Katalog

ON CUMHURÎYET 26 EKİM 1978 Dünyada her yıl yaklaşık 200 bin kişi trafik kazasmda ölüyor ALDIĞI ONLEMLERLE TRAFIK SORUNUNU BUYUK OLÇUDE ÇOZEN DEVLETLERIN BAŞINDA JAPONYA YER ALIYOR. Uzmanlar arac sayısmın ortmasıno paralel olorak trafık kazalarımn da artış ^aydettığıne dıkkatı cekmektedır Istat.stıklere gore Avustralya'ao okuia g d<în cocuklardan her gun DTI evıne dor.ememektedn Ingıltere'de ıse bır /ı) ıcrnde her tekız motosıkiet sahıbınden fcırr mutlaka trofıV kazası gecırmektedır. Yetkılıler trafık kazalannın onune gecmek ıcın ceşıtlı on.emlere boşvurmaktodır. Bu onlemler bır ulkeden dığerıne değ'şmekle bırhkte genel olorak kazalorırı scyısınac bır duraklama, hdta bır gerııeme sağlamaktodır Mıs'rdo yetkılıler uyuşturucu madde kullananların trafığe cıkmasını ön.smeye calışmaktoaır Brezılya'da ıse yollar COK \oğun olon koro tosımacılığının Sereksınmelerını karşılıyamamaktodır. Aldığı on'emlerle trafık sorununu buyul clcude cozen devletlerın basında japonyo gelmektedır Japonyada 1970 yılından bu ycna aroc sayısı ık' kat ort'ığı halde yetkılıler'n aldıkları sert oplemler soyesmde trafık kaza'on varı yorıya azclmıstır. 1970 yılında arac aayısı 18 'Tiıl/onken 1977 yıiında bu sayı 3? mılyono cıkmış buna karşılık aynı vıllarda trofık kozaiorında olenlerın sayısı 16765'den 8945'e duşmuştur Ar.cak sert kısıtlayıcı onlemlenn yanında vol yapımı ıcm oyrılan 67 mılyar iırolık yatırımın %30u yolların guvenlığıne aynlmıştır Jopon yetkılıler arac hızlarını da buyuk ölcu'de kısıtlamışlardır Mesken rnohallerde hız 40 km ıle kısıtlamrken bu rıiz kent dışı yollarda 60, otoyoida ıse 100 oıorck saptanmıstır Bır yıl ıc>nd« fazla hız yapon 5 mılyon surucuye ce/c venlmıştır. Fransa'da ıse bu sayı 1 mılyonu cşmamaktodır Japonya ca bır yıl tcın ds gecıcı olorok gerı alınon ehiıyetıerın sayısı 1,5 mılyonu aşmıştır. Gelışmış batıh ulkelerde bu sayı 150 bını gecememektedır Gecıcı olarak gerı alınan 1,5 mılyon ehlıyetın 56 t<nı ıptai edtlmıştır Joponya'da ehlıyet aîmok ıcın adaylann cok lyı hazırlanması gerektığı gıbı ehlıyet olmak cok da pahalıdır 700 cm uzennde sılındır hacmı olcn rr,ot?sıkletle'in CıİKe ıcınde kullanılması yasoklanınıs olup, bu tur aroçlar sadece dış satım ıcın uretılmektecır Uzmanlar, asm hızın önienmesı emnı^el (îeTen kullanımının zorunlu hale get'rHmesı ve yoüordakı guvenlık onlpmlerının artın'mosının trafık kazalarmn buyuk olcude azalmasını Eoglcdığını oelırtmek'edır (Dıs Haberler Servısi) IRAN'DA ŞAH'IN GIZLI ORGUTU SAVAK'TA İKİ MİLYON KİŞİNİN ÇALIŞT1ĞI BİLDİRİLİYOR • « • • • •• Silâh ve donatım açısmdan tümuyle » ABD'ye dayanan tran ordusunda 45 bm Amerikalı, 'danışman., adı altında gorevli bulunuyor Sol orgütlerin dağmık ve kendı ıçlermde bolünmüş olmaları, muhalefet hareketinde dinci guçlerın etkin rol oynamalarına başlıca neder olarak gosterılıyor ran'da 5ah reıımıne karsı basgosteren ayaklanma hareketlerı ılan edılmış oıan sıkıyonetıme rağmen surerken. dunya basınında ulkenın durumunu ceşıtlı y'onlerden ' i celeyen yazılar yayınlanmaktadır. Fılıstın Kurtuluş Orgutu'nun