Katalog

AVRUPALI KOMÜNİSTLER ARASINDAKİ İDEOLOJİK FARKLILIKLAR CARRİLLOMOSKOVA TARTIŞMASININ ARDINDAN BELİRGİNLEŞTİ îspanyol Komlimst Partisi Genel Sekreten Santiago Carrillo'nun salt İspanyol seçmenlerini etkilemek için yazdığı ve seçimlerin hemen öncesinde yayınlanan • Avrupa Komünizmi ve Devlet» ?dlı kitabı, Avrupa komünizmi görüşü çerçeresin de beklenmedik bir tartısmamn başlamasına yolaçtı. Komünist partilerin bağımsızlığmı savunan re her hangi bir partinin koraünist hareket içindeki liderliğini reddeden Avrupa komünizmi görüşünü onaylamadığı bilinen Sovyetler, Avrupalı komünistlere karşı kesin bir tavır ajmaktan ve onları açıkca eleştirmekten da bugüne degin çeşitli nedenlerle kaçınmıştı. Ancak Santiago Carrillo'nun kitabmda yer ftlan ve Sovyetler'i çok sert bir dille eleştiren bölümler Moskova'nın bu konudaki sessizîiğini bozdu ve haftalık Sovyet dergisi «Yeni Zamanlar»da Carrillo'nun Avrupa komünizmi anlayışı sert bir dille eieştirilerek, İspanyol Komünist Partisi liderı Marksizm Leninizme ihanet etmek ve Avrupa komünizmi anlayışını Sovyet aleyhtarlığıru körüklemek ıçuı kullanmakla suçlandı. İSPANYA KOMÜNİST PARTİSİ LiDE Ri CARRİUO'NUN SAIT SEÇMEN LERi ETKilEMEK AMACIYLA YAZDIG4 AVRUPA KOMÜNİZMİ VE DEVLET. ADLI KiTAP; AVRUPA KOMUNiZMi GÖRüŞÜ ÇEVREStMDE BEKLENMEDİK BiR TARTIS.MANIN BAŞUMASINA YOLAÇTI. I Avrupa Komünizmi Tartışması Hazırlavan: Meral TAMER Fran^a Komünist Partisi Lideri Georges Marchais İtalyan Komünis' Partisi ideologlarından Pajetta: ''Carrillo'nun aksine biz, Sovyet rejiminin sosyalist nitelikte olduğu görüşündeyiz,, • »SOVYET REJıMiNiN BıR SOSYALıST OEMOKRASi 0 MAYIP, OıKTATÖRLÜK OLDUGU YARGISINA VARA CARRiLLO; SıYASAL YAPILARIN TARıHSEL KOJÜLLARL VAKINDAN ilGiLi OLDUĞUNU UNUTÜYOR.» İTALYAN V! FRANSJZ KOMÜMISTLERi CARRilLO MOSKOVA TARTIŞMASINOA İHTİYAUI M Dil KULLANDIIAR VE KOMÜNİST PARTiLERiN BİR MERKEZDEN YÖHEflEMEYECEGtNi EEliRTER» MOSKOVAYA KAR5I (IKARKEN; CARRillO'NUN GORUHEBİHE KATILMADIKLARIHI DA VUfeuULADILAR. • İtalyan Komünist Partisi Lidcri Enrico Berlinguer gindeki £rup, bu tarfiSmada Carrillo re partl çogunluğunun genel egüimini desteklediler. Ancak yıne de ispanyol Komüniit Paıtisi içmrie Moskova yanlılarının tasfiyesir.e başlandığma i'.işkin haberler yogunlaştı ve işçi komısyonlan iide:1 Marcelino Amacho, mılletvekil! seçıldiğınden üc hafta sonra bvı görevinden istıfa erti. Santiago Carrillo'nun kitabı nedeniyle bf.şlayan tartışma böylel:kle Hg:nç gelışmeierı de b.;raberinde getirdı. Carrillo'nun kitabı nedenivle baslaynn tartışmanın bugünkü aşamas:nda, Avrjpalı komünistlerin Sovyetler Birligt ne iüşkirî Rörilşleri arasmda büyük farklıiıklarm buuındu* *, Sovyetler Birliği'nin ise Avrupalı komünist'er.n larklı pohtika :7İemelerini ve yeni ıdeolojık yaxlaşınılarmı hoşgörüylp ksrşıîadığı goraiurkpr,. Avrupa komünizmi deyıminır. geçerliliğı de tartışılma\a başlandı. 