Katalog

Butto'nun tutuklanması Pakistan'ı karıştırdı PAKiSTAN'DA BUTTO TARAFTARLARI SOKAKLARA DÖKULURKEN, 18 EKiMDE YAPILACAGI AÇIKLANAN SEÇiMLERiN TEHLiKEYE GiREBiLECEGi BELiRTiLiYOR P aklstan da ordunun yönetıme *»l koymasındon sonra dıırulan sokak catışmalarının rlevrık Başbakan Zulfıkar Alı Butto nun tu tuklanmasınm ardındon yenıdPn başladığı ve gıcJerek buyume egılımınde olduğu qo7İPnıyor Zıya Ul Hak lıaerlıâındekı askerı yonetımın But to taraftnrlcrına korşı rephe aldığı belırtılırkerı eskl Başbakan ın tutuklanınosının 10 ekımde yapılması kararlaştırıları secımlerl tehlıkeyp so kobıleceğı goruşu yaygınlaşıyor blr slyasal etkırılığı bulunmayon ve sırf Butto ya karşı olmak ıcın Ulusal Ittlfak odı altında bırleşen 9 muhaıefet partısı oğır seçlm yenılgı binln ardından dlncı slognnlnr ve şerlat yasala rına gerı rionuş cağrılarıyla ortoya cıktılar ve halkın Butto aleyhıne sokaklara dokulmeslni sağlcdılar Gosterılerı ulke capına yayarak 8utto nun \ansiz bır askorı darbeyle devrılmesınl saglayan muhalefet partılerı yenı seclmlerın 18 ekımde yapılacagının acıklanmasından sonra da Butto nun yıpratılması amauyla yenı bır karnpanya oclıiar Muhalefet lıderlerı tarafından Butto yn ycneltılen suclamalar arasında Butto nun Bas bokanlıgı sırasında ıııuhalefet mensuplarını hak sız ve yasa dışı yollarla hapse attırdııjı hatt J bunlarrion bazıların, oldurttugu Annynsnyı ıhlnl pttıgı dfvlete ıhnnet ettıgı ulkeyı parcalomu qı ıışımınde bulundugu kamu fonlarını kotuye kul landıgı ve «Mıraqe» ucoklarının satın nlınısı sı rcsında Fransa dan ıkı mılyon dolar IUŞVP! al rtır'iı ıdriıaları bulunuyor ZIYA Ül HAICIN ONAYIYLA Munalefetm Butto ve Halk Partlsl aleyhınfi nı.tıgı kampanyayı ulkenın yenı lıderı Zıya Ul Hak ın onayıyln yuruttugu belırtılıyor Nıtekım B'itto nun yanı sıra Malk Partısı nın yonetırılprı do son gunlerde CPşıtlı gerpkcelerle lutuklonıyor hapse mahkunı adılıyor halkın onıınde kırbac lanıyor Zıya Ul Hak ın muhalefetle acık işbırhğıne yonplmesı qprek ordu ıcınde gerekse Halk Par tısı saflannda bert tepkılerle karşılanıyor Ordu ıcındekı yuksek rutbelı subayların gecen hafta Genpral Zıyn III Hak a «sıyasal lıdprler aın^ında oyırım yapmamai.ı ve tarafsız kalması» ıstemıy le bır muhtırn verdıklerı dp bılınıyor Zıya Ul Hnk ın Butto ya karşı yaptıgı darbenm ordu lunrien gelen baskı bonucunda qercPklcMıqıno dıkkatı ceken sıyasal gozlpm(iler Butto \anlila nnın da ordııda etkın olduklarım ve 7ıyn Ul Hnk a verılen nuıhtıranın etkısız kalması vn Bul to nun tutukluluk halının suımesı durtıınundT Pakıstan da yenı blr darbenm beklenebıleceğını knydPdıyorlar YENI BIR DARBE M l ! Bu arado Zulfıkar Alı Butto nun tııtuklonma sırıdan sonra başlayan ve gıderek artma e^ılımı gosterpn sokak qosterılerı VP karışıklıklar ria yonı bır darbe ıcın gereklı ortonıı hazırlnyıc ı un surlar olaıak nıtelenıyor Butto nun gecen hofta sonunda I ühor da tutuklanmasından sonn sıkı yo r etım yosaıarına ragmen askerı yonetım oley hınp bnşlayan sokak gosterılerı kısa surede Butto nun doğdugu bolge olan Karacı ye de ya yı'dı Bınlerce gosterıcı Butto nun tutuklanması nı protesto ederek polıs arabalarını ve karakol lurı taşladı polısle Butto taraftarları araaincla Citışmalar cıktı yaralananlar oldu Bu olaylar birasmda tutuklananların