yayın organı olan «Fılistın ElSevre» aergısınde yayınlanan konuyla ılgılı ncelemede San ın, ayaklanma hareketlermı Dastırabilmek ıcın. kısa adı «SAVAK» olan Haberalma Orgutu'nun gerek 'cerde </e gerekse dışarda gorevli tum mensuplannı seferber ettıgı, orduyu da sureklı tenkte tultuğu belırtılmıştır. «Emperyalizmin Bır Kalesi Çatlıyor» başlığı altında yayınlanan yazıda, gerek SAVAK ve orda. gerekse ulkenın etnık ve sınıfsal yapısı ıle Şah'o karşı patlak veren hareketın nıtelığı hGkkında oyrıntılı bılgı verılm ştır I I! «Ortadoğu'nun en güçlü örgütii» SAVAK'ı «Ortadoğu'nun en guçlu haberalma orgutu» olarak nıteyelen dergı. Soh ın, reIimını ayakta tutabılmek ıçın bu orgjtu aiooıldığıne guclendır'p en modern aygıtlarla donatmakton ve bu konudo gereken buyuk horcanıolardan cekınmedığını kaydetmıs, orgutte gorev aıan personelın sayısmın ıkı m.lyon kışıyı bolduğunu belırtmıştır Tum Ortadogu ve Avrupa ulkeierınde SAVAK'ın genış bır ag kurduguiia, kısa ad «MOSAD» olan Israıl Haberalma Orgutu ve CIA ıle de sıkı bır ışbırlığı ıcınde cahştığıno dıkkatı ceken dergı, bu uc orgutLın Ortadogu ve Avrupa ulkeler:nde Iranlı yurtseverlenn yamsıro, Arop devrımcılerının de faalıyeJlerını duzenlı bır bıcımde ızledıklerını yazmış, SAVAK ın ıctekı colışmalorı konusunda da şoyle demıştır: «SAVAK, asıl korkunc ve başdondurucu faalıyellerini İran icinde surdurmektedır Bu faaliyetler, yurtsever guclen ızleyıp saptamak. yakolamok ve ışkence etmek bıciminde ozetlenebılir. Yurtsever unsurları sorguya ceken ve oniardon «ıtıraflar» alan orgut de Savak'tan başkası degildır. Bu «ıtıraflar» ıse, İran yargı organınca cyasal kanıt» olarak kabul edilmektedir», jnyada her yi yakicşık 200 bm kışınıi trafık kozalarınaa yaşamlcrmı yıtırdıklerı bıldırıimektedır Le Monae ga/etesınde yer clan habere gore &elışmekte olan ülkelerde trafık kazolan dığer ülkelere oranla cok daho genış b>r yer tutmoktadır. D 45 bin Amerikalı «danışman» Fılıstın dergısı, Şalı ın elınde SAVAK ton başko önemlı bır vurucu guc daha bulunduğunu. bunun da İran ordusu olduğunu belırtmıştır Verılen bılgıye gore İran ordusunda. Amerıkan ve Ingılız yapısı olmak uzere toplam 1810 tank bulunmaktadır Ucak sayısı ıse, 53 tonesı «F15» olmak uzere toplam 373'tur «F15» tıpının. Amerıkan yapısı ucakların en gelışmışı olduğu bılınmektedır Şah reHmıne karşı olan muhtelıf gruplardan bazılarımn «ordunun bolunmesi»ne umıt bağtadıklarını bıldıren dergı, bunun olanoksız denecek olcude guc olduğunu belırtmış, nedenlerını de şoyle ocıklamıştırıBır kez, İran ordusu, Amerika'nın oluşturdugu bır askerı zumrenln yonetlmındedır ve bu zumre. geri kalmtş ccğu ulkelerdeki benzerlerı gibi doğrudan Amerika'ya bağımlıdır. İran ordusu içınde 45 bin Amerikalının <danışman> adıyla gorev yopmalon bunun kanıtıdıı. «Pers ulkesi buyuk İran» gıbı slogonlarlo ordu ıcinde yoratılan şoven şartlanma da, ordunun bolunmesini onleyen bir başka etkenoır. Kaldı ki, ordu ıçindekı tum egilımleri ve kıpırdanmaları surekli Izleyen ve bu konuda periyodık roporlar rMKirtomok zorunda olan askeri Istihbarat