Katalog

2 TEKMUZ 1977 Y E 0 I SANAT EDEBIYAT Selira İLERI dnrdü&ünü, duyumsadıguıı, acuını çektiğinJ dizeieştirınekte sakuıca görmez. Ama «Sıkıtıtı vc LmuUa, yanl KüJebl'nln pefc çok çilrine rğiidiğiralzde kesin blr sonuca varıynruz: tçtenlik, kırk yüını doldurmak uz^re olan bu şiirden hiçbir zaman aynlmamıştır. Gfirdütiıyl^ dujiımsadjğı. düçündüğüyle deperleıv dirdiği ortam ve döncm içınric kuşknsuz ba> kalaşımJara uframı^tır. Dünün Küiebi'slylfl hugiiniinkü farldılık sösterecektir. Dün yalnız du\arlüvlara açıkken bu ?iir. fimdilerde riuvarlığmı evrensel blr temelc oturttu. «Sıkır.tı ve Umut»ta yer almayan ürünleıi var KiHehi'nin. Onlarda kurftınlanan insanları, darağaçlarmı, ağiayan çocuklan, vb. eörüyoruz: Amrrika var ardlannda; bunu irdeliyor «air. >ıkmtının yanısıra ıımudu besleyen, Içtrnlikle sarmalanmı? ikinci bir trma da «kaıİ!n»dır Külebi'de. Cinsel yönscmelrr giistercn. sınırsız bir aşk iulemi, kadına üsi ve tutkunluk. Küiebi'yi çağdaş Karacaofcian'a dönüşîürür. Zaten o ria. duyumsatnı>ur hunu. îvinıi şiiricrinde pseııler KaracaoSlan'ı. sclâm .çciııderir. Kadınlar, sıkıntıya. kfricre yol açarlar mutsıız aşkiarda. Kü!chi. tunudu. yinr k.ır^ı cinsten dostluk beklcmckle hi<isoricr. O «nlü «Dost» şiiriııde bak'.n nasü sesltniyor: «lıısanlardan buz sibi «oj'jdum. . Işte ralnız son varsın. / Oylc hal^i^im ki hiç sorma / An. larsnı.» Onun cinsrl jon^cnıplcrindp ıW ince du y.ırlık, Karacanjiaıı y.üınlıi;]. fiziisi/ sakh.'iz bir ta\ır gözı? <,arpar. «Xe snaraıarda tat ka!dı / Ne göniumu a%utur taicler, Onümde açîk duran tek umut Kapısı daraldıkça daraldı.» «Sıkıntı ve imuUun. biitün Külebi şiirinin eıı büyiik ortakhsı içtonlikse. hiçimdrkl iı«clliji dc liııruluktur. ^atjilacak bir şt\; Kuiebi kl:ısik şür mirasımızın hirçnk niuliğini taşır. (Jte yandan şiir ycpyenldir. kU"=ikiİ!cini de n e korur. Ne biçiın oyunisrına başvunır şa'''. de şiire süzellik kalmak için karmaşık yapılara. Böylesine dunı bir lıirim kayjısı. ıriinümiizde rastlanjianıa^acak kc;tc silinmişlir. ikinci kcz okıımaya serek yoktur Külebi çîiriııi. Çünkii sosijie, soluçuyla bellesimizde yrr eder. Ya da yüzüncü kez okurr.ak jerckir onan şiirini, aynı coçknyu, a.vnı tjdı yakalayarak. Kiilehi ycni şürlorıni ayrı bir kilipta toplayac'kmiî. YazdiRi. ama henüz hütünle^e7nediği şiirler rarnıış. (,ok iyi biüyorura, onlarda d.i içtenlik. alçak^öniillülük. dnstlıık havalan rsccek. Malk kiiltürünün olanakları. ıalıii blr de Apollinairr'in inceüniş müzı'si.. liıılcbi, yaşadığımız hayatı benüğinde en çok tasımış. kurcalamıŞ, yazm«al ccrveîilije çevirmiş «airlerİTnizden. «Sevri .iîlar. scvdalıiar hir erri ;clmez mi?» Trfri jelmeypne r.vgü mü hi! fiirlpr? Yoksa ceçip sidpnden kahcı ripçerIrri mi araştırıyor'.' Kuskusu? kalicı drçerleri. Bir tore fribi. bir yaşama birimi eibi hizc tnp. lumMl cnjcrafyamızı ilrtivnr Külebi: «Şehirl">r bitrrtecîen yphlrler başlar / Vaemıır, lokanıa, solıjnn lâmbaİRT ' AsU'dsın hnber yok. Snfu k»yıp, / Rngaıına dbillr lokmnlir.» Oyna A«İı'nın kendisi ıribi Külebi çiiri. Öylesine »ahici. ff«l)nrrh ve rmnt» Cahit Külebi'nln 193S'den \ 13fi4 e ılek yazdığı bütün şiirleri tuplayan " blr kitap. Bu önemli yapıtı O m Vavınrvi «unriu okura. Sunacak» dersenı. doğrusunu söylemlş olacagım. Çünkü yayunlantnasıııa karşin lıenüz dağıtıJmadı «Sıkıııtı vc Imut». riyasanın bilincn koşuiları, siyasal ortamın karmaşıklığı \e süylcnrncsi tatsız da nlsa. ynz ayUrının savruklugu okurları uzak tutabiüyor hütün kitaplardan. Oysa kitaplar. lıcle «Sıkıntı ve l'mut» gibi yüz ağartıcı yapıtlar bizi bekler ılurur .. Cahit Külebi, tophımsal cngrafyanın ş:ıiridir. Bir ozan da dirrhiliriz ona. Halk şiirinin nlanaklaruulan çağclaş hir simyaeı giıii yararlanmıştır. Ama ozansılıjıyla modcrıı ».iirln bireşimi şekllndc bakmalıyız Külebi'nin yapıtına. Kimi zaman n dümdüz. alabilduint: yaiın soyleyiş, bizi kültürrten kiirtüre, ça£d<<rı çağa, imKCİcmdpn imgeleme çeker. <Küı;iik Çeşme»rto şöyle dhor Külebi: «Scsimi vo'cular umktan / Gere ıründüz jeçcr. işitmez \ e bu catl&yan topraktan / Ne de yamk gnnii'lerrien sıısujluk gitmez. , Hepimizin hasreıi bit • EDEBİYAÎIN İJLEVİ VE TOPIUMDAKİ YERİ KONUSUND& DA ÇOK DÜJÜKMÜ5 OUN HESSE'YE GORE, IÇİNDE YA5ADİ6I ZAMAN DİÜMİ, ÖZGÜN BİR EDEBİYAT YARAIABİIME AÇISINDAN ELVERİjÜ DE^İLDİR, 100. doğum yıldönümünde nında ««jısıtrm^tır. Romsn. başlangıçta nç yapacaŞıru bllmejen, karısık düşunceier içersuırie boC4layan. araa sonunda k.endı ruhsal evrenı ıie uyurca varmayı bajarar ve bu u.um!a savaça katılan bır gencin öyküsüdiır. EmJİ Siıvl?.ir rakrna adıyla yayımlarran bu romanda Hesse, savasın k.arga$asmaan kurtulmamn lek yoîu o'^srak «msanın ic dünyasına dor.rr.t'y.r.ı, bir ınsan olarak iendı kendisını gercekleştirmes:ni» öngbrmüştür. Iîesse'nin yme bu yapıtmda işlediğı kcndine ozgü kader kavrarmna göre ise kaaer, kişinin yaradı'• • • • r:**. ! : : . > . . •••!;da 'itrj^'nn •.'Ero'.an bir oğedir. Ahmet CEMAL agdaş Alman Edeblyatmın en büyüX yazarlanndan olan Hermann Hesse, 2 temmuz 18T7 tEriiv.nds Alnaanya'nın Württemi»rsc eyaletinri?ki küçük Calw kentinde Ğünyaya %a\A\. Baba3i rr.ısyoncr, anr.esi ise bir mısyonerin Doju Hîndista:Vda dogrnuş olan kıaydı. Hssse'nia çocukiuk yıllan, Protestan ruhuyla, «dünyaya açık» ve Hint mıstisizminden pek çok şey (tetirmış bir anababa nin oiuşturduğj attnosferde geçti. Bu atmorfer daha sonra Hesse'nin sanatçı kisiligisin biçimlenrnesi açısından da önemli bir öge olarak belirşnnleşccektîr. H?sse. içir,d« yeti«tijti onamı: cBir bütün oluştuTan, ujumlu ve saguklı b.r dünya» olarak niteiendirir. Ç Toplumsal cosrafva, karşınııza, bir Içtvnlik ve alçakgönüliülük imniğinden «üzülnıiişçcsine çıkar. Ama kimi zaman da dikhaşlidır, onurunu korur: «Küçiik bir çeşmeysck nc oltnuş sanki! , Kalmayu nâçar.» Cahit Kiüebiyi yakından