Katalog

CUMHURÎYET 4 EKİM 1978 NIKARAGUA: 45 YILLIK BlR DİKTATÖRLÜGÜN ÖYKÜSÜ DIŞ HABERLER SERVİSİ M Vüaragua Tlcaret Odası öyelerlnden Noel Rıvas Gasteazoro Ikl hafta once bır OKşom evınde otururken kapı çalındı Bır kazan gıbı kaynayan ulkede herkes gıbı kuşku ıçınde olan Rıvas, kopıyı açmadan once V°n pencereden dışarı bır goz attı. Kapıda ellerınde otomatık sılâhlı attı Ulusal Muhafız beklıyorou . Rıvas, derhal arka kapıdan bahceye cıkarak bır arkadaşının evıne sığındı. Kacarken gerısınde sılâh seslen duydu Ulusai Muhafızlar otomatık sılahlan ıle evı tarıyorlardı. Rıvas'ın şansı yard'm etmiştı. Ancak Rıvas gıbı şanslı olmayan pek cok kışi dlktator Somoza'nın adamlarının kurşunlaı altında can vermıştır. Rıvas'ın sucu ıse, ulkede Somoza'ya karşı ılân edılen genel grevı destekleyen Tıcaret Odası uyesı olmasıydı Dort hafta once Sandınıst gerıllalanmn lıderlığınde ayaklanan halka karşı, Ulusal Muhafız Kuvvetlennın gırıştığf katlıamlar ıse dış basına 8ik sık yansımıştır. Somoza'nın uçakları ayaklanmayı bastırmak lcln ülkenın Kuzey Batısındakı Estelı Leon ve Chnandego kentlerını yerle bır etmışlerdır «Intematlonal Herald Trıbune» gazetesı Estelı de Ulu sal Muhafız Kuvvetlerı tarafındon evlerınden clınan yırml gencın sorgusuz sualsız aılelerının gozu önünde sokakta kurşuna dızıldıklerını bıldtrmıştır. Görgü tanıkları 18 voşında bır gencın dız coküp hayatının bağışlanması ıcın yalvordığmı, buna rağmen Somoza'nın askerlerının gazabından kurtulamadığını anlatmışlardır Gercı Ulusal Muhofız Kuvvetleri üstun sılah guclerıyle durunm şımdılık hakım gorunmektedır ama 2 5 mılyon'uk tüm ulusun nefret ettıgı dıktatör Somoza'nın ıktıdarınm uzun omurlu olmadığı da bellıdır ABD'LİLERE KARŞI KURTULUŞ SAVAŞI VEREN GENERAL SANDİNO 1933'TE SOMOZA 'NIN BABASI TARAFINDAN ÖLDÜRÜLDÜ BAŞLADI Nıkaragua'da bu yıl gıderek genışleyen kanlı olaylar 10 ocakta «La Prenso» gazetesımn yazı ışleri muduru ve muhalefet l'derlerınden Padro Joquın Chamorro'nun oldürulmesı ile başladı 50 bın kışının katıldığı Chamorro nun cenaze torenı Somoza aleyhtarı gosterıye donuşunce, hclk la guvenlık kuvvetlerı arasında c k a n catışmada bırçok kışi yaralandı Olaylar hızlanıyordu Cenaze torenınden ıkı gün sonra 23 ocakta muhalefet grubu cınayet olayını kınamak uzere genel grev cağrısında bulunurken Ikı gün sonra da Muhafozokâr Partı General Somoza'nın ıktıdarda buVnan «Lıberal Partlsi» ıle sıyasal ıttlfakını kopardığını belırterek Anostasıo Somoza'nın ıstıfa etmesını Istedi Bu gergın ortcmao Sandınıst genllalarınn 3 şubatta Rıvas ve Granada kentlerındekı kışlalara saldırıp yırmıye yakın Ulusal Muhafızı oldurmelerı, havayı butun butune elektrıkledı Bu olaydan bır ay sonra da Ulusal Muhafızların kurmay