1 Bu makalenin yayınlanmasını îrleyen günlerde. gerek sosyalist, gerekse lcapitalıst ülkelerdekt küçüicbüyük çok savıda komünist parti. ardı ardma açıklamalarda bulunarak. İspanyol komünist leri ile Moskova arasmda Avrupa komünizmi gorüşü çerçevesınde başlayan tartışmada İKP ya da Kremlin'in yanında yer aldılar. Romanya ve Yugoslavya'nın Soyyetler'e karfi sert çıkışları, Macaristan Komünist Partisi'nin Avrupah komünistleri desteklemesi, ıktidara ge!me şansı bulunmayan küçük komünist partilerin bile bu tartışmada taraf tutma zorunluluğunu duymalanyla ilginç boyutlar kazanan İKP Moskova tartışması, Avrupa komünizmi görüşünü savunan büyük partiler arasındaki ideolojik farklılıkları da belirgin bir biçimde aç:ğa çıkardı. Avrupa komünizmi görüşünün iki büyük savunucusu ttalyan ve Fransız komünist partileririn bu tartışmaya yaklaşımlan oldukça ilgi çeki ciydi. Haffa'.ık Sovyet dergilerinden «Yenl Zamaniar*da Carnilo ve yeni kitabım sert bir dille eleş CARRİLLO'NUN SOVYETLER'E İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ • spanya Komünist Partisi Genei Sekreterl I Santiago Carrillo. Avrupa komünizmi çev* resinde tartışmalara yol açan «Avrupa Komünizmi ve Devlet» adlı kitabında şoyle dıyor: «Totalıter bir sistem olan Stalinızın, Batıiı ulkelerdeki komünist partilerin seçmenier arasında glivenilir olmalarını engellemektedır. Eger Sovyetler Birliğı'nde gerçek bir demokrası ya da ışçı demokrasısı var olsaydı bundan en kârlı çıkanlardan biri de benim partım olurdu. Sovyet sıstemi, kurulduğundan bu yana hıg değişmemış, hiç demokratikleşmemıştır. So^'etler'in bu tutumunun birçok uygulamaları. Moskova'nın Doğu Avrupa'daki sosyalist ülkelerle olan ilişkilerinde görülmektedır. Ornegiu Çekoslovakya'ya vahşice bir tavırla yapılan askeri müdahalede olduğu gibi... Öte yandan Sovyetler'de görevinden uzaklaştırılan Kruşçef, kendi evinde ve kendi yatagında ölmüştür. Böyle bir gelişme bile, Sovyet rejimi için bir aşama sayılabllir...» Santiago Carrillo. Avrupa komünizmi tartışmasının açılmasından sonra Fransız «Le Monde» gazetesine verdiği demeçte de Sovyet ler'i çok sert bir dille suçlayan açıklnmalarda bulunuyordu: «So\7etler bu tartı^mayı Da$lamakla komünist hareketi bölmü^ olııyor. Moskova her olanakta işçi sınıfından uzaklaştıgını kanıthyor. Kremlin, uluslararası komünist hareketi Totaliter bir sistem olan Stalinizm, Batı'dakı komünist partilerin güvenilir olmalarını engelliyor Ispaoya Komünist Partisi Lideri Santia^o Carrillu., DER SPfîGEl: .CARRiUO'NUN AKSiNE İTALYAN VE FRANSIZ KOHÜNiSTLEfii, SOVYET SttTEMiNiN İNSANUK İÇİN BİR AS.AMA OLOUGUNDA ISRAR EDiYOR bir kılise, kendisini de engızisyon mahkemesı olarak görüyor ve hilâ ıstediğini aforoz edebileceğinı zannediyor. Sovyet sistemi; üretken güçler ve ulkenın sosyal yapısı ile çelişki içindedir. Tek üzüntüm. Sovyetlerın bize saldırmait için seçtikleri zamandır. Bu tarüşmayı seçimlerdpn önce açmış olsalarriı, oy oranımız onemlı ölçüde artardı. Bugün So\yetler'• de aşırı Stalincilik eğilimlen kaybolmuş olsa büe, bir grubun dıktatörlüğunu ongoren Staîinci devlet iktidarı, henuz canhhğım yitirmemiştır » tiren makaîenln yayinlanmasmın hemen «rdından, İtalyan ve Fransız Komünist Parti yayın