Katalog

D O RT CVMHVRlYET 7 MART 1973 (T, I?ık BARAKLI ANDA, UFENpAl PA2AUAÜJNDAN PWfA 0[CrtL B.NBISLİ)£FA TURHAM SELCUK ltf Çalışan kadınlar ve boşanma Zomon zoruan bozı cevrelerde guncellık kazanan sovunulan bır konu var «Kadının coiışma ha/atına gırmesı, pora kazanması VB ekonomık ozgurluk sağlaması onu dıkboşıı ya pıyor Erkege koru korune başeğmez oluvor kadın Aıle ıcnde kocasiyla bır ceşıt o'orıte /orışıno gırı.or Aılenın mut'ulugu lcın dağı' p yıkılmoması ıcın, gereklı olan ozverıden yoksun oluyor Ustelık kendı kazancı da olduğundon. kolaylıkla boşanma yolunu secebıhyor Bo/lece aı'e duzeni bozumyor Top u mun temelı dedığımız oıle kurumu scrs'ntılaro uğruyor» denıyor Tumuyle doğrudur bu yargılor Ancak bu yorgılardan ayn ayrı sonuclar cıkanlabılır Bckıs acısı dcğısık o'obılır cunku Kadının ış hayatıno otılması /e soruc oiarak para kaıanmaya başlaması ekonomık ozgurluğunu kazonmosı demektır Her ne kadar, her çalışon kodının bu özgurlüğu kazandığı savunulamazsa da doğru bır yargı Ama bu demektır kı calışon kadın kocosına b(r lokma ekmek ıcm voşomını surdurmeK uğruno baglı değıldır Eğer evlenıp bır yuvo kuruyorsa. kocosına bağlnıgı varso aılesı ıcın ıkı yonlu bır colıçmanın yukunu omuz amaya calışıyorsa bu esıne gercekten ssvgı ve saygı duyduğu, evını yuvasını benımsodığt ıcten bajlondığındandır. Erkeğe koru korune başegmez oluvor kadın Bu do doğru Ama gercekte ınsona sayaısı oıon her bılınclı kıs nm ıstedıgı bu olmalı Korukorune başegm« koielerden boKienn, »ş erden ce c KENDıHc kiu?, Z\?Al DA BU ÖHÜÎT t ATTılC DtîîSiK HiiUhiEHL FRANSIZ SOLU VE SEÇİMLER 1969 don sorra secımlerde Komunıst oylarla artma SPnınkı kadar rızlı değıl, % 20 ıle % 22 orasında oy alıyor FKP Ne kı FKP guclu orgutu, dınamık mılıtanlarıyla solun etkın bır orgutu onun dışındo duzen deg'şıkhğını sovunan bır sol bırlıgtn kurulması her bakımdan olanaksız Ote yandan, De Gaulle un olumunden sonra yenı arayışlor başlıyor ve gozler sola çev nlıyor Kıtle ıletışım oraclorının dana do gelıştığı kamuoyunu tam etkısı altıno aldığı ıcın propagonda bıcımını yenı koşulloro uvdurmayo cattşıyor FKP Asıl onemlı olan partının yonetıcılerınde oluşan goruş de gışınıı VValdeck Rochet nın ıktıaarında acık bır bıcımde su yuzune cıkan bu değışım Marchaıs'mn Genel Sekreterlı ğe getırılışı ı!e hızlanıyor FKP de eskıden oldugu g.bı Sovyet Modelını benımseme ve ulusıar arası ıhşkılerde onun cızgısmı ızletne yerıne kendı ulkesıne ozgu koşullora daha fozla ağırlık verme egılımı guclenıyor. 