da, erdu ieinde bir bolunme olmasına olanak ver Trofık kazalarında en büyuk rolu ıneon faktorunun oynoaığı artık tartışmosız kabul edılmektedır Ce&ıtlı ulkeiere gore oran değışmekle b'rltkte kozaların buyuk bır coğjnluçu ınsonlorın yapîığı hatclcrdon doğmaktadır Bre?Hya'da bu oran \ 7 5 , Gara'do %60 Mısır'do °İ8O ve Polonya da %30'tır Trafık kozalarında dıkkatı ceken ıkıncı bır ozellıkde kent yollarının kırsal alan'ordokı yollara oronic doho tehl'kelı olmosıdır. İRAN ŞAHI RIZA PEHLEVI "Arjantin'deki siyasal istikrarsızlık SOyıIdır yeniîenen darbelerden kaynaklamyor,, baskının uygulandığı Arıantın, darbenın uzerınden ıkl yıl gecmesıne karşın bugun hâlö ekonomık ve sıyası bır cıkmaz ıcınde gorülmektedır Latın Amerıka'nın bu uıkesındekı durumu ınceleyen tanhcı ve sıyaset bılımcısı Fransız Alaın Rouquıe tAskerf yonetim ve Arjontin Cumhuriyeti'nde slyasi toplum» adlı kıtabında ılgınc goruşler cne surmektedır Rouquıe. Arıantın ın siyasal ıstıkrarsızlığını, yarım asırdır aralıklarla yınelenen askerı dorbelere bağlomoktadır Fransız sıyaset bılımcısı ve tanhçısı «Le Monde» gazetesının muhabirı ıle yaptığı söyleşlde. 3. Dufıya ulkelennın coğunda, ozellıkle Lotın Amerıka'da. ekonomının ıplerının ve ulusal servetın ozınlıkta olan egemen sınıfların elınde olduğunu soylemış ve örnek olarak bu zengın sosyal sınıfın venmlı Buenos Aıres ovasını parsellemesını ve ışletmesını gostermıştır Rouguıe. Anantın'dekı egemen sınıfı «rant digarşisi» olorak odlandırmaktadır Yazara gore ulkenın en onemli gelır kaynağı bır asırı aşkın suredır yopılmakta olan tarım urunlen ıhracatıdır Bu ıhrocattan elde edılen gelır, ulkeye gıren dovız mıktarının % 75'ım oluşturmaktadır. Bunun yanında azınlığı oluşturan bu grup, sıyasnl ustünlüğunu de etkın bır bıcımde surdurmektedır. OIŞA BAĞLI Rouquıe, Arıantin'in dışa bağımlı bır ülke olmasının yadsınamayacağı goruşunu savunmaktadır. Yazann belırttığıne gore bu bağımlılık sonayıleşmeden doğmamış, oncak sanayılesmeye paralel olarak guclenmış ve artmıştır. Dışa bağımlılığı doğuran tarım ürunlerı ıhracatcıları olan buyuk toprak sahıpleridır. Bu grup, ulke üzerındekı egemenlıklerıni sürdürmek ıcın bu olguyu destekiemışlerdır. Tarıhcıye gore eski Devlet Başkanı Juan Peron da tarım alanında egemen etkınlığını yok edememıştır. Peron. Arıantın'ın sosyol yapısının katı olduğunun bıtıncınde olduğu ıcın, tarım reformunun yapılamayacağı goruşunden hareket etmış ve reforma başvurduğu takdırde ıc savaşın kacmnmaz olduğuna ınanmıştır. Arıantın'de sosyal yapının katılığı bugune değın suregelmıştır. Arıantın bu ıc konumunu koruduğu takdırde, egemen sınıf basın yoluyla olsun, okullar yoluyla olsun Ideolopk ımpargtorluğunu sürdurecektır. Fransız toplumbılımcısı. bugün ülkede genış tabanlı bır muhafazakâr partının olmadığını, gecmışte de asla gorulmedığını kaydetmektedır. Boyle bır partının varlığını ordu mu engellemektedır9 Buna ocık bır yanıt vermek olası değıldır. 