organları bu konuda görüş belirttiler. Batılı basm organlarına tiralyan ve Frar.sız komünistleri Carrillo'yu tümüyle destekliyor. başlıkları ile yBnsıyan bu yorumlarda gerçekte iiıtiyaUı bir dil kuilanıldı ve «tüm komünist partilerin bağımsızhğı» nın vurgulanmasıyla yetinildi. İtalyan ve Fransız Komünist Parti Genel Sekreterleri Enrico Berlinguer ve Georges Marchais, İspanyol Komünistleri ile Moskova arasmdaki tartışmaya ilişkin demeç vermeyi reddederlerken, iki partinin yetkilileri, Carrillo'nun Sovyetler'le ilgili eleştirilerine katılmadıklarım ve Sovyetler'i eleştirmekle her hangi bir yere vanlamıyacagını» açıkladılar. Nitekim Alman >Der Spiegel« dergisi de, Avrupa komünizmi konusunda açılan tartışmaya ilişkin bir yorumunda, îspanyol komünistieriyle diger Avrupalı komünistlerin Moskova'ya ilişk»:. görüşlerindeki farklılıgın bu tartışmavla birlikte belirgm bir biçimde ortaya çıktığına dikkati çekli. Der Spiegel'deki yazıda Carrillo'nun aksıne, MOSKOVA'NIN CARRİLLO'NUN KİTABINA CEVABI aftalık So\n,et dergisi «Yeni Zamanlar» da jayınlanan ve Santiago Carrillo'nun «Avrupa Komünizmi ve Devlet» adlı kitab:na ctvap niteliğıni taşıyan genış yazıda ise Ispaüya Komünist Partisi lideri «Avrupa komüniimi anlayışını yalnızca Sovyet aleyhtarlığm' körüklemek yolunda kullanmakla» suçlaınyordu: <'Carrıllo'nun Avrupa komünizmi anlayışı, hıç şüphe yok ki, emperyalizmin ve gerıci güclerin çıkarlarıyla bağdaşmakta ve gerici emperyalist güçlenn komünist hareketi bolrne çabalarına katkıda bulunmaktadır. Marksizm Leninizme ihanet eden Carrillo, Avrupa komünizmi görüşünü yalnızca Sovyet aleyh tarlıgmı körüklemek yolunda kullanmaktadır. Carrillo bu kitabıyla her halde Marksizm Leninizmin temel iıkeleriyle revizyonizmi bir birinden ayırdedemeyen ve Marksizmin her doğrultuda geliştirilebüaceğini zanneden okur kitlesine seslenmek istiyor.» Bu yazı ile başlayan tartışma döneml sürerken. Sovyet Komünist Partisi aday üyesi Boris Ponomarev imzasıyla «World MarTist Reviev» dergisinde jiayınlanan makalede tüm dünya komünistlerıne birlik çagrısında bulunuldu: (rDünyadaki tüm komünistlerin ortak müradeleierinde bir bütün olarak kalmaları, hugün her zamf.nkinden daha fazla gereklidir. Çeşitii komünist partilerin yeni ideolojik yaklaşımlarını anlayışla karşılıyoruz. Ancak ban? H İKP • MOSKOVA TARTIŞMASI $0RERKEN, İSPANYOL KOMÜNİST PARTiSi KADRMARINDAKi MOSKOVA YANULARININ TASFiYESiNE BAUAKD1. ftalyan ve Fransız komünistîertein. «Sovyet EWm Devriminin sosyalizm yolur.da tarihi bir dönüm noktası ve Sovyet sisteminin insanlık için bir asama» oldugunda israr ettikleri beiirtildi. Bu arada Sovyetler Birliği'ni ziyaret eden îtalyan Komünis: Partisi yetküileri, ülkelerine döndüklerinde verdikleri demeçlerde, «Batı basır.