1956 ve 1968 1956 da Macarıstan a Sovyet karışmasını onayıoycn FKP nın 1968 Çekoslovakya ola/lan karşısında tutumu öoha flytftı lı «nuanslı» Once Sov/e't kânşması kınanıyo . ama dona sonra bu karışmanın sonucları doıaylı olarü< onaylanıyor Bugun ıse FKP gerek benım sedığı sosyclıst model gerek sosyal zma gecış bıcımı bokımmdan bağımsız bır tutum ıcm de olduğu ızlenımını bırakıyor Ote yanoan A/rupa Kornur st partılerının bu arada FKP nın Sovyetler Bırlıgı'nın yumuşama (detant) ve barış ıcnde bır oroda ycşamaya da/anan dış polıt kasını orayladıklan goruluyor Ama bu porlılere gore ortık tek merkezden yonetım tanhe korışmıştır Sosyalızmın uluslararası duzeyde genel cıkariarım scptı,acak ve gozete cek bır ust yetKi soz konusu degıldır. DEGIŞTI Mf> FKP gercekten değ ş'ı mı'> 7 Degısmepı m ı Deg.şmedı cunku doha once de belırttıgımız gıbı Staimızmı eleştırmek yetmez, Lenınıst partı anlayışını terketmeK gsrekır dıvenler var Değışebı mek ıcm Sovyetler Bır lıgınde kurulmu; olan sosyalıst reıımın amaclormdan sapıp sopmadıgının derınlemesıne arostırılmasının yopılması saptı/sa bunun nedenlerı uzerınde durulması gerekırdı FKP bunu yapmadı dıyenler var Degışmesını re/ızyonızm oiarak nıteleyenlerın /an nda da, değışmenın ıcten olduğunu kabul edıp onaylayanlar var B J eleştırıier konusundo bır fıkır verebılmek ıcn Kongrenın getırdıklerım G Marchaıs nın yo'umty'a bırlıkte ozetlediKten sonra, 22 Kongre karar l a m a karşı cıkan bırkacına degınnekle yetıneceğız 22 KONGRE 1976 yıl nda toplonan 22 Kongre amocını şoyte soptıyor Fransa nın renklerıne uygun b r sosyclızme doğru demokratık yolu acmak Sosyalızme varmak ıcin de rrokrasıyı derınleştırmek, boylece kuvvet dengesını ışcı sını fı ve halkton yana cevırmek gerek Sosyalızm ıçın halkın cogıniugunu kozanmak zorun lu Bu cogunluk ekonomık polıtık ve sosya bır demokrası nın gercekleşmesını sağlıya cak devletı buyuk sermayenın etKisınden kurtaracak Partının butun kotmanlara ortak düşman lannı tanımaları icın yardımcı olmak sermayenın ıktıdarını yemlgıye ugratabılecek tek guc olan «coğunlukcu toparlanmayıı olusturmak Bu durumdo emekci holkı temsı! eden ıktıdcrın proietorya dıktatorluğunden daha genış bır tabona sahıp olmast ge rekıyor Gelışnvş kapıtalist ulka lerın Işcı sınıfı «mutlak yoksul laşmo» surecınl gende bırakmış Omeğı ı Fronsız Proletor vası sık sık karşılaşı'on ekonomık dor bojaziara korşın ol Murat SAR1CA FRANSIZ FRANSIZ KOMÜNİST PARTİSİ. GEREK KOMÜNİST SOSYALIST MODEL, GEREKSE SOSYALİZME GECIS BİÇIMİ BAKIMINDAN PÂRTISI BAĞIMSIZ BİR TUTUMDA OLDUĞU I976'DA İZLENIMI VERİYOR. AMACINI ŞÖYLE 22. KONGREDE FRANSIZ KOMÜNİSTBELiRLEDİ : LERİNE GÖRE SOSYALİZME VARMAK "FRANSA'NIN İÇIN DEMOKRASİYİ DERİNLEŞTİRMEK, BÖYLECE KUVVET DENGESİNİ İŞÇİ SIRENKLERINE NIFI VE HALKTAN YANA ÇEVİRMEK UYGUN BIR GEREK. SOSYALIZME DOĞRU DEMOKRATİK YOLU AÇMAK, dukca onemlı tuketım koposıte sıne sahıp Ote yandan ucret'ılerın nufus ıcmde sayıları artarken, ış Ciler gıderek ucretlıler ıcmde ozınlık durumuna duşmuşler Bu surec ıcmde «beyoz yokolılar» «teknokrot burokrat» takımı ve «kultur emekcıleft» agırlık kazanmış Bı clurumda artık proletar,c dıktatorıugu ge'ekMlıgını