lannanlar, onıın çok dost caiiiı.sı olılu£unu biiirirr. Cielgelplim şiirlprdr. toplumsal cojrafyanın ardında işlenen iıısani Urna. yalnızlıktır. Asıl ıv'.rıılik burada belirir: Yalnızlık. sıkıntının ncdeni, ıımudun blr başlangıcıdır sanki. Şair. uzak.aıı baklığında perspckiif. dcğişime ıısr.»r. Meralekct, ovasıyla. dağiyla ve ırmaklarıyla kurkunç bir umııt birikimidir. Bire>, araya s'rcrsr, persprktif daralır. Bıı daralınadaıı btrrysel sonınlar ortaya çıkar. L\suz bııcnksız rografyanın belirlediel sorunlardır tümü ric. Insanların ili«kileri kopuk vr Kcçicidir. Küicbi «iirinl kotanr: «Biitün trenieri kaçırdım. / Acıklı bir roman ribisin şimdi. / lştP milyon insanda milyon yürek / Senlnçin çarpar mı biri?. Şürler. if»np|liklf bir Içtenltji riilc ge'.i .•\ır,a srjiatç:. coçicıılıı Tarnciılıjı pprpjl. bu "I'un1 ysnın sınırları ıçers.Rde unın süre kalrr.ad .. Daha or.jç .'as.r.dayker. ii:< baskaidınîinı gerçe'sdeîtıreTPk Maulbror.n manasnr okuiunu bıra'jvtı. Bir süre îekn:k eg.tır.ı yapmak isiedsyse de başaramadı. H«ssç'n;n bu '.îk çaikantılı dönemi. kiLapçü:&» B'uimasıyla dir.gin bir r.oktaya varabüd:. lç:nde f yr>ıi5 ifi annosîerderî çolc hoşlanmasına karjın, r.'.r'cn n:le gcleneğmi sürdünip chr. e*ıim;nı tamarr.lariamış c'.d'ağu knnuMinria \a7a:'.n gerıde r bır3k ığı not'.arında [vrhangi bir "kzyıt yoktur. H?rmann Hesse'mn edeö:yaıa başıamasına en trrıık etken. HorierVrı'iîi «Eknek ve Şarap» (Brot ibTi \Ve;n'ı adlı şiirindeki ftece sahnesir.» duydu*.ı hc. rarüık oldu. 1925 yıiında kaleıne a'ıdığı «Kısa Y..rp.m öyküjü»r>de (Kurzeefasstor Lebenslauf >, f'.iy:e dcr: cOnüç. yaşımda bır şeyi çok iyı anlaiTiır..ım: Va yazar oiaozktım. ya ria h:c bir sev.» Gorüldüğü gıbi, Kesse'nin ilk başkaldınsıyla yazar o'iinâ karan Kjnı 7am?.na fRon.ictık Lieci'lem < 1830 >. «Gfce Yansından Forra B:r S..v.« (lR99ı ve «Hermanıı Laııschfir» (Iff'l ı adlı şjir yapıtîann:. kıtapcılık yaptıgı 18Î>5! •Q 4 yJ'.an arasuıcte yr.yırol: 'i:. 1 ^ yUır.da yaym;n 9M lt>.n\r\ «Petpr Camcnzir.â» ad!ı i'.k roırmnı ise, Hes^ Fe'nin bundan boyi? yizarlıkla ya^sr.imı îcazanr..'.'.r.a olanak sagiaci:. Sanfitçınm Birinci Düiya Savaşına rleğın ıtzariA,! ılk ciör:?rr.;nd3 rürrri;/!« öçün bir kiçilik scrçiledı^; söylenemez. Yapıtların(':. ~.Kuh.luk ve i'.k sençii'ıt yıiiarnın I7.1cri vardır. B:r,:.r! Dünya Savr.ş: ıse Hes?<? açısındım iici noktackı bü\ak ör.em tas'.r. Bir yandan büyük bir «par ç,.ia:.r;ıı«nk d'jygusu» ıçcrşine clüjeric?n, ntp yanrir.ı pn v«ri;nli dcnemi bajlar. O juııe d<?î'.n infriijiunun vsrlık nodeni. yaş?.mın a:ıin:rıı eihı rnru..'.ar üzerinde zaten dıırmuş oian Hrsse. bu kez ır:s:.nın insan1. kitlclerce yoketmesırv.n kaynakl'.te. P'^SÎ yeri sorun'.arm barrkısı aîtmda kendir.s v« c'':i;.ü.nPîlerin^ temelden jeni bir yön vcmeŞe çabaiar. tn.şar.oğıunu uy^ar, ama lnsamr aruk o!cü r.'