ıse askerı mahkemeclp yarrıılnndıHarı VP halk onunde kırbaclanacakla rı Pnkıstnn rpsnıı tıaber nıonsı tarafından acık lanriı ,'ultıkar Alı Butto franso dan ruşvet olma nımyasoyı ıhlal ftme kamu fonlarını kotuye kul lanma qıbı blr cok sucton yargılanıyor Ancak dpvrık Ba^bakanın tutuklanmasına neden ola lak Butlo nun Halk Partısı mılletvekıllerınrien bırını oldurtmek Istedığı, ancak federal guvenlık kuvvetlerı tarafından duzenlenpn operasyonda yonlıslıkla mılletvekılının babasının oldıırulduğıı ıddınları gosterılıyor Cınayet sucuyla ynıgılana r f k olan Butto nun suclu gorulurse ıdam edıle Politikada ' Kransız Sorunlar j Giscard ERGUN BALC! ransa da 1978 martında ynpılocn1. pnrlarıen n 8»cıınlcrıne altı ay kola zlyarrt sahnpsınln nlderpk hareketlendıgı gonıluyor Gelccek yıl ıktldaıa golmesl beklonen sol koalısyonun ıkl buyuk ortagı Sosyallst v« Komunıst Partilerı arasındakı goruş ayrılıkları çlındillk gıdorılnıek bır ynna daha da derinleşme egıliml gosteılyor Mılllleptırmp ve savunma kontılaıı anlaşmazlıgın odak noktalarını oluşturııyoı Sosyalıstlerın 1972 ortak progran ında cıı qorulcn 9 şırkrtın mılMestlrllmesl Ile yetınmesıne karşılık Komunıstler mıllılestırmenın kapsamının daha genlş tutulmasını ıstıyorlo, Savunma polltlkasında Ise tartısmalar nukleer vurucu guc uzerlnde yogunlasıyor llkp olarak hem Sosyalıstleı hem de Komunıstler nukleer gucu kabul ı l.noloııno ragmon uygulama konusunda anloscııtııyorlo, Kcmı nıst Partısi lıderl Georqes Marchrıı'; nı kleer bombayı kullanma kaıarının koalısyon partılonnı temsıl cdcıı bır komıtecle olmasını Istlyor Bonıbayı kullanma kaıo ının heışoyden once cnbukluk ıstedıgını belırten Sosyalıstlersc bu kararı tok adamın vermesi gerpktıglni one suıu/orlar Dlgor blr anlaşmazlık konusu do nukleer bombonın hanql hedeflere yonslccogi Sosyalıstlpr nukleer luzrlerin sadeco dogu bloku ulkelerıne yonelmesını ıslerkcn Komunıstler fuzelerın Doğu Batı her yana yoıielmesınl Istıyorlar Sosynlistlıdeı Francoıs Mıtterand ın nukleer bomba sorununun 1978 seçimlerınden scnra halk oylamasına sunulmosı oncrisl Ise Komıınıstldin sert tepklsıne yolaçtı Pekl bu arada Fransa Cumhurbaşkanı Volery Glscnrd d Fsjtoing ne yapıyor'5 Once Komunıstlcrle Sov/alıstler arasında bellren goruş ayrılıklannı kendl yararıno değorlendlımeye çolıçıyor Örnegin Komunlstlerın Fransa da sol koallsyonun programının 218 mılyar dolara mal olacağı yolunda yaptıkları acıklama, Giscard ın Baçbakanı Raymond Bar, e tarafından ustaca kullnnılmış VP bir acık oturumda bu parayı nereden bulacakları sorulan Francois Mıtterand guc duruma dusmuştur Gıscard d Estaıng bu arada Afrlka ulkelenylp ds llişkılnrıni sıklastırma yoluno gıderek, Dışi^leri Bakanını ın. hafta once sıyah kıtaya gondermlştlr Bagımsızlıqına yenl kuvuşan Afnka ulkplerlnın dostlugunu kazanmanın secım sırasında lcerde olumlu etkl yapacagını duşııneıı Baskan Somall ile Etyopya aıasındakl savaşta Somali yo sılah satma karaıını durdurmuş. bu arada Guney Afrıka nın nukleer patlama yapncagı habprlerı uzerıno cok sert tepkl gostermlstlr Ancak Giscard d Estaing ın bu davranışı Fransa nın bu ırkcı ulkeye 1971 1975 yılları arasında 400 mılyon dolarlık sılcıh battıcjını herhalde unutturamamıştı Secımler yaklaşııken ABD ile dlger batılı ulkolerl kuşkulaı dırmak