yıtırrr ştır Prolctarya aık tatorlugu, yonetım bıcımı oiarak demokratık reıımın yok edıldıç yQ do kuraüarının tanınmadığı donemlere ve ulkele re ozgudur Ayrıca «Dıktatorluk» deyımmın cagnşımı kıtloler uzerınde kot etk> yopmaktcdır «Dlktotoryo» dsmokras!nın yadsınmasıdır Proletarya tenmıne gelınce bugun errekcı kalbnı sınıfının cekırdeğını anımsatmaktadır Bosta gelen temel bır rolu olmakla bırıiKte emeKcı halkın tumunu temsıl etmemektedır (1) BAŞARININ KOŞULU Başarının koşulu ve garantı sı deTiokrcsıdır Demokrası de genel oy ve sovoşım ıle gercek leşır Genel oya saygılı olunacaktır Bır odım gerı ceMlmeye guven ın gerı oiınmasına yol acsa bıle. Sadece genel oy yetmez başarı sağlamaya cunku burjuvazı secımlerı ka/bedırce ellerını bağlayıp otjrniayacakiır Şılı ve Portekız orneklerı unutu'mamalı Onun ıcın cogunluk kazanıl'nca, onu devamlı orgutlu ve horeket nalınde tutmaK geren Planımızda olrroyan ıc savaş harıc butun savoştm yollorı ı.ın hazırlıklı olunmalıdr d ı y c Marchoıs 22 Kongre Kararla .na genış /er ve'dığı kıtabmda BIR TEK PARTI DEĞIL Mocrn s onemlı bır noktaya da degınıyor beikı de bugun ortak progrcm etrafındakı to parnnma/ı ourduran bır nc'a bu Marchoıs\e gore «Işte bu genel oy ve savosıma aayanan sosyalızme gıden demokratık yolu açmada boşrolu oynayan yonet'Cı sınıf Işcı sınıfıdır, bu rolu ışci sınıfı ancak butunüyle onun cıkarlarma kendını odamış olan onun partısı yonetıci bir etkınlıge sahtpse başarıyla surdurebilır Bu partı FKP dır ». «Yonetıci bır etkınllk kazanmok h«r slyası portlnın yasal bır Isteğıd'r iutkusudu» dedıkten sonra soruyor Marcnaıs «Başkalannın bu etklnliğı arzulaması haklı do bızlmki haksız mı?» dıye «Ama ulkemlzde sosyallzmln kuruluşunun blr tek partlnln gorevl olduğu fıkrlni coktandır terkettlk» (2) dıye de eklıyor KAMUNUN MALI Denokrotık yoldan sosyalızme gecış ıcm etkın bır planın hazrıanabılmesı ıcn buyuk ışletmelerı, tekelierı, bankaları ka munıın rralı /apmak zorunlugu var Başxa yoiun olTcdıgını sos yol "*eneyler gostermıştır Ama bızım ıstedığımız kollektıvızm degıl, tjketım mallartnın ozel mulkıyetıiı veraset yo uyic mal edmmeyı yasaklayacak degılız, orneğın lo.mon ev veya apartmaniarın kollektıfleştırıimesı du( şjnulemez dtvar Marchaıs 3 ' Kongıe korarında sosyal mul kıyet b cımlennm gel ştırılecegı belırtılıyor Mıllıleştırme kooperatıf mulkıyetı beledıye mu'klyetı. 'ılerın mulkıyetı, bolgesel mu'kıyet vb kucuk mu'kı/ete ıse 'zcnaatkâr t jccar sanayıcı) dokunulmayocok Mıllıleştınlen ışletmelere yonetırrı ozerkI ğı 'anınocak EOEBIYAT VE SANAT Edebıyat ve sanat alanında ıse .logmatızm reddedılıyor Ya ratıcılığın ancak oîgurluk ıcmde gelışebıleceğı belırtılıyor Gecmıste bu konudo yaptığımtz hata'ardan ders aldık dıyor Marchaıs Dunyada kuvvetler dengesının ılencı dcvrımcı guclerın yararına degışmekte olduğunu belırten