Katalog

D0B I CUMHUBİYET 10 EYlfll 1 9 7 1 TURHAN SELÇUK TEDİSÎfUİg Ü Û N ^ S M N ^ A H\Hl TOPLA M J ) ^ 3iR DAKiMcık Günesin Renkleri Hepımir bılıriz; gunssın o akpak ışığı lom yedl rengın bırleşmesınden olusur. Yedl apayrı renk, kırmızınm yarrnda yeşil. yeşilin yanında mavl, mavın.n yonında sarı evrende kaynaşıp günesin ak ışıgını olusturur. Pekl hlc duşündunuz mü. dunyamızda ne cok çocuk var. Heryer »j onlar. Alanlar, sokaklor onlarla dolu Karaderillsı, ceklk gozlusu, sarısını hepsı su koskoca dunyamızdn omuz omuIO yaşarlar Hepslnin ayrı bır sesl vardır ayrı bır klşılig;, ayrı begenisl, ayrı yaşomı. Kımıne sokak basında dılenirken rastlanır k'mine bır amac uğruna dogusurken, kimine kopeğini severken Amo ıster koroderılı olsun, ister çekik gozlu, ister sançın çocuk seslerl bırleştiğinde bır tek ses olusur. Bu ses buyur, tüm evrenl kaplar. Günes ısıcjı gıbı dunyamızı okîaştırır. Adı umuttur cunku Işıl ÖZGENTURK TürkABD silah ticaretinin ilk yüzyıli, 18291929 Doç. Dr. Kurthan Fi$EK Doç. Dr. Oral SANDER .sizin . ResenıZ BUGÛNDEN BAŞLAYARAK HER hAFTA CUMA9TESI GUNJ SIZLERLE B RLIKTE OLACAGiZ. YAPTIĞINIZ BIR RESMI, YAŞADIGINI^ B R OLAYI BIZE YAZIP GONDERMEY1 ISTEMEZ MlS'NlZ? UMUTLA BEKUYORUZ. KOLAY GELSIN. ADRESİMIZ: COCUK KOŞESİ CUMHURIYET GAZETESİ CAĞAIOĞLU ISTANBUL bir kitabımız ı/ar nîz şl>r yozmışsınızdtr. Yo, hayır dene,tn bırar düçunun anınısıyocaksmız Arkadasınızın anı defterme yazdığınız o kucL,K mısra'Or şıır değıl mı' Şıırden soz ocmışken buçjn = zlere, sızıer ıcm yazılrnış bır şıır kıtobını tanıtnak ıstıvoruz Kıtab n adı Cocuk ve Şilr. Yazan İsmall Uyaroğlu. Cem Yoyınevının Arkodoş Kıtopiar dızi"=ınden cıkm ş Kıtapto bırbınncen guzel oıuzbeş şnr vor Gelın ıkı tonesını bır'ıkte okuyclın COCUK ve SILAH: Her s!lah Ayrı bir s»*He patlor Tobonco • Donn! • Tufek . Buınm! Top . Gumm! Bomba : Bomm! Amo oidurduklerı çocuklar Neresinde olurso olsun dunyanın Aynı acıyla bagırırlar; Ahh!.. COCUK ve KUŞ ! Severken annem benl Kuçuk kuşum, dlyor Yavru kuşum Anneme gore ben Hem cocuk, hem kuşmuşum. Nasıl sevdmız değıl r r l ' Boy'e guîel şlırler vnzd ğt î m yazarına sev'gılenmızı sunalım Kıtapto olan şıırlerı de bıryerleraen buıup okumaya çalışolırtı. En lyısı harclıklarımızı bırıktınp k.tobı ololım. Kutuphanenızın bır koşesme ko/aıtm. Gece uvumadan once ıster bu şıırleri okursunuz ıs'er kendınız şıır yozars nız Gelın şıır yazmayı deneyın, ne çok konu vsr. hıc zoriK cekme/ecet'sınız son.rım. Küçük eleştirmen Heceleri birleştırin keümeyi bulun Q lı cocufc ar Severe* o/'ia ncag.n zı L~ıdugumuz ve bos zamaııını zı birgınızı arttıraıak degerlenci recegın.z bır ovun siaru •>oruz sızlore Kııraıları o!du* cc bcsıî Bır