başkanı General Reynaldo Perez Vega, Sandınıst gerıllaları tarafından kacırılaraK olduruluyordu Olaylar hızla gelı$ıyor, Somoza aleyhıne gosteri yapan halkla askerler arasında sık sık catışmalar oluyordu Jınetope Leon Masaya kentlerınde gosterıcıler üzerıne ateş edep guvenlık kuvvetlerı bırcok sıvılı oldurmuslerd' Somoza ailesinin geçmişi ABD ile sıkı sıkıya bağlı Somoza'ya karşı savaşan Sandınista genllalorı. Mu cadeleyı halka yaydılar. lık Sara>ına yapılan baskın ıse olayların donum noktasını meydana getırdı * Başkanlık Sarayını basan Sandınıst gerıllaıarı ıclerınde mılletvekıllermın de bulundugu 1500 e \akin kışıyı rehın aldılar Somoza ıse gerıllalar karşısında boyun egıyor 69 sıyasal mahkumu serbest bırakıp gerıllalcra 500 bın d o l c , ve a'yrıoa Kolombıa ya aıtmelerı ıcın ızın verıyordu Bcıs kanlık borayına karçı gercekleştırılen baskın N karagua'da konlı ıc savaşın başladıgını da vurguluyordu Orta Amerıka ulkeleri IGuatemalo Honduras El Salvador Nıkaragua Costa Rıca ve Ponoma) 1O yuz/ıla dek Maya kulturu efkısınde yaşam ş Inr 16 as>rda baş'ayan Ispanyol egemenlıgı Ise 19 asnn ortalarıra dek 300 yıl surmuştur 1820 1830 yılları arasında Orta Amerıka ulkeleri Ispanyol egemenlığıne son vererek aralannda bağımsız bır federasyon kurmuşlardır Ancak feaerasyon ceşıtlı surtuşrrelerden oturu cozulmeye başlomış ve 1839 da ortodan kalkmıştır 1838 yılında federasyondan ayrılan Nıkaragua ıse Amerıka nın ılgısını cekmeye başlar Kalıfornıa da altının bulunması ıle Nıkaragua n n cografı durumu onem kazanır Pasıfık Okyonusu ıle Karaıbler denızı arasında yer alan Nıkoragııa onemlı bır yol uzerınae bulunmaktodır Amenkalı mılyoner Corneılus Vondsrbuılt 1852 de ılk kez Nıkaragua uzerınden oltın taşımacılığı yapar Bu yıllarda Nıkaragua do Amerıkan taraftarları ıle bağ msız polıtıko yanlıları a rasında mucadele vardır Amerıka yanlılorı mılı tanıarını eğıtmek uzere VVıllıam VValker adındo AmeriKalı bır seruvencıyı danışman olarak gorevlendırırler Ancak VValker eğıttığı askerlerın yordımı ıle bır darbe duzerler VB ıMıdarı ele gecınr Boylece Nıkarogua da tarıhının ılk Amerıkan tjaş kanma sahıp olur VValker 1857'd» başkanlıktan uzaklaştırılmıştır ABD'NİN ETKİSİ Nıkaragua da bugun ne olduğunu anlayabılmek ıcın gecmışte ne olduğunu bılmek gerekır Gecmışe donduğumuzde de Nıkaragua doki gelışmelerı ve ozellıkle Somoza aılesını ABD den soyutlama olanağının bulunmadığını görebılırız ETKİN MÜDAHALE ABD nın Nıkaraguo nın icışlerıne sürekll ve etkın bıcımde mudorıclesı ıss 1909 yılında başlar O tarıhte başta bulunan Başkan Zelaya lıberal goruşlu, ılımlı bır Iderdır Ancak Zeloya'nın kendlsıne karşı bır isyon teşebbüsüne katılon ıkl A merıkalıyı ıdam ettırmesı VVashıngton'u öfkelendlrır