1976'da B ayan Fsabelle Peron'un devrılmesınden bu yana askerler tarafından yonetılen ve katı bır ordu acıkco tarımcılann cıkorlan doğrultusunda hareket etmıştlr Ordu geleneksel kırsal vap'vı genışleterek ulkeye yenıden sermaye bınkımı sag lamanın gereklılığını dusunnıektedır Rouquıe ordunun bu sıstemı kurtarmak amacıyla duzenıı bır bıcımde mudahalede bulunduğunu belırtmektedır Ona gore Peronızm ıse temelınde koruyuculuk nıtelığı taşıyan bır harekettır Sosyal sınıflor arasındakı forkları azaltmaya calışan ve boylece kopuklukların gıderılmesını amaclamıstır Ancak Alaın Rouauıe kendıstnın tahrık edılen devrımcı, sosyal dınamıği bır kenara ıtmedığını ancak Peron'un goruşlerının karşıdevnmcı bır nıtelıkte olduğunu soylemektedır. GERİLLA Olayların boğlantıları ıcınde gerillanın ne gıbi bır rolu olduğu sorusuno Rouquıe şoyle bır yanıt vermıştır cTarihi olarak Peronizm, 1955'ten sonro Peron'un ıktidarda olmasına karşın, yoğun şiddet olaylarına sohne olmuştur. Ama gerilla hareketinin ortaya cıkışı, 1966 askeri darbesinin neden olduğu bir kıskırtmanın, provokosyonun sonucudur. Gerilla olgusunu ortaya cıkaran askerlerdlr. Buna bir de sisteme mukobıl bır partinin yokluğunu da ekleyebilirsiniz. (Örneğın Arıantın Komunist Partisi, yoktu.)» Rouquıe'ye gore Arıantın'de azınlıkta olmasına karsın bır grubun, ekonomıde egemenlık kurması ve kıtleden ımtr/azlı bır duruma gelmesı nedenıyle şıddet olayları guncellığını korumaktadır. (Dış Haberler Servisi) Dinci giirler neden etkili? Şah reıımıne karşı basgosteren ayaklanmoda en etkıU rolu dıncı guçlerın oynadıklanna dıkkatı ceken «Filistln ElSevre», bunun ceşıtlı nedenlere dayandığını belırtm.ş ve bu nedenlerı şoyle acıklamıştır: «Dinci guclerin etkili olmalarının onemli bir nedeni, İran'da bir ulusal bılıncin bulunmayışıdır. Cunku İran, çeşıtli millıyetlerden oluşmuş bır ulkedir. Mllliyetlerın başında, nufusun yuzde 40'ını oluşturan Farslar gelmektedır. Nufusun yuzde 60ı ise Arap, Kurt. Belucı ve Azerılerden oluşmuştur Dinci guclerin etkili olmalarının ikinci nedeni ise, sınıfsal bilincin zayıf oluşu ve sınıfsal mucadeleyi yuruten guclerin dağmık oluslorıdır, İran'da isci sınıfı, henuz zayıftır; onun mucadelesini yonlendıren örgutler de cok dagmıktır. Bu örgutler, «Tudehı adıyla >'lincn Komunist Parti gibl «Anayasal Marksistler» diye odlandırobileceğimiz partılerden, silahlı mucadeleyi savunan Marksist gruplara kadar, bırcok gorüşe ayrılmıslardır. Bu örgutler arasındoki anlaşmazlıklar ise, birbirlerini ıhanetle ya da mocerocılıkla suclamalorına yolacacak kadar derinleşmiştir. İran toplumunun coğunluğunun koyiulerden oluşması ve koylulerin de her yerdc olduğu gıbi burada da dıne baglı olmalorı, dinci orgütlerin etkili olmalarının ucuncu nedeni olorak belirmektedir. Kaldı ki, İran köylulerinin coğunun Şıi olduğunu ve İslâmŞli ideolojisının yoksullaro bağlılıgıyla tanındığını da unutmamak aarvkjr». ARJANTIN DEVLET BAŞKANI GENERAL ViDcLA (Dış Haberler Servfsi) ABD'DE ELEKTRONİK SÖZLÜK YAPILDI NEW YORK Bır Amerıkan firmosı tarafından gelıştırllen elektronık sozlük. cevırı yapan kişilerın bır saatte cevırebıleceklerı sozcuk sayısını 4 katına cıkarma olanağı sağlamıştır. Merkezi