuzde 2 ye çıkmıştır (DIŞ HABERLER SERVİSİJ Washıngton. son aylardaki gösterilerde halkla çatışan Iran guvenlık kuvvetlerine 50 bin göz yaşartıcı bomba, 356 bin gaz maskesi ve 4300 tabanca gonderdi. kalılar bu bilgi olışverışınin sadece esrar kacakcılıgı ve Amerıkan vatandaşlarına saldırması muhtemel tedhışcıler konusunda yapıldıgını ılerı surmektedırier Ancak Iran kaynaklorı. muhalefet lıderlerı konusunda da bılgı alışvensı yapıldıgını belırtmektedırler <New York Tlmes» gazetesıne göre, SAVAK la sıkı bır ışbırlıgı yapan CIA ozellıkıe Sovyetler B'rhâı irok ve Afganıstan gıbi ulkelerde faolvette bulunmaktadır Ancak ABD iı uzmanlar SAVAK hakkında hıc de olumlu duşunceye sahıp deaıldırler Amenkalı uzmai'ara gore SAVAK «hantal» ve fazlo etkılı otmovon bır orquttur Ornegın subat ayında Tebrız kentınde 25 bın kışının katılmasıyla yapılan bu » yuk gosterının planlanması ve orgutlenmesı konusundo SAVAK son dokıkayo sahıbı olonamıştı TÜRKIYE kadar bılgı Turk hukumetı sıloh ambargosuna korşıi.k olarak ulkedekı Amerıkan dınleme üslerının foalıyetını durdurolı berı Iran Amerıkan haber almo faalıyetlennın merkezı olmuştur ABD, Iran'dakı dınleme uslerıyle özellıkle Sovyetler Bırlıgı, Irak ve Afganıstan'dan bılgı top'cnaktadır Halen 1100 Amenkalı subay Iran ordusuna modern sılohların kullanımını ogretmeKtedır Bu arada ozel Amerıkan şlrketlen tarafından Şoh'a satılan sılahların kulla r ımtnı ogretmek ıcın de ulkede 7000 emeklı subay gorev gormektedır (Dış Haberler ServlsO Peru halkının, açlığın eşiğinde olduğu bildiriliyor LİMA Latın Amenka'nın en yoksul ülkelennden 16 mılyon nufuslu Peru da halkın kotu beslenmenın ötesınde açlıgın eşığıne geldığı bıldırılmektedır •Enternaüonal Herald Trıbune* gazetesınin Lıraa muhabinnin bıldırdıgıne gore, Lıma'da bm ışletme yönetıcısı şoyle demıştır 'Halk o denlı yoksul kı btrçoh kişının ıj arayacak parası bıle yok • Yonetıcı şöyle devam etmıştır «/$ ılanlarına bakmak ıçin gazete almak gerekır Bırçok kışının gazete alacak. ya da yenı ış ıçın başvuracaklan ışletmeye gıdecek otobus paralan yok Durum hiç bır zaman bugunku kadar kötu olmamıştır Kotü beslenmış, soluk benizli. çelımsız yenı bır kuşak yetışıyor Ve bu kuşagın sağhk durumu hergün daha kotüye oıdiyor» Peru"dakı askeri hukümet majıs avında buyuk bütçe açıgmı kapatmak amacıyia Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) önerılenne uyarak. kemerlen sıkma polıtıkası uygulamaya başlamıştı Hukümet, petrol ulaşım ve besın fıyatlanna yapmakta olduğu subvansıyonu (destekleme) kaldırnuştı. Bunun uzenne ulkede kanşıkhklar çıkmış, 38 kışı olmuş ve genel grev ılan edılmiştır. ^85'ı YOKSUL Peru'ya ıhşkın yapılan son ıncelemelerden bınne göre halkın %8ö ı yoksul smıfına gırmektedır 5 mılyon olan ış gucunun ancak *> 30'u maaş ya da ucret bordrosundadır. " < Asgan ücret ıse ayda 45 dolardır (1000 hra dolaylarmda). Gen kalanlar ıse. ya ışsızdır. ya da asgari ucretın altında bır ucretle yasa dışı çahştınlmaktadır Aylık gelirl 1000 dolar olanlar ise zengın sayılmaktadır. Ancak yoksul olarak sınıflandınlan ve nufusun %85'ını oluşturan kesıtın dışında kalan %15 oranındaki azınlık grubunda bıle aylık gehri 1000 dolar olanlann sayısı fazla değıldır. örnegın, bır çevınnen olan Juan Perej, orta sınıftan sayilmaktadır. 