ına yansıyanm aksine Sovyetler'in tüm Avnıpa komünistlerini eleştirmediklerini, «Yeni Zamanlardaki makalenin yalnızca Santiago CarriUo'nun son kitabına yönelik olduğunu» belirttiler. J Bu gelişmeleri izleyen günlerde Sovyet Komünist Partisi yayın organı «Pravda»da İtalyan ve Fransız komünistlerini öven bir makale yajınlandı. Sovyet resmi Tass ajansı tarafından radyo ve televizyonda da yayınlanan bu makalede İtalyan Komünist Partisi, Hıristiyan Demokratlann bölücü çabalarına rağmen bütünlügümi koruduğu ve ülke yönetiminde her geçen gün etkinliğini daaa da antırdığı ıçln övülüyordu. İtalyaa Komü 'Carrillo Avrupa komünizmi anlayışını, Sovyetler'e karşı düşmanlığı körüklemek yolunda kullanıyor,, Sovjet Komünist Partisi Uderl Leonid Brejnevpartilerin bağımsızlıklarını onaylayan bir yaaı yayınlandı: «Her partinin ortak enternasyonal davaya katkıları, bu partilerin kendi politikalarını bağımsız bir biçimde arayıp geliştirme hakkı ile kopmaz biçimde baglıdır.u ve sosyalirm yolunda başanya ulaşılması için tüm komünist partilerin birlik içinde olmalan ve ortak davranmaları gerekmektedir.» Sovyet Komünist Partisi yayın organı «Pravdnıda da avnı gunlerde çeşitii komünist Avrupa komücızmı soruşü .;evıe.sındekı ta tışmalar sürerken. İtalyan Komünist Partisi ide< loşlarından Giancorlo Ppjetta, Aiman Der Spı gel» dergisine verdiği demeçte. ispanyol Komı nist Partisi ile ideolojis konularca anlaş&madıl ları noktalan ve komünist parulerın bağımsıziığ nı savunmalanna ragmen Santiago Carrillo'nu Sovyetler'e karşı sert eleştirilerine neden lcatılrn dıklarını şöyle anlatıyor: SORU Santiaso Carrillo nun SovTetler Bi liği konusundaki RÖrüşlerl ile Jtalyaıı Komüniı rartisi'ninki hangi noktalarda birbirinden ayrıl yor? CEVAP Carillo kıtabmcla, Sovyet sistem nın sosyalist niteligini inkar ediyor. Buna karş lık biz Sovyet sisteminin sosyalist nitelikte oldı ğuna inamyoruz. Ancak bize göre tüm sistemle gibi sosyalist sis'em de bir gelişme süreci içiı dedır. Sosyalizm:n mükemmeuik anlamına ge mediğıni savunurken. bir sistemin rnükemmel ı iemediği bir ülkede sosyalizm yoktur da demiyı ruz. Bu dünyadaki her şey gibi sosjalizm de da ma olumlu yönde gelistırile'ailır ve geliştirilmel dır. SOKL! Siı Carrilk) nan aksine. Sovyet tn] lıımunu tümüyle gosyalist olarak mı görüyorsı nuı? CEVAP Tabii. kesınlikle .. Hatta orada aı tı liberal diye tanımlayabileceğimiz bazı belirtilı rin bulunmasına rağmen. Çünkü sosyalist bi toplumun tanımı. o ülkede üretim araçlarının n. sıl dağıldığı ve sınıf sorununun nasıl çözüldügı ne göre yapılır. SORl' Arrupalı komüni^tler sosyalizm v «,'oğulcu dcmokrasi ilkelerinin birhirine yakında bağlı olduffunu vurguluyorlar. Ancak şimdi» rirk yalnızca Carrillo SoTyetlf r i bu konuda va filadı ve «Sovveller Birliji'nde drmokratik ö; triırlüklrrin bulunmadıjnnı ve bu nedrnle de S c yet rejimtnin bir sosyalist demokra^i olmayıj diktatörlük olduğu»nu, söylemek crsaretini K ı Ö terdi. CEVAP Bu şekilde bir yargıya varan, s yasal yapılann tarihsel koşullarla yakından ilgı olduğunu unutmaktadır. Bızim çoğulcu demokr; silere ilişkin sözlerimız, yalnızca Batı Avrupa ıl ilgilidir. SORU Italttn Komünist Partisi, bir yand dpmokratik sosyalizmi Batı Avrupa için «bir n çpte» olarak gösterirken, diğ«r yanda Sovvctlp BlrltfJ ftbi Moriter bir rejimi, tütnH.vle sosyalis olarak