\ı»k*.vı çıkmıs olması nfidenıyle, tiim olç'jleTin yitirildigi bir döncrain bütünü ıçerısin'ie eie alır. rlrleı Küiebi'de. Ciziisi «akusı yoktur onua. BİR İÇTENLİK ÜZERİNE Hermann Hesse y C^r" Gııjtv. Jurşî'un riSrencnerinicr, oiri tarahndan ugulanan p«!«PRl:8 yoluyl» tîdsvı. Hef.'p'nsn w.vaj y.Hanmn nunalımından k'jr*ı:'.m?sırı saîlar. Kurt\ıluı=u. sajtiıkh biÇOTde kpnd: ıç dünyasına rtf>nmekte \nv.\\n Hesse. bu donü{U 1919 yıiın&a yajdijı «Demian» adlı roma Insanın «içir.den» isternediği hiç bir şey, «dısarrin» bsîtr.a gçlmez; soraıç oiarak insanoğ'.ımun yasEchf!, «içınden yukselens kaderdir. Tann tema'sı, Hesse'nin yapıtlannda d?gışan olçülerde her îajrjan vsrolmuştur. Geieneiiçı m•urr.u, yap:tlarına her zaman otobiyografık nitelik vermesi gibi, Tanrı ve Tann dılşüncesıne va. r rarak insanoğlunun kenrli içerstnr'.eki k;ıtt:pl >şmalan yenmesi çabalarır.m yans.uiması da H"?ssenın baş özeUıkJerındendir. Ar.cak bu Tann düşüncesı, beîli dmsel kaiıplara b^glı olmavıp. her tıirlü iarolu«un temeünde yatan bir ana rlüîitneeyi vs bu düşürıceye vanşı \urgulax. 1923 yılında yazılan ve bir Brahmanın yaşamını konu alan «Siddharta», Hesse'nin bu tema'yı en güçlü biçimde işlemıs oldugu yapıtıdır. «Siddharta», olumlu bir sona vanr; ba$ks 6ey;ş!e romanda, insanojlunun k=ndi kendbıe varıc:'.me amacını gerç?kleşt;rrr.esi E"i?terıimi?:ır. E ına karşılık 1927 yılında yazüan «Step Kurdu» (Dcr Strppenwolfi, ınanç ve âüşünc» degerîerini yitirmis bir çafm sorur.salır.ı yına îüm ağıriıgıyla ve karamsar bir tutumla sergıler. Bu romandaki »anatçi tipi. Hesse'nin vapıthrmda sık sık yinelenrniştir: «Gertrud» taki bes'eci Kuhn, «Rofshalds» dek! ressam Verafruth ve »Klin^soT'un Sen Yaii» (Klir.psors Îct7,ter Sommer) adlı oy'sü4?kl ressam Klingsor g:bi. Edebiyatın lşie\i ve topiumdaki yeri konusunda da çok riusünmuş olan Hesse "ye göre, içınde yajadıgı Eamarı dilimi. özgün bir edebiyat yaratabilme açısmdan elverışii dejıldir: yaratılab.;ecek, sncak bir «geçiş dönerai edebi.tıtı» olabıür. Bu edeb.yatm da görevi. çagır.a e'.den geldıgince Içten ve gerçege baglı kalarak tanıklk etmekri. 134»î yıhnda Nobel Edebiyat Odülü'nü alan ve 3 Egustos 1962 tar.ründç o)en Hrrmann Hcssr, Hofmarjıstha!, Rilke ve Tnomas Mann'dan birV.ıç 3~il gençti, onlarls blrlikte r.aturalizme karşı çıkan y?^arlar arasında yer alrr.ıştı. Çok degişik k:;ilıkler.r.e Irarçm bu karşt cik'sta birîeşmis olan bu razarlar, metafizik ve akılöfesi ba^ı ögelertn d > < yardım'.yia yer.i ynlîar bu'abilrr.p çabasındayc'.:!?r. Hesse :se bulunacak yoni yollann. nnrnk gsçnişTen eldçn c?:d;Şince temellenebildigi. ıreîen^B haglı kalınabildifi ölçüde saghkAı olabilecçfır.9 ın?nan bır yazsrdı. Gfllene'e saygı ve baglı'ık. yaptMarmm en büiik örolliklprinden hirini nlı.