ıstempyen KoRiıınıstlerın, Amprlkan aleyhtarı yoqun blr kamponyaya gırışmeyeceginl sezinleyen Giscard d'Estainn kendl ABD ve Atlantlk Ittifakı yanlısı polıtıkasını da pek deglştırmeye gerek gormeınıştlr Nltekım Başbakan Raymond Barre bu ay ABD ye glderek Başkan Carter le qoruşecektır Ancak Concorde ucagı sorunu Fransız secımlerınde kucumsenmpyecek rol oynayabilecpk nltPİİkte gorunmcktrdır Bu ucaga ABD ye fnlş l?ni verılmedlgı takdırde Giscard d Estaing in Amerlka'ya egllımll pohtikası Komunıst Po.tısl tarafından kondlslne karşı rahatlıkla kullanılabılecektır Secımler yaklaşırken Giscard d'Estolng'ln dıs polltıkada en beltrqin donuşu ıse Oıtakpazar'a uyellk konusunda olmuştur Fransa Cumhurbaşkanı oteden borl Ortakpazar'ın Yunanlstan ve Ispanya'nın da katılması II» genlpletlfmesl tezinl savunmuştur Boylece orgut Içlnd» buyuk ekonomik guce sahıp Batı Alınanya ya karşı kendl lidprllgınde blr denge unsuru kurmayı tasarlayan d'EstaIng bu tasarısını şlmdlllk rafa kaldırmak zorunda kalmıştır Zlra Yunanlstan ıle Ispanya nın Ortakpazar'a qlrmelerl Fransız pazarlarını ucuz poıtakal mandalına llmon v« domotes gibl urunlerın dolduıması anlamına gelecektlr kl, boyle blr gplişlml ongoren polıtıka Fransız çlftçilerlnln sert tepkılerlne yol acaıak d Estaing in partlslne oy kavbottlrebllir Fransa Devlet Başkanı bu nedenle Yunanıstan la Ispanya nın Oj«opazar a uyellği konusunda kampanyasını son aylarda bolırgin blcimde yavaşlatmış, hatta durdurmuştur Bu arada icerdekl Yahııdl secmenl»r« şlrln gorunme çabası ıle Israıl le dostluk lllskllerlnln da gellştlrilmesıne calışmaktadır Başkanın bu cabaları, Istedıgl sonuca ıılaşmasını saglayacak mı? Son nabız yoklamalarına goro Fransız secmenlerlnln % 54 u iktidarda sol koalısyonu gocmek Istemekt»dlr Ancak Komunistlerle Sosyalıstler arasındakl goruş ayrılıkları glderllmez ve buyurse bu oran Giscard d Estalng'ln lehlne donebılir ve gerek Fransız, gerekse Avrupa «olu tarlhsel blr fırsatı kaçırmış olur. Butto nun secımlere bır nyn koln tııluklnn ıTiasının ıse bır ndlı olaydan çok pskı Başba kan ve Halk Partısı nın yıpratılması amacna yo nelık olduğu bel rtılıyor Bu aradn Balılı qo7İeııı cller cnayet sucuyla yargılannn clevrık Başba kan Butto nun ıktıdar ya da doragocı Liıbı bır bırıne taban tabana zıt ıkı alterpalıf'o kaı ı kar şıya bulunduğunu kaycledıyorlar MUHALEFETIN SIYASAL ETKINU5I Pakıstan da mart dvııııa yopılnn v« Butto nun ezıci zaferıyl» sonııçlancın soumİPidPn b j yana muhalefet partılerının ulkedpkı sıycısal ge lişmelerın 'onlendırılışına>kı elkınlıaının hpr gp çen gun arttığı gozlam/or Secımlcre 'oriar nıc F BUTTO Iktldor mı, darogacı mı? . ABD 50 yılda Panama Kanalmdan 2 mil/ar dolar kazandı Panama ya bırakılmasını ongoren ABD Panama antlaşması Panama Kanalı sorununun yeni den quncellık kazanmasına yolacmıştır Kımı goz leıncıler Panama da halkın bır kesımlnın tepkısıyle karşılaşan antlaşmanın ABD Kongresı ve Panama Parlamentosu tarafından onaylanması gerektığıni hatırlatarak sorunun henuz kesın bl Cimde cozulmuş sayılamayacağını one surerken kımı gozlemcıler de alınan sonu< un aslında Pa rtama halkımn surdurdugu uzun mucadelenln Olumlu blr urunu olduğunu belırtmektedırler Bılındığl gıbı yenı antlaşma gereğınce. 