ıılteliyor. Bu hir çelişki olmuyor mu? GEVAr *" Önemli olan halltıtı kamusal ala daki etkınliğidir. Örneğin halkın seçimlere ilj Köstermediği ve yalnızca kağıt üzerinde kala bir demokrasıde de bir şeyler eksik degil mjdir Ya da Federal Almanya'da oldugu gibi, küçü sol partilere üye olanlara kamu sektöründeki i kapılarırun kapanması. demokrasıde bazı ^eyleri eksikliğini göstermez mi? Ancak Federa! Almar ya'nın sırf bu nedenle, demokrasiyle yonetilrm diğini ve faşist ya da feodal bir yapıya sahip o duğunu söyleyebilir miyiz'' SORU Carrülo olayından sonra, Avrupa! komünistler ile Moskova arasındaki iliskilfrin h< zulacağı kanısında mısınız? CEVAP Bozulmayacağını ümia ediyorun" Hatta bazen skandallar, belirli metodların tehl kelerini ortaya çıkardıklan ya da hazı konula üzerinde serbestçe tartışma olanagı yarattıklaı için yararlı bile olmuşlardır. SORU Bazı Rözlemciler, Moskova ile Aı rupalı komünistler arasındaki sürtüşmeyi ve özt likle Carrillo oiayım, komünist dünva içinde yer bir bölünme olarak değerlendiriyoriar . CEVAP Kanımca komünist hareket ıçınd bugune dek tek bir bölünme olmuştur Çin kastediyorum ve bu bölünme bile fazla ge mektedir. Olayları daima hep ekonomik açıda: degerlendiren bir insan olarak ben, o bölünmf nin bile giderileceğini umuyorum. Ancak günl müzde tabii ki ÜçüncU Enternasyonalin bütünlv güne dönülemez. Zaten Cçüncü Enternasyonal d zamanm koşullarına uygun olmadığı için dağı mıştır. Biz komünist hareket içinde «bir düny baskenti» olmadan bütünlüğün sağlanması ve kc runması için mücadele etmeliyiz, yalnız bu bı tünlük, çesitli partiler arasındaki bazı farklılıkls n kabul etmeli ve bunlara saygı duymalıdır. SORU O halde Carrillo Moskova'nın kaı sısındaki yeni bir merkezin üderi olmayacak?... CEVAP Tabii ki hayır. SORU Carrillo'ya karsı yapılan saldır Sovyetler'in komünist bareket içinde iiderliğiıı koruma istfçinden kaynaklanmı.vor mn? CEVAP Bir sürtüşmeyi gerçek boyutlanı öa görebilmek ve ondan sonra değerlendirmei gerekir. Carrillo'nun kitabtndakı bazı yargıla çok sert ve yüzeyseldi. Sovj'etler'in cevabını yar sıtan makale ıse talihsiz bir yazıydı. Hepsi bun dan ibaret. Çeşitii komünist partilerin ÎKPMoskova tartışmasına tepkileri Romen, Yugoslav ve Macar komünist partileri Carrillo'yıı; Portekiz, Doğu Alman ve Bulgar komünist partileri Moskova'yı destekledi İspanyol Komünist Partisl ile Moskova arasındaki tartışmada çeşitii komünist partiler şu açıklamalarda bulundular. • ÎTALYAN KOMÜNİST PARTİSİ: Komünist partiler bağımsızdır. Her parti kendi seçtigi ve izlediği görüşün sorumluluğunu taşır... Ancak sosyalist ulkelerdeki ve özellikle Sovyetler'deki gerçekleri ele alış ve değerlendiriş biçiminde İspanyol komünistleri ile aramızda bü yük farklılıkiar bulunmaktadır... Biz Carrillo'nun kitabının altma imzamızı atmış değiliz. Bu kitaptaki göriişlerin parti çapmda geniş bir tartışmaya açılmasını sağlamak amacıyla kitabın yayınevimiz tarafından yayınlanmasi"' karar verdik. İtalyan Komünist Partisi'nin bu ihtiyatlı açıklamasına karşüık Yugoslavya Moskova'ya