dızı haceyı kansık bır bıçımde sıroladık csağıya Ycn yana getırıidıÇı'ioe dorî sozcuk oluşuyor. BİIN^CE c BiLDIRMEC Sozcuk'en alt alta sırolcndı gıida ılk harf'erı okuyup yoz nadan baslayarak sanot ve Dılıme kodcr oğrenımın herhangı bır derecesmın sogıan cııgı yerın adını ctKarıyor ortaya O LA GAR SAL NAK KUM LA UY DES. ; ğu yakasmdo tek bır Kızılderili boyu koimadığma gore, once Kızıldenlılere sılah satan, son Uluslarorosı sıloh tlcoretı, kura da onlrrla savaşmok Icın be raı oıorak, kcpıîalızmın son oşoyaz ordular donatan sılâh tuc 19. YUZYILIN SON YARISINDA masında ba>lar. Yani temperyacarları ne yopacaktır? iızm» Qşaınas nda SomurgecılıAMERİKA'NIN EN GELigKiN Kısacası, ıc sovaş bHmıştır ge kaıç.ı ılk boşanl. bağırısızlık dış savaş yoktur, Kızılderılıle savaşımını veren Anerıka BırSANAYi KOLU SİLAH YAPIMtukenmek uzeredır. Amerlkar ıeşık Devıeîlerı (1763 1733!. silah sanayıı açısından bunuı CILIGIDIR. Meksıka nın egernenlıgınde buadı bunalımdır. Işte, 1870'lerde r lunan Te^as, Cai.fo nıa, ArızoAmerikan sılâh vQPırr|cılarını, o "ia New Mexıco, Nevaao, Utoh CP elde kalrr'ş savaş artığı s. va Cc orodo e f aletlemın ele gelaniar satabılecegı sonra da iy çırıloıgı 1846 1848 Meksıka ce huraası cıkan bu artıkları d. Amenka So^aşı bır yona bırakıho cagcıl sıiâhlarla yenıleyebıl lacak cursa, ılk kez 1898 yıcegı dış pazarlar aramaya ıte 'ında. Ispanya • Amenka Savatertel ekonomk etkenler bun şıy'a bırlıkte, uluslararası ore lordır na/a «empe'vaııst» bır güc o!oBr de sorjnL,n değınmeas raK cıkmıştır geceme/ecegımız *oskerî> yon ABD'NİN GÜNEY EYALETLEOvsa orseıozıncı yuzyılın son vardır Şoyle kı savaş teknolc |isı cağdaş uretımın en hıziı ı'e 'arından bu yana duzenlı tutuRİYLE İNGİLTERE ARASINDAleyen kollarından bırı, belkı d 3r ABD Dışışlerı Bakcnlıı5ı arKi BAGl KOPARMAK İÇİN KUbırıncısıdır, sjreklı yenılenme şıvlerınaen. 1831 yılında cnuTiu zorunda oldugu ıcın de kesm nelıkı de olsa Osmanlı ImporaZEY. «SiLAHLI SEÇiM. YAPsız kıtlesel uretıme fazla elverı torlugu'ia sılah satıldığını, 1869 lı degı dır Belırebılecek uretı yılröa da s iah satışlarının ıkı TIRDI. darbogaz'orının aşılması, es ulke arasındakı tıcoret hacmıteknoloııden yen'sıne gecme nın yaklasık vuzde seksenlık b r gerektıgmde. esKiye gore baş bolumunu oluştırduğunu gorutıimış uretımın bır sure daha ç yorüz. Yanı, Amenka Bırleşık mesıne ve bu urunlerln pazar Devletlerı, kopıtalıst gelışmesırının butunbyie kapanmamasır nın son aşamasına gecmeden gorduğu yıl Guneyll bır tıyoîro lennl pamık Crptıp satarak kar uret m nın en büvük bölumünü lennl kendl oz kaynoklarıyio urs Dağlınır Gorelı gerillktekl d otuz yıl once, uluslararası sıouncusunun kurşunu/la can