1999 yılına kadar Kanal ın savunmasım ABD, tarafsızlığını dn Panama ustlenmektedlr 1 ocak 2000 yılından Itıbaren ıse Kanal ve Kanal bolgesı Panama nın tam egemenlığıne gececektlr Ne var kl bu tarıhten sonra Kanalın tarafsızlığının bozulması halınde ABD mudahale edebılecektır Antloşmaya karsı cıkan Panamalılar bu maddenin Pfınamanın Kanal uzerlndekl egemenlık hakkını zedeleyıcl nıtelıkte olduğunu belirtmektedırler Bu orada Amerıka da ozellıkle Cumhurıyetçl Partı cevrelerınrien gelen muhalefet de antlaşmanın ABD nın strate|ik onemi buyuk olan Kanaldan va7gecmesım eleştırmektedır Gercekten de Panama Kanalı Işletmeyo acıldıoj 19?0 yılındon bu yana Amerlka ya onemll olcude gelır getlrmış bır kaynak olmuştur Belırtıldıgıne gore VVaslııgton Kanaldan yıldo ortalama olarak 100 mılvon dolar gelır sağlarken Panamanın «aldat» olarak elde ettığı gelır, yılda ortalama olarak 1 mılyon 900 bın doları gecmernıştır 1920 1970 yılları arasında gecen yarım yuzyıllık sure ıcınde ABD nın Kanaldan elde ettıgi gellr Ise toplarn olarak 2 mılyar 33 mllyon olmuştur Oysa Panamanın elıne aynı sure Icınde gecen «aidat»ın toplamı 100 mılyon doları aşamamıstır D ünyanın en önemll su gecıtlorlnden blri olan Panama Kanalının denetımıııın 2000 yılında 1 npn <aıriat»ın oınnını nrtırdı otna buna karşılık, «gerektığınde» Panama nın her tarafından askerı bırlık bulundurma hakkını elde ettı Nıtekım 2 Dunya Savaşı sırasında ulkenın ceşıtlı bolqele rınde U*) Amerıkan askerı ussu kuruldu Savaş tan sonra ABD ulkpdpkı bu askerı uslerınl elde tutmak atnauyla Pnnama hukumetıne blr tortnk savunma nntlaşması» Imznlonma'Sinı onerdlyse de olumlu bır sonuc alamadı Bunun uzerıne fıl kedekı uslerını tasfıyp. ptmpk rorundn kalnn Was hlngton Kanalın hor ıkı yakasındakı askerı us'e rl antlaşma geretjınre ylne elınde bulundurmaya devam nttl Şımdı ım/olonan vo ABD nın Kanal uzerlnde kl denetımını bır olcude de olsa sona erdıren ant laşmanın başlangıcı ıse 1964 yılına dayanmnkto dır O yıl Amerıkalılara karşı ayaklanan oğrenrı lerin bağırdıkları «Panama Panamalılarındır» slo qanı 20 oğrencının Amerıkan oskerlerınre oldıı rulmesıne ragmon halk arasında genıs yankı vap tı ve 1967 1968 gosterılerlnde de kulıanılan boslı ca slogan oldıı 1972 de Panama hukumetl soru nu Guvpnlık Konseyınp goturduysp rip Amerıkn nın Kannl bolgesınden cekılmesı yolunda alınan karar ABD temsılcısının vptosuyla sonucsuz bı rakıldı Anrak erte^ı yıl Guvenllk Konseyınln so runu goruşmek ıızpıe Pnnnma dn tnplanması Pa nama ıcın dıplomatık bır zafpr olduğu qıbı ABD nın de konuyla ılqılı gnrıışmelerde bulunmayı ka bul etmesıne nfdpn oldu O yıldnn bprl sürdurü len goruşmeler anlaşmaja sonuılnndı (Dış Haberler Servlsl) « PANAMA ıCANALI MRuNU (903 YILINA KADAR UZANIYOR DÜNYA SAVAŞI MRAMNDA AMERIKA 1 PANAMA A^KEKİ NIN ÇEJITll YORtLtRINDt MA ÜS KURMUSTU • 1964 YILINDA AMBRİKAULARA AYAKLANAN .PANAMA PANAMALI KAR^I OGRENCILEP 510 06 PANAMALILARINDIR. ANCAK IU GANINI ATIYORLAROı RtNtl AMERIKALILARCA OLDURULDÜ • GLVENLIK KONSEn NIN 1973 IE MADA BIR OZEI FOPLANTI PANu YAPMA5I ZAfER PANAMA I(İN DIPLOMAFIK BIR OLDU. Aslında Panama Kanalı sorununun kokenl 1903 yılına kadar uzanmaktadır Buyuk Okyanusla Atlas Okyanusu arasında bağlantı sağlomak onıacıyla Panama topraklannda bır kanal acılma «ını ongoren İ903 tarlhlf ABD Panama