Marchaıs Şılı ve Portekız orneğınden de ders alarak genış bır holk horeketıne dayanmanın zorunluğu uzerınde duruyor Bu demokratık yol dan sos/alızme gıdışı destekle yecek bır cogunluk tortışmasız bır conunluk olmalı 1917 mtılalı de Sovyetlerm kurulmasıyla yenı ve zengın bır demokrası bıcımını gelıştır mıştır boşlorda Sosyalızme ge cış ve sosyalızmın gercekleştırılmesınde o zaman karşılaşılan cok guc koşullar bır sure ıcın demokrasının sınırlondırılmasına yol acmıştır Ama Stalın dönemınde gecıcı olmosı gereken sürmuş kural dışı olan. kurola donuşmuştur dryor Morchaıs (4) IHANET M P FKP Genel Sekreterıne gore «22. Kongrede slyası stratejtmızi boylece soptarken buyuklerimizln 1920Y Toursda yaptıkları seçmeye Ihanet ettiğlml zl sanonların Iddiası socmaaır. anlamsızdır 1920'de Işcl sınıfını. ona binrflararası Içblrllğlnl öneren S F.I.O.'dan kurtardık FKP'nln bu donem Içlnds IfCİ smıfına hizmetleri saymak la bitmez, butün bunları yapar ken yanlışlıktar da yaptık, eksiklerımız de o'du, ama, eğer bugun ufukta yeniden blr polıtıka degıştırmeyı gerektıren olumlu belırtller varsa bunda FKP'nın etkıslni klmse yadsıyamaz » Marchaıs Kongre kararlarını yorumlayon kıtabını, durağancılık (ımmobillsme) ve mekanık bır taklıtcılık, devrımcı bır erdem değildır diyerek bıtırıyor LENIN'E GORE Oysa Lenlne göre «Markslzml sınıf savaşımı öğretlslyla sınırlandırmak, onu bur|uvazl tarafından kabul edileblllr bir şeye indırgemek demektlr. Sadece, sınıf savaşımını tanımoyı proletarya dlktatörluğunü ta nımayo vardıran klmse morksıstır » FKP nln sozculerınden tarıhcı J Elleınstein a gore ıse «Leninlzm politik, ekonomık ve kulturel alanda az gelişmlş bir ulkede sosyalizml gerceklestirmeyı başaran saşırtıcı bır Iradeyi slmgelemektedlr Lenln'ln yapıtları yararlanılması gereken degerll bır kaynakcadır Ne kl Lenln'ln saygın yapıtını artık tarıhsel ve coğrafyasol bağlamı «contexte> ıcine yerlestlrmek ve ona gore değerlendirmek garekir» Ote yondon «Parlomanter re|imlerln yerlesmlş olduğu gelişmlş sanayi ul kelerınde Kışlık Saraya soldırı senaryosunun tekrarlanması du şunulemez, gercekcl ve gecerll tek yol seclm yoluyla Iktldara gelmektlr » BALIBARA GÖRE Genc Fransız duşünurö E. Balıbar o gore ıse deviet aygıtını yıkmaya hemen gırışmeksızın burıuva dıktatorluğunun tarıhsel temeMerın yıkmak cianaksızdır Emperyolızmın korışmasından kurtulmak ıcın uzun savaşımlar vermek gerekecektır Fransız toplumunun ve genel oiarak Batı toplumlarının dunya emperyalıst sıstamıne bagımlılıkları azalmomış, onemlı olcude artmıştır Emperyolızmın halâ cok büyuk gü cu gırışım ve onceden duşunebılme yeteneklerı vardır Ger cekten de Avrupa da komunıst partılerının hukumete katılmala rı konusunda Carter yonetımının eskıye oranla daha yumuşak bır polıtıkr ızledığl sonılırken Italya dakı durumlo ılgılı olorak Amerıka