ve şılıyorlardı Bu tek urun Guney' Ingıltere've satıyor, ingıltere de ten Kuzey eyaletlenrın zorladıgı pazarların varlıgı bunalım ola! loh tıcaretıne yoğun olarak gırr bı tsılâhlı secım» yapmıştır. Bu lıgını azoltmakta, teknoloı ren bır Cumhurboşkanı Arl'ng ın yuksek pazarlık gucunun ana karşılığında sıyasol ve askeri TIIS durUTıGO . uyarlamo ve duzenlemeler y toi'dakı mezortoşlan aras'r.da koyrağiy'dı Ulkenın ıkı kesımı baskıyla Guney eyaletıerıne ka secm n sonuclarım bılıyorut. Soyut ku'amla somut VPH ezunderı uretımin durmasını o radenlı kole toşıyordu. Mancrl cel skıde gosteren bu once saGt erce kararsız ge:dıkten son arasında sav'aş koş'ilları oluşup OTUZ Y l l BARl$ VE lemektedir. Amenkon silâhları ra doaum yerının cağnsına u/an olguntaşırksn bıle, Guneyll yo hester'a hamrradde Guney elık son/auk durumu asl r.da, SILAH IHRACATI dış pazarlar \onunoen çekıcı ve Kuzey'dekı yuksek gore.'inı netıcıler, kendılsr ne ve pcmu yaietlerıne de yapılı rral ve ucuz kuralı kcnıtlayön istisna nıtelıUlus bırlığını yenıden örgutle lon bır «askeru nokta doha v bıtaKarak Gunev cdb'arıp n ba ğ^.n gucune oylesıre guvenı/or kol emeğ' sağlavon bu ucgen gındedr Onre u us b'r'ığınn 5ryen Ic savoşın bıtmesıyle bırlık oır Ic Sovaş etkısı sayılmosı şına gecen, dort vıl sonra da lardı kı, «pamuk ambargosu» Oı'esme soglam kurulmuştu kl, gutlenmesı sonra ııljslcrarası te. Amerıka Bırleşık Devletlen, reken b j noktayı Fletcher Pr< kılıcını îeslım ederKen «bın ke tehaıdıyle d plomattK tnnnma sonayılennı kurma/a calısan Ku alanaa bov gosterılmesı . Sorun artık. otuz yıl surecek bir barış (A Short Hıstory of the Cl re oln eyi buna yegierdım» dıyen dan dış kredıye kodar herşe/l zey eya.etlerı heTi en yakın bir Lıudur Boj'le olunco da, ılk baWar, Bantaın s KU şoyle ozı kışta «zamans'z» gorunen sılah lıyor ıhracatınm bıcım ^e nedenlerı«Birıncl Dunya Savaşı'na i TP doğrıı kavronabılrresı. 1861 gelen yıllarda en yetenekli 1865 Amerikan Iç Savaşı'nn DJman askeri onderlerlnden b ;un yorlerıyle riogru anlaşılnıa«Incelememız gereken Amerı SIPO bağlanıvor. Bu çozlemı adaki askeri kampanyalardırt ı CGi'm rrıştı .. 18611865 catışması, ı AED IÇ S&V&Şt matık atesli sılahlor, zırhlı vas gemıleri, danızoltılar ve a NE GETtCDlî hattı gıbı modern oroc ve y Yoklaş'k Ikışer mılyorluk ık| temler yarotmakla kalman dev orduyu karşı karşıya getıotom çagımn bcsına kadar ren ve topıam 498 332 kışı ııa tun savaslara yon veren teı olumuyle sonuclanan Amerikan donemlndedir. Dort rrılyoniuk taktık ve hatta stıatejilere yığıt b'r asker . Bando eş ıgın e de edebıleceklerl hommadde kaynağ ndan, hem Iç Savaşı (1861 1865) konubır asker kıtlesının terhıs edıtma de opucuk ve cıceklerle se*'gı dılar Ganc,/ ın hesabına gore, de mallarını surebıleceklerı en hayat vermıstı. Lee'nin oldat suida, cogumuzun »ko'.boy» Sı yuzurden elae kolan, ustel k yontemlen, Sherman'ın loji' lılennı savaşa uğunayan sarı Mancheater'dakı dokurra fabrı doğal bır pazardan kopmuş dufılnlerınden esımenen ızlenımieteknık gel.