antlaşmâsT. daha imzalandığı yıl Panama halkının muhalefetıyle karşılanmıştı Ancak ABD hukumetl. gerek askerı gucu ve gerekır&e o gunku dunya koşul larının kendl lehıne olması sayesınde antlaşma yt Panama hukumetıne kabul ettlrebılmıştı Antlaşmanın en onemll ozellığl, Kanalın acılmasındnn sonra ABD tarafından Işletılmesını ve Wnshıngton un Kanalın savunmasım da uzerlne almasını ongormesıydı Nıtekım 1920 yılında acılan Kanaldan ılk gecen geml o gunku modern sılâhların ^ her ceşıdıyle donatılmış olan askerlerın bınmekte oldudju bır Amerıkan savaş gemısl olmuştur. Savunnıa aerekcesıyle Kanalın her Ikl yanına ıs tedıklerı mıktarda askerı blrlık yerleştıren Amerlkalılar bununla da yetınmeyerek blnlerce sıvıll dp getırıp bu bolgeye yerloştırdıler Bundan qudıılpn amac, Işadamlarından ve teknısyenlerden oluşan bu sıvıller aracılığıyla Panamanın ekonomık koynaklarına ria egemen olmaktı 1936 yılında Panama halkı. bu duruma son vprmek lcın ayaklandıysa da sonuc değışmedl ABD hukumetı 1939 yılında Panama hukümetlyle Imzaladıgı yenl blr antlaşmoyla. Panama'ya öds 5EÇIMLER NE OUCAK! Mul alefet pnıtılerl Butto nun vargılanması nm sonın.lanmasından sonra secımlerın yapılmasırıı ıstıyor ve secımlerın bu nedenle ertole npbılecegını belırtıyor Lahor'dakl lyl haber alan kaynaklar, mılletvekılının babasının oldurulmesı olayı sırasında federal guvenllk kuvvetlerının başkanı olan Masud Mahmud un Butto aleyhıne tanıklık yapcca^ını ve Butto nun suclu buluna cağına kesın gozuyle bakıldıgım kaydedlyorlar Ote yandan Zıya Ul Hak lıderlığındekı askerı yonetım ıle muhalefpt Butto ya karşı olmak ve ulkede şerıot yasalarına gerl donuş konularında ışbırl'ğı yaparken secım sonrasında ordunun polıtıkodakı tolu konusunda goru? ayrıİKjı ıcın do bulunuyor Askerl yonetlm seclmlerden once Anayasa da değışıklık yoparak Pakıstan da sı yasal bunalım donemlerınde ordunun ulke polıtıkasında soz sahıbı olmasını amaclıyoı Muhalefet lıderlerl ise Anayasa değışıklıgine karşı cıkıyor ve cordunun gdrevl, sıvıl hukumete itaat etmektır» dıyorlar. (Dı ? Hoberler Servlıl) E mperyallzmln larlhl, aynı zamanda «llahlanma yarı>ının, «avaşların, giderek buyuk yıkımların da tarlhldlr. Bu yuzden, barıs mucadelelerl, hemen her donemd» omperyallzme, «Ilâhlanma yarışına, «avay kundokçılarına karşı curdurulmuştur. Savaşların ortadan kaldırılması, sllâhlanma yarısına son verllmesl, uluslararasında dostluk, lyl komşuluk v yaşamın tum alanlarını kapsayan Işblrllglnln gelismesi yolunda verllen mucadBİeler, kuşkusuz, tarlhın derlnllklerlnden kaynaklanmaktadırlar Tarıhln ceşltll donemlerinde akdedllen 8000 barış andlaşması, mucadelelerln, Fransız polltlkacılarından Juleı Moch'un deylşlyle «buyuk blr tevazu ve sabrın» urunu olduğunu ortayo koymaktadır. 2500 yıl once Delfl Mlkenos'da (MO 532) aktedılan «savunma andlaşmaların da» kollektıf guvenlik kavramına raslamak mumkundur Sllahların kontrolu, sllâhlardan arınmış bolgeler, sllahlanmanın sınırlanması, ebodl barış glbl kavramlara da ylne tarlhln çaşltll donemlerlnde rasltıyoruz. Bununla blrllkte barış çabalarının somut sonuçlara ulaşması lcln 19. yuzyılı beklemek gerekmlştlr Ilk borış konferansları, savaştakl yaralılar we esirlerln durumlarıyla llgllenen uluslararası Kızıl Haç ın kurulması, dumdum kurşunu, zahlrlaylcl