ısturur. Amn bu bsJHiIık hlc b'r mmfin köril kor>in« degıldir. Ge^miyten kaîarı elejfirel sözle ele alıs, hiç bır zamsn cksik olmr.;. Hesse'nin bu jf»!»nekçi ftıtıınrj. onun Jacoh BurckhBrrit'm e'^ıst altmda geiiştirm:ş oidtıgıj tarih bilincine d« ba?lanabilir. Hermann He?s". r^nnn re övkülertnin v^nj «ra. ya«amı bo^ınrs c^k sayitia dery«me. p>«t:ri ve kitap tanıtma y^azısı da kaleme alrr.ıstır. Sanat Dünyası... • Arianinll y»rar Man'iel Pufs, peçen haf?a tstaabui'u ziyaret ettl. «RUya Gibl» romsıu dilİTf ize de çevrtlen Puiz'in yeni romani da yakında üliem:?de yayınlanacak. • Düsüa adamı Hacın«kt«« Veli'yi tsrthsel gerçekleıin ısığında degerler.dirmek amacıyla, H^abektaî Turı>m Derneği'nln açtıgı «Bilimsel Ara?tırma Yarışması»nın süresi uzatüdı. Bu yı) sonuçJsnnm açıklanması beklenen yarışmaya kRtılma tarihi 1 haziran 1978 olarak belırlennv.ştır. Bu dumma göre. sonucu 16 agusfos 1978'de Hacıbektas1 ta açıklanacak yarışmanın birncisine 10.000, ik:r.c.sine 7.S0O. üçüneiisüne de 5.fWI llra ödül rerıi»cektir. Seçici kurul Orhan HançerlioSlu. Prof. Dr. Cavıt Orhan Tütengil. Pvof. Dr. SMat V»yis örnek. Adnan Binyazar ve Ümlt Kaftancioglu'dan oluşuyor. • îzmlr Tabib Odası vs Kartkatürcüler DempŞi' n;n düzeriediği «Türkiye'de Pa^ık Snrunlann kr>nulu yansma karikatürleri tstanbul KariksfJr Mü zesi'nde 28 temmuz akşamır.a kadar sergilenmelıte d:r, • Beklr Yüdıı'ın Istlîası lle bosalan TYS (Türk:ye Yazarlar Senrlikası) yonetim kuruiu Uyellglne Kemal Öıer geldi. • Sovyet Azerl sairlerînden Baiıtıyar Vahabzade. Ankara Beled:ye Başkanı Vedat Dalokay'ıa kcnujtu oiarak Türkiye'ye geldi. • S. tstanbtıl Fpstivali C9rcfvesr.de Ar'sçolojl Müzelerinı Sevenier Dernegi'nce düzenlenen yanşma sorıuçlanmış, 118 sanatçınıa katıldığı yançmacla resim dalmda Tamer Akdoğan, Gokhan Anlafan, Belma Artut, Aydın Ay.n, Bema Türemen, Suieyman Nebioğlu, İbrahim Örs ve Muammer Şener; yontu dalında Kadronnisa Aydemır. Fusjn Salor, Hasan Safkan, Erdoğan Sorma; seramilc cialındaysa Feiımi Erdoğdu ödüîlendınlmlştir; 27 hazlran'da ödül töreniyle açılan sergiji Festival sonuna dek gezebileceksırcz. • Eir başka sevindirici haber de yurt dısından; y.ne Arkeoloji Müzelerini Sevpn'rr Dsrneg'.'nın öüzenlediğı va şimdiye kadar ki yar:şmalarda der»ce alan 72 saratçımum 102 yapiMnı kapsayan re sim yontu • seramix: sersısı 7 terr.muz'da Amerıka'nm FiJadelfiya kentinde açılarak. • .Vbert Carr.us'niin d:rer.:ne harekp'i sırasında yonettigi «Combat» gazetesind^ki cünlük yazıları «Actueües» (Güncel Yazı'.ar) bn.«fı aiUr,da yeniden basıldt; yapıtı Ga":mard çııardı. • Margueri'e Duras birbın ar&mdan görsel vapıtlar rermeye devam ediyor; «Baster, Vera Ba."'erı> adlı son filmi yir.e övgiıyle karşılandı; filmde Deîph,ne Seyrig'le C!aud:ne Gübav rol alrr.