ve Zelaya kısa sure sonra ıstıfa etmek zorun da kalır Ne var kı. yerıne gecen Joze Madrız de VVashıngton'un ıstedığı turden bır başkan değıldır Bu sıralarda ılgınc bır rastlantı olarak Mad rız'e karşı orduda bazı bırlıkler ayaklonmıştr Isyancıların elındekı Bluefıeld kentıne gırmek ıs teyen hukumet kuvvetierıne Amerıkan dcnanma sı denızden bombardımanla engel olur 1911'ae ısyancıların elebaşısı ve VVasfııngton tarofından desteklenen Adol'o Dıaz ın baskan'ığa getırılrrm sıyle, ABD, Nıkaragua'ya lyıden lyıye yerleşmış olur. 1912'de Dıaz a karşı halkın boşlattığı isyon ıse ulkeye gonderılen Amerıkan askerlerının vardımı ıle bastırılır. DÖNÜM NOKTASI 22 ağustosda başkent Managua da Başkan DENİZ PİYADELERİ Dıaz ın 1917 ye dek suren başkanlığı donemınde ulkede ABD elcılığını «Korumakla gorevll» Amenkon denız pıyadelerının sayısı da sureklı arlar Denız pıyadelerının ıkıncı gorevlerı elcllıği'i yanısıra başkanı da halka karşı korumaktır Bu orado Nıkaragua Merkez Bankası ıle Gumruk Bo kanlıgı da Amenkalı ışodomlarının denetımıne gi" mıştır Dıaz ın 1917 de cekılmesınden sonra Amerıkan oenız pıyadelerı 1925 e kadar ulkede kalır bu tarıhte de cekılırler Ne var kı ulkede kısa sure sonra yenı bır ayaklanma patloyınca ABD ulkey? tekrar 2 bın denız pıyadesı gondererek Dıaz'ı ye nıden başkan yapar 1927 yılında ıse halen So moza ya karsı mucadele eden «Sandınıst Kurtulus Cephesınin» odım aldıgı unlu general Cesar Aüausto Sanc<ıno Amerıkalılarla onların kuk la başkanmo Karşı ısyan bayragını acar General Sandıno nun 1933 yılıno dek suren bağımsızhk savaş\ bır bakıma Somoza aılesının de Nıkaragua ulusunun başına coreklenmesı ıle ılıntılıdi' Cunku «Ulusal Kahraman» Sandıno, Nıkaragua Devlet Başkanı Ancstasıo Somoza nın babası. Genera, Anastasıo Somoz: Garcıa tarafından oldurulmuştur Sıyası vazarlar baba Somozc he ogul Somozn yı bırbırınden ayırmok ıcın Somoza I ve Somoza lı adlarım kullanmaktadırlar r NIKARAGUA DA KANLI IC SA VAŞA YOL ACAN OLAYLAR BU YIL 10 OCAKTA MUHALE FET LIDERLERINDEN VE «LA PRENSA» GAZETESININ YAZI iŞLERI MUDURU PADRO CHA MORRO NUN 3LDURULMESIY LE BASLADI AMERIKA BIRLESIK DEVLETLE RININ NIKARAGUA NIN IÇIŞLERINE SUREKLI VE ETKIN BICIMDE MUDAHALESI 1909 YILINDA BAŞLAR VE ABD O YIL L BERAL GOPUŞLU NIKARAGUA BAŞKANI ZELAYAYl ISTIFAYA ZORLAR. YARIN: Somoza'nın serveti ve korunma yöntemi Sokak başında nobet bekleyen bir gerılla. Uçak vetanka karşı tufek I SOMOZA. Tum ulusu karşısına aldı.. Çiçek ve sıtmayla mücadelede başarıya ulaşılmasına karsılık, bazı yeni bulaşıcı hastalıklar gözleniyor Yuzyılın basında yaygın olan çıcek ve sıtma gıbı bulaşıcı hostalıkların onünun alınmasıno karsılık, Ucuncu Dunya ulkeleri ve kalkınmış ulkelerde de gorulmeye