sllahlar, balonlardan patlayıcı maddelarln atılması gibl bazı sllâh turlerlnln yasaklanması bu donemde gerçekleştirilmlşlerdlr Ilk barif konferansları 1895 ve 1907 da La Hayede duzenlenmlştlr. Blrlnclslne 26, Ikinclslne 44 devletln Katıldığı bu konferanslar, o donemln koşulları altında, pek dışe dokunur sonuçlara varamamıştır 1895de, sllahların sınırlandırılmasıy la llgill sorunları Incelemekle gorevlendlrllen blr askerl uzman grubu «o donemde bunun kapsamlı blr blcimde mumkun olmadıgı» sonucuna varmıştır 1907de La Haye'de toplanan konferans, ulus lararası anlaşmazlıklarda mutlaka «hakem»e başvurulması temennlsinde bulunmuş, dsvletlerl 1899' dan bu yana gellşen sllahlar konusunda uyarmaklo yetinmiştlr 1915'da yeniden toplanması kararlaştırılan barış konferansı 1914de I Dunya Savaşımn potlak vermeslyle kuvveden fllle çıkmc Imkanı bulamamıştır Dunya barış hareketlnln somutlaşarak bugun ku etkın duzeylne ulaşmasında unutulmaz cabaları olan buyuk blllm adomı JollotCurle nln başkanı bulundugu Dunya Barış Hareketlnln uzun yıllar Genel Sekreterllğlnl ycpan v« tum calışma larını barış ve sllâhsızlanma sorunlarına ayıran Roger Mayer «sılahsızlanmaya dogru» adlı ozgun Incelemeslnde sozu gecen donemlerde duzenlenen barış konferanslarının «sllahsızlanmadan» çok, «savaşa hak kazanma» sorununa eğlldlklerlni gozlemektedlr Gercl o donemlere tanık olmuş bazı yazarların da belirttlklerl glbl, Ilk barış konferanslarına butunuyle başarısız gozuyle bakmamak gerekmektedlr Ilk barış konferansları gunumuzdekl anlamıyla uluslararasında barış v« Işblrllğlnl gercekleştirebılecek yonde somut odımlar atamamışlarsa da, dunya komuoyunun dlkkat lerlnl barışcılık ve sllâhlanma yarışı glbl kavram ve olgulara cekmeyl başarmışlardır Bununla blrllkte ilk barış konferanslarıyla baş layan, I. Ounya Savaşından sonra kurulan «Uluslar Toplulugu» CemıyetI Akvam Ile suren barış hareketlerl, 1945de faşlzmın ezllmeslnden sonra, 1949'da, Paris «Barışı destekleyenler kongresinde» yeşeren ve 1950de Varşova'da kuvveden fllle cıkan cağdaş barış hareketinden, temelde farklı gorunmektedlr Roger Mayer'ln de onemle altını clzdlgi glbl I Dunya Savaşı bitimine kadar olan donemde uluslararası ilişkllerl bellrleyen temel nltellk emperyallzmle onun yapısal cellşkllerl glderek «rekabetleri»ydl Hamınadde kaynakları ve surum pazarlarının boluşumu, her defasında «savaşlar» yoluyla, kuşkusuz, yenl blr savaşa kadar, çozume ulaştırılıyordu Bu yuzden o donemdekl barış tartışmaları gercek blr sllahsızlanmadan cok «acımasız boyutlara ulaşan silâh ve şlddet yarışının» frenlenmesl uzerlne temellendlrlllyordu Eklm Devriml ile tarlh sahneslne cıkan Sovyetler Birligl ve Sosyalist ulkelerin dunya uluslar toplulugu ve gucler dengeslnde ağırlık kazanmasıyla emperyallzmln yapısal çelişkilerinl «sava^»a başvurarak çozume ulaştırma Imkanlarının onemll olculerde kısıtlanması, silâhsızlanma ve bartş konusunda Insanlık lcln, esklye oranla cok daha somut ve umut verici perjpektlfler acmıştır Gercekten de barışın temel koşulu olan sllâhsızlanma yarışının frenlenmesl ve nukleer sllahların sınırlanmalarıyla llgill onlemler, ancak uluslararası gucler dengeslnde ortaya cıkan Sosyalist Dunya etkeniyle mumkun olabilmiştlr Bu yuzden Sovyetler Birllğl ve Sosyallst dünyanın, nukleer