ış. • Sartre:ın yakır. ariadaşlarınüjrj, çağdas Fransız ruhçozumcüîennderı J.B. Porita;;s «Entre le rfte et la douleur» (DUjle Acı Arastnda) adlı onernJi b:r mceleme yaymiad:; yapı'ı GaHimard yayınlan oastı. I ROSTROPOVİÇ: "ELE ALDIĞIM YAPITA YORUM GETİRMEYE UĞRAŞIRIM,, S. Neden «>laç« Km?» R. Benim çolc levditim oper» oldugu içln de yalnız Rus operalan arasında degil AncAk en büyük arzvım öbür şiirsel Rus yapıtlanra riünyaya tajnıtmak; örnegin, ylne Çsykovski'nin «Yolanta»sm!, Şostakoviç'in «Katerlna İsailova»sı1 nı ve tsbi «Bori » Godıunofjıu kayd» geçirmek isteritrı. Rus yapnları Fransa'da pek tanmmıyor. Kedendır bilmem, ama roüthiş üztilüyorum buna. S. l'eld neden eeçen rıl «To5ca»vı seçtiniz? R. Bu, Moskova'dayken başlaraış, apansız pırt dışına çıkışımla yarıda kalmı? bir işti. S. Muzlk anlanşınız konıuunria birkaç soı rlca etsem? R. Ancak tA içimden gelen lnanca ayakuydururum. B:r yspjtın iyi elduguna içimden inanmışsara, saga sola aldırmadan yorumlanm. S. Sizce blr opera plak yerine aahnede yonımlanM daha İyi olmaı mı? R, Sahnedeki yorümu yeglerim elbet. Ania bu plakta işimi i>1 yaptığıma inanıyorum, eleştirılerden korkum yok. Bak'.n sırası gelraişkan be> lirteyim, zaman zaman eîeştirmenlerle açıksözlu bir konuçmsya girnıek. iaanç ve görüşlerimi savunmtüc ısrerdim. Yöne?t:gim orkestraya sesler.irken, hiç bır zaman ckötü çalıyorsunuz» demem, «ben burap şöyle yonımkîyorumn derim. Çagdaş çok düşüp kalktım, hâlâ da yakın arediynrum. Bu, he:n yitip gitmiş bestor.leri bulup ortaya çıkarmama, Mcm yapıtlara dogru jaklaçmama :z:n veriyor. Yaşayan besteci'.er K>zgirr.i, gönul gözümü keskinleştiriyorlar. Ama ^nümde çok kf>5in bir buyrultu vaj: yapıtm r.otalan. Eîe aMîJ.m yapı'.a hep yeni, ama notalara baglı bir yonun getinneye uğraşırım; bu j'orjm, çofıı kez bırcr ı.isnet olan gelcnekJeri sarssa bile. (Sanatçı burada piyannsunun başına geçtl, bana Yupln Onvçjrin'ripn bir bölüm çaldj.) >S. Vivonsıifi, piyanocıı, nrkp.'(ra vc opcra yiinctTtismız. \rnsıra kendinizi kırk parçaya bö« lünnıüş hisseiiT»i>or musunıız? R. Hr.yır. Sr.vdığınız etkiniikler. büfin bir rmriin çeşıtlı kesımleri. Orr.rümse, bürüntıyle rr.ürıge RtİRnmıştır. O ar.da şn'riştiğim etkinllgin hiç • •.r ı yoktur. Gjre.::rsı? sembal h:ie çalabilirim! • ren Başka ça!K!, örnogın klarnst ya da trombon çalamad:gj;rıa. ;.ar;:yirum. . S. Ya •iarkı? R. Eh. sar.n da söyleyebümek isterdim elftst <B:r kTh.;aha.) Ama u!u Tanrı istememiş! S. «'M^va Kızı>nı plağa doldurduktan sonra, hlr rie konsrr salonunda yorumlayacaksınıl. >'eden? R. Sevdisım yapıtın bütün yonım yoilannı renerr.ck :3*,:rını de or.dan. Nitekim, «Maça Kızmnı, if'TK'de Pr.ns Operasm'da da sahr.eyo koyacağıın. On gösterı iç:n. S. Va Verdi? R. «Ote:iı;.'vj yönetmek isferdtm. Bir de «II Trorp.tore» ıie «Ayda»yı. Ama şimdililc Rus cperasıvia ujraşıyorj, 8. Masner için ne diyorsunuz? H. Hayrsnim ona. Ama öyle çok Waçn»r jarfiucift var ki! Üsteiik de benden ka? kat ü.v fun! Kalkıp \Vazner yöııet5eın. mutlaka onb.nnkin«ien dalıa zz ;yı, büemcdııiiz onlarınki kadar iyı, c!ur, ama on;r.nn y^ramıınu çpçcmçz. Bensp en iyı yapab:;digıme inandığıra yapıtlan seçtim. Kendımı E.U5 opcrsçının en iyı vorumcusu sayıyorurn, dogal olarak hr.zırım buna. S. Müzik'ten haşka bir vaşam» nedenlniz daha var, o rin Rusya. riejril ml? R. Galma'yia ıy.i Rusya yı on yıJ ^nce. yakından tzleyenlerir. b.ldigi r.edenlerden otürü. 