başlayan yenl bazı bulaşıcı hastalıkların kaygı verıcı boyutlara ulaştıgı bıldırılmektedır. Le Monde gazetesınde yeralan haoer9 gore cıçek. sıtma ve leıyoner hastalığından sonra Afrıka'da cok tehlıkelı uc yenı bulaşıcı hostalık daho meydana cıkarılmıştır Olumculluk oranları % 50 ılâ % 90 arasında değışen bu üc hastalıga Marburg Ebola ve Lassa adlan verılmıştır Cıcek hastalıgının Ingıltere'de olümlere yol ac ması, leıycner hastalıgının da Amerıka'da kücuk bazı salgınlara neden olması uzmantarı kaygılandırmayo başlamıştır Aşılar ve antıbıyotn'ler sayesınde buloşıcı hastalıkların bıyuk olcude onune gecılmış olması uzmanlan, tekrar gerıye donulup dönulmedıgı konusunda tereddude du şurmuştur Yuzyılın başında saigın hastalıklar olumlerın % 50'sıne neden olmaktaydı Gunumuzde bu oran % 2 ye duşmuştur Ne var kı uzmanlan asıl kaygılandıran, son zamanlarda meydano cıkmış olan üc ateşlı hastalık olmuştur Afrıka dan yeryuzune ycyılmış olan bu hastalıkların başında Marburg gelmektedır Ilk kez hastalık Ugonda'dan getırılmıs olan maymunlar üzerınde calışan bır laboratuarda gorulmuş. daha sonra hastalık esrarlı bır bıc.Tide ortodan kalkmıştır Daha sonra oynı hastalık 1975 yılında Rodezyo'da meydano cıkmış ve saptanan kı olaydan bın olumle sonuclanmıştır. Sonuncu hastalık ıse ebola adı verılen bir vırüsten ıierı gelmektedır Ilk kez Sudan'do gorulen bu hastalık mıde kanamalarına yol acmakta ve yakaladıgı Insanlonn yansından fazlasının olumune neden olmaktadır Bugun hastalıJın cıkış nedenmın keşfedılmış olmasına karşıik bu hastalıkla mucadele carelerl bulunamamıs ir Bu hastalıkta vırus olen kışıyle blrlıkte yok Dlmoktodır. SOVYETLER BİRLİĞİ'NİN JAPONYA YAKINLARINDAKİ ADALARDA BULUNDURDUĞU ASKERİ BİRLİKLERİ TAKVİYE ETTİĞİ BİLDİRILİYOR in ıle Japonya arasında imzolanan Dostluk ve Işbırlığı Anlaşmaîının ardından Sovyetler Bırlığı'nın, Japonya yakınlarındakı adalarda bulundurduğu asken bırlık'erı takvıye etmege başladığı bıldırılmektedır. The Guardıan gazeteslnın habenne gore Kurıl Takımadaları arasında yer alan Ikl Ada'da son haftalarda Sovyet bırliklerı ikl katına çıkarılmıştır Japon kaynaklanna gore son haftalarda yapılan takvıye ıle bu ıki adadak! Sovyet askerl bırlıklerının sayısı 3 bıne ulaşmış bulunmaktadır. C ^HHH HHM wm^^^ ^^m ^ ^ ^ ^^M ^"^» ^V^H ^^«HM «^^^H ^^^HV ^^H^M HM^^H P«M*M ^^^^H | • I I • MOSKOVA ÇIN JAPON DOSTLUK VE BARIŞ ANLAŞMASINI BOLGEDE ABD ÇIN JAPONYA ARASINDA SOVYETLERE KARŞI BIR ASKERİ BLOK OLUŞTURULMASI YOLUNDA ILK ADIM OLARAK GORUYOR. g SIYASAL ÇEVRELER, TOKYO HÜKUMETINÎN DIŞ ULKELERE HER TURLU SILAH SATIŞINI YASAKLAYAN POLITIKASINI ILK KEZ ÇIN'E KARŞI BOZACAĞINI VE PEKIN'E ASKERİ MALZEME SATACAĞINI TAHMIN EDlYORLAR. ve askeri teeıslerl ve yenl