Calıfornıa'da bulunan fırmanın gercekleştırdıği elektronık sozlük ufak boy bır masa büyüklüğündedır ve daktılo gıbl klavyesı bulunmaktadır. Cevırmen ıstediği sözcüğu tuşlara basarak yazdıqınöa, elektronık sczljk hemen o sözcüğün Ingılızce karşılıklarını eKrona ycnsıtmaktadır. «VVeldner Communlcotion System İnc» Ş!rketl tarafından gercekleştırılen elektronık sözluk. Amerikalı «Cevlrmenler Oerneğinln» önümüzdekı hafta New York'to vapıiacak yıilık kongreslnde kamuoyuna tanıtılacaktır. Bırkac dıldekı sözcuklerin Ingılızce karşılıklannı verebılen elekfonık sözlööün satıs fıvatı 15 000 doiardır (375 000 Tl.). dolet Partisi'nin yenl Genel Yönstlm Kurulu da ofuştu. Falk Turun en cok oy alon uye. Oy tavanını delecek neredeyse... Rirden İhsan Koraçam'ı ansıdım. Yaşadığımız bir olay canlandı gozlerimde. 1974 yılında CHP • MSP ortaklığıyla ilgili goruşmeler yapılıyor. Biz gozetecıler de, Meclis'in ust koridorunda CHP ve MSP grup odalan arasındo mekik dokuyoruz. Bir gun İhsan Karaçam yolumu kesti. Birden şoyle dedi bono. Faik Türun İçlşleri Bakanı olmazsa bu ortaklık kurulamaz. Faik Turun, şu anda da cok kişide, cok cevrede ilgınc cağrışımlor yapan bir kişi. Ama dort yıl önce cağrışımdan da oteye varıyordu Turun adının yarattığı tepkiler. Yıllar gecti, MSP Sivas Milletvekiil İhsan Karacam'ı daha yokından tanıdık Meclls kulisinde. Bir bakorız Mllliyetci Hareket Partisi Genel Başkanı Alpaslan Türkeş ile konuşur, Milli Savunma butcesi gorüşulürken Meclis lokantasında Genelkurmoy temsllcileriyle yan yana yemek yer. derken MSP'den ayrıldı. AP Genel Başkanı Süleyman Demirel'in özel ifgtsiyle Amerika'ya tedaviye gitti, orada görevli dıplomatlanmızdan olağonustu Ilgi gbrdu. Eir aralık CHP yoneticllerine sokuldu, CHP • MHP ortaklığını savundu. Şimdi ne yapar, hangl ortokltktan yanadır bilmem ama ileri goruşlü bir insanmış doğrusu. Türün Paşa nereden nereye geldi bakın!. AP Buyuk Kongresi'nde parti programı cağdos bir düzeye gelecek diye bekterken partiyi iyice sağa kaydırmak Isteyenler kazandı secimleri, Türun Paşa da oy rekoru Uıdı. Â kirec cağını yoşadığını söylüyor, söylediklerine gulumsuyorlar ama AP'liler Bayar'ı hâlâ ciddiye alabillyorlar demek... Bu AP'lilerln sorunu diyebilir miyiz? AP'nin tum solocu ve korocularının soyliyeceği şarkılar şimdiden kulaklarımızda çınlıyor. O şarkılar ister istemez yankıiar yapacak, kimi cevrelerde etkili olacak degil mı? Geçen gun yurt dışında gorev alan kişilere yapılon bir brifingden sozettıler. Devletin en onemli haberalma orgutunde bir toplantıda, yurt dısında gorev alan kisıleri ulusal konularda aydınlatıyor, bilgiyle donatıyorlar. Bu TİP'e de yöneldiler, anayasal btr kuruluş kac kurban verdi. Ama parti yoneticilerlnin verdiği demecler kulağımızda, yosa dışı eylemlere her zaman karsı çıkıyorlar Berl yanda da brıfingler duzenleniyor, TİP de yasa dışıörgütler ve silahlı eylemcılerle biriikte gosteriliyor... Boyle bir brifinge katılanlar ne duşunür acaba, aydınlanır mı, karanlığa mı gomulür, bir diplomat. bir basın ataşesı, bir eğitim temsilcisi bu tur