nın Itolyan Komunıst Partısının hukümeto kotıimasıno. karş olduğunu aCikca belırtmesı bu gorüşlerl doğrulamoktadır Yıne E Baiıbar'a göre bozı sosyalıst ulkelenn tarıhl «proletarya dfktatorluğu»nun bicımını bozmuş ve degerden duşurmustur Partı ıle devletı ozdesleştırerek onu «proletarya üzermde dıktoiorluğun» eş anlorrvlısı yopmıştır Bu durumu derınlemesıne incelıyerek proletarya dıktatoriugu kavramını yeniden zengınleştırmek, yanlış uygulamalardan orıtmok ge rekır yokso terketmek değll. YAR1N TARTIŞMALAR (1) Georges Marchaıs Parlons Franchement, Parls 1977, s 206 207 (2) Georges Marchals, a.ge, * 210 (3) Georges Marchals, a.g.e., s 199 200 (4) Georges Matchals, age. S. 217 (5) Ayrıco Kongre Kararlarıyla ılgilı olaro 1 bak La Socıalısme Pour la Fronce, 22 eme Congres du Partl Communıste Francols. * ou 8 Fevrler 1976, Edltlons Socıoles KADININ IŞLEVİ Caiışan kadın kocosıyla bır ceşıt otörıta yorışıne glrıyor Bu da dogru Eğer kodın yeterınce bılınclenmcmışse colışmayı b r zorunluk bır yuk ya da bir luks olorak goruyorsa. elbette boyle olacaktır Koşullannı değerlendır«bı!«n aıle ıcmdekı yerını gorevlerını, sorumluluktarını bıten kadın. bunun bır otonte sorunu olmodığını bırlıkte bır yoşamı surduren aıle bıreylerının kıştlıklerınden yokın ve uzak c«vrenın etk'lerınden soyutlanamayacağını onemlı v« gereklı olanın somuruye degı! anloyışa dayolı bır aıle duzenı kurabılmek olduğunu bılecektır Sağlam temellere oturtulmuş aıle yopılorının kodın erkek vanşması bıcımınde algılanmoya calışılan csen ben» kavgolarına sahne olrrayacağı kanısmdoyım Ama eger kadın, nıcın neden nasıl colıştığının bılıncmde değılse gunurruzde gıderek etkısını arttıran yasam zorluklarını değer.endıremıyorsa kazanclann'n ve kayıplarınm hesobını yapabılma yetenoğ nden yoksun ıse elbette erkeğe korşı otorıte yaışına gi'ecektır Demek kı aılenın du^ariarını catırdatan kodının calışması değıl bılınclsnmemış o'masıdır tönce bılır.clensın sonra çolışsm» gıbı bır yargı/lo c*a cıkıiamaz bu sa/ın korşısına Cunku emek en lyı eğıtrrendir Kadm'n coltşmasının ortava çıkardıgı sorunları, yıne kadının colışarak bılınclenme3i cozecektır EKONOMİK OZGÜRLÜK Gelelım ekonomık özgurluğu olan kadmların c*ona Voloy boşanma yo'unj secrrelcıne Bu do aoğ'u bır gozıem Enonomık özgurluğu olan kadın evlılığını oc acıkta kalmamak Içın surdurme zorunlugunu duymuyor Olumlu uygor. mutıu ılışkıler kurmuşsa gerektığinde olab Idığınce cabo ve ozverı ıle aı'e duzenını srajrmek s'ıyor Kendı SJCU olsan olmcsm bır mLtsuziuk ortomı bır savoş alonı halıne geim ş olan bır e^d6 yasamak da ıstemwor Catışmastnm aıleye parosal ruhsol ve toplumsal vonden katkıları odugunu bılıyor Bu cal'smoya karşıiık saaece bıraz dana re'on degıl ıstedıgı Kışıtığmı saygnlıgmı da korumok ıstıyor Butun bırei'lerı ıcın bır ışkenceve do rıuşmuş o'an b r beraber