sllâhlarımn sınırlandırılmasından Helsın ki'ye uzanan duzuneyle guvenlik ve Işbirligl anlaşmasıyla somutlaşarak tarıhte ilk kez kuvveden flıle cıkan barış çnbalarındakl bellrleylcl rolunu, kuşkusuz, her duşunceden ve ulustan demokratın, batının gercekcl devlet adamlarının, glderek dunya işci sınıfının katkılarını da unutmadan, tesllm etmek gerekmektedır Barış, uluslararasında guvenlik ve karşılıklı cıkarlara dayanan Işbirllgınln kaynagında ise guc dengeslnin uzantısında yeralan barış Içlnde blrllkte yaşama ve detant polltlkası bulunmaktodır Bugun aklı başında hlc kimse, şu yaşadığımız nukleer yuzyılda detant a, uluslararası guvene, sosyal sistemleri farklı devletler arasında tum alanları kapsayan genlş Işbirllğıne blr başka gecerll seçenek olabllecegıne Inanmamaktadır. Nlteklm, detant'ın karşıtı olan «soğuk savaş»ın, uzun yıllar, Insanlıga mllyonlarca can kaybı ve yıkımdan ote yarar saglamadığı henuz belleklerden silinmemlştlr Buna karşılık detant uluslararası guvenllk, ve karşılıklı cıkarlara dayanan Işbirligl, soyut kavramlar değlldlr Başka blr deylşle gerçek ve genel blr sllâhsızlanmaya ve yaşamın her alanında geniş Işblrllklerlne dönuşmeyen blr yumuşama, BARIŞI SAVAŞMAK Hüseyin BAŞ" ekslk, ozunden, dlnamlğinden soyutlanmış blr yumuşamadır. Bu yuzden polltlk, ekonomik, kulturel alanlarda uluslararasında Işblrliğlnl kostekleyen engellerin ortadan kaldırılması gercek sllâhsızlanma ve detant'ın vazgecilmez koşulları arasındadır. Barış hareketlerlnin, ozellikle Dunya Barış Konseylnln 50lerden bu yana surdurdugu yogun ve Inatcı cabalarıyla, bugun esklye oranla daha fazla guc kazandığından kusku yok Dunya Ba rış Konseyinin glrişımiyle gerçekleşen ve tum Insanlıgı korkunc nukleer sllahın yasaklanması ve yokedilmesi yonunde caba gostermeye davet eden unlu Stockholm cağrısı dunya nufusunun altıda blrlne eşlt yarım mllyarı aşkın klşi tarafından Imzalanmıştır Ylne DBK nln glrlşlmlyle Mos kova'da toplanan Dunya Barış Guçlerl Kongreslne 143 ulkeden, sosyal demokratlardan Hırlstlyan demokratlara, Katollkierden, Muslumanlara, çeşitII polltlk ve dlnsel eğllimll 1100 ulusal ve 120 uluslararası orgut katılmıştır DBK'nin beş buyuk nuk leer gucu, nukleer tehlikeye karşı blr barış anlaşması imzalamaya yonelik cağrısı Ise 680 mllyon imza toplamıştır Barışcıların gucu bu olcudedlr. Barış hareketlerlnin gun geçtlkce daha guc kazanmasına karışlık, ozellikle Carter yonetimlnin işbaşına gelmeslnden sonra barışın en buyuk duşmanı sayılmak gereken «sllâhlanma yarışı» yeniden hızlanarak bugunku alarm boyutlarına ulaşmıştır. Bırleşmlş Mllletler yasasının sllâhlanmaya, Insan ve ekonomik kaynak olarak «en azın» hasredllmesl amlr hukmune rağmen, ABD ve onun NATO'lu muttefikleri, yasanın onaylandığı 26 Hazıran 1945 yılından bu yana aşırı olcude sllahlanmakta, boylelikle de sllâhlanma yarışını evrensel planda kışkırtmaktadır. Bu, yukarda da bellrtlldlğl glbl, ozellikle Carter yonetlmlyle yeniden hız kazanmış ve lylce bellrgin hale gelmlştir Nukleer strate|ik sllahların sınırlandırılması goruşmelerinin çıkmaza glrmesl SALT 2 ABD' nln kanatlı fuzeler Crulse ve Notron bombasıyla silahlanma yarışında yenl kanallar acması, Pentagon ve NATO'nun askerı harcamalarının artırılması, Ortadoğu ve Guney Afrlka bunalımlarının