'nır?kıp buralara celdik. Ama $r?,nlümüz orada kal<lı, en deeerlı şeylerımi/. yani dnstlanmı?, evimia orada kaldı. KoUı hacafı ke.Tj; hıssediyoruz kendjmızı. Gemı yolcusu E'biyız Kirada ypşv.nnız. Çeviren: SOVYH VİYOLONSELCİSI ROSTROPOVİÇ. BJR SÜREDİR. HÜKGMETİNDEN ALDlGl ÖZEL İZİKÜ YABANCl ÜIKELERDE YAJIYOR; SANATÇI GEÇENLEROE ÇAYKOVSKI'NİN «MAÇA KIZLNI FRANSI2 ULUSAL ORKESTRASI VE PETER GUGALOF. DAN YORDANESKU. DJMİTER PEIKOF, GALİNA VlJNtVSKAYA İLE BİRIİKTE PLAGA DOLDURDU. BU SIRADA 10Uİ5 SERRAHE'IN SANAIÇIYU YAPTIGI K!SA SÖYLE5İYİ SUNUYORÜZ: B OYOK Hikraet ALT1NKATNAR Saglıklı edebiyat dalm» basta tnsandan yana olmıış, bundan kurhılma yoilannı önermlştİT. Onümuzdeki fünlerde (310 tenunuz) yapılacak olan 4. lluslararası Akşehir Nasrettin Hoca Şenliklerl re Karikatür Yan^ması nedenirle, yenidcn gündeme gelen gülraece edebiyatl konusuna değinmek lstiyoruz. Nasrettin Hoca'rian başlayarak, çağrLiî Nasrettin Hoc» A«iz Negin'e dek tcelen bir kaç çağın kapsadıp 7 yüzyüiık umn bir süre, gülmece rdeblyatınuzın öncellkle ve özelllkle «baskı»dan dofcdujjııno; banşı. karrieşliji. özçürlüğü önerdijıni {östermektedir. Blüneceği jibi, Nasrettin Hoc», halk masallarımızda yer almıs bir kahramandır. Ya da yaşamıs, yaşamı bile büyük bir gülmece olnıu? bir halk kahramanıdır: «bilgeliğin şakacı ustası»dır. Üzerinr araştırmaiar yapanlann özetlediğl gibi, «Hoca halk»tır, ya da «halk HocjUdır. Tüm bu niteliklerijle Nasrettin Hn rü, dünya çüimecesine taptaze bir kan daman bağlanus, Türk insanmın tılusal havasını uluslararası kimliğe dönüilürmü;tür. Fıkralannda. kendi Idşillğindc haikınuun ince lekâsı, hoşnörüsü, kurnazlığı, banş yanlıhçı, ivilıkspverlisi, çrizüpckliçi, soruniarı, öziemleri ö|retisi, yergisi. srülmeyi jrüldürmeyi seven insan cıllığı vansır. Çojjunlukla sonları Ezop'ıın masallannda oldıığu çihi. bir yol BÖsterme biçimindr, iİRİnç bir öneriçözümlc biter. Timur'la ve Yıldırıra Eeyazıtl'a olan oyküleri. halkın yöneticilcre karşı takındıfcı tavrtn ironiye dayalı tipik ömeklerini oluşturur. «Hoca bir pün Timur'la »ohbet etmck tettir. O sırada Timura artnaçan nlarak hlr arn.ı Eetirirler. Timur aynaya halnp ağlampya baçlar. Buru çören Hoca d3 Gülmece edebiyatının önerdiği gerçekler... »ğlar. Tlmnr Wr«* «nnra ağlatnari ke«*r, ama Hoca devam eder. Burnın üzerine Timur «öyle der: ••Çok çirkin olduKiurtu görünce aglsmaya baçladım. tçlm «ıkıldı. Benl çok sevdifini btliyoruın, bundan ötü rü sen de ajtladın. Ama ben ağlamartu kestiğim halde, sen nlçin ağlamaja devam edjyorsun?» Bunun üzerine, Hoca, ;öz>a«lanni sllerpk cevap verir: «Efendİm, s)z kendinizi aynada bir an seyrettiniz ve bir an canınız sıkıldı. O y u ben kulunuı, sizi bütün gun görmek znrundayım, daha fazla ;'.Slamayıp da ne yapaytm?» Günümüze gelen ve daha Idmhillr nice yiizyıllar yasayacak olan bu öykiiter, !