'Herald Trıbune» gazetesinin muhabirine gore 1973 yılında ayda 138 dolar alan Perej'm maaşı bugun ayda 117 dolara duşmuştür ENFLASYON Ote yandan fıyatlar da baş dondürucü bır hızla yukselmektedır Ornegın beş yıl oncesıne kıyasla, bır traş bıçağının fıyatı beş kat, bır btre benzınin fıyatı on kat, bır fınBOGOTA = J ^ KOIOMBİYA ..*}, • "O*, 8REZİLYA BÜYUK Peru Devlet Başkanı General Bermudes . Ekonomik çokuntuyü önleyemiyor. =z OKYANUS Ülke hakkında yapılan bir incelemeye göre, Peru halkının % 85i yoksul smıfına giriyor. can kahvenın fıyatı altı kat ve otobüs bıletlennm fıyatı ise beş kat artmıştır. 1968'DE DARBE Her zamandan joksul bır ulke olan Peru "da 1968'de asken darbe olmuş \e ulkede Latın Amenka'nın ılk solcu asken yönetimı kurulmuştur Solcu yönetım buyuk çapta mıllıleştırmelere gıtmış \e sabancı şırketlerın çogunu de\ letleştırmıştır Peru nun geleneksel ıhraç mallan olan denız urunlen madenler. pamuk \e şekenn fıyatımn dunja pıyasalannda yukselmesırun de yardımıyla 5 milyonluk iş gücünün sadece % 30u maaş ya da ücret bordrosunda, enflasyon oranı ise % 80. ılk zamanlar ekonomik durumda bir düzelme gorülmuştur Ucretler devrın oncesıne kıjasla "i25 oranında artmıştır. Ancak bu durum uzun surmemış \e 1973'te ekonomı hızla bozulmaya başlamıştır. Uzmanlar. hukümetın aidığı bır dızı yanlış ekonomik kar<mn bu oluşumda rol oynadığını belırtmektedırler. Ornegın. 1971 yılında ulkenın kuze\ ınde petrol bulunmuştur Hukumet bu yatakian çok zengın sanarak. petrol endustrısını gelıştırmek ıçm dışardan buvük mîktarda borç almış, ancak sonuç hayal k ı n a olmuştur. Saddam Hüseyin, Irak Sovyet ilişkilerinin bozulduğu yolundaki sözleri yalanladı ARJANTİN BAĞDAD Irak Devrı'n Komuta Kor seyl Başkan yardımcısı Saddam Huseyır oncekı gece duzenledığ! basın toplantısır da Irok Sovyet ılışkılerının bunalımtı bu devreye gırdığını yalanlamıştır. Son ıdamlarlo ılgılı olarak acıklamalaı da bulunan Saddam Huseyın. bunların ko munıst oldukları ıcm değlı, yasal olmayar yıkıcı eyıemlerı nedenıyle adıl mahkemele de yargılandıktan sonıa ıdama mahkurr edıldıklennı belırtmıs ve dunyada hıc btı partının komünıst partısıne ya da başka s yasal portilılere Irak Baas Partısı kodar ö, gurluk tammadığını soylemıstır Saddam Huseyın, Amerika Birleşik De\ letlerı Israıle karşı sıyasetını değıstırmed gı surece huk'imetının Amerıka'yı duşmar soymaya devam edeceğını demıştır. Ote yandan, silâhlı kuv\etleri modernleştırmek ıçm yuzlerce mılyon dolar harcanmış. kâr getırmeyen devlet teşebbuslenne buyuk 5"atınmlar yapılmış, burokrat sınıfı olaganustu boyutlara ulaşmış bu sınıf içın yapılan luks bınalar, bütçe ıçın agır bır yuk olmuştur. 1975 vılında r^25 olan enflasvon oranı, 1976 da ^32'ye, geçen yıl da ^o 44'e fırlamıştır. Bu yıl ise enflasyon oranı, *o80 dolaylanndadır. (Dış Haberler Serrisi) |ao) Çin, soydaşlarının geleceği konusunda Vietnam'a görüşme önerisinde bulundu PEKİN (ANKA DPA) Cm Holk Cumhurlyeti, ıkıncı sınıf votandaş muamelesı gördüklerı vo ülke dışına çıkmaları ıcm baskılara uğradıkla rını one surduğu soydaşlarının geleceklerı ııe ılgılı olarak Vıetnam hukumetıne, gelecek oy lcınde gorüşmelere başlanılmas.nı önermıştır. Yenı Cın Haber A|onsı tarafından yayınlanan önerıde gorüşmelenn ağustos başlarında Hanoı yada Pskın de ve ılk aşamada Dışışleri Bakan \ardnpcilari duzeyınde başlaması ıstenıımıştır. Mesaıda, Çın asıllı Vıetnamlılar'ın durumtannın gıderek kotuleşmekte olduğu ve bunlon Cm'e to şımak ıcm Hayfong vo Ho Şı Mınh lımanlarının acıklarında bekleyen ıkl Çm gemıslne hâlâ lıman lara gırış ıznı ventmedtği hatırlatılmış, Cin'e göc etmek zortndo bırakıian Çin asıllıların sayısının .160 binı 1M ~. 