şmemn gensıne auşen şın Guneyiı dılberlerı vb vb • o kaiariTn durmcması ıcın pamıjı< rumda/dılar Kuzeyde sanayı geyaklasımı ve Sherıdan'ın mu rı >/ardır Bır yanda hıc ustierıBu duvgulu ızlenınlerın kctı gcrekse/en ligıltere Kuzeye kar lışecekse, bu ücgemn bır yerın onca top, tufek, tabcnca ve do rek sınıf horekctı yonetlmi 9 ne gorev değıl<en sırf tınsGngerceklen ne olcuce vansıüıg şı Gunevıa yanında savasa gı den kınlrnası Gune/ pamjgj nanım ne olocaki'r Savaşın ne gunden bu yana fazla degiş I k» ugruna Guney eyaletlerının bı'ımez. B lınen brse,' varsa, recektı Oysa. Ipgıltere. en az ğunun Kuzeye akmasınm saglan kadar surecegı bılınmedıgı ıcı^. miştir » karadenlı koleıerıne «ozgu'luk» cok onceden yaparlarmış sılâh sl Bunun an'amı Ic Savaş s goturmek ıcın sa/asan gen'ş o dar Atıerıkan Iç Sa\/asın,n ka Gunevın pcrnuğu kadar, hatta ması zorunluydu Bu da o günun parışlerı nere/e teslım edıle smda yenl taktık ve strateııl rade ılı l olelerı ozgurİLğe kavuş koşullannda ancak sılah zoruyla ondan da cok. Kuzeyın buğdoyı$apkolı, mavı unıfo'matı guclu cekti 7 Dort vıl sjreyte dort mıl en uygun sılâhların da gelı «Kuzeylıler», ote yanda kolelerı (LrnoN ıçın değil, G Jns^ lı ca na gereksmme duyuyordu Yan olabılırdı Işte. AmeriK,an sılâh yonluk bır savascı kıtlesınm ge rıldığıdır Ikıncı Dunyo 6a'< r,e ozgurl'ik vernnektense Ame mjk uret cısı buyuk toprak sa lış hescp kuzey'e gunevı ayıran sanoynnın geleneksel merkezlereksınmelenne gore kendısını ahıplennın sıyasal ve ekonsfrıık MasonDıxon hattından dondu rının Rhode Island, Connectıcut. yarlamış bjlunan bır scvcş sa oncesme kadar bu taktık rikan bırHğınden a,"ihp yenı bıt strateııle cok degışmedığıne konfedercsyon kurmayı veğle e'knNkierını kırmak ıc n verıl E'ınde bır tek pamuga olan. yı Massachusetts ve New York gı nayıı, bugunden yorına, uretım bı Kjzey kentlerı oluşj, bır ros hız ve kaposıtesını kıs'tlayabıle re Amerikan yapmiı sılâhlar yakıtsız, yen basık keplı, grı un.formaiı d âı scvcş sonunda da Arrerı yeceksfz. gı/eceksız, d ş pazartorda uzun sure ar. lontı değıl, başka butun sanayl ınatcı «Guneyl'ler • Dort yıl ka Bırleşık Devlet'erının uıuslar sılâhsız ve cephanesız Guney cek mıdır'' 1810'larda başlayıp ıgını <O'uyîDılecei'tır. Boyle O'Gsi areiaya üstun bır ekono yenıldı O pamugunu da yıtırdi dallarının gelısebılmesmın on sjren