ığı surdümıenın yardrsızlıgını hatta sakmcalar nı goruyor Ama ılle de bosanmak mı gerektı olon Ya da boşarr~ak sorunu cozumiu/or m u 9 Bu soruıara tumuyle o'umlu yanıt vermek cok guc Herşeydsn or\ce nıce umutlarla boşlamış bır ısı yarıda b rakmak bır olcude bırlıkte yaşama seruvenınde boşans'zuga ugramak cJsrr.ek Hıc kım^e de başarısızlıklarıyla mutlu olmaz Boşan'nış bır kadının top'umumuzJa rahat ve nutlu oiarak yaşamını surdurebılmesı de her zaman olası deg I Toplumun kodına bakıs acısı oluinlu gelışmeler gostermedıkce bosanma, kadınlar ıcın yenl sorunlor ve a j r guclukler gef rmekten boska bırşeye yaromıyor Bunun yanında. oyrı'an eşler n cocukıarı ve oniarın bak'm ve eğıtımlerı de a/rı sorunlar yaratıyor Yıpe de ruh sağiığı uzmonlan ve e^ıtımc ler rrutsuz h^zursuz bır aıle ortamı ıcmde voçayon cocuklonn ana babaiafı avrt otduğu 7omankmden daha agır ruhsol ba«tılar aıtında olduk'arını sos'u/orlar Yonı onemlı olan onne babanm herşeve karşın bırlıkte yoşamaları dağıl, bırlıkte arra mut!u yosomoları Uzun söîun kısası, boşanmaları onlemek Icın kodınların cahşmalafi değıl bılıncier>mel8rı gerek Erkeklerın de. günumuzds aıle icmdekı gelereksel rollerln değıştıömı, yonı yaşom bıclmierı ö'uştuğjnu gunun koşullarının çoruniarı ve coztımlerı bıri kte getırdıgı ataerkıl aıle durenımn ışlevını vıtırdığını gormelen onlamalorı gerek CunkD cok zorran otorıte var şma gırdıgınc'en yokınılan kad n erkeqm sürdurmek Içtedığl otorıteyı yudsıyan kadın oluyor Erkek eŞi'(ı<St otorıtesının kaybı olarok goruyorsa durum yarış değıl savoş bıçifrvne dönuşebılıyor gerce^ten Bu yuzden de kız erkek butün cocuklarmızı, geleceğm aıle rtozenl ıc nde mutlu olabılecek bııgı bprerl anlayı? ve yaleneklede buyuimak zcrunlufiu çıkıyof orta/a. ÇIKTI (SABAmTTİN KUDRET A K S t l l NADiR Geçmisle Gelecek Eanat «e EdeMyat dOnyamaın teşKli f «oranlarına ^ * , tutan , kıtap. İki Sovyet Rusya Iki Polpnya BU OLtCELERI 1935 i93"»T)u VI «965 196TDÎ YAPILMIS GEZ^ERıN <ZUN.M LERı KARSILASTIRMAU GOZLEMLERI GOZDBN GECıRıLMıS VI BıB POLCNVt BOLUMÜ EKIENMİS OLAN BU 4 BASKi VI 0 4 .IG.YIE SASIRTICI ETKllENMEV i r OKUVACAKStNtZ DÜZELTME Dunku başhkta Mıtterond'ın Fransız Sosyalıst Partısl Liderllğıne 1969 yılında secıldıği yazılmıştır Yazıda da beltrtıldiğl gıbı tarıh 1971 olacaktır 68 OLAYLARININ GELİŞİMİ orabaşlığından sonrakı paragrafın son satırının uzenne şu cumle gırecektı Bu kısımların aksayon yonları daha blr acıklıkla gun ışığına cıkarılmış oldu Gebellgl önleyen, cocuk ald'rtmovı koloylastıran yasalann bıKmuaı «afllandı, Isteme aaresl: ÇAGDAŞ YAYINLARI Cagaloglu, Türkocagı cad. Not 3 9 4 1 Istanbul £DERI: 25 LİRA tstcmc şdresi: ÇAĞDAŞ YAYINLARI • Cağaloğlu, Türkocâğı cad. No: 39.41 ISTANBUL HEDEF. OEV 819 DENİ2 GÛC0. TÜRK DONANMA VAKF1NA TORK 0ONANMA VAKFlNA VAPAOOINIZ YAROtMLARLA p BU H D f F Ş