karçı sert bir tavır aîdı: • YUGOSLA\YA KOMtNİST PARTİSİ: Parti yayın organı «Komünist»te yer alan bir yorumda Moskova'nın Carrillo'ya yönelttiği eleştiriler «haksız ve temelsiz bir suçlama» olalak nitelendi ve «Eu görüşler Stalin'in sosyar BU ARADA AVRUPA KOMÜNİZMİ DEYiMiNiN NE DERKEM GEÇERli OLDUGU DA TARTIJILMAYA BAŞLAHD). list devlet'erle komünist partiler arasmdaki 1 lişkiler konusundaki fikirlerinden kaynaklanıyonı denildi. Romanya'nm Moskova'ya karşı çıkışı, Yugoslavya'ya oranla daha ılımlıydı: • ROMANYA KOMÜNİST PARTİSİ: «Her komünist partinin kendine özgü politikasmı saptaması yalnızca tartışmasız bir hak değil, aynı zamanda da bir zorunluluktur. Günümüz koşullarmda komünist hareket içinde yönetici bir merkezin varlığı kesinlikle söz konusu olamaz.» Macaristan Komünist Partisi'nin bu konuya ilişkin açıklaması da Romanya'nınkinin paralelindeydi. Ancak Macaristan'dan ilk kez gelen böyle bir tepki şaşkmlıkla karşılandı: • MACARİSTAN KOMÜNİST PARTtSİ: Parti yayın organı «Nepaz Abadsag»da yer alan yazıda şöyle denildi: «Avrupa'da her parti, kendi yolunu çızme hakkma sahiptir. Avrupa üikelerinin komünist ve sosyalist partileri. birbırlermden farklı J.oşullarda çalışmak zonmdadırlar. Marksist görüşlen bu şartlara en iyi biçimde uygulamak, hakkıdır.» bu partirun tartışılmaz nist Partisi'nin dolaj'lı da olsa hükümete ortak olmasuıı bir başan olarak niteleyer; «Pravda«. bu gelişmeyı • önemli bir adım ve îtalya'nın iç politikasında köklü bir değişim» olarak niteliyordu. Yorumda Fransız komünistleri ise sosyalistlerle işbirliği yaparak ülkelerinde işçi sınııının bölünme sini engelledikleri için kutlaoyorlardı. Yorumda Marksizm Leninizmin temel ilkelerine bağlı kalmalarına ragmen işçi sınılı partilerinin taktik ve strateiilerinin ns kadar büyük farklılıklar gösterebileceğine dikkat çekihyor, italyan ve Fransız Komünist Partilerinin izledikleri farklı politikalar bu olgunun en iyi örneklen olarak niteleniyordu. t İKP Moskova •.artışmasırun tspanyol Komünist Partisi kadroîan üzerinde de önemli et1 kisl oldu. Parti içinde Moskova yanlısı olarak bilinen ve Genel Başkan Dolores Ibarruıi üderU Batı Avrupa'da bugün için iktıdar şansı bulunmayan küçük komünist partilerden Belçıka, İsveç re Danimarka komünist partileri de bu tartışmada îspanyol komünistlerini desteklediler. Yunanistan'daki iki komünist partiden Moskova'ya karşı olan «İç Komünist Partsi» ise Moskova'nın tutumunu «çağdışı bir despotluk anlayışı» olarak niteledi. Batı Avrupa'nın büyük komünist partilerinden Portekiz Komünist Partisi, bu tartışmada Moskova'ya kesin ve açık destek sağladı. Parti lideri Alvaro Cunhal. konuya ilişkin açıkiamasmda. «Herhangi bir partinin Moskova'nın liderliğini reddederek bağımsızlık araması iüjiik bir yanılgıdır» dedi. Doğu Alman ve Bulgaristan ::omünist i.artileri de bu tartışmada Moskova'yı destekleysn bildiriler yayınladılar. Batı Avrupa'daki küçük komunıst partilerden A\"usturya, Hollanda ve Yunanistan Dış Komünist Partisi de bu tartışmada Moskova'nın haklılığını savundular.