kanlı vo acırasız bır 1840'lardakı kıt'esel tehcırlerle Osmanh Impcraforluğu'nu An cKardeş Savaşı . > Secıldığının rrıt ve askeri guc olorak ç ktıKuzey neden koşulları surek koşulunun guclö bır sılâh sana doruğuna ulaşan Kıztldenlı Sa ka dap S'lâh olmavo yonelter yıl nda ıc savaşın DOtladıâını go ğıdır lı olarak savaş yonunde zorla yıı olcııgu bılıncının r eyleme do vaşları'nm ortık hızı kesıldıgıne, kenlerın cozumienresıne < ren, ufus bırlıgını yen den orIc sa.'oşa öngelen vı'larda, dı 7 Bunun nedenlen ocık Ic sa nuk ıfades'dır Ame ıkan halkı. sonu yoklastıgına, beyaz verleş nıış bu ı.nij oruz çutlemek ıcın can>nı dısme ta Anierıka'nın Guney e/o!etler', vaş oncesınde. Gbney eyoletle 1861 yılından başlayarak dort me yerlerının ve öolavısıylo sakan, ulasunu yenıden bırl k va dunvanın bır numa'aiı parı ı< rıyle ingıltere arasında bır ttıcayıl sureyle, sovaşın son üc \ı vurma geregimn en yogun oldu YARIN: OSM&NIIL&R ABD'DEN kcracerılılerı de ozgurluk ıcmda deposu cvarak, tum ge'eksnmo ret ücgenıs >ardı, Gune,' pamu< iında tum savaş oroc ve gersc qu Mıss ssıppı akarsuyunun do NEDEN SILAH AIDI! AMERÎKAN İÇ SAVAŞI BİTTİĞİNDE AMERİKALI SİLÂH YAPIMCILARI BUNALIMLA KARŞI KARŞIYAYDI Iç ve dış savaşlar bitmiş, kızılderili boyları tükenmış, silâh sanayiinın elinde stok kalmıstı ABD iç savaşının kampanyaları askeri alanda yenilikler geîirmiş, silâhları çok geliştirmiştir U'UDA njŞop uıUDODoııng GARTH P A H A GpNRA eAOTH AJUS/ GQHEVlM A H DAN SOZ EDEB.. . ,ÜUBlO L İ p ÇEMINLE BEHA °ONUN M\fİM • BENI YAKMAYINÎ B.r kucucuk ka/ın câacıyım ben Bılıyorum agacıar konjşaıcz Dogru belkı S02cuklerı >anvana aızıp duzgo'i cuırleler kuromoyız. oma yoprakior TI Z USLI usul sailavcrak rjzgarın da ycrdırr; y lo bıze kulok vetealerg seslenırız Kı/hk verln bcna; B'r kücucuk koyın ağacıyiT ben Bn erce agac arasmdo bır vavru ağoc. Sızlere seslenıyorum. «Yenı dogdum daha Taze bır govdsm, ınce daiar m var. Daha uzun yıllar ga neş ve topraktan aldığım oe sınlerle boy otıp, dalıcnacak, kocaman bır kayın ağacı ola cağım. Yıllarla bırlıkte yaşlonacoğım Kendı yavrulorm, torun'arırn olacak Yaşlanmca govdem canlılığını vıtlro cek ışte gelın o zamon baltayı vurun govdeme Kereste yap n benı, kâğıt yapın. Amo şımdılerde pek kdCJ ğjm, ne kerestem ışe \arar, ne kâğtt oiurum Cevrernızae kı ormonlardo benım gıbı b'nlerce kayn ağocı yandı Kul olriu Cole conrtu ortal'k, colde ne ınscnlar \aşnr pp bıtkıler Ormcnları co1 yaDmoyın Yoslcnmama 'zır venn. Doha cok kucuOL.ro, y3kma,'in ben: > Prof. Seha L. Meray DiŞi BOND Su Başlarını; nevler Tutniıış Kısa surede tükenen bu yapıtın İKİNCİ BASiMI ÇIKTI ÇAĞDAŞ Fyatı 2 0 L.ra YAYINLARI Halkev» So^ no 39 41 I5TANBUL