brifingden ne olcude yarortanır? Yanlışlıklar komedisî boyle oluşur kimi zaman, ama bu komediden cok Yunan trajedısı niteliğinde bir oyun, artık bu perdeyi ka ANKARA... ANKA.... Bu Perdeyi Kapamak Gerekiyor Müserref HEKIMOĞLU • brifingde de yasadışı örgutler, silahlı eylemcilerle ilgili bilgi verilıyor, ama sorumlu kişiyı dınleyenler biroz şaşırıyorlar. Cunku anayasal bir kuruluş olan Turkıye Isçı Partısı'nden de bu örgutler ve eylemcıler arasında sozediliyor. Dinliyenler tepki gostererek soruyorlar. Ama bu soru iyice yanıtlanmıyor nedense... Yasa dışı örgutler için aydınlotıcı bilgı veren kışinin de oydmlanmoğo gerekslnimı var besbelll. Oysa verdiği bılgıler tutarsız olabilir. Aslında o yetkillye kızmak gelmiyor Içimizden. kimbilir o da nasıl koşullandırılmış .. Onemli sorun bu kosulland'rılmıslıktan arınmak gilıba. Son gunlerde faşist tırmanışlor pamak gerekir doğrusu... AP'nln yenl Yonetim Kurulu'nun Demirel baskanlığındo ülkeyi daha gergin gunlere yönelteceğinden sözediliyor baskent cevrelerinde. Bu durumda hic değilse devletin belli kuruluşlartndaki koşullandırılmıslıga karşı onlemler gerekiyor. Yoksa yanlışlıklar komedisinin boyutları alabildiğine geniş ler. Anarşık olaylara karşı cok yol oldık sonanlar da bir arpa boyu ilerlemediklerlnl gorebilirler. ••*•* Yılların ölceğinde arpa boyu blle uzun kalır doğrusu, koşullandırılmrslıgo donuk bır oyku bunu kanıtlamoğa yeter sanırım. Vaktiy Eh, eskl Cumhurbaskonlarındon Celal Bo yar'ın önumuzdeki kış Turkiye'ye komünlzm gellyor. diye sozetmeslnden sonra şaşılocok yanı yok bu rekorun. Kiml çsvreler Bayor'ın l« Semlh Beşkardeş'den dinlemiştlm. 1950'lere doğru Semih Beskardeş ciceği burnunda bır emniyet görevlisi, siyasal masada çalışıyor. Bir gun bir ropor geciyor eline. Bir gorev Jl uc ozanımızı izliyor. Bu uc ozan o yıllarda tehlikell eğilimlerinden oturu izlenıyorlar, Suleymon efendinin nasınnı, rahatı kacan oğacları, memleketi yukselten apartmanları, fadik kızlan şiirleştirdikleri icin... Ozanları izleyen gorevli şoyle diyor: Sıhhiye'den Kızılay'a doğru yuruduler, ben de yurüdum arkalarından. Meram a geldiler, meyva suyu ictiler, Galatasaray Kulubu'nun önünde durdular bir arkadaslarıyla fısıldaşarak bişeyter konuştular, sonra yine yurüdüler. Bir apartmanın onunde durdular, sağa solo bakındılar. Hızla içeri girdiler, merdivenleri cıktılor, ben de usulca çıktım, kapı kapanınco kulağtmı dayadım ve dinledim, hemen Moskova radyosunu actılar. Semih Beskardeş raporun bu bolumunde ztle basmış, gorevliyi cağırmış ve sormuş: Sen Fransızca biliyor musun kardeşim... Hayır bilmiyor. inglllzce, İtalyanca, Rumca, Rusca .. Hayır, hic bırinı bilmiyor arkadaş. Peki Moskova radyosunu dinlediklerini nerden cıkordın? Adam cok şaşırmış bu soruya, Başka nereyi dinleyebilirler; demls! .. 1978 yılında hober alma orgutlerinde, onemli kuruluşlarda calısanların ycDancı dıl bilgisindrn hic kuskumuz yok. kimi ABD de, klml F. Almanya'do eğitim goruyor, ama halâ bilmediklen cok sey var onlasılan Bunu kım oğretecek yo da bu yanlış bılgiler surup gidecek mi?