5.J kcvrt Yenı Cm Haber Aıansı ayrıca, yalnız son bir kac gun ıçmde 2 bın asıllı Vıetnamlı'nın Suyi ve Tungsing gecıtlermden, Çın'in Kvvangsl eyaletıne surüldüg jnu b' o 'f^.ştır. Pekln hukümeti, daho önc» Vıetnam tarafırt* j n mayıs ayında yapılan görüşme önerislni red tfetmışti. Jspanya'mn, gelecek yıl NATO'ya girse de topraklarına nükleer silah sokmayacağı belirtildi BRUKSEL isponya Başbakanı Adolfo Suarez'in Demokratık Merkez Pcrtısının Uluslararast llışkıler Genel Seketerı İspanyo NATO ittıfakına gırsab.'e, topraklarında nukleer süahların depolanmasına ızın verrr.e\ecektırı> demıştır Ispcn/a'nın Kuzey Atlontık ıttıfakı ıle ışbırlıgı olasılığını gorüşmek uzere Burksel'de bulunan Jovıer Ruperez düzenledığı basın toplantısında. «Uyelık konusımun daha ayrıntılı bır bıcımde goruşulmesi gsrektiğinn soylemıs, nukleer sılahlor sîoku konusiırıda ıse o'i'msuz bır tutum cio^aKla'ını gızlememışîır NAFC'nun Norveç ve Danımorka gıbı bazı üyelerı de toproklarında nukleer sılah bulundurulmasını yasaklamışlardır Ispanya da kendı topraklanndakı oort Amerıkan üssünden nükleer sılohların «n gec yıl sonura değın boşaltılmasını ıstemıştır. Ruperez, Kuzey Atlantık ittıfokı Kuvvetleri başkomutanı General Alexandre Mcıs ve NATO Gene' Sekreteri Joseph Luns ıle oncekı gün yaptığı gâruşmelerde nukleer sılahlar konusunun ele olınmadığ:nı soylemıstır. NATO'nun Ispanyo'nın ittifako olınması Icln belırlı bır pları olduğunu sanmadığını soyleyen Ruperez Ispanva'nm orgute gırmek ıcln kendı kosullonnı saptamada serbest bır yol ızlerne amacmdo olduğunu beiırtmıştır. (a a.) NATO ve Varşova Paktı i4 Orta Avrupa'da kuvvet indirimi,, konusunda yine iJerJeme kaydedemedi VİYANA NATO ve Varşova Paktı beş yıldan bu yana surdurduklerı «Orta Avrupa'da karşıiıklı ve dengeil kuvvet tndiriml goruşmeler.mde hıcbır ıler leme koydedemeden, onbeşıncı tur goruşmeyı de c t a d a bırakmışlar ve yaz tatılıne gırmışıerdır Oncekl gun yapılan toplantıdan sonra NATO ülkelerı adına b>r bosın toplantısı duzenleyen Hollanda Büyukelcısı Van Steenv k doğu blokunun gecen oy «koydodeğe. pinsımlsrde buiundıığunj» söylemıştir Büyükelci. sorunun doğu ıle batının henuz böl gede ne denlı asken bulundukları konusunda bır an laşmaya varomamış olduklanndan doğduğunu kay d?tmış, NATO'nun tahmm'erıne gcre doğunun, bol gede kabııl ettiğınden çok do*ıo 'az!o as<ere so^ıp o.ffuğunu soylemıstır. Daha once NATO yetkılılerı üzerınde onlaşma sağlanamıyan asker sayısının 150 bın olauğunu, NATO'nun Orta Avrupa'dakı Varşova PoKtı asker gjcunü 955 bın tahmın ederken Varşova Paktı'nın bolgede 305 bın osker bulundurdugunu kabul ettıği n. acıklamıştır Hollando Büyükelçısı'nın gecen ay doğu Dioku nun onemll gırışımlerde bulundjğunu soylemesıyle. 8 hazıran'da Varsovo Paktınm sunduğu venı onerılerı ko^Jetîiâı anlaş! ! mıştı. Varsova fcKtı bu önenlerle NATO ıion O t a AvruDO'da ta'Oficvın **< bırl ^n.n 700 b.n osWer D^!undu."ro5, yolurrloKi plcnını 'bpn.msemıştı. (a a.)