ıir baskidan doçmuştur re bn basla Iruşkusuz ki sınıfsal bir çelişlriden kaynaklanmıştır. Dünya jrülmece edebiyatmm kaynakları d» önemli sivual dönemeçlerde, önemli fiyasal kisilerde odaklanmiştır. örnejfin Birinci Pünya Savayınm sonunda ortava rıknn enDasvon, (rülreecenin o dönemds helli başlj karnaklanndan blr). kahcısı nîmujtur. III. Napolyon'un, Hitler'in, franconun \e bu ünlü devlet adsmlannın yam sıra, Şlll, BrerilTa, Tunanistan, t * panya ribl ülkelerin ııluslararası fülmpce edebiyatma katkisı yadsınamız. Azto Nesln, Cumhuriyet dönemi tçlndeM fülmece edebiyatımızın en iinde şelrn adıdjr, İlk kitabının yayımlandıjrı 1945 yv lından bugiine 60"m üzerinde yapıt vererek, Türk edebiyatının dünya edehiTatının da yapıt rckorunu kıranlardandır. Türk (rülmece edeblyatmın erisOmes bir lokomotifidir. Ariı Nesin'in çnğunlukla yapısal özelUtlnden yararlandıjı yıllar, toplumumuzun bunalunU, aiyaul «baskı»lı dönemleri olmnstur. örnefin Markopaşa drrjrigiyle hem edebiyat alanına, hem de siyasal ys«ama «elejtirme» özfürlüfünün yolunu o açmıjtır. Sabahattin Ali, Rıfat lUraz, Mlm Vyknsuı'la Markopasa hareketlnln beynidlr. Basbakao Menderes'in hüknmet pro(tramma «mizah derçileriyle müradele ederejfiı» maddesini aldıran bir füce sahlpUr. 1960 sonrasında ve 12 Mart dönemlnde de dünya edebiyatının yararlanabileceçi unntulmaz tipler yaratan Aılı Nesin, bugüne dek ulu«lararası pek çok armağan ve ödül kazanmı«ttr. nusumuzu Naürettin Hoca'dan aonra en çok «düröndhrerek rüldüren» kişi olan Aıiz Nesln, ajiu zamanda ııluüumıızun adını tüm dünymva duyuran Na.irettin Hoca, Mustafa Kemal Atatürk ve Narrnı Htkmet çlbi dört büTtik ünlümürrten biridir. Gerck Nasrettin Hoca ve çerekse çafedas Nasrettin Hoca Aziz Nesin'in (bu adla yönetmen Fevzi Tuns beipesel blr film yapmıstır) öykiilorinde. cülmecesinde çiz diji perçekler bütünüyle tnplumsalclır. Onrrllen vollarsa, »dalct. öz»Tİrlük, ban; (ipmnkrasidJr. Bunu her itd Nasrettin Hoca'mn tophımla içiçe olma.sına, tnplunı japılarını l>1 bilmelrrine bağlavabiliriz. rıürülüyor ki, jrülmece edeWyaturaı hiraz «ululura kaçıp herke^i jriildür«e de, «ajflariıjı hlrikim re setirdiji öneriler *<m derece «aflıklı, tutarli ve gerçektlr. • BayüJ: 5:r,ema usrTiar:nc:'.î Pora»r* 5on yapıtı «Le Dia'oie proDablemcrt ..» Iblis...) övgüyie karşılandı; Bresson bu ummak'tan bıie yorgıuı ciüşen çağımız aniatıyormuş. Bresson'un (Belkı ds 5*apıtın".a gençierıni İFSAK ÎSTANBUL FOTOĞRAF ve SiNEMA AMATÖRLEKi DERNEĞi 4. Uiusal Fotoğraf Yarışması SERBEST KOHULU. 5IYAH • BEYAZ VE SLİDE BOLLMLERI. IOPLAM 25.000.00 ÎL. IUTIARINOA ÖOJLLER BILGI İÇİN YAZIHIZ: İFSAK: PK: 174 SIRXE(I • İSTANBUl (Cumhuriyet: 8337) Burada bır tv. bır daıre sarjnalmak ıstemiyoruz, hep burada yaş.ama yazgısına boyun egmek Istatniyoruz.