sıcak savaşlara donuşturulme olasılığı son gunlerln detantı tehdit eden gellşmeler arasında sayılabılır Kuşkusuz barış, uluslararası guvenlik ve Işblrllğl, glderek, sllâhsızlanma konularında onemli gellşmeler olmamış değlldir Buna karşılık barış duşmanlarının, sllâhlanma kışkırtıcıları guc ve etklnllklerinl butunuyle yitirdikleri de soylenemez Amerlkan emperyalizml, yenl Carter yonetlmlyle Sovyet tehlikeslni bahane ederek, sllâhlanma yarışında crulse fuzeleri ve doğrudan Insan hayatına yonelik notron bombasıyla yenl kanal lar acma gfrişimındedir Başkan Carter, Beyazeve yerleşır yerleşmez, silah satışlarından milyarlarca dolar kâr saglayan sılah yapımcısı cokuluslu tekellerin butunuyle etkl alanına glrerek seclm oncesl savunma masraflarının kısılacağıyla llgill vaadlerinl yerlne getirememiştlr Aslında bununla da kalmamış ayağının tozuyla bu masroflan onemll olculerde artırmıştır. Nukleer strate|lk sllahların kısıtlanması goruşmelerinin SALT 2 blrdenbıre cıkmaza glrmeslnln onde gelen nedenlerinden blrl de budur Anıo Washıngton un savaş kundakcılıgına dönuk tehlikell girlşimlerl, kuşkusuz salt bunlardan ibaret degil NATO'nun daha guclu sılahlarla donatılarak yeniden zaptu rapt altına alınması, boy lelikle de NATO'ya dahıl ulkelerin ABD'ye daha bagımlı duruma getlrllmtsl de, ylne, VVashington' un barışı kundaklamaya yonelik girlşimlerl arasındadır Sllâhlanma hummasının asıl yukunu Ise, Turklye'nın de aralarında bulundugu, az gellşmlş ulkeler cekmektedır Gercekten de az gelişmiş ulkeler, Turkıye de dahıl, kalkınma ihtlyaclarını blr kenara itlp, butcelerlnln onemll bolumunu askerı glderlere hasretmektedırler Bu ulkeler son on yılda toplam olarak askerı masraflara 40 mllyar dolar ayırmışlardır Bu, Batı'nın az gellşmişlere yaptıkları unlu ekonomik yardımın tam 2,5 katıdır. Diğer taraftan, ozellikle yıne Turklye'nln aralarında bulundugu bazı ulkelerde yabancı uslerin olması ve hele bu ulkeler topraklannda nukleer sllahların depolanmosı, olaganustu tehllkelere gebedir Bu durumun, Imzacısı olduğumuz Helsinkl Nlhal Senet lylo hlc bir şekllde uyuşmamasının yanısıra, koınşu ulkelerle lyl komuşluk ve her alanda yakın Işbirligl olanaklarını buyuk olCude kosteklemektedır Barış Dernegi nin kurulmasıyla, ulkemlz barışçıları Turkıye'nln ve dünyanın icinde bulundugu tehlikell ortamda hangı polıtık ve dinsel Inancta olurlarsa olsunlar, obur uluslara mensup mllyonlarca demokratla birlikte, savaşa karşı, sllâhlanmaya karşı kaba kuvvete kaışı daha etkln, uyarıcı ve aydınlatıcı eylemler surdurme olanagına kavuşmuş olmakladırlar Barış Dernegının kurulup, 1 Eylul 1977 de ilk «Dunya Barış Gununnu ulkenıızde de kutladığı şu gunlerde, ulkemlz barışcıları 1950 lerde anlamsız Kore savaşına, o donemlerin acımasız ve guc koşullarında cesaretle karşı cıkan Ilk barıscılarımızı, Behıce Boran, Nıhat Sargın Adnan Cemgll ve arkadaşlarım ve soguk savaşın pn karanlık donemlerınde barışı ve ınsan sevglsıni yureglnin en derlninde taşıyarak tum dunyayı ışıl ışıl aydınlatan buyuk Nazım ı elbette kı unutmayacaklardır Barışın yolları CPtln Rarış icın bu>uk sabır, buyuk mucadPle buyuk Inat gerekll Amo barış Icın verılen savaşlar savaslaıın en soylusu en onurlıısudur Eluard la birlikte «savaşalım savaşa karşı / Savaşalım ynşam icln ı >