donatımlorla ilgılı planları gormuştur. Sovyetler'ın bu gezıye ılışkın yorumu ıse, Çın'ın gelışmış Japon askerı sanayısınden yararlanarak kendı sılahlı kuvvetlermi modernleştırmek ve guclendırmek Istedığı yolundadır. YASAK KALKIYOR MU? Bu arada Tokyo hükümetının ulkede üretılen her turlü sılâhın ıhracını bugüne deK yosaklayan tutumunda son zamanlarda belırgın bır yumuşama gözlenmektedır ve yetkılı cevrelere gore Tokyo bu polıtıkayı ılk kez Cın e karşı bozarak Pekın hükumeti askerı malzeme satarsa, bu gelışme cok do şaşırtıcı olmayacaktır Cünku Japon sılâh tuccarları ve Işadamlarının bır sureden berı ürettlklerı mallar ıcın pazar aradıkları ve Tokyo hukumetıne bu yolda baskı yaptıklorı bılınmektedır. Gözlemcılere gore Çın Holk Cumhurıyetı pazar arayan Japon ışadamları icın cok çekı:ı bır ulke durumundadır. Öte yandan Pekın'ın de Çınll sılâh tüccar'arını cesaretlendırıci gmşımlerde bulundugu oıldırılmektedır The Guardıan'a göre Pekın nukümetınm Japonya'dan satın almak Istedı5ı oskerı molzemeler arasında bılgısa/orlar, fuze vonetım sıstemleri, tanklar ve devnye gemılerı bulunmaktadır. (Dış Haberler Servisi) Habere göre söz konusu adalarda büyuk bır haberleşme merkezının kurulma ışlemi de tamamıanmış ve adalarla Sovyetler Bıri'ğı orastndaki denız trafığınln son haftalarda onemlı oranda arttığı gozlenmlştır. I , I KAYGIYLA İZLİYOR Moskova'nın bu girışlmlerının Tokyo hükümetı tarafındon ilgı ve koygıyla ızlendıgı bıldırılmektedır. Tokyo'dakl yetkılı cevrelere gore Sovyetler'ın Adalardakl bu son gırlşımlerı. 12 ağustos günu imzalanan Cln Japon Dostluk ve Işbırllği Anlaşmasına karşı Moskova'nın gosterdiğl sert tepkının bir parcasını oluşturmoktadır Batılı cevrelere göre Sovyetler'ın bu denll sert tepkl göstermesinln nedenl, anlaşmayı Çın ile Japonya arasında gelecekte Imzalonacak bır askeri anloşmonın ilk aşamosı olarak değerlendırmeslnden Ilerl gelmektedir Nıtekım Sovyet Savunma Bakanlığı n n organı «Kızıl Yıldıznda yayınlanan bır yorumda «Dostluk ve Barış dlye adlandırılan CmJapon anlaşması gerçekte ABD Japonya ve Cm'ln bolgede Sovyetler'e karşı ortak bır askerı blok oluştunma cabalarının ilk adımıdır» denılmeKtedır Yazıdo Cın Halk Cumhurıyetı'nln bır süreden beri Joponya Ile oskerl Işblrllğınl gelıştlrme cobası lcınde oldjğu kaydedılmekte ve Pekın hukümetinln son yıllarda emekll Japon generallerlnl tsrarla Cın e davet etmesınl bu gırışımln bır kanıtı olarak degerlendırılmektedır. The Guordıan'a gore Cm Genelkurmay Başkan Yardımcısı General Cang Tsaı Çen'ın bu ay Içınde Japonya'yı ılk Cınli askerı lıder sıfatıylo ziyoretl, Sovyetler'ın bu konudakl kaygılarını daha da artırmıştır General Cang Japonya'yı zi/oretl sırasmda Japon askerl yetkılılerıyl* gorüşmuş